Disiembre

Ti k’u yelan lek xil sbaik li Jesus xchiʼuk li yajchankʼoptake, laj yal ti jaʼ jech lek xil sbaik ek li jchabichij xchiʼuk li yuni chijtake (Juan 10:14). Lek li skoʼoltasobil laj yakʼe, yuʼun li chijetike xojtikinik li jchabivanej yuʼunike xchiʼuk xaʼibeik li skʼopojele. Xi laj yal jun jxanvil ti laj yil ta sat stuke: «Ta jkʼankutik ox ta jpaskutik jun video ti te chlokʼ jaykotuk chije xchiʼuk ta jkʼankutik ox ti xnopajik tale, pe muʼyuk xnopajik talel, yuʼun mu xojtikinik li jkʼopojelkutike. Vaʼun, te nopaj talel jun kerem ti jaʼ li buchʼu chchabiatike. Kʼalal lik yikʼ li xchije, tijlue batel». Li kʼusi laj yil li jxanvil taje tsvules ta joltik li kʼusi laj yal Jesus ta stojolal li yuni chijtake, jaʼ xkaltik, li yajchankʼoptake. Xi laj yale: «Chaʼiik li jkʼopojele». Pe ¿kʼuxi chkaʼibetik skʼopojel ti te oy ta vinajele? Jtose jaʼo kʼalal ta jchikintatik li kʼusi laj yakʼ ta chanele (Mat. 7:24, 25). w21.12 16 par. 1, 2

Li Pabloe laj toʼox skontrain li ermanoetike, pe ta mas tsʼakale, laj yakʼ venta ti chopol li kʼusi la spase xchiʼuk la sjel stalelal (1 Tim. 1:12-16). Ta skoj ti koltaat yuʼun li Jeovae, kʼot ta lekil jchabichij. Snaʼoj ti ch˗akʼbat perton yuʼun li Jeovae (Rom. 7:21-25). Ti jmulavil noʼoxe, jaʼ yuʼun laj yakʼ persa sventa slekubtas batel li stalelale xchiʼuk la spat yoʼonton ta stojolal Jeova sventa spas batel li yabtele (1 Kor. 9:27; Filip. 4:13). Kʼalal laj yichʼik biiltasel li moletike, maʼuk ta skoj ti tukʼil krixchanoetike. Pe li Jeovae tskʼan ti xakʼik venta li kʼusi muʼyuk lek tspasike xchiʼuk ti xakʼik persa sjelel li stalelalike (Efes. 4:23, 24). Skʼan xchanik li Skʼop Dios sventa xilik kʼu yelan li stalelalike xchiʼuk ti sjelik mi skʼan chilike. Vaʼun, chkoltaatik yuʼun Jeova sventa xmuyubajik noʼox xchiʼuk ti lekuk spas batel li yabtelike (Sant. 1:25). w22.03 29, 30 par. 13-15

¿Kʼusi skʼan jpastik mi laj kakʼtik venta ti yakal xa jloʼiltatik junuk ermano o junuk ermanae? Jvules ta joltik ti skʼan jkʼantik li kermanotaktike (Sant. 2:8). Jech xtok, skʼan vokoletajkutik ta stojolal Jeova sventa skoltautik yoʼ mu xa xijloʼiltavane. Vaʼun, jechuk jpastik kʼuchaʼal la jkʼan ta j˗orasiontike xchiʼuk bat jkʼopontik li ermanoe. Xuʼ xkalbetik ti jmoj xijlokʼ ta cholmantal xchiʼuke o ti jmoj xijveʼutik xchiʼuke. Kʼalal mas chkojtikintik batele, xuʼ me jchanbetik stalelal Jeova xchiʼuk Jesus ti jaʼ noʼox jkʼelbetik li kʼusitik lekik tspase. Mi muʼyuk xa chijloʼiltavan o mi muʼyuk xa ta jtikʼtik mulile, chkakʼtik ta ilel ti ta jtsʼet chikintabetik smantal li lekil jchabichije. Li chijetike xojtikinbeik xa skʼopojel li jchabivanej yuʼunike. Jaʼ jech li voʼotik eke, xkaʼibetik xa skʼopojel li Jesuse. Mu ventauk mi jaʼ te jkʼoplaltik li ta «uni jtsop chij» o li ta yan chijetike jkotoltik skʼan xkaʼibetik skʼopojel xchiʼuk jchʼuntik kʼusi chal li lekil jchabichije (Luk. 12:32; Juan 10:11, 14, 16). w21.12 19 par. 11; 21 par. 17, 18

Kʼalal och ta ajvalil ta Israel li Reoboame, kʼanbat yuʼun jteklum ti akʼo sjutukajes li yabtel akʼbilik yuʼun stot ti jaʼ li Salomone. Lek kʼusi la spas li Reoboame, yuʼun la sjakʼbe li moletik ta Israele. Li stukike laj yalbeik ti akʼo spas li kʼusi tskʼan jteklume, vaʼun jun yoʼonton chtunik ta stojolal (1 Rey. 12:3-7). Yaʼeluke, muʼyuk lek laj yaʼi Reoboam li kʼusi laj yichʼ albele, jaʼ yuʼun bat sjakʼbe li viniketik ti jmoj chʼi tal xchiʼuke. Vaʼun, laj yichʼ albel ti masuk to tsots xakʼbe yabtel li jteklume (1 Rey. 12:9-11). Xuʼ ox van la skʼanbe koltael Jeova sventa snaʼ bu junukal chchʼun, pe mu jechuk la spas. Yuʼun jaʼ la xchʼunbe li buchʼutik mas keremik toe. Chopol kʼusi la snuptan Reoboam xchiʼuk laj yil˗o svokol jteklum ti jech la spase. Kʼalal chkichʼtik tojobtasel eke, xuʼ van maʼuk li kʼusi ta jkʼantik albele. Pe mi ta Vivlia lokʼeme, skʼan me jchʼamtik. w22.02 9 par. 6

Mi bikʼit chkakʼ jbatik xchiʼuk mi jnaʼojtik ti oy noʼox spajeb li kʼusi spas kuʼuntike, muʼyuk ta jnoptik ti mu kʼusi mas xchanojik li buchʼutik kerem tsebik toe. Yuʼun jaʼ ta jkʼeltik li kʼusi xtojobik spasele. Jchiʼiltik ta abtel chkiltik, maʼuk kajkontratik. Li ermanoetik ti oy xa sjabilalike jaʼik matanal yuʼun Jeova chilik li buchʼutik kerem tsebik toe xchiʼuk tstojik tajek ta vokol li kʼusi tspasike. Ta skoj ti yantik xa chlaj batel li yipalike, ep sbalil chilik ti tskʼan chkoltavanik ta tsobobbail li buchʼutik mas kerem tsebik toe xchiʼuk ti lek to xuʼ yuʼunik spasele. Li Vivliae chalbe skʼoplal Noemi ti oy xa ox sjabilale, pe ti snaʼ stojel ta vokole xchiʼuk ti muʼyuk la spʼaj kʼalal koltaat yuʼun jun tsebal antse. Kʼalal cham skerem li Noemie, laj yalbe ti akʼo sut batel xchiʼuk yutsʼ yalal li yalib ti Rut sbie. Pe li Rute laj yal ti chbat xchiʼin kʼalal to ta Belene, vaʼun li Noemie muʼyuk la spʼaj ti chkoltaate (Rut 1:7, 8, 18). La stabeik sbalil xchaʼvoʼalik ti jech la spasike (Rut 4:13-16). Li ermanoetik ti oy xa sjabilalik xchiʼuk ti bikʼit chakʼ sbaike chchanbeik stalelal li Noemie. w21.09 10, 11 par. 9-11

Li Jtotik ta vinajele snaʼoj li kʼusitik spas kuʼuntik ta jujuntale. Yikʼaluk van ep kʼusitik spas avuʼun ti jaʼ mu sta li avamigotake. O xuʼ van mu kʼusi ep spas avuʼun kʼuchaʼal li yantik ta skoj li ajabilale, li chamele o li kʼusitik abainoj ta avutsʼ avalale. Pe mu xachibaj˗o (Gal. 6:4). Li Jeovae muʼyuk chchʼay ta sjol li kʼusi chapase, xmuyubaj avuʼun mi chavakʼbe ti bu kʼalal xuʼ avuʼune xchiʼuk mi ta sjunul avoʼonton chapase. Li Jeovae snaʼoj li kʼusi oy ta avoʼonton spasele. Tskʼan ti xamuyubaje xchiʼuk ti jun avoʼonton yuʼun ti kʼu yelan chavichʼ ta mukʼe. Avie yakal ta jkʼupintik jun oʼontonal, yuʼun jnaʼojtik ti tskoltautik Jeova kʼalal chkil jvokoltike (Is. 41:9, 10). Oy lek srasonal kuʼuntik sventa jun koʼonton xkichʼtik ta mukʼ li jkʼanvanej Totile, ti sta˗o kʼupil kʼoptael xchiʼuk ichʼel ta mukʼe (Apok. 4:11). w22.03 24 par. 16; 25 par. 18

Ta jkʼan ta jchanbetik stalelal li Jesuse, pe skʼan me mu xijchibajutik mi mu spas tajek kuʼuntik jech kʼuchaʼal la spase (Sant. 3:2). Li jun jchanune muʼyuk onoʼox jech tajek chbat ta pasel yuʼun kʼuchaʼal li smaestroe. Pe mi muʼyuk xa tspas li kʼusi muʼyuk lek bat ta pasel yuʼun xchiʼuk mi chakʼ persa xchanel kʼuchaʼal li smaestroe, ta kʼunkʼun me chlekub batel li kʼusi tspase. Jaʼ noʼox jech ek, mi chkakʼ ta jkuxlejaltik li kʼusi ta jchantik ta Vivliae xchiʼuk mi chkakʼtik persa ta jel li jtaleltike, ta me spas kuʼuntik kʼuchaʼal la spas Jesuse (Sal. 119:59). Li krixchanoetik avie jaʼ noʼox tspasik li kʼusi tskʼan stukike. Pe mu jechuk li yajtunelutik Jeovae. Labal sba chkiltik ti kʼu yelan la skolta yantik li Jesuse, jaʼ yuʼun ta jkʼan ta jchanbetik stalelal (1 Ped. 2:21). Mi chkakʼtik persa ta jkoltatik yantik jech kʼuchaʼal la spas Jesuse, chijmuyubaj, yuʼun jnaʼojtik ti jaʼ ta jpastik li kʼusi lek chil Jeovae. w22.02 24 par. 16; 25 par. 18

Li Jeovae tsbeiltas steklumal ta Vivlia, yuʼun te chalbutik ti kʼu yelan tskʼan xkichʼtik ta mukʼe. Mi ta jchʼakbetik yorail snopbel skʼoplal li kʼusi chal Jeovae, jech chkakʼ jbatik ta beiltasel xchiʼuk lek me ta jpas li kabteltik ta stojolale (1 Tim. 4:15, 16). Li Jeova xtoke tstunes «li tukʼil xchiʼuk pʼijil mosoil» sventa sbeiltas li steklumale (Mat. 24:45). Bakʼintike, oy kʼusitik chalbutik li tukʼil xchiʼuk pʼijil mosoil ti mu van xkaʼibetik lek smelolale. Xuʼ van xalbutik kʼusi xuʼ jpastik sventa kuxul xijkom mi echʼ nikel, nojelal ta voʼ o yan kʼusitike, pe ta van jnoptik ti muʼyuk jech chkʼot ta pasel ti bu nakalutike. Vaʼun chaʼa, ¿kʼusi skʼan jpastik mi mu sta˗o chkaʼitik li kʼusi chalbutike? Xuʼ jnopbetik skʼoplal li loʼiletik jchanojtik ta Vivliae. Li yajtuneltak Diose ep ta velta oy kʼusitik laj yichʼik albel ti mu sta˗o laj yaʼiike, pe ti jaʼ kolik˗oe (Jues. 7:7; 8:10). w22.03 18, 19 par. 15, 16    

Ta sjunul yoʼonton laj yal Jesus li kʼusi chal li teksto sventa avi kʼakʼale. Snaʼoj ti jaʼ noʼox Jeova xuʼ xal li kʼusi xuʼ xkʼot ta stojolale xchiʼuk xchʼunoj lek ti ch-akʼbat smoton yuʼun li Stote. ¿Kʼusi chakʼ jchantik? Kakʼtik akʼo sventain jkuxlejaltik li Jeovae. Sventa spas kuʼuntik taje, skʼan jpat lek koʼontontik ta stojolal (Prov. 3:5). Jnopbetik skʼoplal li kʼusi kʼot ta stojolal Joshua ti 15 toʼox sjabilal xchiʼuk ti tsakat ta jun tsatsal chamele. Muʼyuk xchʼam poxtaeletik ti chal Vivlia ti mu stakʼ jchʼamtike. Kʼalal jutuk xa ox skʼan xchame, xi laj yalbe li smeʼe: «Jaʼ oy ta yok skʼob Jeova li jkuxlejale». Xi to laj yale: «Xi chkalbot ta sjunul koʼontone, meʼ: jnaʼoj ti chchaʼkuxesun li Jeovae, yuʼun snaʼoj li kʼusi oy ta koʼontone xchiʼuk snaʼoj ti jkʼanoj ta melele». Jkotoltik xi skʼan jakʼbe jbatike: «Mi oy kʼusi tsots la jnuptan ti xuʼ jaʼ xicham˗oe, ¿mi tukʼ chkakʼ jba xchiʼuk mi jpatoj lek koʼonton ti teun ta snopben Jeova xchiʼuk ti chchaʼkuxesune?». w21.04 12, 13 par. 15, 16

Li steklumal Diose jaʼ tstsatsubtasatik-o li cholmantale. Akʼo mi mu skotoluk krixchanoetik lek chaʼiik li kʼusi chkaltike, toj lek chkaʼi jbatik kʼalal ta jcholtik mantale xchiʼuk tstsatsubtasutik. Ta skoj li kʼusitik ta jnuptantike, xuʼ van ta jnoptik ti muʼyuk mas ta jcholtik mantale. Pe jvules ta joltik ti xmuyubaj kuʼuntik Jeova mi ta jpastik ti bu kʼalal xuʼ kuʼuntike. Akʼo mi mu stakʼ xijlokʼ li ta jnatike, li Jeovae toj lek chil ti oy ta koʼontontik li cholmantale. Xuʼ skoltautik sventa jcholbetik mantal li buchʼutik chchabiutike o li doktoretike. Mi jaʼ ta jvules ta joltik li kʼusitik toʼox ta jpastik ta voʼnee, xuʼ xijchibaj-o. Pe mi jaʼ chkakʼtik venta kʼu yelan tskoltautik Jeova avie, ta me xakʼ kipaltik sventa xkuch-o batel kuʼuntik xchiʼuk ti xijmuyubajuk noʼoxe. Mu jnaʼtik bu junukal chchʼi li kʼusitik ta jtsʼuntike (Ekl. 11:6). w21.05 24, 25 par. 14-17

Kalbetik skʼoplal li ajvalil Davide. Ep kʼusitik akʼbat yuʼun li Jeovae, jech kʼuchaʼal skʼulejal, lek laj yichʼ ojtikinel xchiʼuk la stsal yajkontratak. Li Davide la stojbe ta vokol li Diose xchiʼuk laj yal ti mu xlaj ta chapel yuʼun ti kʼusitik akʼbateme (Sal. 40:5). Pe ta tsʼakale, chʼay xaʼi li kʼusi akʼbatem yuʼun Jeovae. Akʼo mi ep xa ox yajniltak, lek laj yilbe yajnil yan vinik, taje tsatsal mulil chil li Jeovae. Li antse Bat-Seba sbi xchiʼuk li smalale jaʼ sbi Urias. Li Davide jaʼ noʼox la snop li kʼusi tskʼan stuke, la xchiʼin ta vayel li Bat-Sebae xchiʼuk la xchiʼin yol. Pe maʼuk noʼox, yuʼun laj yal mantal sventa xichʼ milel li Uriase (2 Sam. 11:2-15). ¿Mi laj van snop ti muʼyuk yiloj Jeova li kʼusi tspase? Akʼo mi jal xa ox tukʼ tunem tal ta stojolal Jeova, jaʼ bat ta yoʼonton li kʼusi tskʼan stuke xchiʼuk li kʼusi la xpichʼ oʼontae, vaʼun tsots la snuptan-o svokol. Pe ta mas tsʼakale, laj yal ta jamal li smule xchiʼuk la sutes yoʼonton. ¡La stojbe tajek ta vokol Jeova ti akʼat ta pertone! (2 Sam. 12:7-13). w21.06 17 par. 10

Xuʼ van ta jnoptik ti ep to kʼusi skʼan jchantik o ti mu xijtojob lek ta chanubtasvaneje. Mi jaʼ jech chkaʼi jbatike, oy oxtos kʼusi xuʼ skoltautik. Baʼyel, li Jeovae chapal chilutik sventa jchanubtastik li yantike. Xchibal, li Jesus ti jaʼ xa oy ta skʼob «skotol li kʼusitik ta vinajel xchiʼuk ta sba balumile» yalojbutik ti skʼan xijchanubtasvane (Mat. 28:18). Yoxibal, mu jtukuk oyutik. Jech kʼuchaʼal laj yichʼ koltael li Jesuse, xuʼ jpat koʼontontik ti tskoltautik Jeova sventa jnaʼtik li kʼusi xuʼ xkaltike (Juan 8:28; 12:49). Jech xtok, sventa jnaʼtik kʼuxi xuʼ jlikestik xchiʼuk xkakʼtik estudioe, xuʼ jkʼanbetik koltael li jkʼelvanej ta grupo sventa cholmantale, junuk prekursor ti lek chaneme o junuk jcholmantal ti lek xtojobe. Mi chbat jchiʼintik ta yakʼel s˗estudioike, mas me chijtojob ta chanubtasvanej. w21.07 5 par. 12

Poʼot xa xichʼ lajesel skotol li kʼusitik oy ta balumile. Jaʼ yuʼun, skʼan masuk to jpat koʼontontik ti lek li kʼusitik tspas Jeovae. Skʼan ti jechuk jpastike, yuʼun kʼalal jaʼo yakal li mukʼta tsatsal vokolile, xuʼ van oy kʼusi xkichʼtik albel ti mu xkaʼibetik smelolale o ti mu sta˗o chkaʼitike. Muʼyuk onoʼox chchiʼinutik ta loʼil stuk li Jeovae, xuʼ van jaʼ tstunes li buchʼutik svaʼanoj ta balumil sventa xalbutik mantaletike. Li vaʼ orae, skʼan ti mu xijnaʼetuk mi jaʼ Jeova chal li kʼusi skʼan jpastike o mi jaʼ smantal stuk li ermanoetike. ¿Mi ta jpat koʼontontik ta stojolal Jeova xchiʼuk ta s˗organisasion li vaʼ orae? Mi ta jchʼuntik ta anil li kʼusi chkichʼtik albel avie, xuʼ van jech ta jpastik kʼalal yakal xa ox li mukʼta tsatsal vokolile. w22.02 6 par. 15

Li Jedeon xchiʼuk li oxib sien sviniktake koltaatik yuʼun Jeova sventa xkuch yuʼunik li paskʼope, jaʼ yuʼun xuʼ ox van ti la stoy sbaik jechuke. Li j˗efrainetike ay skʼoponik li Jedeone, pe maʼuk ti ay skʼupil kʼoptaike, jaʼ noʼox ay saʼik kʼop, yuʼun muʼyuk laj yichʼik albel ti akʼo xkoltavanik ta paskʼope (Jues. 8:1). Li Jedeone laj yalanbe kʼu yelan koltabilik yuʼun li Jeovae. Vaʼun, «lamaj li skʼakʼal yoʼontonike» (Jues. 8:3). Li Jedeone muʼyuk la stoy sba, yuʼun tskʼan ti junuk yoʼontonik ta steklumal Diose. Li kʼusi la spas j˗efrainetike chakʼ kiltik ti skʼan mu tsotsuk skʼoplal xkiltik ti xkichʼtik ojtikinele ti jaʼ muʼyuk xa ta jtoybetik skʼoplal li Jeovae. Li joliletik ta utsʼ alalil xchiʼuk li moletik ta tsobobbaile oy kʼusi xuʼ xchanbeik li Jedeone. Mi oy buchʼu ch-ilin ta skoj li kʼusi la spasike, skʼan snopik ti kʼu yuʼun jech chaʼi sbae. Jech xtok, xuʼ skʼupil kʼoptaik ta skoj li kʼusi lek spasoje. Kʼalal jech chkʼot ta pasele, skʼan bikʼit xkakʼ jbatik. Jaʼ mas tsots skʼoplal ti lekuk xkil jbatik xchiʼuk li kermanotaktike, jaʼ mu masuk ti ta jkʼan chkakʼtik ta ilel ti voʼotik oy jrasontike. w21.07 16, 17 par. 10-12

Jaʼ slokʼol la spasutik li Jeovae. Ta skoj ti jaʼ slokʼolutike, xuʼ jchanbetik li stalelale. Jech kʼuchaʼal kʼanelal, xkʼuxul oʼontonal, tukʼil oʼontonal xchiʼuk tukʼilal (Sal. 86:15; 145:17). Kʼalal chkakʼtik persa ti jechuk jtalelaltik kʼuchaʼal stuke, chkichʼtik-o ta mukʼ xchiʼuk jaʼ jech ta jtojbetik ta vokol (1 Ped. 1:14-16). Mi ta jpastik li kʼusi lek chile, xijmuyubaj noʼox. Jech xtok, ta skoj ti jaʼ slokʼolutike, xuʼ stʼujutik sventa xijkʼot ta yutsʼ yalal. Laj yakʼbutik jun kʼupil sba balumil li Jeovae. Kʼalal jal toʼox tajek skʼan spas Adan li Diose, baʼyel la xchapan li balumile (Job 38:4-6; Jer. 10:12). Ta skoj ti toj lek yoʼontone, mu xa noʼox albajuk kʼusitik la spas sventa jkʼupintik (Sal. 104:14, 15, 24). Kʼalal la snopbe skʼoplal li kʼusitik la spase, «lek laj yil» (Jen. 1:10, 12, 31). w21.08 3 par. 5, 6

Jkotoltik oy ta jbatik xcholel mantal xchiʼuk ti jpastik ta yajtsʼaklom Kristo li krixchanoetike (Mat. 28:19, 20; Rom. 10:14). Mi ta jkʼantik ti masuk to lek spas kuʼuntike, xuʼ jchantik li foyeto Xchanel vun xchiʼuk chanubtasvanej xchiʼuk jpastik li kʼusi ta jchantik batele. Tsots skʼoplal xtok ti xkakʼ ta koʼontontik ti xlekub jtalelaltike (Kol. 3:12; 2 Ped. 1:5-8). Ta melel, jkotoltik oy ta koʼontontik ti masuk to xijtun ta stojolal Jeovae. Ta me spas kuʼuntik li ta achʼ balumil yaloj chakʼbutik Diose. Yoʼ to ta jmalatike, jpastik li kʼusi xuʼ kuʼuntik stael avie, vaʼun mas me xijmuyubaj. Pe li kʼusi mas tsots skʼoplale jaʼ ti jech chkichʼtik-o ta mukʼ Jeova ti jaʼ «li Dios ti xmuyubaje» (1 Tim. 1:11). Jech oxal, muyubajkutik ta sventa li kʼusi spas kuʼuntik ta stojolal Jeovae. w21.08 25 par. 18-20

¿Mi stestigo xa onoʼox Jeova li avutsʼ avalal kʼalal lavokʼe? Mi jeche, ta abikʼtal onoʼox van la achan ti jaʼ Jpasvanej kuʼuntik li Jeovae, ti toj kʼupil sba li stalelaltake xchiʼuk ti tskʼan chijkuxi ta jun paraisoe (Jen. 1:1; Ech. 17:24-27). Ep buchʼutik mu xchʼunik ti oy Diose o ti jaʼ la spas li kʼusitik oye. Tsnopik ti ta jech noʼox lik talel li kuxlejale xchiʼuk ti ta kʼunkʼun kʼataj talel li kʼusitik kuxajtik jaʼ to ti kʼuxi mas lek ta kʼelele. Junantik li buchʼutik jech tsnopike lek chanunajemik. Xuʼ van chalik ti mu jechuk kʼusi chal Vivlia ta skoj ti xchanojbeik skʼoplal li siensiae xchiʼuk ti jaʼ noʼox la chchʼunik ti oy jun Jpasvanej li buchʼutik muʼyuk chanunajemik leke, ti mu masuk kʼusi snaʼike o ti stakʼik noʼox loʼlaele. Mu ventauk ti kʼu xa sjalil yakal xijtun ta stojolal Jeovae, skʼan xkakʼtik-o persa sventa jtsatsubtastik li xchʼunel koʼontontike. Mi jech la jpastike, muʼyuk me tsloʼlautik li buchʼutik chalik ti naka jutbil kʼop li kʼusi chal Vivliae (Kol. 2:8). w21.08 14 par. 1-3 

Kʼalal skʼan toʼox xtal Kristoe, li Abel, Noe, Abraan xchiʼuk Job ti tukʼ tunike laj yakʼik ta ilel ti stsakojik ta venta xchiʼuk ti skʼanojik li Jeovae. ¿Kʼuxi? Jaʼo kʼalal la xchʼunik mantale, kʼalal laj yakʼ ta ilel xchʼunel yoʼontonik xchiʼuk ti laj yakʼbeik smotone. Li Vivliae muʼyuk chal kʼutik yelan laj yichʼik ta mukʼ Jeova, pe jnaʼojtik ti laj yakʼik persa ti lekuk xichʼik ta mukʼe, vaʼun lek laj yil li Jeovae. Ta mas tsʼakale, li Diose laj yakʼbe snitilulaltak Abraan li Smantal Moisese. Te chal kʼu yelan tskʼan ichʼel ta mukʼ li Jeovae. Kʼalal chaʼkuxiem xa ox Jesuse, li Jeovae laj yalbe steklumal ti mu xa persauk xchʼunik li Smantal Moisese (Rom. 10:4). Li yajtsʼaklomtak Kristoe jaʼ xa skʼan xchʼunik jun achʼ mantal, jaʼ «li smantal Kristoe» (Gal. 6:2). Yuʼun jaʼ noʼox skʼan xchanbeik li Jesuse xchiʼuk ti xakʼ ta xkuxlejalik li kʼusi laj yakʼ ta chanele. Li yajtsʼaklomtak Kristo avi eke chakʼik persa ti xchanbeik Jesus sventa lekuk x˗ilatik yuʼun Jeova xchiʼuk ti junuk yoʼontonike (Mat. 11:29). w22.03 20, 21 par. 4, 5

Li Jeovae chchikintabe li xnichʼnabtake. La xchikinta kʼalal ep ta velta kʼopone muyel yuʼun li Jesuse, kʼalal oy kʼusi tsots skʼoplal la snop tspase, jech kʼuchaʼal kʼalal la stʼuj li 12 ta voʼ yajtakboltake (Luk. 6:12, 13). La xchikintabe xtok kʼalal jaʼo tsots tajek chil svokole. Kʼalal jutuk xa ox skʼan xvalopatinat yuʼun Judase, la skʼanbe vokol Stot ti akʼo xkoltaat sventa xkuch yuʼun li preva tsnuptane. Li Jeovae maʼuk noʼox la xchikintabe li yuni Nichʼone, yuʼun la stakbe tal jun anjel sventa stsatsubtasbe yoʼonton (Luk. 22:41-44). Li Jeovae jaʼ jech chchikintabutik kʼalal ta jkʼopontike xchiʼuk jaʼo tstakʼbutik kʼalal chtun tajek kuʼuntike (Sal. 116:1, 2). Jaʼ jech laj yakʼ venta jun ermana ti te nakal ta India ti solel ep kʼusi tsvul-o yoʼontone. Jaʼ yuʼun, la skʼanbe vokol Jeova ti akʼo xkoltaate. Xi chale: «Li ta JW Broadcasting^® sventa mayo ta 2019, te laj yichʼ alel kʼuxi xuʼ stsal kuʼuntik li vul oʼontone. Jaʼ li kʼusi chtun tajek kuʼune xchiʼuk jaʼ stakʼobil j-orasion laj kaʼi». w21.09 21, 22 par. 6, 7

¿Mi xnop avuʼun yaʼel ti vokol tajek laj yaʼiik li jchʼunolajeletik ta voʼne ti laj yiktaik komel jutuk mu skotoluk li kʼusi x˗ayan yuʼunike xchiʼuk ti jel˗o xkuxlejalike? Skʼan tsots xchʼunel yoʼontonik ti ch˗akʼbatik onoʼox yuʼun Jeova li kʼusi chtun yuʼunike. Pe kʼalal voʼob toʼox jabil skʼan sjoyobtaik Jerusalen li jromaetike, li jtakbol Pabloe xi onoʼox la stojobtas li j˗ebreoetike: «Maʼukuk me batem ta avoʼontonik skʼanel takʼin ti kʼu yelan kuxuloxuke, muyubajanik noʼox me ta skoj ti kʼusi oy avuʼunik avie. Yuʼun xi yaloje: ‹Muʼyuk chkiktaot jutebuk xchiʼuk muʼyuk ta jkomtsanot jutebuk›. Jaʼ yuʼun, lek tsots koʼontontik xi chkaltike: ‹Jaʼ jkoltavanej kuʼun li Jeovae; muʼyuk chixiʼ. ¿Kʼusi xuʼ spasbun li jun krixchanoe?›» (Ebr. 13:5, 6). ¿Kʼusi sbalil la stabeik li jchʼunolajeletik ti ta ora no’ox la xchʼunik li kʼusi laj yal jtakbol Pabloe? Muʼyuk mas vokol laj yaʼiik ti kʼu yelan yuni kuxlejalik ti bu kʼotik ta nakleje. Spatoj lek yoʼontonik ti jaʼ ch˗akʼbatik yuʼun Jeova li kʼusitik chtun yuʼunike. w22.01 4 par. 7, 9

Kʼalal chkaltik ti oy xkʼuxul yoʼonton li jun krixchanoe, ta van xkaltik xtok ti lek yoʼontone xchiʼuk ti snaʼ xakʼ li kʼusitik oy yuʼune. Chtal van ta joltik li jun jsamaria vinik ti laj yalbe skʼoplal Jesuse. Li vinik taje kʼuxubaj ta yoʼonton li jun juda vinik ti laj ta j-elekʼe. Vaʼun, oy kʼusi la spas ta slekil yoʼonton (Luk. 10:29-37). Li lokʼolkʼop liʼe chakʼ kiltik jtos stalelal Dios ti toj kʼupil sbae, ti skotol kʼakʼal chakʼbutik ta ilele xchiʼuk ti jaʼ svinajeb ti chkʼanvane: jaʼ li xkʼuxul yoʼontone. Kʼalal muʼyuk chkakʼbetik stoj smul li buchʼu sta˗oe, jaʼ jech chkakʼtik ta ilel xtok ti oy xkʼuxul koʼontontike. Jaʼ jech yakʼoj ta ilel ti oy tajek xkʼuxul yoʼonton ta jtojolaltik li Jeovae, yuʼun xi laj yal li jun jtsʼibajom yuʼun salmoe: «Maʼuk jech spasojbutik ti kʼu yelan jmultike» (Sal. 103:10). Akʼo mi jech, tsots chakʼbe mantal bakʼintik li buchʼu tspas smule. w21.10 8 par. 1, 2

Li Jeovae jaʼ noʼox chakʼbe ta ilel tukʼil kʼanelal li buchʼutik lek tajek xil sba xchiʼuke, jaʼ xkaltik, li yajtuneltake. Jaʼ jech jamal xvinaj ta skoj li kʼusi laj yalik li ajvalil David xchiʼuk li j˗alkʼop Daniele. Jech kʼuchaʼal liʼe, xi la stsʼiba li Davide: «Jechuk˗o me xavakʼ ta ilel tukʼil kʼanelal avuʼun ta stojolal li buchʼutik xojtikinikote» xchiʼuk «li tukʼil kʼanelal yuʼun Jeovae te oy˗o sbatel osil ta stojolal li buchʼutik chiʼtaate». Xi laj yal li Daniele: «Kajval Jeova, voʼot li melel Diosote, voʼot [...] chavakʼbe ta ilel tukʼil kʼanelal li buchʼu tskʼanote xchiʼuk li buchʼu chchʼunbot amantale» (Sal. 36:10; 103:17; Dan. 9:4). Jech kʼuchaʼal chkiltike, li Jeovae chakʼbe ta ilel tukʼil kʼanelal li yajtuneltak ta skoj ti xojtikinike, ti xiʼtaojike, ti skʼanojike xchiʼuk ti chchʼunbeik li smantaltake. Jaʼ noʼox chakʼbe ta ilel tukʼil kʼanelal li buchʼutik jaʼ jech chichʼik ta mukʼ kʼuchaʼal tskʼane. Li Jeovae skʼanojutik xa onoʼox kʼalal muʼyuk toʼox chijtun ta stojolale (Sal. 104:14). Pe kʼalal lik kichʼtik ta mukʼe, lik yakʼbutik ta ilel tukʼil kʼanelal. w21.11 4 par. 8, 9

Mu ventauk ti kʼusi xkʼot ta pasele, ta sjunul koʼontontik ta jchʼuntik li kʼusi laj yal Jesuse. Li avi kʼakʼale, epal krixchanoetike ta sjunul yoʼonton tstsʼakliik li jnitvanejetik ta relijion ti lek ojtikinbilike xchiʼuk jaʼtik xa kʼuchaʼal sdios chilik. Ep tajek chkʼotik li ta xchʼulnaike, tsmanbeik li slivroike xchiʼuk chakʼik epal takʼin sventa skoltaik li jnitvanejetik o li s˗organisasionike. Junantike chchʼunik skotol li kʼusi ch-albatike. ¡Jaʼ van jutuk xmuyubajik-o ti jaʼuk xilik li Jesuse! Pe jaʼuk li melel yajtunelutik Jeovae muʼyuk ta jtsʼaklitik mi junuk krixchano. Akʼo mi chkichʼtik ta mukʼ li buchʼutik tsbeiltasutike, jaʼ ta jtsaktik ta venta li kʼusi laj yal Jesus liʼe: «Li voʼoxuke avermano aba akotolik» (Mat. 23:8-10). Maʼuk ta jpas ta jdiostik li krixchanoetike akʼo mi jaʼik jnitvanejetik ta relijion o ajvaliletik. Jech xtok, muʼyuk ta jkolta jbatik ta spasel li kʼusi oy ta yoʼontonike, yuʼun muʼyuk ta jkap jbatik ta spasel li kʼusitik sventa balumile. Jech oxal, jelelutik tajek kʼuchaʼal li yan relijionetik ti chalik ti jaʼik yajtsʼaklom Kristoe (Juan 18:36). w21.10 20 par. 6, 7

Mi tskʼan chʼul li jun yajtsʼaklom Kristoe, skʼan me mas tsots skʼoplal xil ti lek xil sba xchiʼuk li Diose. Ta skoj ti stestigoutik Jeovae, mu jkʼantik ti oyuk kʼusi jpastik ti chikʼubtasbe li xchʼul bie (Lev. 19:12; Is. 57:15). Kʼalal chchʼunbeik smantal Jeova li j˗israeletike, chakʼik ta ilel ti tskʼan ti jaʼuk Sdiosike. Li Levitiko 18:4 xi chale: «Skʼan xachʼunik li kʼusitik chapanbil kuʼune xchiʼuk li mantaletik kuʼune, skʼan xavakʼ ta akuxlejalik. Voʼon li Jeova Dios avuʼunike». Li ta kapitulo 19, te chal li junantik mantaletik akʼbatik li j˗israeletike. Jech kʼuchaʼal liʼe, li ta versikulo 5 kʼalal ta 8, 21 xchiʼuk 22, te chalbe skʼoplal li chikʼbil matanal chakʼike. Kʼalal chakʼik matanale, skʼan me mu sokesik «li kʼusi chʼul ti jaʼ yuʼun Jeovae». Li versikuloetik liʼe skʼan stij koʼontontik ta smuyubtael li Jeovae xchiʼuk ti jechuk jkʼupil kʼoptatik kʼuchaʼal tskʼane, jech kʼuchaʼal chalbutik ta Ebreos 13:15. w21.12 5, 6 par. 14, 15  

Nupultsʼakaletik ti kerem tseboxuk toe, ep me kʼusi xuʼ xachanbeik li buchʼutik spatoj yoʼontonik ta stojolal Jeovae. Junantik nupultsʼakaletike jal xa tunemik tal ta stojolal Jeova. ¿Kʼu yuʼun mu xakʼanbeik koltael sventa xakʼelbeik skʼoplal li kʼusi oy ta avoʼonton chataike? Mi jech chapasike, jaʼ jech chavakʼik ta ilel ti apatoj avoʼontonik ta stojolal Jeovae (Prov. 22:17, 19). Teuk ta ajolik ti jaʼ jun matanal yakʼoj Jeova li nupunele xchiʼuk tskʼan ti xmuyubajikuk li nupultsʼakaletike (Mat. 19:5, 6). ¿Kʼu yuʼun mu xakʼelik li kʼusi yakal chapas ta akuxlejalike? ¿Mi yakal chavakʼik ta ilel ti chatojbeik ta vokol Jeova li matanaletik yakʼojboxuke? Kʼoponik li Jeovae, saʼik beiltaseletik ta Vivlia ti xuʼ skoltaoxuke xchiʼuk akʼo ta akuxlejalik. Xamuyubajik me xchiʼuk anup achiʼilik mi jaʼ mas tsots skʼoplal chavil ta akuxlejalik ti chatunik ta stojolal Jeovae. w21.11 19 par. 16, 18

Muʼyuk tsots skʼoplal laj yaʼi sba li Santiagoe. Muʼyuk la snop mi jaʼ mas tsots skʼoplal ta skoj ti jaʼ sbankil li Jesuse o ta skoj li kʼusitik sbainoj spasele. Xi laj yalbe li ermanoetike: «Kuni kʼanbil ermanotak» (Sant. 1:16, 19; 2:5). Muʼyuk laj yakʼ ta aʼiel xtok ti muʼyuk xa kʼusi chopol chbat ta pasel yuʼune. ¿Kʼusi chakʼ jchantik? Teuk ta joltik ti jpasmulilutik jkotoltike. Skʼan mu jnoptik ti mas tsots jkʼoplaltike ti jaʼ mu sta li buchʼu ta jchanubtastike. ¿Kʼu yuʼun? Mi laj kakʼbetik snop kaj˗estudiotik ti lek skotol li kʼusi ta jpastike, xuʼ me snop ti mu onoʼox spas yuʼun li kʼusi tskʼan Diose. Jaʼ lek ti xkaltik ta jamal ti mu kʼunuk chkaʼitik xchʼunel skotol velta li kʼusi chal Vivliae xchiʼuk ti xkalbetik li kaj˗estudiotik kʼuxi skoltaojutik talel Jeova sventa jel jkuxlejaltike. Mi jech la jpastike, ta jkoltatik sventa xakʼ venta ti xuʼ xtun ta stojolal Jeovae. w22.01 11, 12 par. 13, 14 

Skʼan jechuk jnopbentik kʼuchaʼal «snopben Kristoe», jaʼ xkaltik, skʼan jchantik kʼu yelan tsnop li Jesuse, vaʼun jechuk jpas jtalelaltik (Ebr. 1:3). ¿Mi ta melel xuʼ jchanbetik stalelal li Jesuse? Xuʼ van xi chanope: «Li Jesuse tukʼil krixchano echʼ. ¡Mu onoʼox xchanbe kuʼun jech tajek li stalelale!». Mi jech chanope, teuk me ta ajol li oxtos liʼe. Baʼyel, laj kichʼtik pasel kʼuchaʼal stalelal li Jeova xchiʼuk Jesuse. Jaʼ yuʼun, xuʼ jchanbetik stalelalik akʼo mi mu jechuk tajek spas kuʼuntik (Jen. 1:26). Xchibal, ep kʼusitik xuʼ skoltautik spasel li xchʼul espiritu Dios ti mu kʼusi xkoʼolaj˗oe. Yoxibal, li Jeovae muʼyuk tskʼan ti lek xa tajek xkakʼtik ta ilel li talelaletik chakʼ chʼul espiritue. Teuk ta joltik ti chakʼbutik jmil jabil sventa xijpas ta tukʼil krixchanoe (Apok. 20:1-3). Li kʼusi noʼox tskʼanbutik li Jeovae jaʼ ti xkakʼ kipaltik ti bu kʼalal xuʼ kuʼuntik xchiʼuk ti jpat koʼontontik ti tskoltautike. w22.03 9 par. 5, 6

Maʼuk noʼox xuʼ lek xkil˗o jbatik xchiʼuk Jeova kʼalal ta jpastik orasione. Kʼalal ta jchan Jvivliatik xchiʼuk kʼalal chijbat ta tsobajele, mas to lek chkil˗o jbatik xchiʼuk li Jeova xtoke. Pe ¿kʼusi xuʼ jpastik sventa lekuk xijchanunaj xchiʼuk ti jtabetik lek sbalil li tsobajeletike? Xiuk jnoptike: «¿Kʼusi ti chchʼaybun koʼontone?». ¿Mi xuʼ van jaʼ chchʼay koʼontontik kʼalal chvul jyamadatik, junuk korreo, junuk mensaje o yan kʼusitik? Mi laj kakʼtik venta ti yan xa˗o kʼusi ta jnopbetik skʼoplal kʼalal yakal chijchanunaj o kʼalal te oyutik ta tsobajele, jkʼanbetik koltael li Jeovae. Vokol van chkaʼitik sventa jaʼuk jnopbetik skʼoplal li kʼusitik sventa mantale. Pe tsots skʼoplal ti jech jpastike. Jpastik orasion sventa xchabi koʼontontik xchiʼuk jnopbentik li jun oʼontonal yuʼun Diose (Filip. 4:6, 7). w22.01 29, 30 par. 12-14

Li ajvalil Usiase muʼyuk la xchʼam tojobtasel. Och xchikʼ pom ta templo ti bu jaʼ noʼox xuʼ x˗och li paleetike. Xi laj yalbeike: «¡Usias, maʼuk ta aventa xchikʼbel pom li Jeovae! Jaʼ noʼox xuʼ x˗och xchikʼik pom li paleetike». ¿Kʼu yelan laj yaʼi? Li Vivliae chal ti ilin tajeke. ¿Kʼu yuʼun ti la spʼaj li tojobtasele? Ta skoj ti jaʼ ajvalile, laj van snop ti xuʼ spas li kʼusi tskʼan yoʼontone. Pe mu jechuk tsnop li Jeovae. Ti bikʼituk laj yakʼ sba li Usiase, la xchʼam jechuk li tojobtasele, lokʼ batel ta anil jechuk li ta temploe xchiʼuk akʼat van ta perton yuʼun li Jeovae. Pe ta skoj ti la spas li kʼusi maʼuk oy ta sbae, akʼbat lepra yuʼun li Jeovae xchiʼuk «jech˗o ip ta lepra jaʼ to ti kʼuxi chame» (2 Kron. 26:16-21). ¿Kʼusi chakʼ jchantik li kʼusi la spas Usiase? Jaʼ mi la jpʼajtik li tojobtaseletik ta Vivliae, muʼyuk xa lek chilutik li Jeovae, mu ventauk kʼusi jbainojtik. w22.02 9 par. 7

Jutuk mu skotoluk li buchʼu jaʼ jech tspas stalelal kʼuchaʼal li mol talelale jaʼ jech tsnop xchiʼuk jaʼ jech tspas li kʼusi tskʼan sbekʼtale (Kol. 3:9). Xuʼ van ta anil noʼox snaʼ x˗ilin, jaʼ noʼox tspas li kʼusi tskʼan stuke, mu snaʼ stoj ta vokol xchiʼuk jtoyba. Xuʼ van lek chaʼi skʼelel pornografia (videoetik, lokʼoletik, musikaetik xchiʼuk kʼusitik tsʼibabil ti tstij oʼontonal sventa mulivajele) xchiʼuk pelikulaetik ti chakʼ ta ilel mulivajel o majbaile. Oy onoʼox van lek stalelaltak xchiʼuk chopol van chaʼi li kʼusi chal o tspase. Pe muʼyuk mas oy ta yoʼonton ti sjel li kʼusi tsnop xchiʼuk tspase (Gal. 5:19-21; 2 Tim. 3:2-5). Ta skoj ti jmulavilutike, jkotoltik oy kʼusi chopol chtal ta jnopbentik xchiʼuk oy kʼusi chopol tskʼan koʼontontik. Bakʼintike, oy kʼusi ta jpastik o chkaltik ti chopol chkaʼi jbatik˗o yuʼun ta tsʼakale (Jer. 17:9; Sant. 3:2). Pe kʼalal ta jlokʼ li jmol talelaltike, muʼyuk xa tspasutik ta mantal li kʼusi chopol tskʼan jbekʼtaltike xchiʼuk chjel jtalelaltik (Is. 55:7). w22.03 3 par. 4, 5

Moletik, jaʼuk xakʼelbeik slekil talelalik li ermanoetike. Jpasmuliletik, pe oy slekil talelalik. Skʼan onoʼox oy buchʼu xatojobtasik bakʼintik. Pe jech kʼuchaʼal la spas li jtakbol Pabloe, akʼik persa ti mu jaʼuk noʼox xakʼelik li kʼusi tspas o chal ti xuʼ van chopol xaʼi˗o sbaik yuʼun li yantike. Teuk ta ajolik ti skʼanoj Jeova li ermano taje, ti tukʼ tunem talel ta stojolale xchiʼuk ti xuʼ xlekub stalelale. Mi jaʼ tskʼelbeik slekil talelal ermanoetik li moletike, chkoltavanik sventa oyuk jun oʼontonal xchiʼuk kʼanbail li ta tsobobbaile. Teuk ta ajolik ti muʼyuk tskʼan Jeova ti naka lek xa skotol li kʼusi chapasike, li kʼusi noʼox tskʼane jaʼ ti tukʼ xavakʼ abaike (1 Kor. 4:2). Xuʼ me jpʼel ta avoʼontonik ek ti ep sbalil chil Jeova li kʼusi chapasike, yuʼun li ta Ebreos 6:10 chal ti «mu xchʼay ta sjol li avabtelike xchiʼuk li kʼanelal laj avakʼik ta ilel ta sventa li sbie xchiʼuk ti chatunik ta stojolal li buchʼutik chʼulike xchiʼuk ti jech˗o chatunik batel ta stojolalike». w22.03 31 par. 19, 21