Noviembre

Jeltos kʼu yelan tskoltautik li Jeovae. Skoltaojutik sventa junuk koʼontontik kʼalal oy kʼusi chopol ta jnuptantik ta cholmantale, sventa xvul ta joltik junuk teksto kʼalal ta jchiʼintik ta loʼil li buchʼu oy ta yoʼonton mantale. Xchiʼuk yakʼoj kipaltik sventa mu xijlubtsaj kʼalal mu skʼan xchikintaik ti bu ta jcholtik mantale (Jer. 20:7-9). Yan kʼuxi chakʼbutik ta ilel slekil yoʼonton li Jeovae: jaʼo kʼalal chchanubtasutik kʼu yelan xuʼ jcholtik mantale. Li ta tsobajeletik ta xokol kʼakʼale, te chkiltik kʼuxi xuʼ jlikes jloʼiltik. Kʼalal oy kʼusi achʼ chlik jpastike, xuʼ van chijxiʼ jutuk. Pe chkakʼtik venta ti toj jtunel ta jterritoriotik kʼalal jech ta jpastike. Jech xtok, li ta tsobajeletik xchiʼuk li ta asambleaetike, chkichʼtik tijbel koʼontontik yoʼ jelajtik kʼu yelan jcholtik mantal ti muʼyuk van bu jech jpasojtik˗oe. Xuʼ van chijxiʼo jutuk, pe mi jech la jpastike, chakʼbutik bendision li Jeovae. w21.08 27 par. 5, 6

Kʼalal la stsʼibaanbe batel karta li jkorintoetike, tsots mantal laj yakʼanbe. Pe ta tsʼakale, la stak batel Tito, yuʼun tskʼan tsnaʼ kʼu yelan laj yaʼiik. ¡Muyubaj tajek kʼalal laj yaʼi ti laj yakʼ ta xkuxlejalike! (2 Kor. 7:6, 7). Li moletik ta tsobobbaile xuʼ xchanbeik Pablo kʼalal chchiʼinik ta loʼil li yermanotakike. Taje xuʼ jech spasik kʼalal sob chkʼotik li ta tsobajeletike. Sventa jpatbetik yoʼonton junuk ermanoe, mu persauk jal jchiʼintik ta loʼil (Rom. 1:12). Li moletik ti chchanbeik Pabloe tstunesik Vivlia sventa spatbeik yoʼonton li yermanotakike xchiʼuk chalbeik ti kʼanbilik yuʼun Jeovae. Chakʼik ta ilel ti chkʼanvanik kʼalal nopolik noʼox tskʼupil kʼoptaik li yermanotakike. Mi tstojobtasik junuk ermanoe, skʼan ta Vivliauk slokʼesik li kʼusi chalike. Jamal chalik li kʼusi skʼan pasele, pe ta slekil yoʼonton chalik, yuʼun tskʼanik ti xakʼ ta xkuxlejal li tojobtasele (Gal. 6:1). w22.03 29 par. 11, 12

Sventa tukʼuk xijtun ta stojolal Jeovae, chakʼbutik «li juʼelal ti mu kʼusi xkoʼolaj˗oe». Jtos ti kʼusi xuʼ stsatsubtas koʼontontike jaʼ li orasione. Xi laj yal Pablo ta Efesios 6:18: «Pasik orasion skotol ora». Mi jech ta jpastike, tstsatsubtasutik li Jeovae. Xuʼ van mu xa jnaʼ kʼusi ta jpastik ek o mu jnaʼtik li kʼusi chkal ta j˗orasiontike. Pe li Jeovae chalbutik ti akʼo jkʼopontike akʼo mi mu jnaʼtik lek li kʼusi chkaltike (Rom. 8:26, 27). Jech xtok, tstunes Vivlia sventa stsatsubtasutik. Li Pabloe la xchan li Tsʼibetik sventa te sta yipal xchiʼuk spatobil yoʼontone. Taje jaʼ me jech skʼan jpastik ek (Rom. 15:4). Kʼalal ta jchantik junuk teksto xchiʼuk mi ta jnopbetik skʼoplale, li Jeovae tstunes xchʼul espiritu sventa skoltautik ta yakʼel ta jkuxlejaltik (Ebr. 4:12). w21.05 22 par. 8-10

Jnaʼojtik ti skʼan jpastik ta yajchankʼop Kristo li krixchanoetike. Pe xuʼ van oy kʼusitik tsmakutik ta spasel. Mu masuk kʼusi spas kuʼuntik yilel ta skoj ti kʼu yelan jkuxlejaltike. Jech kʼuchaʼal liʼe, junantik jcholmantaletike oy xa sjabilalik o ipik noʼox. Mi jaʼ jech jnuptanojtike, jvules ta joltik ti xuʼ xkakʼtik chanubtasel ta Vivlia ta telefono o ta Internet. Xuʼ xa noʼox te ta jnatik xkakʼtik estudio. Jech xtok, junantik krixchanoetik ti tskʼan chchanik Vivliae jaʼo muʼyuk xokolik kʼalal chcholik mantal li ermanoetike. ¿Mi xuʼ van xkakʼbetik estudio kʼalal jaʼo lek chaʼiike, xuʼ van ta sob tajek o ta ikʼ xa osil? Li Jesuse ta ikʼ osil la xchanubtas li Nikodemoe, yuʼun jaʼ jech la skʼan li Nikodemoe (Juan 3:1, 2). w21.07 5 par. 10, 11

Li yajchankʼoptak Juan J-akʼ-ichʼvoʼe labal sba laj yilik ti muʼyuk la spasik ayuno li yajtsʼaklomtak Jesuse. Li Jesuse laj yalbe smelolal ti mu persauk spasik ta skoj ti te to kuxule (Mat. 9:14-17). Li jfariseoetik xchiʼuk li yan yajkontratak Jesuse chopol laj yilik ti muʼyuk tspas li kʼusi nopem xaʼiik spasele xchiʼuk kap tajek sjolik ti poxtavan ta savadoe (Mar. 3:1-6; Juan 9:16). Xtoyet xa chalik ti chchabiik li savadoe, pe muʼyuk chopol chilik ti te chpʼolmajik li ta temploe. Chopol tajek laj yaʼiik kʼalal albatik ta jamal yuʼun Jesus li smulike (Mat. 21:12, 13, 15). Kʼalal laj yal mantal Jesus ta snail tsobobbail ta Nasarete, li buchʼutik laj yaʼiike lik skʼakʼal yoʼontonik ta skoj ti albatik ti chʼabal xchʼunel yoʼontonik xchiʼuk ti jaʼ noʼox tspasik li kʼusi lek chaʼiik jech kʼuchaʼal li j˗israeletike (Luk. 4:16, 25-30). Ep buchʼutik la smak yokik ta skoj ti muʼyuk la spas Jesus li kʼusi tskʼanike (Mat. 11:16-19). w21.05 6 par. 13, 14

Jtos ti kʼu yelan tskoltautik Jeova sventa mu jtoy jbatik xchiʼuk mu kʼusi jpichʼ oʼontatike jaʼo kʼalal oy kʼusi chakʼ jchantik ta sventa li kʼusi kʼot ta stojolal yantike. Jaʼ van chtal ta joltik Satanas kʼalal chkalbetik skʼoplal li pichʼ oʼontonale. Kʼalal jaʼ toʼox jun yaj˗anjel Jeovae, ep kʼusitik la skʼupin spasel. Pe mu baluk laj yaʼi, yuʼun tskʼan ti jechuk xichʼ ichʼel ta mukʼ kʼuchaʼal li Jeovae. Li Satanase tskʼan ti jechuk jtalelaltik eke, jaʼ yuʼun oy kʼusitik tspas sventa mu junuk koʼontontik yuʼun li kʼusitik oy kuʼuntike. Jaʼ jech la spas ta stojolal li Evae. Albatik yuʼun Jeova ti xuʼ sloʼik skotol li sat teʼetik te ta nichimaltike, jaʼ noʼox jpets teʼ ti mu xuʼ slobeik sate (Jen. 2:16). Pe li Satanase la sloʼla li Evae xchiʼuk laj yakʼbe xchʼun ti akʼo sloʼ li sat teʼe. Li Evae muʼyuk tsots skʼoplal laj yil li kʼusi oy yuʼune. Jaʼ yuʼun, la spas li kʼusi toj chopole xchiʼuk ta mas tsʼakale cham (Jen. 3:6, 19). w21.06 14 par. 2, 3; 17 par. 9

Li Adan xchiʼuk Evae chil yalab xnichʼnabik xchiʼuk chchabiik li balumile. Ti lajuk xchʼunik mantale, jaʼik-o yutsʼ yalal Jeova xchiʼuk li yalab xnichʼnabike. Li Jeovae laj yakʼ ta ilel ti la stsak ta mukʼ xchaʼvoʼalik kʼalal tsots skʼoplal laj yil li ta yutsʼ yalale. Li Davide xi laj yalbe Jeova ta sventa ti kʼu yelan pasbilutike: «Mas bikʼit jutuk skʼoplal la apas li stuke, jaʼ mas mukʼ skʼoplal jutuk li anjeletike xchiʼuk laj avakʼbe skorona ta sventa smukʼulal xchiʼuk ta sventa yutsilal» (Sal. 8:5, tsʼib ta yok vun). Li Diose maʼuk jech tajek la spas krixchanoetik kʼuchaʼal li anjeletike. Yuʼun mu xkoʼolaj yipalik, spʼijilik xchiʼuk li kʼusi xuʼ yuʼunik spasele (Sal. 103:20). Pe jaʼ xa noʼox «mas bikʼit jutuk skʼoplal» la spasutik kʼuchaʼal li tsatsal anjeletike. Li Adan xchiʼuk Evae muʼyuk la xchʼunik mantal, jaʼ yuʼun maʼuk xa yutsʼ yalal Jeova. Ta skoj taje, laj yil-o svokol li yalab xnichʼnabike. Pe li Jeovae muʼyuk jelem-o li kʼusi tsnope: tskʼan ti xkʼot ta xnichʼnabtak ta sbatel osil li buchʼutik chchʼun mantale. w21.08 2, 3 par. 2-4

Epal yajtuneltak Jeova avie ta xichʼik kontrainel. Junantike te nakalik ti bu mu xakʼik jpas kabteltike, chchukatik xchiʼuk ch˗ikʼatik batel «ta stojolal itsʼinal ajvaliletik xchiʼuk ta stojolal bankilal ajvaliletik». Ti jech chkʼot ta pasele xuʼ te xakʼik ta ojtikinel li mantale (Mat. 10:17, 18). Bateltike, muʼyuk xa mas chil svokolik kʼalal chjel li ajvaliletike. Bakʼintik xtoke, li kʼusi chkʼot ta nopel yuʼun jun jchapanvaneje mas xa kolemik˗o sventa xichʼik ta mukʼ Dios. Yantik xtoke te nakalik ti bu xuʼ jun yoʼontonik xichʼik ta mukʼ Jeovae, pe jaʼ chkontrainatik yuʼun li yutsʼ yalalike (Mat. 10:32-36). Ep ta velta muʼyuk xa chkontrainatik yuʼun yutsʼ yalalik kʼalal chakʼik venta ti jpʼel˗o ta yoʼontonik chtunik ta stojolal Jeovae. Junantike kʼotemik ta yajtunel Jeova akʼo mi chkontrainvanik toʼox. Jaʼ yuʼun, tsotsuk me avoʼonton, mu me xavikta Jeova akʼo mi xavichʼ kontrainel. Ta me xakʼbot xchʼul espiritu, ¡jaʼ yuʼun mu me xaxiʼ! w22.03 16 par. 8

Li Vivliae chal ti Jeovae spʼajoj «li jtoyba satile, li jutkʼop eile xchiʼuk li kʼobil ti tsmalbe xchʼichʼel li buchʼu chʼabal smule» (Prov. 6:16, 17). Spʼajoj «li jsaʼkʼopetike xchiʼuk li jloʼlavanejetike» (Sal. 5:6). Chopol tajek chil, jaʼ yuʼun la slajesbe skʼoplal li chopol krixchanoetik ta skʼakʼalil Noe ta skoj ti la snojesik ta choplejal li balumile (Jen. 6:13). Jech xtok, li kʼusi yan tspʼaj Jeovae jaʼ kʼalal tsmukul sati snup xchiʼilik sventa xtuchʼ snupunelik jech kʼuchaʼal laj yalbe li j˗alkʼop Malakiase. Akʼo mi chichʼik ta mukʼ Dios yalojik li buchʼutik jech tspase, muʼyuk chchʼambatik xchiʼuk ch˗akʼbat stoj smulik (Mal. 2:13-16; Ebr. 13:4). Xi chalbutik li Jeovae: «Pʼajik li kʼusi toj chopole» (Rom. 12:9). Kʼalal pʼajik xie, chakʼ kaʼitik ti skʼan chopol tajek xkiltike xchiʼuk ti ibal sba xkiltike. Jnoptik noʼox ti oy buchʼu xalbutik ti jlajestik jtosuk veʼlil ti sokem xae, ¿mi ta van jlajestik? Muʼyuk, ch˗ib˗o koʼontontik akʼo mi jaʼ noʼox ta jnoptik. Jaʼ yuʼun, skʼan jaʼuk jech xkiltik li kʼusi chopol chil Jeova akʼo mi jaʼ noʼox ta jnoptik. w22.03 4, 5 par. 11, 12

Li Ajvalilal yuʼun Diose jutuk xa skʼan xakʼbutik epal bendision. Li buchʼutik tsmalaik li kʼusi tspas Jeovae tstaik epal bendision li avie xchiʼuk li ta achʼ balumile. Li ta achʼ balumile, muʼyuk xa chkil jvokoltik xchiʼuk muʼyuk kʼusi ta jvul-o koʼontontik kʼuchaʼal li avie. Muʼyuk xa kʼusi chopol chkichʼtik pasbel mi jaʼuk xa kʼusi kʼux chkaʼitik (Apok. 21:4). Muʼyuk xa ta jvul koʼontontik ta sventa li kʼusi chtun kuʼuntike, yuʼun ep kʼusitik ch˗ayan li ta balumile (Sal. 72:16; Is. 54:13). ¡Toj jun yutsil li kʼusi ta jtatike! Li Jeovae yakal tskoltautik avi sventa jtsaltik li kʼusitik chopol ta jpastike xchiʼuk ti xlekub jtalelaltike. Taje jaʼ sventa chapalutik xa ox mi la sventainutik li ta achʼ balumile. Mu xijchibaj, yuʼun poʼot xa xkʼot ta pasel li kʼusi kʼupil sba jmalaojtike. Jaʼ yuʼun, jpʼeluk ta koʼontontik jmalatik chkʼot ta pasel li kʼusi yaloj Jeovae. w21.08 13 par. 17-19

Kʼalal muʼyuk toʼox jal yichʼojik akʼbel li karta la stak batel Pabloe, li ermanoetike laj yikta snaik, spʼolmalik xchiʼuk li yutsʼ yalalik ti maʼukik yajtsʼaklom Kristoe. Vaʼun, jatavik batel ta vitstik (Mat. 24:16). Jaʼ yuʼun, toj tsots skʼoplal ti skolta sbaik ta jujuntale. Mi jech xa onoʼox spasojik talel kʼuchaʼal albatik yuʼun Pabloe, mas kʼun chaʼiik ti jech spasik ti bu kʼotik ta nakleje. Li kermanotaktike muʼyuk onoʼox van chalbutik skotol velta li kʼusi chtun yuʼunike. Jaʼ yuʼun, jtakʼtikuk kʼoponel xilik. Li ta jtsobobbailtike, oy onoʼox ermanoetik ti ta sjunul yoʼonton tskoltaik li yantike. Muʼyuk tsnopik ti jaʼ noʼox chkakʼbetik yabtelike. Jnaʼojtik ti xuʼ jkʼanbetik koltaele xchiʼuk ta jkʼantik ti jechuk jtalelaltik eke. w22.02 23, 24 par. 13-15

Li echʼ tal jabiletike yichʼoj jelel epal tsobobbailetik xchiʼuk sirkuitoetik. Ti xkichʼtikuk albel ti jel jtsobobbailtike, vokol van chkaʼitik yiktael kutsʼ kalaltik xchiʼuk kamigotaktik. Li moletike muʼyuk ch˗albatik yuʼun Jeova bu tsobobbail skʼan xbat li jujun jcholmantale, jaʼ yuʼun vokol van chkaʼitik xchʼunel li kʼusi chalbutike. Pe li Jeovae spatoj yoʼonton ti lek li kʼusi chkʼot ta nopel yuʼunike xchiʼuk skʼan ti jechuk jpastik eke. ¿Kʼu yuʼun skʼan jchʼuntik li kʼusi kʼot ta nopel yuʼunik akʼo mi muʼyuk lek chkaʼitike? Yuʼun jaʼ jech tsobolutik li ta steklumal Diose. Maʼuk noʼox, yuʼun tstabe sbalil li tsobobbail kʼalal bikʼit chkakʼ jbatik xchiʼuk ta jchʼuntik li kʼusi kʼot ta nopel yuʼun moletike (Ebr. 13:17). Pe li kʼusi mas tsots skʼoplale jaʼ ti jech chkakʼbetik yil Jeova ti jpatoj koʼontontik ta stojolale, yuʼun jaʼ svaʼanoj li moletik sventa xchabiutike (Ech. 20:28). w22.02 4, 5 par. 9, 10

Mi jaʼot jun ermano ti avichʼoj xa voʼe, xuʼ xavakʼ persa sventa xlekub ti kʼu yelan chavetʼes mantale xchiʼuk ti kʼu yelan chachanubtasvane. ¿Kʼu yuʼun? Yuʼun mi jech la apase, tstabeik tajek sbalil li buchʼutik chchikintabote (1 Tim. 4:15). Chano xchiʼuk paso ti kʼu yelan chal li foyeto Tojobkutik lek ta xchanel vun xchiʼuk ta chanubtasvanej. Chano li jujun xchanobile, xuʼ xachanilan ta ana kʼu yelan ta pasel xchiʼuk akʼo persa ti jechuk xapas li kʼusi la achan kʼalal chavetʼes junuk mantale. Kʼanbo koltael li moletik ti «tsots ch˗abtejik ta skʼopojelik xchiʼuk ti chchanubtasvanike» o kʼanbo koltael li yan jtojobtasvaneje (1 Tim. 5:17). Mu jaʼuk noʼox xavakʼ ta avoʼonton spasel li kʼusi la achan ta foyetoe, kʼelo kʼuxi xuʼ xakolta li buchʼutik chaʼiik mantal yoʼ stsatsub xchʼunel yoʼontonik xchiʼuk ti xakʼ ta xkuxlejalik li kʼusi chchanike. Vaʼun, mas me chamuyubaj xchiʼuk chmuyubajik ek li buchʼutik chchikintabote. w21.08 24 par. 17

Mi mas tsots skʼoplal chkiltik li yantike, muʼyuk me ta jtsal jbatik xchiʼuk li buchʼutik mas pʼijike o li buchʼutik oy kʼusitik lek xtojobik spasele, moʼoj, yuʼun xijmuyubaj ta stojolalik. Mas to chijmuyubaj mi jaʼ tstunesik li kʼusi snaʼik sventa xichʼik-o ta mukʼ li Jeovae. Vaʼun, jmoj oyutik xchiʼuk jun koʼontontik li ta tsobobbaile. ¿Kʼusi xuʼ skoltautik sventa mu xij˗itʼixaj? Jaʼ ti skʼan bikʼit xkakʼ jbatike, jaʼ xkaltik, ti jnaʼojtik ti oy noʼox spajeb li kʼusitik spas kuʼuntike. Mi bikʼit chkakʼ jbatike, muʼyuk me mas pʼijutik chkaʼi jbatik o ti mas xijtojobutike. Li kʼusi ta jpastike jaʼ ti ta jkʼeltik kʼuxi xuʼ jchanbetik li buchʼutik mas xtojobike. Jech kʼuchaʼal liʼe, mi oy junuk ermano ti toj lek snaʼ xetʼes mantale, xuʼ jakʼbetik kʼuxi chchapan sba. Mi oy junuk ermana ti toj lek snaʼ smeltsan veʼlile, xuʼ jkʼanbetik koltael. w21.07 15, 16 par. 8, 9

Li ta slivroal Numerose, chal ti laj yal Jeova ti xichʼ milel li j˗israel vinik ti la stsob siʼ ta skʼakʼalil savadoe. Pe li ta Xchibal livro yuʼun Samuele, chal ti Jeovae laj yakʼ ta perton li ajvalil David akʼo mi mulivaj xchiʼuk milvan (Num. 15:32, 35; 2 Sam. 12:9, 13). Xuʼ van xi jnoptike: «Li Jeovae, ¿kʼu yuʼun ti jaʼ laj yakʼ ta perton David ti tsots la spas smule, pe ti jaʼ laj yakʼ ta milel li vinik ti muʼyuk mas tsots smul la spas yileluke?». Bakʼintike, li Vivliae muʼyuk chal skotol li kʼusi kʼot ta pasele. Jech kʼuchaʼal liʼe, jnaʼojtik ti la sutes yoʼonton ta melel li Davide (Sal. 51:2-4). Pe ¿kʼu yelan stalelal li vinik ti muʼyuk la xchabi savadoe? ¿Mi laj van sutes yoʼonton? ¿Mi oy xa onoʼox van stoyoj sba ta stojolal Jeova? ¿Mi yichʼoj xa onoʼox albel mantal, pe ti muʼyuk xchʼune? Li Vivliae muʼyuk chal. Pe li kʼusi jnaʼojtik ta stojolal Jeovae tskoltautik sventa jpat koʼontontik ti skotol ora tukʼ kʼusi tspase (Sal. 145:17). w22.02 3 par. 3, 4

Li buchʼu snaʼoj ti oy noʼox spajeb li kʼusi xuʼ yuʼun spasele muʼyuk persa tskʼan tspas li kʼusi mu xuʼ yuʼune. Xmuyubaj noʼox xchiʼuk lek kʼusi chkʼot ta pasel yuʼun. Li buchʼu jaʼ jech stalelale xkoʼolaj kʼuchaʼal jun krixchano ti chmuy ta vitse. Sventa xkʼot li ta jol vitse, skʼan mas kʼun xmuy batel. Jaʼ noʼox jech ek, li buchʼu snaʼoj ti oy noʼox spajeb li kʼusi spas yuʼune skʼan mas kʼun xanav batel xkaltik sventa jech-o xtun ta stojolal Jeova xchiʼuk ti skolta li yantike (Filip. 4:5). Kalbetik skʼoplal li Barsilaie. Kʼalal 80 xa ox sjabilale, albat yuʼun ajvalil David ti akʼo xbat tunuk ti bu tspas mantale. Li Barsilaie snaʼoj ti oy xa kʼusitik mu spas yuʼune, jaʼ yuʼun muʼyuk la xchʼam xchiʼuk laj yal ti jaʼuk xbat ta xkʼexol li Kimam ti jaʼ mas kerem toe (2 Sam. 19:35-37). Jaʼ noʼox jech ek, li ermanoetik ti oy xa sjabilalike xmuyubajik noʼox kʼalal oy kʼusi chakʼbeik sbainik spasel li buchʼutik mas keremik toe. w21.09 10 par. 6, 7

¿Mi vokol chkaʼitik ti jechuk xkiltik kʼuchaʼal jkʼanvanej Totil li Jeovae? Junantike vokol van chkaʼitik ta skoj ti muʼyuk la xkʼuxubinutik jtotik kʼalal bikʼitutik toʼoxe. Tspat tajek koʼontontik ti xaʼibe smelolal ti kʼu yelan chkaʼi jbatik li Jeovae xchiʼuk tskʼan nopol oy ta jtojolaltik. Jaʼ yuʼun, xi chalbutik li ta Skʼope: «Nopajanik ta stojolal Dios, jech chnopaj tal ta atojolalik ek» (Sant. 4:8). Skʼanojutik tajek li Jeovae xchiʼuk chalbutik ti jaʼ jun lekil Totile. Li Jesuse tskoltautik sventa masuk xijnopaj ta stojolal Jeova. Xojtikin lek xchiʼuk jaʼ jech stalelal kʼuchaʼal li Jeovae. Jaʼ yuʼun, xi laj yale: «Yiloj xa Totil ek li buchʼu yilojune» (Juan 14:9). Li Jesuse xkoʼolaj kʼuchaʼal jbankiltik ti chakʼ kiltik kʼuxi xuʼ jtsaktik ta mukʼ li Jtotike, ti jchʼunbetik smantale xchiʼuk ti lekuk xilutike. Li kʼusi ay spas ta balumil li Jesuse chakʼ kiltik ti toj lek yoʼonton li Jeovae xchiʼuk ti snaʼ xkʼanvane. w21.09 21 par. 4, 5

Li steklumal Jeovae jmoj chichʼik ta mukʼ li melel Diose. Li moletike akʼbil yabtelik yuʼun Jeova sventa skʼelik ti lekuk sak li tsobobbaile. Mi tsots la spas smul junuk ermanoe, li Jeovae tskʼan ti skʼelbeik skʼoplal moletik mi xuʼ te xkom˗o li ta tsobobbaile. Tskʼelik mi sutesoj yoʼonton ta melel. Skʼan skʼelbeik lek skʼoplal liʼe: akʼo mi chal ti sutesoj yoʼontone, ¿mi ta melel spʼajoj li kʼusi la spase? ¿Mi muʼyuk xa ta yoʼonton ti spas yan veltae? Mi jaʼ la saʼo smul ta skoj ti oy xchopol amigotake, ¿mi oy ta yoʼonton chiktaan komel? Li moletike tskʼanbeik koltael Jeova, tskʼelbeik skʼoplal li kʼusi kʼot ta pasele, li kʼusi chal Vivliae xchiʼuk tstsakik ta venta ti kʼu yelan chaʼi sba li ermano ta skoj li kʼusi la spase. Vaʼun, tskʼelik mi xuʼ to xkom li ta tsobobbaile. Junantike xuʼ van xichʼik lokʼesel li ta tsobobbaile (1 Kor. 5:11-13). w22.02 5 par. 11, 12

Mu ventauk mi jaʼ to kichʼojtik voʼ o mi oy xa sjabilal, jkotoltik ta jkʼantik ti jechuk jtalelaltik kʼuchaʼal lek chil Jeovae. Sventa spas kuʼuntike, skʼan jpajtsantik li kʼusi ta jnoptike. ¿Kʼu yuʼun? Yuʼun li kʼusi ta jnoptike jaʼ li kʼusi ta jpastike. Mi jaʼ ta jnopilantik˗o li kʼusi chopol tskʼan jbekʼtaltike, jaʼ chlik kaltik o jaʼ chlik jpastik (Efes. 4:17-19). Pe mi lek li kʼusi ta jnoptike, jaʼ van chkaltik xchiʼuk jaʼ ta jpastik li kʼusi lek chil li Jtotik Jeovae (Gal. 5:16). Akʼo mi oy onoʼox kʼusitik chopol chtal li ta jnopbentike, pe voʼotik xa ta jnoptik mi ta jpastik. Kʼalal muʼyuk toʼox kichʼojtik voʼe, laj kiktatik yalel xchiʼuk spasel li kʼusitik tspʼaj Jeovae. Taje jaʼ li kʼusi baʼyel mas tsots skʼoplal la jpastik sventa jlokʼtik li jmol talelaltike. Pe sventa xmuyubaj tajek kuʼuntik li Jeovae, skʼan jlaptik «li achʼ talelale». w22.03 8 par. 1, 2  

Li moletike mu xakʼik venta ta anil mi sutesoj yoʼonton ta melel li buchʼu tsots la spas smule. Yuʼun mu xilik li kʼusi oy ta koʼontontike. Jaʼ yuʼun, skʼan sabeik lek sprevail ti chakʼ ta ilel ti sjeloj xa stalelal li jun ermanoe, ti spʼajoj xa li kʼusi la spas toʼoxe, ti ta melel sjeloj li kʼusitik tsnope, ti kʼu yelan chaʼi sbae xchiʼuk li kʼusitik tspase. Sventa xakʼ ta ilel ti sutesoj yoʼonton ta melel li buchʼu chichʼ lokʼesel ta tsobobbaile, xuʼ van jal xichʼ yuʼun sventa oyuk kʼusitik sjel ta xkuxlejal. ¿Kʼuxi chakʼ ta ilel ti sutesoj yoʼonton ta melele? Skʼan xbatilan li ta tsobajeletike, skʼan nopolik noʼox spas orasion xchiʼuk ti xchan Svivlia jech kʼuchaʼal albat yuʼun li moletike. Jech xtok, skʼan skʼel-o sba li kʼusitik xuʼ stsʼuj-o ta mulil yan veltae. Mi chakʼ persa sventa lekuk xil sba xchiʼuk Jeova yan veltae, ta me x-akʼat ta perton xchiʼuk chkoltaat yuʼun li moletik sventa sut talele. w21.10 6 par. 16-18  

Ta skoj ti skʼanoj tajek Jeova li Jesuse, jaʼ noʼox stuk Jeova laj yichʼ ta mukʼ kʼalal te oy ta vinajele xchiʼuk kʼalal tal ta balumile (Luk. 4:8). Laj yakʼbe xchan yajchankʼoptak ti jechuk spasik eke. Li Jesus xchiʼuk yajchankʼoptake muʼyuk onoʼox la stunesik lokʼoletik sventa xichʼik ta mukʼ li Diose. Ta skoj ti jaʼ jun espiritu li Diose, mi jsetʼuk tstabeik smukʼulal li lokʼoletik tspas krixchanoetike (Is. 46:5). ¿Mi lek van ti jpasbetik slokʼol li santoetike xchiʼuk ti jkʼopontike? Li ta xchibal mantal ta Lajuneb Mantale, te laj yal Jeova li kʼusi chal ta teksto avie. Li buchʼutik tskʼanik ti lekuk x˗ilatik yuʼun Diose chchʼunik li mantal taje. Li j-al-loʼiletike chalik ti jaʼ noʼox laj yichʼik ta mukʼ Dios li yajtsʼaklomtak Kristo ta baʼyel sigloe. Li avie, li stestigoutik Jeovae jaʼ jech ta jpastik kʼuchaʼal li yajtsʼaklomtak Kristo ta baʼyel sigloe. w21.10 19, 20 par. 5, 6

Li Jesuse laj xa onoʼox yalbe li yajtsʼaklomtak ta baʼyel siglo ti te nakiik ta Judea ti chkʼot skʼakʼalil ti ta xichʼ joyobtael «ta soltaroetik li Jerusalene» (Luk. 21:20-24). Kʼalal mi jech kʼot ta pasele, skʼan xjatavik batel ta vitstikaltik sventa mu xichʼik milel. Pe ep kʼusitik skʼan xiktaik komel. Xi laj yal jlik revista La Atalaya: «Laj yikta komel snaik, yosilik xchiʼuk skotol li kʼusitik oy ta snaike. Li kʼusi mas tsots skʼoplal laj yilike jaʼ ti xichʼik˗o ta mukʼ li Jeovae, yuʼun spatoj yoʼontonik ti chkoltaatike». Xi to chale: «Xuʼ van oy kʼusitik jnuptantik ek ti jaʼ te chvinaj kʼu yelan chkiltik li kʼusitik oy kuʼuntike. ¿Mi jaʼ tsots skʼoplal chkiltik li kʼusitik oy kuʼuntike o mi jaʼ ti xijkol mi tukʼ chkakʼ jbatik ta stojolal Diose? Xuʼ onoʼox van xkil jvokoltik ek mi lijatavutike, pe skʼan chapalutik noʼox». w22.01 4 par. 7, 8

Kʼalal muʼyuk toʼox jal slokʼelik ta Ejipto li j˗israeletike, li Moisese albat yuʼun Jeova ti kʼusi skʼan xal li sbie xchiʼuk li stalelaltake. Xi albate: «Jeova, Jeova, jaʼ jun Dios ti oy xkʼuxul yoʼontone, oy slekil yoʼonton, mu ta aniluk chlik skʼakʼal yoʼonton, ep tukʼil kʼanelal yuʼun xchiʼuk melel snaʼ xkʼopoj. Ta smilal noʼox buchʼu chakʼbe ta ilel tukʼil kʼanelal, chakʼ ta perton li buchʼu oy kʼusi chopol tspase, li buchʼu mu xchʼun mantale xchiʼuk li buchʼu tsaʼ smule» (Eks. 34:6, 7). Kʼalal jech laj yal li Jeovae, te laj yakʼ ta aʼiel kʼu yelan li tukʼil kʼanelal yuʼune. Li Jeovae laj yal ti «ep tukʼil kʼanelal yuʼune». Oy yan versikuloetik ta Vivlia ti jech chakʼ ta aʼiele (Num. 14:18; Nee. 9:17; Sal. 86:15; 103:8; Joel 2:13; Jonas 4:2). Pe jaʼ noʼox chalbe skʼoplal li Jeovae, maʼuk li krixchanoetike. ¿Mi mu jechuk ti labal sba ta aʼiel ti ep ta velta chalbe skʼoplal ti oy tukʼil kʼanelal yuʼun li Jeovae? w21.11 2, 3 par. 3, 4

Li nupultsʼakaletike xuʼ xchanbeik li jtakbol Pedro xchiʼuk yajnile. Kʼalal oy xa ox van vakib u o jun jabil ti laj yojtikin li Jesuse, li jtakbol Pedroe oy kʼusi tsots skʼoplal la snop tspas. Ta skoj ti jtsakchoy toʼoxe, la skʼel lek kʼuxi chchabi yutsʼ yalal kʼalal albat yuʼun Jesus ti akʼo stsʼakli batele (Luk. 5:1-11). ¡Toj lek ti kʼot ta nopel yuʼun ti chbat xchiʼin ta cholmantal li Jesuse! Koltaat yuʼun li yajnil xtoke. Kʼalal chaʼkuxiem xa ox li Jesuse, li Vivliae chal ti ay chiʼinatuk kʼuk sjalil yuʼun yajnil li Pedro ti butik ay xchol mantale (1 Kor. 9:5). Ta skoj li slekil talelal yajnile, jaʼ koltaat-o Pedro sventa jpʼeluk ta yoʼonton stojobtas li ajnilaletik xchiʼuk malaliletike (1 Ped. 3:1-7). Jamal xvinaj ti spatoj yoʼontonik ta stojolal Jeova ti ch˗akʼbat onoʼox li kʼusi chtun yuʼunik mi baʼyel chakʼ ta xkuxlejalik li Ajvalilale (Mat. 6: 31-34). w21.11 18 par. 14

Ta skoj ti skʼanoj tajek yermanotak li jtakbol Pabloe, ep tajek abtej ta stojolalik (Ech. 20:31). Jaʼ yuʼun, kʼanbil tajek li Pabloe. Jun velta kʼalal laj yaʼi li moletik ta Efeso ti slajeb xa velta chilike, «okʼik tajek skotolik» (Ech. 20:37). Jaʼ jech li moletik ta tsobobbail avi eke skʼanojik tajek li yermanoike. Jaʼ yuʼun, ep tajek ch˗abtejik sventa skoltaanik (Filip. 2:16, 17). Pe bakʼintike, vokol chaʼiik spasel skotol li kʼusi sbainojike. ¿Kʼusi xuʼ xkoltaatik? Li moletik ti ep yabtelike lek ti xchanbeik kʼusi la spas li Pabloe. Li Pabloe maʼuk ti tukʼ xa kʼusitik tspase, yuʼun jaʼ noʼox jun jmulavil krixchano ti vokol chaʼi spasel bakʼintik li kʼusi leke (Rom. 7:18-20). Akʼo mi ep kʼusitik la snuptan, la skoltaan˗o li yermanotake xchiʼuk jun˗o yoʼonton tun ta stojolal Jeova. Mi chchanbeik kʼusi la spas Pablo li moletike, xmuyubaj˗o chtunik ta stojolal Jeova akʼo mi oy kʼusitik vokol chaʼiik spasel. w22.03 26 par. 1, 2

Li Levitiko 19:3 chal ti skʼan jchabitik li savadoe. Li voʼotike mu xa persauk ti jchʼuntik li mantal ti skʼan jchabitik jun kʼakʼal ta xemanae. Pe oy kʼusi chakʼ jchantik li kʼusi toʼox tspas li j˗israeletik vaʼ kʼakʼale xchiʼuk li bendisionetik tstaik ti jech tspasike. Li vaʼ kʼakʼale jaʼ noʼox skʼan xichʼik ta mukʼ li Jeovae xchiʼuk skʼan mu x˗abtejik. Jaʼ yuʼun, li Jesuse chbat jujun savado ta snail tsobobbail xchiʼuk te tskʼel li Skʼop Diose (Eks. 31:12-15; Luk. 4:16-18). Li mantal chal ta Levitiko 19:3 ti skʼan jchabitik li savadoe skʼan stij koʼontontik sventa jaʼuk mas jchʼakbetik yorail jujun kʼakʼal li kʼusitik sventa mantale. Mi jech ta jpastike, mas to chlekub ti kʼu yelan xkil jbatik xchiʼuk li Jeovae. Taje skʼan jech jpastik sventa chʼulutik. w21.12 5 par. 13

Li Jesuse muʼyuk la spʼaj li krixchanoetike. Yuʼun la xchiʼin ta veʼel li jkʼulejetike xchiʼuk li buchʼutik lek ojtikinbilike, pe la xchiʼinan xtok li buchʼutik abol sbaike xchiʼuk li buchʼutik muʼyuk tsakbilik ta ventae. Laj yakʼ ta ilel xkʼuxul yoʼonton ta stojolal li buchʼutik jpasmuliletik ch˗ilatike. Junantik krixchanoetik ti mukʼ skʼoplal chaʼi sbaike la smak yokik ta skoj li kʼusi la spas Jesuse. Xi la sjakʼbeik li yajchankʼoptake: «¿Kʼu yuʼun jmoj chaveʼik, cha˗uchʼbolajik xchiʼuk li jtsobpatanetik xchiʼuk li jpasmuliletike?». Jaʼ jech la stakʼ Jesus kʼuchaʼal chal li teksto avie (Luk. 5:29-31). Kʼalal jal toʼox skʼan xtal li Mesiase, li Isaiase laj onoʼox yal ta jun albil kʼop ti ta xichʼ pʼajele. Xi la stsʼibae: «Laj yichʼ pʼajel xchiʼuk muʼyuk laj yichʼ kʼanel yuʼun krixchanoetik [...]. Xkoʼolaj kʼuchaʼal nakʼal ta jtojolaltik li sate. Laj yichʼ pʼajel xchiʼuk muʼyuk sbalil laj yichʼ ilel» (Is. 53:3). Albil xa onoʼox ti muʼyuk chichʼ kʼanele, jaʼ yuʼun li judaetike muʼyuk labal laj yilik jechuk ti laj yichʼ pʼajel li Jesuse. w21.05 8, 9 par. 3, 4

Junantik ermanoetik ta voʼnee vokol chaʼiik xchʼunel li tojobtaseletike (Sant. 1:22). Yantike jaʼ lek chilik li jkʼulejetike (Sant. 2:1-3). Junantik xtoke vokol chaʼiik spajesel li kʼusi chalike (Sant. 3:8-10). Toj chopol li kʼusi tspasik li vaʼ ermanoetike, pe li Santiagoe muʼyuk la snop ti mu xa xjel stalelalike. Ta slekil yoʼonton la stojobtasan, pe jamal laj yalanbe xtok li kʼusi skʼan spasike. Laj yalanbe li buchʼutik kʼunik ta mantal ti akʼo skʼanbeik koltael li moletik ta tsobobbaile (Sant. 5:13, 14). ¿Kʼusi chakʼ jchantik? Teuk ta joltik ti oy kʼusi vokol chaʼiik spasel li yantike, pe mu chopoluk kʼusi jnoptik ta stojolalik. Ep estudianteetike vokol chaʼiik yakʼel ta xkuxlejalik li kʼusi chal Vivliae (Sant. 4:1-4). Xuʼ van mu ta aniluk sjel stalelalik. Skʼan mu xijxiʼo yalbel kaj˗estudiotik li kʼusi skʼan sjel ta stalelale. Teuk ta joltik ti jaʼ chikʼ talel Jeova li buchʼutik bikʼit chakʼ sbaike xchiʼuk ti tskoltaan sventa sjel xkuxlejalike (Sant. 4:10). w22.01 11 par. 11, 12

Jkotoltik ta jkʼantik ti oyuk xkʼuxul koʼontontik kʼuchaʼal li Jeovae. ¿Kʼu yuʼun? Yuʼun muʼyuk chchikintabe s-orasion li buchʼu mu xakʼ ta ilel xkʼuxul yoʼontone. Ta skoj ti ta jkʼantik ti akʼo xchikinta j-orasiontike, skʼan me jkʼel jbatik ti mu toj tsotsuk koʼontontik ta stojolal yantike. Muʼyuk ta jmak jchikintik «kʼalal xvokolet tskʼan koltael li buchʼu abol sbae». Tsots skʼoplal chkiltik li pʼijubtasel liʼe: «Muʼyuk me xkʼuxul oʼontonal chichʼ chapanel li buchʼu muʼyuk chkʼuxubinvane» (Sant. 2:13). Mi bikʼit chkakʼ jbatik xchiʼuk mi te ta joltik ti ta jkʼantik akʼbel iluk xkʼuxul oʼontonal eke, mas me kʼun chkaʼitik ta yakʼbel ta ilel li yantike. Pe mas to jech skʼan jpasbetik li buchʼu tsutes yoʼonton xchiʼuk ti tsut talel ta tsobobbaile. Li Vivliae chalbe skʼoplal junantik krixchanoetik ti chakʼ kiltik ti skʼan oyuk xkʼuxul koʼontontik xchiʼuk ti mu tsotsuk koʼontontik ta stojolal li yantike. w21.10 12 par. 16, 17

Kʼalal jun xa ox akʼobal kuxul li Jesuse, bat ta nichimaltik Jetsemani ti bu stsʼijet noʼox sventa spas orasion xchiʼuk ti oy kʼusi snopbe skʼoplale. Oy kʼusi tsots skʼoplal te laj yalbe li yajtsʼaklomtak ta sventa li orasione. Mas xa ox van ta j˗oʼlol akʼobal kʼotik li ta nichimaltik Jetsemanie. Pe li Jesuse laj yalbe li yajtsʼaklomtak ti akʼo mu xvayike, vaʼun bat spas orasion (Mat. 26:37-39). Kʼalal sut talele, vayalik kʼot sta. Jaʼ yuʼun, xi laj yalanbe yan veltae: «Vikʼiluk˗o me asatik xchiʼuk pasilanik orasion» (Mat. 26:40, 41). Snaʼoj ti ep kʼusi tsvul˗o yoʼontonike xchiʼuk ti lubemik tajeke, jaʼ yuʼun kʼuxubaj ta yoʼonton xchiʼuk laj yalanbe ti kʼun li sbekʼtalike. Akʼo mi jech, li xchibal velta ay spas orasione muʼyuk yakal tspasik orasion kʼot staanan, yuʼun vayik (Mat. 26:42-45). w22.01 28 par. 10, 11