Septiembre

Li Diose yakʼojbe sjuʼel Jesus sventa slajes li jvokoltike. Oy vokoliletik ti mu xuʼ kuʼuntik slajesbel skʼoplale, pe li Jesuse xuʼ yuʼun. Yuʼun xuʼ slajesbe skʼoplal li kʼusi chakʼ jvokoltike ti jaʼ li mulil jkuchojtike. Jech xtok, tslajesbe skʼoplal li vokoliletike xchiʼuk li lajelale (Mat. 9:​1-6; Rom. 5:​12, 18, 19). Li skʼelobiltak juʼelal la spase chakʼ ta ilel ti xuʼ xpoxta li buchʼutik ep ta tos xchamelike xchiʼuk xuʼ xchaʼkuxes li animaetike (Mat. 4:23; Juan 11:​43, 44). Oy sjuʼel xtok sventa spas ta mantal li tsatsal voʼe xchiʼuk li pukujetike (Mar. 4:​37-39; Luk. 8:2). ¡Tspat tajek koʼontontik ti ep tajek sjuʼel akʼbil yuʼun Stot li Jesuse! Xuʼ jchʼuntik ti chakʼbutik bendision li Jesuse. Li skʼelobiltak juʼelal la spas Jesus kʼalal ay ta balumile, jaʼ noʼox me yuni senyail li kʼusi tspas mi la sventain tal balumile. w23.04 3 par. 5-7

Mi ep ermanoetik li ta atsobobbaile, xuʼ mu xata skotol akomentario kʼalal chatoy akʼobe, xuʼ van chanop ti jaʼ mas lek ti jaʼ noʼox xachikintae. Pe mu xachibaj ta yakʼel akomentario. Chapano jayibuk. Vaʼun, mi muʼyuk la ata li ta slikebaltik parafoe, xuʼ to xata ta tsʼakal. Kʼalal chachapan Li Jkʼel-osil ta toyole, nopo kʼuxi snitojbe sba skʼoplal li jujun parafo xchiʼuk li stemaile. Vaʼun, oy kʼusitik xuʼ xaval kʼalal chavakʼ akomentarioe. Yan kʼusi xuʼ xapas xtoke jaʼ ti xachapan aba li ta parafoetik ti chalbe skʼoplal li kʼusitik chakʼ ta chanel Vivlia ti mas tsotsik ta albel skʼoplale. Yuʼun ta skoj ti mas vokol ta albel smelolale, jutuk buchʼu chakʼ skomentarioik. Pe ¿kʼusi xuʼ xapas mi muʼyuk to avakʼoj akomentario ta tsobajeletike? Kʼalal mu to chlik li tsobajele, chiʼino ta loʼil li ermano ti jaʼ tsjelubtas Li Jkʼel-osil ta toyol sventa xavalbe kʼusi parafoal chakʼan chatakʼ. w23.04 21, 22 par. 9, 10

Li Josee jaʼ jun lekil malalil ta skoj ti laj yakʼ sba ta beiltasel yuʼun li Jeovae, yuʼun oxib to velta albat kʼusi skʼan spas li ta yutsʼ yalale. Li stuke ta anil la xchʼun mantal akʼo mi mu toj kʼunuk ta pasel laj yaʼi (Mat. 1:20; 2:​13-15, 19-21). Ta skoj ti la xchʼun mantal li Josee, tojob ta xchabiel li Mariae. Taje jaʼ van tijbat-o yoʼonton Maria sventa masuk to xichʼ ta mukʼ xchiʼuk skʼan li Josee. Malaliletik, xuʼ me xachanbeik stalelal li Josee xchiʼuk saʼik li beiltasel ta Vivliae, yuʼun jaʼ tskoltaoxuk sventa xachabi li avutsʼ avalalike. Kʼalal chavakʼ ta akuxlejalik li beiltaseletike, jaʼ me jech chavakʼik ta ilel ti akʼanoj avajnilik akʼo mi mu kʼunuk ta pasel chavaʼiik bakʼintik. Vaʼun, mas me xamuyubajik li ta anupunelike. Xi chal jun ermana ta Vanuatu ti mas xa ta 20 jabil snupunele: «Kʼalal chkil ti chakʼ sba ta beiltasel yuʼun Jeova li jmalale, mas to chkichʼ ta mukʼ. Jpatoj koʼonton xtok ti lek li kʼusi chkʼot ta nopel yuʼune». w23.05 21 par. 5

Li judaetik ti sut batel ta slumalik ta skoj ti te toʼox oyik ta Babiloniae skʼan jaʼikuk chʼul jteklum x-ilatik yuʼun li Diose (Deut. 7:6). ¿Mi jaʼ van skʼan xal ti lek kʼusi tspasik li buchʼutik tsutik batel ta slumalike? Muʼyuk. Yuʼun skʼan sjel stalelalik sventa lekuk x-ilatik yuʼun li Jeovae. Yuʼun jutuk mu skotoluk li judaetike te vokʼik ta Babilonia xchiʼuk ep tajek ti jech xa snopbenik xchiʼuk stalelalik kʼuchaʼal li jbabiloniaetike. Ta mas tsʼakal kʼalal sutik batel ta Israel li judaetike, li ajvalil Neemiase labal sba laj yil ti mu xa snaʼ xkʼopojik ta ebreo li yalab xnichʼnabike (Deut. 6:​6, 7; Neem. 13:​23, 24). ¿Kʼuxi van chlik skʼanik xchiʼuk xichʼik ta mukʼ Jeova ti mu xaʼiik kʼusi chal li Skʼop Diose? (Esd. 10:​3, 44). Jaʼ yuʼun, li judaetike skʼan sjel stalelalik, pe jaʼ mas kʼun chaʼiik mi te xa ox nakalik ta Israel ti bu yakal xa chichʼik ta mukʼ Jeovae (Neem. 8:​8, 9). w23.05 15 par. 6, 7

Akʼo mi oy ta koʼontontik spasel li kʼusitik ta mantale, xuʼ van oy kʼusi tsmakutik. Bakʼintike xuʼ van oy kʼusitik chkʼot ta pasel ti muʼyuk jmalaojtike, vaʼun muʼyuk xa ta jpastik li kʼusi ta jkʼan ta jtatik ta mantale (Ekl. 9:11). Xuʼ van chijchibaj-o kʼalal ta jnuptan jvokoltike (Prov. 24:10). Ta skoj ti jmulavilutike, xuʼ van muʼyuk xa ta koʼontontik spasel li kʼusitik ta mantale (Rom. 7:23). O lubem noʼox chkaʼi jbatik (Mat. 26:43). ¿Kʼusi tskoltautik sventa jechuk-o xkakʼ kipaltik akʼo mi muʼyuk lek kʼusi la jnuptantik? Mu me xachibaj mi muʼyuk pas avuʼun ta slikebale. Li Vivlia chal ti xuʼ van chkil ep jvokoltike, pe chalbutik xtok ti tspas onoʼox kuʼuntik li kʼusi ta jkʼan ta jtatik ta mantale. Kʼalal chkakʼ kipaltik akʼo mi oy kʼusitik ta jnuptantike, chkakʼbetik ta ilel Jeova ti oy ta koʼontontik spasel li kʼusi lek chile. Mi la avakʼ avipal stael li kʼusitik ta mantale, ¿mi mu tauk xmuyubaj avuʼun li Jeovae? w23.05 30 par. 14, 15

Mi la-och ta prekursore, jmoj me cha-abtej xchiʼuk krixchanoetik ti jeltos stalelalike xchiʼuk chatojob lek stunesel li atakʼine (Filip. 4:​11-13). ¿Ati xlik tunan ta prekursor auksiliar une? Taje tskoltaot sventa xatun ta prekursor regular. Jech xtok, xuʼ van xatun ta Betel o ta j-abtel ta svaʼanel salonetik (siervo de construcción). Skotol li ermanoetike skʼan xakʼ yipalik sventa xuʼ xtunik ta mol ta tsobobbail. Li Vivliae chal ti jaʼ «jun lekil abtelal» tskʼan tstaik li buchʼutik jech oy ta yoʼontonike (1 Tim. 3:1). Baʼyel skʼan xtunik ta siervo ministerial. Li siervo ministerialetike ep ta tos kʼu yelan xuʼ skoltaik li moletik ta tsobobbaile. Li moletik xchiʼuk li siervo ministerialetike bikʼit chakʼ sbaik ta stojolal yermanotakik xchiʼuk baxbolik ta cholmantal. w23.12 28 par. 14-16

Kʼalal chex kerem toʼox li Josiase, lik nopajuk ta stojolal li Jeovae. Yuʼun oy ta yoʼonton chojtikin mas li Sdiose xchiʼuk ti spasbe li kʼusi oy ta yoʼontone. Pe mu kʼunuk laj yaʼi ch-ajvalilaj li Josiase, yuʼun jutuk mu skotoluk li krixchanoetik vaʼ kʼakʼale chichʼik ta mukʼ jecheʼ diosetik. Jaʼ yuʼun, skʼan tsotsuk yoʼonton sventa spakbe skʼoplal li melel yichʼel ta mukʼ Diose. ¡Toj lek li kʼusi la spase! Yuʼun la slajesbe skʼoplal li yichʼel ta mukʼ jecheʼ diosetik ta sjunul li jteklume akʼo mi mu toʼox sta 20 sjabilal (2 Kron. 34:​1, 2). ¿Kʼuxi xuʼ xachanbe Josias akʼo mi naka to chata tal avaʼlej? Jaʼ ti xanopaj ta stojolal Jeovae xchiʼuk ti masuk to xachanbe skʼoplal li skʼupil talelaltake. Taje tstij avoʼonton sventa xavakʼbe akuxlejal. ¿Kʼu yelan akuxlejal mi jech la apase? Xi chal Luke ti laj yichʼ voʼ kʼalal 14 toʼox sjabilale: «Jaʼ xa chkakʼ ta koʼonton ti xitun mas ta stojolal Jeovae xchiʼuk ti xmuyubajuk kuʼune» (Mar. 12:30). Ta me xata epal bendision mi jech chapas eke. w23.09 11 par. 12, 13

Kʼalal mu toʼox sta jun jabil slikel li tsobobbail ta Tesalonikae, li jtakbol Pabloe la stakbe batel li karta liʼe. Xuʼ van ep toʼox kʼusi mu snaʼik li moletike xchiʼuk ep toʼox kʼusi muʼyuk lek chbat ta pasel yuʼunik, pe skʼan onoʼox xichʼik ta mukʼ. Ta skoj ti yantik xa xnopaj li mukʼta tsatsal vokolile, skʼan van mas jpat koʼontontik ta stojolal li moletik ta tsobobbaile. Yuʼun xuʼ van muʼyuk xa tsbeiltasutik tal li smeʼ nail abtelale xchiʼuk li Betele. Jaʼ yuʼun, tsots skʼoplal ti xlik xa noʼox jkʼantik xchiʼuk xkichʼtik ta mukʼ li moletik ta jtsobobbailtike. Mu ventauk li kʼusi xkʼot ta pasele, lekuk noʼox jtalelaltik xchiʼuk mu jkʼelbetik li xchopol talelalike. Teuk me ta joltik ti Jeovae jaʼ yakal tstunes Kristo sventa sbeiltas li moletik ta tsobobbaile. Kʼalal smakoj lek sjol li jun soltaroe, jaʼ sventa mu xyayij li sjole. Li spatobil koʼontontik eke chchabi li jnopbentike. Kakʼojtik lek venta ti muʼyuk kʼusi lek chakʼbutik li sba balumile (Filip. 3:8). Li spatobil koʼontontike tskoltautik sventa junuk noʼox koʼontontik. w23.06 11, 12 par. 11, 12

Skotol li buchʼutik chaʼiik kʼusi chal «li bol antse» skʼan snopik mi chchʼunik li kʼusi chale. Oy lek srasonal kuʼuntik sventa mu xijmulivaje. Jech kʼuchaʼal chal li slivroal Proverbiose, «li bol antse» xi chale: «Lek chiʼ ta uchʼel li voʼ ti elkʼanbile» (Prov. 9:17). ¿Kʼusi skʼan xal li voʼ ti elkʼanbile? Kʼalal chchiʼin sbaik ta vayel li buchʼutik nupunemike, li Vivliae tskoʼoltajes ta voʼ ti tsikubtas oʼontonale (Prov. 5:​15-18). Li vinik xchiʼuk li ants ti lek nupunemike xuʼ me skʼupinik li chiʼinejbail ta vayele. Yan li buchʼutik chmulivajike, muʼyuk tsikubtasbat yoʼontonik, yuʼun jaʼ chuchʼik li voʼ ti elkʼanbile. Li buchʼutik jech tspasik taje ta nakʼal tspasik jech kʼuchaʼal li jun j-elekʼe. Li voʼ ti elkʼanbile xuʼ me chiʼ chaʼiik li buchʼutik tsnopik ti muʼyuk buchʼu ch-ilatik kʼalal oy kʼusi chopol tspasike. Pe jaʼ noʼox tsloʼla sba stukik, yuʼun li Jeovae xil skotol, mu stakʼ jloʼlatik. Pe li kʼusi mas toj chopole, jaʼ ti muʼyuk xa lek chilutik li Jeovae (1 Kor. 6:​9, 10). w23.06 22 par. 7-9

Mi laj avakʼ venta ti maʼuk xa ta sjunul avoʼonton chlokʼ li kʼusi chaval ta a-orasione o muʼyuk xa chakʼupin li cholmantale, mu xanop ti muʼyuk xa chakʼbot xchʼul espiritu li Jeovae. Ta skoj ti jpasmulilutike, stalel onoʼox ti chijchibaj bakʼintike. Mi laj avakʼ venta ti muʼyuk xa xamuyubaje, nopbo skʼoplal li jtakbol Pabloe. Yuʼun akʼo mi laj yakʼ yipal xchanbel stalelal li Jesuse, snaʼoj ti ta onoʼox xchibaj bakʼintik ta spasel li kʼusi leke. Jpʼel ta yoʼonton tspas li kʼusi akʼbil sbain yuʼun Dios mu ventauk ti kʼu yelan chaʼi sba bakʼintike. Kʼalal chibajemote, jpʼeluk me ta avoʼonton jaʼ xapas li kʼusi leke akʼo mi mu jechuk oy ta avoʼonton spasel. Mi chapas li kʼusi leke, xuʼ me xjel li kʼusi oy ta avoʼontone (1 Kor. 9:16). w24.03 11, 12 par. 12, 13

Xuʼ me xkakʼ ta ilel ti jkʼanoj kermanotaktik kʼalal ta slekil koʼonton ta jchʼamtik xchiʼuk kʼalal ta xkʼot ta kamigotike (2 Kor. 6:​11-13). Li ta tsobobbailetike jeltos stalelal li ermanoetike. ¿Kʼusi tskoltautik sventa masuk to jkʼantike? Jaʼ ti jkʼelbetik slekil talelalik xchiʼuk ti jechuk xkiltik kʼuchaʼal chil Jeovae. Kʼalal yakal li mukʼta tsatsal vokolile, tsots me skʼoplal ti jkʼan li kermanotaktike. ¿Kʼuxi chchabiutik Jeova mi lik li mukʼta tsatsal vokolile? Jnopbetik skʼoplal li mantaletik laj yakʼbe steklumal Jeova sventa kuxul xkomik mi laj yichʼ tsakel ta kʼop li jbabiloniaetike. Xi albatike: «Kuni teklumal, batan, ochan li ta yutil to akuartotake xchiʼuk mako lek li stiʼtak akuarto kʼalal mi la-oche. Nakʼo aba uni jlikeluk, jaʼ to mi echʼ li skʼakʼal oʼontonale» (Is. 26:20). Kʼalal mi tal li mukʼta tsatsal vokolile, xuʼ me jech xkichʼtik albel ek. w23.07 6, 7 par. 14-16

Xi jnopbetik skʼoplale: «¿Mi ta van snop yantik ti jnaʼ xirasonaj xchiʼuk ti xkaʼibe smelolale? ¿Mi ojtikinbilun ti mu jnaʼ xirasonaj xchiʼuk ti mu jchʼun mantale? ¿Mi ta jtsʼet chikinta kʼusi chal yantik xchiʼuk mi ta jpas?». Kʼalal jnaʼ xijrasonajutike, mas to me xijkoʼolaj xchiʼuk Jeova xchiʼuk li Jesuse. Kʼalal oy kʼusi chjel ta jkuxlejaltike, skʼan jnaʼuk xijrasonaj xchiʼuk xijtojobuk snopel. Xuʼ van xij-ipajutik, chkil jvokoltik ta takʼin o chkil jvokoltik ta skoj li ajvaliletike. Taje xuʼ me xjel-o jkuxlejaltik yuʼun xchiʼuk xkil jvokoltik ta anil (Ekl. 9:11). Jech xtok, xuʼ me xakʼutik ta preva kʼalal chjel li kʼusi jbainojtik ta s-organisasion Jeovae. Jtsaktik ta venta li chantos liʼe: 1) chʼamo ti jel xa li akuxlejale, 2) nopbo skʼoplal li kʼusi chata ta tsʼakale, 3) nopbo skʼoplal li kʼusi lek chkʼot ta pasele xchiʼuk 4) oyuk kʼusi lek xapas ta stojolal li yantike. w23.07 21, 22 par. 7, 8

Kʼalal kerem toʼox li Daniele, chukat batel ta Babilonia ti nom to xil li Jerusalene. Akʼo mi kʼox toʼox li Daniele, li j-abteletik ta Babiloniae laj yakʼik venta ti jelel stalelale. Li jbabiloniaetike labal sba li kʼusi laj yilike, jun kerem ti muʼyuk jutebuk spaltaile, ti kʼupil sbae xchiʼuk ti likem talel ta jun utsʼ alalil ti tsots skʼoplale (1 Sam. 16:7). Jaʼ yuʼun, la xchanubtasik lek sventa te xtun li ta pasob mantal ta Babiloniae (Dan. 1:​3, 4, 6). Li Jeovae skʼanoj li Daniel ta skoj ti kʼu yelan stalelale. Kʼalal 20 toʼox sjabilal o mu sta li Daniele, li Jeovae te koʼol laj yalbe skʼoplal xchiʼuk Noe xchiʼuk Job ti tukʼ laj yakʼ sbaik ta stojolale (Jen. 5:32; 6:​9, 10; Job 42:​16, 17; Esek. 14:14). Li Daniele jal kuxi xchiʼuk toj labal sba echʼ li xkuxlejale. Jech xtok, jech-o kʼanbil yuʼun li Jeovae (Dan. 10:​11, 19). w23.08 2 par. 1, 2

Nopo noʼox avaʼi ti chaman jpʼejuk anae. Chakʼan van chakʼel avaʼi ti kʼu yelan xvinaj li spat xokone. Skʼan jech jpastik ek kʼalal ta jchantik o ta jkʼeltik li Vivliae. Mi anil ta jchantike, jaʼ noʼox ta jchantik li kʼusitik kʼunik ta chanele, jaʼ xkaltik, «li kʼunil chanubtaseletik ta sventa li lekil chʼul mantaletik yuʼun Diose» (Ebr. 5:12). Skʼan jkʼeltik lek kʼuchaʼal li na laj kalbetik skʼoplale. Sventa jchantik lek li Vivliae, skʼan jkʼeltik kʼuxi snitojbe sba skʼoplal sliklej li Vivliae. Mu baluk noʼox ti jnaʼojtik li kʼusi jchʼunojtike, yuʼun skʼan jnaʼtik kʼu yuʼun ti jech jchʼunojtike. Sventa xkaʼibetik lek smelolal kʼusi chal li Skʼop Diose, skʼan jchantik li kʼusitik tsotsik ta aʼibel smelolale. Li jtakbol Pabloe la stijbe yoʼonton jchʼunolajeletik ti xakʼ yipalik ta yaʼiel «ti kʼu sjamleje, ti kʼu snatile, ti kʼu stayleje, ti kʼu snatil xyal» li kʼusi melel chal ta Skʼop Diose. Vaʼun, jaʼ jech tstsatsub li xchʼunel yoʼontonike (Efes. 3:​14-19). Skʼan jech jpastik ek. w23.10 18 par. 1-3

Li Vivliae chalbe skʼoplal krixchanoetik ti laj yakʼ ta ilel smalael yuʼunike. ¿Kʼu yuʼun mu xachanbe skʼoplal taje? Kalbetik junchibuk skʼelobil. Li Davide laj yichʼ tʼujel ta ajvalil kʼalal kerem toʼoxe, pe jal la smala sventa x-och ta ajvalil. Li Simeon xchiʼuk li Anae tukʼ tunik ta stojolal Jeova kʼalal la smalaik chvul ta lokʼel li Mesias ti albil skʼoplale (Luk. 2:​25, 36-38). Kʼalal mi la achanbe skʼoplal li krixchanoetik taje, xi xajakʼbe abae: «¿Kʼusi koltaat-o sventa xakʼ ta ilel li smalael yuʼune? ¿Kʼusi lek kʼot ta pasel yuʼun ta skoj ti laj yakʼ ta ilel smalael yuʼune? ¿Kʼuxi xuʼ jchanbe ek?». Xuʼ me oy kʼusi jchantik ta stojolalik ek li buchʼutik muʼyuk laj yakʼ ta ilel smalael yuʼunike (1 Sam. 13:​8-14). Xuʼ xi xajakʼbe abae: «¿K’u yuʼun muʼyuk laj yakʼ ta ilel smalael yuʼunik? ¿Kʼusi chopol kʼot ta pasel ta skoj ti muʼyuk laj yakʼ ta ilel li smalael yuʼunike?». w23.08 25 par. 15

Li Pedroe muʼyuk laj yakʼ ti oyuk kʼusi xlubtsanate. Tukʼ-o yoʼonton laj yakʼ sba. Jech laj yakʼ ta ilel kʼalal oy kʼusi laj yal Jesus ti muʼyuk laj yaʼibeik smelolal li yan yajchankʼoptake (Juan 6:68). Muʼyuk la smalaik ti x-albatik to mas smelolal yuʼun li Jesuse, jaʼ noʼox laj yiktaik komel. Pe li Pedroe mu jechuk la spas. Xi laj yalbe Jesus ta yeloval li yantike: «Yuʼun voʼot chavalbe skʼoplal li kuxlejal sbatel osile». Li Jesuse snaʼoj xa onoʼox ti ch-iktaat komel yuʼun Pedro xchiʼuk li yan jtakboletike. Akʼo mi jech, li Jesuse laj yal ti tsutes yoʼonton li Pedroe xchiʼuk ti tukʼ-o chakʼ sbae (Luk. 22:​31, 32). Li Jesuse snaʼoj ti «oy ta yoʼonton tspas kʼusi lek li krixchanoe, pe kʼun li sbekʼtale» (Mar. 14:38). Kʼalal laj yal Pedro ti mu xojtikine, li Jesuse muʼyuk laj yal ti muʼyuk xa kʼusi stakʼ pasel ta stojolal li Pedroe. Kʼalal chaʼkuxiem xa ox li Jesuse, laj yakʼ sba ta ilel ta stojolal li Pedroe (Mar. 16:7; Luk. 24:34; 1 Kor. 15:5). Taje jaʼ van koltaat sventa jechuk-o xakʼbe yipal. w23.09 22 par. 9, 10

Li Diose chchʼaybe o chpixbe smul li buchʼutik chakʼ xchʼunel yoʼontonik ta stojolale (Sal. 32:​1, 2). Tukʼil krixchanoetik xa chil xchiʼuk muʼyuk xa smul chil ta skoj li xchʼunel yoʼontonike. Akʼo mi tukʼ albat skʼoplalik li Abraan, David xchiʼuk yan yajtuneltak Jeova ta voʼnee, jpasmuliletik onoʼox xchiʼuk maʼuk tukʼil krixchanoetik. Pe ta skoj ti laj yakʼ xchʼunel yoʼontonik ta stojolal Diose, muʼyuk smul ilatik. Pe mu jechuk ilatik li buchʼutik muʼyuk chtun ta stojolale (Efes. 2:12). Li ta skarta sventa jromaetike, li Pabloe laj yal ti sventa xijkʼot ta yamigo Jeovae, skʼan oyuk xchʼunel koʼontontik. Jaʼ jech la spasik li Abraan xchiʼuk Davide, jaʼ jech skʼan jpastik ek. w23.12 3 par. 6, 7

Jkotoltik xuʼ xkakʼbetik matanal li Jeovae. ¿Kʼuxi xuʼ jpastik? Jaʼ ti jtunes jkʼakʼaltik, kipaltik xchiʼuk li kʼusitik oy kuʼuntik sventa xijtun ta stojolale. Mi ta sjunul koʼontontik chijtun ta stojolal li Jeovae, jaʼ me jech chkakʼtik ta ilel ti ep sbalil chkiltik ti xuʼ xkichʼtik ta mukʼe. Li ta stsutsebaltik xa karta la stakbe batel li j-ebreoetik li jtakbol Pabloe laj yal jaytosuk li kʼusitik skʼan jechuk-o jpastik sventa xkichʼtik ta mukʼ li Jeovae (Ebr. 10:​22-25). Jech kʼuchaʼal ti jpastik orasione, ti xkalbetik yantik li spatobil koʼontontike, ti jtsob jbatike xchiʼuk ti jpatbe jba koʼontontik ta jujuntale. Mas to skʼan jech jpastik ta skoj ti chnopaj xa talel li skʼakʼalil Jeovae. Li ta slajebaltik kapitulo li ta Apokalipsise, xi chal li yaj-anjel Jeovae: «¡Jaʼ ichʼo ta mukʼ li Diose!». Chib to velta jech laj yal sventa xakʼ ta aʼiel ti toj tsots skʼoplale (Apok. 19:10; 22:9). Teuk me ta joltik li kʼusitik tsotsik skʼoplal la jchantik ta sventa li smukʼta templo Jeovae xchiʼuk ti jaʼ jun mukʼta matanal ti chkichʼtik ta mukʼe. w23.10 29 par. 17, 18

Oy ta koʼontontik ta jchʼuntik li mantal liʼe: «Jechuk-o jkʼan jbatik ta jujuntal». Pe skʼan me teuk ta joltik xtok ti xi pʼijubtasvan li Jesuse: «Mas xa ep li krixchanoetik ti muʼyuk chkʼanvanike» (Mat. 24:12). Taje maʼuk skʼan xal ti oy ep yajchankʼoptak Jesus ti muʼyuk xa tskʼan sbaike, pe skʼan xkichʼ jpʼijiltik ti mu jchanbetik stalelal krixchanoetik ti muʼyuk skʼanoj sbaike. ¿Kʼuxi xuʼ jnaʼtik mi jech-o jkʼanojtik li kermanotaktike? Ti kʼuxi xuʼ jnaʼtik mi ta melel jkʼanoj li kermanotaktike jaʼ te chvinaj ti kʼu yelan chkaʼi jbatik kʼalal oy kʼusitik chopol chkichʼtik pasbele (2 Kor. 8:8). Taje xi laj yalbe skʼoplal li Pedroe: «Li kʼusi mas tsots skʼoplale jaʼ ti xakʼan abaik tajek ta jujuntale, yuʼun chpix epal mulil li kʼanelale» (1 Ped. 4:8). Jaʼ yuʼun, kʼalal oy kʼusi chopol tspasbutik o chopol kʼusi chalbutik li kermanotaktike, jaʼ te chvinaj mi ta melel jkʼanojtik. w23.11 10, 11 par. 12, 13

Mi tʼujbil noʼox ta jkʼantik li ermanoetike, muʼyuk me yakal ta jchʼuntik li kʼusi laj yal Jesus ta sventa li kʼanelale. Melel onoʼox ti oy van buchʼu mas lek tajek xkil jbatik xchiʼuke, jech kʼuchaʼal li Jesuse oy buchʼutik ti mas lek laj yil sba xchiʼuk li yajchankʼoptake (Juan 13:23; 20:2). Pe li jtakbol Pedroe tsvules ta joltik ti skʼan jkʼantik skotol li kermanotik jech kʼuchaʼal jkʼanojtik li jchiʼiltaktik ta vokʼele (1 Ped. 2:17). Li Pedroe xi tojobtasvane: «Ta sjunuluk me avoʼonton xakʼan abaik tajek ta jujuntal» (1 Ped. 1:22). Kʼalal «ta sjunuluk me avoʼonton» xie, chakʼ ta aʼiel ti chlik jkʼantik li buchʼu vokol chkaʼitik skʼanele. ¿Kʼu van yelan chkaʼi jbatik mi oy kʼusi chopol la spasbutik junuk kermanotike? Xuʼ van xijkap ta stojolal xchiʼuk ta jkʼan ta jpakbetik sutel li kʼusi la spasbutike. Pe li kʼusi albat yuʼun Jesus li Pedroe chakʼ kiltik ti muʼyuk lek chil li Jeovae (Juan 18:​10, 11). Xi la stsʼiba li Pedroe: «Mu me xapakbe abaik ta jujuntal li kʼusi chopole xchiʼuk mu me xachopol kʼopta abaik. Ti kʼusi mas leke akʼik noʼox bendision» (1 Ped. 3:9). Mi kʼanvanemot tajeke, chavakʼ ta ilel slekil avoʼonton. w23.09 28, 29 par. 9-11

¿Mi mu jechuk ti toj labal sba ti kʼu yelan chchʼi ta anil li jun uni kʼoxe? Yileluke ta jech noʼox chchʼi stuk. Pe sventa xijchʼi ta mantale, mu ta jechuk noʼox (1 Kor. 13:11; Ebr. 6:1). Sventa xijchʼi o xijyijub ta mantale, skʼan ti lekuk tajek xkil jbatik xchiʼuk Jeovae. Jech xtok, chtun kuʼuntik li xchʼul espiritu sventa xkakʼtik ta ilel lekil talelaletik, ti oyuk kʼusi jchantik spasele xchiʼuk ti jchapan jbatik sventa oyuk kʼusi jbaintik ta jelavele (Prov. 1:5). Li Jeovae jaʼ la spas li vinik xchiʼuk antse (Jen. 1:27). Li viniketik xchiʼuk antsetike jelel xvinajik, pe oy to yan kʼusitik ti jelelik-oe. Li Jeovae jelajtik kʼusi yakʼojbe sbain li vinik xchiʼuk li antse. Sventa spas yuʼunike, skʼan ti oyuk kʼusitik xtojobik pasele xchiʼuk ti xakʼik ta ilel jeltos talelaletike (Jen. 2:18). w23.12 18 par. 1, 2

¿Mi oy van ta yoʼonton Jesus ti stunesbeik sbi li Stote? Oy. Junantik jnitvanejetik ta relijione chalik ti toj echʼ xa noʼox chʼul li sbi Diose xchiʼuk ti mu stakʼ alele. Pe li Jesuse jech-o laj yichʼbe ta mukʼ li sbi Stote, muʼyuk la stsak ta venta li kʼusi nopem xaʼi tspas judaetik ti muʼyuk bu jech chal ta Vivliae. Kalbetik skʼoplal kʼalal la xpoxta jun vinik ti uʼuninbil yuʼun pukuj li ta steklumal jerasaetike. Li jnaklejetike xiʼik tajek xchiʼuk laj yalbeik Jesus ti xlokʼ batele (Mar. 5:​16, 17). Pe li stuke oy ta yoʼonton ti xojtikinbeik li sbi Jeovae. Jech oxal, kʼalal skʼan toʼox xlokʼ batele, laj yalbe komel li vinik ti akʼo xalbe batel yantik li kʼusi la spas Jeova ta stojolale, maʼuk li kʼusi la spas stuke (Mar. 5:19). Li Jesus ti jaʼ Ajvalil kuʼuntike oy ta yoʼonton ti jechuk jpastik eke, ti xkakʼbetik yojtikin yantik li sbi Jeovae (Mat. 24:14; 28:20). Kʼalal jech ta jpastike, xmuyubaj kuʼuntik li Jesuse. w24.02 10 par. 10

¡Toj kʼupil sba ti oyutik ta s-organisasion li Jeovae! Akʼo mi yantik sok batel li kuxlejale, koliyal li Jeovae oy kutsʼ kalaltik ta mantal ti jmoj noʼox tsobol oyutik yuʼune (Sal. 133:1). Ta skoj ti chakʼbutik beiltaseletik li Diose, xuʼ xijmuyubaj li ta kutsʼ kalaltike (Efes. 5:33–6:1). Jech xtok, chakʼ jpʼijiltik kʼuxi xuʼ xijmuyubaj noʼox xchiʼuk ti stsal kuʼuntik li kʼusi chopol ta jnop ta jtojolaltike. Bakʼintike, skʼan tsots xkakʼ kipaltik sventa jech-o xijtun batel ta stojolal li Jeovae, yuʼun bateltike xuʼ chopol xkaʼi jbatik yuʼun li kʼusi tspasik xchiʼuk li kʼusi chalik yantike. Jech xtok, xuʼ me chopol xkaʼi jbatik yuʼun kʼalal oy kʼusi chopol chbat ta pasel kuʼuntike. Mas to mi oy jayibuk velta jech la jpastike. Jech xtok, tskoltautik sventa jechuk-o xijtun batel ta stojolal Jeova: 1) akʼo mi oy kʼusi chopol tspasbutik junuk kermanotik, 2) akʼo mi chopol kʼusi tspasbutik li jnup jchiʼiltike xchiʼuk 3) akʼo mi oy kʼusi chopol ta jnop ta jtojolal jtuktik. w24.03 14 par. 1, 2

Oy van chavaʼi sloʼil ermanoetik ti oy kʼusitik la spasik sventa xtunik mas ta stojolal li Jeovae. Yikʼaluk van batik ta Chanob vun sventa j-al lekil aʼyejetik yuʼun Ajvalilal yuʼun Dios o batik ti bu chtun mas jcholmantaletike. Mi xuʼ avuʼun chavil spasele, paso me. Li yajtuneltak Jeovae tskʼelik kʼusitik xuʼ spasik sventa masuk to xcholik mantal (Ech. 16:9). Pe mi mu to xuʼ avuʼune, mu me xanop ti muʼyuk abalile. Li kʼusi mas tsots skʼoplale jaʼ ti xkuch avuʼune (Mat. 10:22). Mu me xchʼay xavaʼi ti xmuyubaj avuʼun Jeova kʼalal chapas ti bu kʼalal xuʼ avuʼune xchiʼuk ti chatunes li kʼusi xatojob spasele. Mi jech chapase, jech-o me chatsʼakli Jesus kʼalal avichʼoj xa ox voʼe (Sal. 26:1). w24.03 10 par. 11

Li Jtotik ta vinajele jamal chalbutik ti chakʼutik ta perton mi la jsutes koʼontontike (Sal. 86:5). Jaʼ yuʼun, mi chopol tajek chkaʼi jbatik ta skoj li kʼusitik jpasojtike, teuk me ta joltik ti ta onoʼox xakʼutik ta perton ta melel li Diose. ¿Kʼusi xuʼ skoltautik sventa mu xa jnoptik ti muʼyuk sbalil li kʼusitik ta jpastik ta stojolal Jeovae? Teuk ta joltik ti lek snaʼ xrasonaj li Jeovae xchiʼuk ti muʼyuk tsujutik ta spasel li kʼusi mu xa spas kuʼuntike. Mi jaʼ ta jpastik ti bu kʼalal xuʼ kuʼuntik manchuk mi ep o mi juteb, ep me sbalil ta xil. Teuk ta jnopbentik xtok li yajtuneltak Jeova ta voʼne ti ta sjunul yoʼonton tunik ta stojolale. Jech kʼuchaʼal li jtakbol Pabloe, ta epal jabil ta smilal xa noʼox kilometro xanav ta spasbel yabtel Jeova xchiʼuk la svaʼan epal tsobobbailetik. Pe ta mas tsʼakale, jel li xkuxlejale xchiʼuk mu xa jechuk yepal ta xchol mantal kʼuchaʼal toʼoxe. ¿Mi muʼyuk xa van xmuyubaj yuʼun li Jeovae? Mu jechuk. Li Pabloe jech-o la xchol mantal ti bu kʼalal xuʼ yuʼune. Vaʼun, jech-o akʼbat bendision yuʼun li Jeovae (Ech. 28:​30, 31). Jaʼ jech li voʼotik eke, mu onoʼox skotoluk ora jech yepal spas kuʼuntik kʼuchaʼal ta jkʼantike, pe li kʼusi mas tsots skʼoplal chil Jeovae jaʼ ti ta sjunul koʼonton ta jpastike. w24.03 27 par. 7, 9

Li Jesuse la xchanubtas yajchankʼoptak ti kʼu yelan skʼan spasik orasione. Ti kʼu sjalil la spasbe yabtel Jeova li’ ta balumile nopolik noʼox la spas orasion. La xchʼakbe lek yorail spasel orasion, yuʼun mu noʼox xokob ta skoj ti chtal saʼatuk yuʼun li krixchanoetike (Mar. 6:​31, 45, 46). Sob chlik sventa xchiʼin ta loʼil li Stote. Jun veltae la spas orasion sjunul akʼobal ta skoj ti oy kʼusi tsots skʼoplal skʼan xkʼot ta nopel yuʼune (Luk. 6:​12, 13). Kʼalal poʼot xa ox xchame, li Jesuse ep ta velta la skʼopon li Jeovae, yuʼun snaʼoj ti poʼot xa ox kʼusi tsots tsnuptane (Mat. 26:​39, 42, 44). Li Jesuse laj yakʼbutik ta ilel ti skʼan jchʼakbetik yorail skʼoponel Jeova akʼo mi ep kʼusitik ta jpastik. Jech kʼuchaʼal la spas li Jesuse yikʼaluk van skʼan jsabetik yorail sventa jpastik orasion: xuʼ van skʼan mas sob xijlik o mas akʼobal xijvay. Mi jech ta jpastike, chkakʼbetik ta ilel Jeova ti tsots skʼoplal chkiltik li orasione. w23.05 3 par. 4, 5

Kʼalal «malbil xa talel» xi li teksto avie, jlik diksionario ti chchapbe skʼoplal Vivliae chal ti xkoʼolaj kʼuchaʼal yok ukʼum ti chmal tal ta jtojolaltike. Toj labal sba ti kʼu yelan chakʼ ta ilel Jeova ti skʼanoj li buchʼutik tʼujbil chbat ta vinajele. Snaʼojik ti kʼanbilik yuʼun li Diose (Jud. 1). Li jtakbol Juane la stsʼiba ti kʼu yelan chaʼi sbaike, xi chale: «¡Kʼelavilik ti toj echʼ xa noʼox skʼanojutik li Totile, yuʼun xnichʼnabutik Dios chkichʼtik albel!» (1 Juan 3:1). Li Jeovae, ¿mi jaʼ noʼox skʼanoj li buchʼutik chbat ta vinajele? Moʼoj, yuʼun skʼanoj skotol li yajtuneltake. Li Jeovae laj yakʼ ta ilel ti toj echʼ xa noʼox skʼanojutik kʼalal la spojutike. Muʼyuk buchʼu yan jech skʼanojutik jech kʼuchaʼal li Jeovae (Juan 3:16; Rom. 5:8). w24.01 28 par. 9, 10

Li versikulo liʼe chakʼ kiltik kʼusi la spas David sventa mu xiʼ akʼo mi xichʼ milel: jaʼ ti la snopbe skʼoplal kʼusi tspas Jeova ta jelavel ta stojolale. Snaʼoj ti ta onoʼox xkoltaat yuʼun li Diose, yuʼun albil xa onoʼox ta jamal David ti jaʼ chkʼot ta ajvalil ta Israele (1 Sam. 16:​1, 13). Li David xtoke snaʼoj ti persa tspas li kʼusi chal Jeovae. ¿Kʼusi yaloj Dios ti tspas ta jtojolaltike? Li Jeovae muʼyuk yalojbutik ti muʼyuk chkil jvokoltik li avie. Pe mu ventauk kʼusi xuʼ jnuptantik li avie, yaloj ti tslajes jvokoltik li ta achʼ balumile (Is. 25:​7-9). Jnaʼojtik ti xuʼ yuʼun xchaʼkuxes animaetike, ti xpoxtautike xchiʼuk ti xakʼbe slajeb skotol li kajkontratike (1 Juan 4:4). w24.01 6 par. 12, 13

Jnopbetik skʼoplal ti kʼu yuʼun laj kakʼbe jkuxlejaltik li Jeovae xchiʼuk ti laj kichʼtik voʼe. Ti jech la jpastike jaʼ ta skoj ti jkʼanojtik li Jeovae. Vuleso ta ajol li kʼusi la skoltaot sventa xavakʼ venta ti jaʼ melel li kʼusi yakal chachane. Laj avojtikin li Jeovae xchiʼuk jaʼ xa Atot laj avil, vaʼun laj avichʼ ta mukʼ xchiʼuk laj akʼan. Lik chʼiuk li xchʼunel avoʼontone xchiʼuk la asutes avoʼonton. Laj avikta spasel li kʼusitik muʼyuk lek chil Jeovae xchiʼuk jaʼ lik apas li kʼusitik lek chile. Jun avoʼonton laj avaʼi ti ch-akʼvan ta perton li Diose (Sal. 32:​1, 2). Lik batan ta tsobajeletik xchiʼuk lik avalbe yantik li kʼusitik kʼupilik sba yakal chachane. Avi ti avakʼoj xa akuxlejal ta stojolal Jeovae xchiʼuk ti avichʼoj xa voʼe, tey xa yakal chaxanav ta sbelel li kuxlejale xchiʼuk jpʼel ta avoʼonton ti te chaxanav-o batele (Mat. 7:​13, 14). Junuk-o me avavil, jaʼ xkaltik, jechuk-o me xavichʼ ta mukʼ li Jeovae xchiʼuk jechuk-o me xachʼunbe li smantale. w23.07 17 par. 14; 19 par. 19

Kʼalal ta jnopbetik skʼoplal ti laj kalbetik Jeova ti ta jpasbetik li kʼusi tskʼan yoʼontone, chakʼ kipaltik sventa jtsaltik li prevaetike. Kalbetik junuk skʼelobil. ¿Mi lek xa van chkaʼitik ti ta jloʼlabetik sjol li buchʼu nupuneme? Muʼyuk, yuʼun kʼalal laj kakʼ jkuxlejaltik ta stojolal Jeovae, laj kaltik ti muʼyuk ta jpastik taje. Ta skoj ti muʼyuk chkakʼtik ti xakʼ yibel ta koʼontontik li kʼusi chopole, muʼyuk vokol chkaʼitik ta sbulel lokʼel ta koʼontontik. Chijnamaj ta «sbe li buchʼutik toj chopolike» (Prov. 4:​14, 15). Tskoltautik li kʼusi la spas Jesuse, yuʼun laj yakʼ ta ilel ti jaʼ oy ta yoʼonton tspas li kʼusi tskʼan Stote. Li voʼotik eke skʼan jpʼajtik ta anil xchiʼuk mu jpastik li kʼusi jnaʼojtik ti muʼyuk lek chil Diose (Mat. 4:10; Juan 8:29). Kʼalal ta jnuptantik vokoliletik xchiʼuk prevaetike, tskoltautik sventa xkakʼtik ta ilel ti jpʼel ta koʼontontik ti jech-o ta jtsʼaklitik li Jesuse. Jech xtok, jnaʼojtik ti ta onoʼox skoltautik li Jeovae. w24.03 9, 10 par. 8-10