Disiembre

¿Mi xuʼ yuʼun Jeova xchaʼkuxes li animaetike? Xuʼ, yuʼun jaʼ «li Buchʼu skotol xuʼ yuʼune» (Apok. 1:8). Xuʼ slajesbe skʼoplal li yajkontratake, jech kʼuchaʼal li lajelale (1 Kor. 15:26). Yan srasonal ti kʼu yuʼun jnaʼojtik ti xuʼ xchaʼkuxes animaetik li Jeovae, jaʼ ti pʼij tajeke. Li Vivliae chal ti oy sbi yuʼun skotol li kʼanaletike (Is. 40:26). Jaʼ yuʼun, xvul ta sjol skotol li krixchanoetik ti chamemike (Job 14:13; Luk. 20:38). Jech xtok, chvul ta sjol ti kʼu yelan stalelalike, skʼopojelik, spat xokonik, ti kʼu yelan echʼ xkuxlejalike xchiʼuk snaʼoj li kʼusi te toʼox oy ta snopbenike. Jech kʼuchaʼal laj xa kiltik talele, xuʼ jchʼuntik ti ta onoʼox xkʼot ta pasel li chaʼkuxesele, yuʼun jnaʼojtik ti oy ta yoʼonton tspas li Jeovae xchiʼuk ti oy sjuʼele. Yan srasonal ti kʼu yuʼun jnaʼojtik ti ta onoʼox xkʼot ta pasele, jaʼ ti oy xa onoʼox buchʼu la xchaʼkuxes ta voʼnee. Li Jeovae oy buchʼutik laj yakʼbe sjuʼel sventa xchaʼkuxesvanik, june jaʼ li Jesukristoe. w23.04 9 par. 7-9

Kʼalal chijtsakvan ta mukʼ xchiʼuk ta slekil koʼontontik chijkʼopojutik eke, xuʼ me mas chchikintabutik xchiʼuk muʼyuk chtuchʼ ta be jloʼiltik li buchʼu oy kʼusi tsjakʼbutike. Pe mi oy buchʼu jaʼ noʼox tskʼan tsaʼutik ta kʼop o tslabanutike, mu me persauk te jchiʼintik-o ta loʼil (Prov. 26:4). Pe mu skotoluk jech li krixchanoetike, oy buchʼutik xuʼ xchikintabutik. Jech kʼuchaʼal laj kiltike, ta jtabetik sbalil kʼalal manxoutike. Kʼanbo Jeova avipal sventa jechuk atalelal kʼalal oy buchʼu tsaʼot ta kʼop o tslabanot ta skoj li kʼusi achʼunoje. Teuk ta ajol mi manxoote, muʼyuk chlik kʼop kʼalal jelel kʼusi tsnop li buchʼu yakal chachiʼin ta loʼile. Jech xtok, kʼalal chij-ichʼvan ta mukʼ xchiʼuk manxoutike, xuʼ me sjel li kʼusi tsnop ta jtojolaltike xchiʼuk ta sventa li kʼusi chal Vivliae. Jaʼ yuʼun, xi chalbutik li Vivliae: «Chapalukoxuk me skotol ora sventa xtakʼ avuʼunik kʼalal oy kʼusi [tsjakʼboxuke], pe manxoukoxuk me kʼalal jech chapasike xchiʼuk ichʼvananik me lek ta mukʼ» (1 Ped. 3:15). Jaʼ yuʼun, ¡tsotsutik me mi manxoutike! w23.09 19 par. 18, 19

Jkʼeltik chantos kʼu yelan stalelal chakʼ ta ilel li buchʼu oy smalael yuʼune. Baʼyel, muʼyuk chkap ta anil. Chakʼ persa ti mu xkap ta anil kʼalal oy kʼusi chichʼ pasbele xchiʼuk muʼyuk tspak sutel (Eks. 34:6). Xchibal, xmalaj yuʼun skotol. Muʼyuk chkap sjol kʼalal oy kʼusi muʼyuk chichʼ pasel ta anile (Mat. 18:​26, 27). Yoxibal, baʼyel tsnop lek li kʼusi tspase. Pe kʼalal tsots skʼoplal li kʼusi tspase, mu ta aniluk tspas sventa stsuts no’ox yuʼun. Yuʼun chchʼakbe lek yorail kʼuxi tspas xchiʼuk ti lekuk xbat ta pasel yuʼune. Xchanibal, li buchʼu oy smalael yuʼune muʼyuk te xvulvun-o ta skoj li kʼusi tsnuptane. Chakʼ persa ti junuk noʼox yoʼonton xchiʼuk ti jechuk-o xmuyubaj chtun ta stojolal Jeovae (Kol. 1:11). Li yajtunelutik Jeovae skʼan xkakʼtik ta ilel smalael kuʼuntik li ta chantos laj kalbetik talel skʼoplale. w23.08 20, 21 par. 3-6

Jun srasonal ti toj tsots skʼoplal sventa jchabi li koʼontontike, jaʼ ti chchaj ta kʼelel koʼontontik li Jeovae. ¿Kʼusi skʼan xal taje? Jaʼ ti xil kʼusi oy ta yut yoʼonton li krixchanoetike. Kʼalal chil Jeova ti ta jchʼunbetik li smantaltake, mas to tskʼanutik. Mi jech la jpastik taje, muʼyuk chijlaj ta loʼlael yuʼun li Satanase xchiʼuk li sbalumile (Juan 4:14; 1 Juan 5:​18, 19). Mi mas to lijnopaj ta stojolal li Jeovae, mas to ta jkʼantik xchiʼuk chkichʼtik ta mukʼ. Mu jkʼantik ti oyuk kʼusi jpastik ti chopol-o xaʼi sba kuʼuntik li Jeovae. Jech xtok, mu jkʼan jsaʼ jmultik ta stojolal. Jun ermana ta Croacia ti Marta sbie laj yichʼ akʼel ta preva sventa xmulivaj. Xi laj yale: «Mu xa xnop kuʼun lek laj kaʼi. Vokol laj kaʼi spʼajel li kʼusi xuʼ ox jkʼupin jlikeluke. Pe ta skoj ti jxiʼtaoj li Jeovae, jaʼ la xchabiun». ¿Kʼuxi koltaat taje? Li Martae la snopbe skʼoplal li kʼusi xuʼ snuptan mi pʼaj li ta mulil taje. Xuʼ me jech jpastik ek. w23.06 20, 21 par. 3, 4

Li Jesuse snaʼoj ti oy ta yoʼonton Jeova ti xichʼ chʼultajesbel li sbie, jaʼ xkaltik, ti lekuk xkom skʼoplal ta skoj ti laj yichʼ jutbel smule. Jech oxal, xi laj yalbe yajtsʼaklomtak ti akʼo skʼan ta s-orasionike: «Jtotik ta vinajel, akʼo yichʼ chʼultajesel li abie» (Mat. 6:9). Li Jesuse snaʼoj lek ti jaʼ li kʼusi mas tsots skʼoplal skʼan pasele. Stuk xa noʼox jech ti kʼu yelan xchʼultajesojbe sbi Jeova li Jesuse. Akʼo mi jech, kʼalal laj yichʼ chukele la stikʼbeik smul, yuʼun laj la xchopol kʼoptabe sbi li Stote. Toj echʼ xa noʼox chopol laj yaʼi ti jech tikʼbat smule. Kʼalal skʼan toʼox xichʼ chukele, chopol tajek laj yaʼi sba, yuʼun snaʼoj ti chtikʼbat smule xchiʼuk ti chmilat-o ta skoj taje. Jaʼ van yuʼun «mu xa xnel chaʼi li svokole» (Luk. 22:​41-44). w24.02 11 par. 11

Avi ti yakalutik ta anilajel sventa jtatik li kuxlejal sbatel osile. Masuk to me jkʼantik Jeova xchiʼuk Jesus kʼuchaʼal li kutsʼ kaltike (Mat. 10:37). Pe taje maʼuk me skʼan xal ti muʼyuk xa ta jpastik li kʼusi jbainojtik ta kutsʼ kalaltike ti jaʼ xa tsmakutik sventa xijtun ta stojolal Jeovae. Mi ta jkʼantik lek chilutik Dios xchiʼuk li Jesuse, skʼan me jpastik li kʼusi jbainojtike (1 Tim. 5:​4, 8). Mi jech ta jpastike, mas me chijmuyubaj. Li Jeovae snaʼoj ti xuʼ xmuyubajik mi skʼanoj sbaik xchiʼuk mi chichʼ sbaik ta mukʼ li nupultsʼakaletike, mi skʼanojik xchiʼuk chchanubtas yalab xnichʼnabik li totil meʼiletike xchiʼuk mi chchʼunbeik smantal stot smeʼik li alab nichʼnabiletike (Efes. 5:33; 6:​1, 4). Kʼusiuk noʼox ti abainoj ta avutsʼ avalale, chʼuno li tojobtaseletik chal ta Vivliae. Mu xapas li kʼusi lek chavaʼi atuke, li kʼusi nopem xaʼiik spasel ti bu nakalote o li kʼusi chalik li pʼijil krixchanoetike. Chano li jvuntike, vaʼun te chalbot kʼuxi xuʼ xavakʼ ta akuxlejal li beiltaseletik ta Vivliae. w23.08 28 par. 6, 7

Jtunel me tajek ti oyuk kʼusitik xchanik spasel li ermanaetike. Junantik li kʼusitik la achan ta abikʼtale jtunel-o me avuʼun. Jech kʼuchaʼal ti xuʼ xachan lek skʼelel xchiʼuk stsʼibael li vune. Li ta junantik lume muʼyuk tsots skʼoplal chilik ti xchanik skʼelel o stsʼibael vun li antsetike. Pe li yajtunelutik Jeovae toj tsots skʼoplal chkiltik taje (1 Tim. 4:13). Jaʼ yuʼun, mu me buchʼu xchibajesot ta skʼelel xchiʼuk stsʼibael li vune. ¿Kʼusi sbalil chatabe mi jech la apase? Chata noʼox avabtel xchiʼuk li kʼusitik chtun avuʼune. Jech xtok, xuʼ mas xatojob ta skʼelel li Vivliae xchiʼuk ti xachanubtas li yantike. Pe li kʼusi mas toj leke jaʼ ti xuʼ mas lek xavamigoin abaik xchiʼuk Jeova mi xatojob lek skʼelel li Vivliae xchiʼuk mi chanopbe skʼoplale (1 Tim. 4:15). w23.12 20 par. 10, 11

Jkʼanbetik Jeova ti skoltautik ta stsalel li prevaetike. Ta skoj ti jmulavilutike, vokol chkaʼitik ta stsalel li kʼusitik chopole. Li Satanase chakʼ tajek persa sventa mu kʼunuk xkaʼitik stsalel li prevaetike, yuʼun tskʼan tsokes jnopbentik ta chopol chʼayob oʼontonaletik. Ta skoj taje, chakʼ ti jaʼuk xlik jnoptik li kʼusitik ibalik sbae xchiʼuk ti mu xa lekuk xilutik li Jeovae, vaʼun xuʼ xlik jpastik-o tsatsal muliletik (Mar. 7:​21-23; Sant. 1:​14, 15). Mu onoʼox stsal kuʼuntik ta jtuktik li prevaetike. Jaʼ yuʼun, ta jkʼantik ti skoltautik li Jeovae. Li Jesuse xi laj yal li ta s-orasione: «Mu me xavakʼ xiyalkutik ta mulil, jaʼ lek koltaunkutik sventa mu xi-ochkutik ta skʼob li Satanase» (Mat. 6:13). Li Jeovae tskʼan tskoltautik, pe skʼan jkʼanbetik. w23.05 6, 7 par. 15-17

Yuʼun mi jaʼ yamigoik li Jeovae ta sjunul yoʼonton chchʼunik li beiltaseletik chale. Vaʼun, jech-o me skʼanoj sbaik mu ventauk kʼusi tsnuptanik. Jech xtok, li yamigotak Jeovae chakʼ yipalik ta xchanbel li stalelaltake, lek yoʼontonik, oy smalael yuʼunik xchiʼuk snaʼ xakʼik perton (Efes. 4:32–5:1). Kʼalal jech stalelalik li nupultsʼakaletike, mas me kʼun chaʼiik sventa xakʼbe sbaik ta ilel ti skʼanoj sbaike. Jun ermana ti Lena sbi xchiʼuk ti mas xa ta 25 jabil snupunele, xi chale: «¡Kʼalal lek chʼiem ta mantal li jnup jchiʼiltike, mu vokoluk chkaʼi jkʼantik xchiʼuk xkichʼtik ta mukʼ!». Jkʼelbetik jun skʼelobil ti te ta jtatik ta Vivliae. Li Jeovae jaʼ la stʼuj Jose xchiʼuk Maria sventa xkʼot ta stot smeʼ Mesias ti jaʼ snitilulal li Davide. ¿Kʼu yuʼun ti jaʼ la stʼuje? Yuʼun jaʼ yamigotak xchiʼuk snaʼoj ti jech-o chchʼunbat smantale. w23.05 21 par. 3, 4

Li Jeovae chalbutik ti skʼan jchʼunbetik smantal li buchʼu tsbeiltasik li tsobobbaile. Li Jesuse jaʼ tukʼil Jnitvanej kuʼuntik. Pe li buchʼu stʼujoj liʼ ta balumil sventa sbeiltasutike mu jechuk. Bakʼintike, vokol chkaʼitik xchʼunbel smantalik, mas to kʼalal jaʼ chalbutik li kʼusi mu jkʼupintik spasele. Taje jech laj yaʼi sba jun velta li jtakbol Pedroe, yuʼun albat yuʼun jun anjel ti akʼo slajes li chonbolometik ti ibal sba chal li ta Smantal Moisese. Pe li Pedroe oxib to velta laj yal ti smu skʼan slajese (Ech. 10:​9-16). Mu sta-o chaʼi li kʼusi albate. Li Pabloe la xchʼun li kʼusi albat yuʼun moletik ta Jerusalen ti xikʼ batel chanvoʼ viniketik ta templo xchiʼuk ti sakubtas sbaik jech kʼuchaʼal chal li Smantal Moisese. Li Pabloe snaʼoj ti mu xa persauk xchʼunik li mantal taje xchiʼuk ti muʼyuk kʼusi chopol spasoje. Akʼo mi jech,«li ta yokʼomale, li Pabloe laj yikʼ batel li viniketike xchiʼuk la sakubtas sbaik kʼuchaʼal chal li Mantale» (Ech. 21:​23, 24, 26). Ta skoj ti la xchʼun mantal li Pabloe, mas to tsobol li ermanoetike (Rom. 14:​19, 21). w23.10 10 par. 15, 16

Xuʼ van chanop ti muʼyuk tsots skʼoplal ti xaxiʼta avamigo sventa lekuk xavil abaike. Pe jech kʼuchaʼal chal li teksto liʼe, li buchʼu tskʼan lek xil sbaik xchiʼuk Jeovae skʼan xiʼtaik. Mu ventauk kʼu xa sjalil kocheltik ta mantal jkotoltik skʼan jech-o jxiʼtatik li Jeovae. Pe ¿kʼusi skʼan xal li xiʼtael Diose? Li buchʼu xiʼtaoj Dios o chichʼ ta mukʼe skʼanoj xchiʼuk muʼyuk kʼusi chopol tspas sventa mu syayijesbe yoʼonton. Li Jesuse laj yakʼ ta ilel «ti xiʼtaoj Diose» (Ebr. 5:7). Pe muʼyuk chiʼo yuʼun li Jeovae (Is. 11:​2, 3). Yuʼun skʼanoj tajek Stot li Jesuse xchiʼuk oy ta yoʼonton ti xchʼunbe smantale (Juan 14:​21, 31). Li voʼotik eke kichʼojtik ta mukʼ li Jeovae xchiʼuk chijtun ta stojolal ta skoj ti jaʼ jun Dios ti snaʼ xkʼanvane, ti lek pʼije, ti tukʼ kʼusitik tspase xchiʼuk ti oy sjuʼele. Jech xtok, jnaʼojtik ti skʼanojutike xchiʼuk mi muʼyuk la jchʼunbetik smantale, chat yoʼonton kuʼuntik. Pe mi la jchʼunbetik smantale, xmuyubaj kuʼuntik (Sal. 78:41; Prov. 27:11). w23.06 14 par. 1, 2; 15 par. 5

Kʼalal ajvalil xa ox li Usiase, chʼay ta sjol ti jaʼ koliyal Jeova ti lek kʼusi pasem tal yuʼune. ¿Kʼusi chakʼ jchantik? Jaʼ ti skʼan teuk ta joltik ti jaʼ koliyal Jeova li kʼusi lekik ta jkʼupintike xchiʼuk li kʼusitik ta jkʼupintik ta skoj ti chijtun ta stojolale. Mu me lekuk ti jtoy-o jbatik ta sventa li kʼusi pasem xa tal kuʼuntike, jaʼ mas lek jtojbetik ta vokol li Jeovae (1 Kor. 4:7). Skʼan bikʼit xkakʼ jbatik xchiʼuk xkakʼtik venta ti jpasmulilutike xchiʼuk ta jkʼantik ti oyuk buchʼu stukʼibtasutike. Xi chal jun ermano ti mas xa ta 60 sjabilale: «Muʼyuk chi-ilin-o o muʼyuk chichibaj-o kʼalal oy buchʼu tstukʼibtasun ta skoj ti muʼyuk lek kʼusi bat ta pasel kuʼune, yuʼun chkakʼ kipal sventa xlekub jtalelal». Mi bikʼit chkakʼ jbatike xchiʼuk mi jxiʼtaojtik li Jeovae, lek chbat jkuxlejaltik (Prov. 22:4). w23.09 10 par. 10, 11

Li yajtsʼaklomtak Kristo ta voʼnee skʼan xkuch yuʼunik. Maʼuk noʼox laj yil svokolik kʼuchaʼal li yan krixchanoetike, yuʼun laj yil svokolik ta skoj li kʼusi xchʼunojike. Ep buchʼutik laj yichʼik kontrainel yuʼun li jnitvanejetik ta relijion yuʼun judaetike, li j-abteletik ta Romae xchiʼuk laj yichʼik kontrainel yuʼun yutsʼ yalalik (Mat. 10:21). Jech xtok, skʼan mu xchikintaik li jecheʼ chanubtasel chakʼik li jvalopatinej mantaletik ti tskʼan ox chchʼakik li tsobobbaile (Ech. 20:​29, 30). Akʼo mi jech, kuch yuʼunik (Apok. 2:3). ¿Kʼuxi pas yuʼunik? Jaʼ la snopbeik skʼoplal li buchʼutik kuch yuʼunik ta voʼne jech kʼuchaʼal li Jobe (Sant. 5:​10, 11). La skʼanbeik Jeova ti x-akʼbat yipalike (Ech. 4:​29-31). Yuʼun snaʼojik ti ta x-akʼbatik bendision mi kuch yuʼunike (Ech. 5:41). Li voʼotik eke xuʼ me xkuch kuʼuntik mi nopem xkaʼitik ta jnopbetik skʼoplal li buchʼutik kuchem yuʼunik ti te chal ta Vivlia xchiʼuk ta jvuntike. w23.07 3 par. 5, 6

Li Jeova xchiʼuk Jesuse muʼyuk tsnopik ti mu xa kʼusi stakʼ pasel ta jtojolaltike. Kʼalal laj yal xa ox yal li jtakbol Pedro ti mu xojtikin li Kristoe, skʼan snop mi jech-o tstsʼakli li Kristoe o mi chikta. Li Jesuse skʼanojbe xa onoʼox Jeova ti mu xkʼunib xchʼunel yoʼonton li Pedroe. Ta tsʼakale, laj yalbe ti spasoj xa onoʼox orasion ta stojolale xchiʼuk snaʼoj ti tstsatsubtasbe yoʼonton li yermanotake (Luk. 22:​31, 32). Patbat van tajek yoʼonton Pedro li kʼusi laj yal Jesuse. Li voʼotik eke skʼan oy kʼusi xkʼot ta nopel kuʼuntik. Li Jeovae xuʼ me stunes moletik ta tsobobbail sventa spat koʼontontik yoʼ tukʼ xkakʼ jbatike (Efes. 4:​8, 11). Li Jeovae laj yakʼbe kʼusi chtun yuʼun Pedro xchiʼuk li yan jtakboletike. Taje jaʼ me jech tspas ta jtojolaltik mi baʼyel ta jpastik li kʼusi tskʼan yoʼontone. w23.09 24, 25 par. 14, 15

Li Jeovae chakʼ venta li kʼusitik lekik ta jpastik ta stojolal yantike. Toj ep sbalil chil ti xkoʼolaj kʼuchaʼal oy kʼusi chkakʼbetik ta chʼom li Jeovae. Mi molot toʼox ta tsobobbail o mi siervo ministerialot toʼoxe, li Jeovae muʼyuk chchʼay ta sjol li kʼusitik la apas ta tsobobbaile (1 Kor. 15:58). Stsakoj ta venta xtok ti jech-o chavakʼ ta ilel ti kʼanvanemote. Sventa masuk to jkʼantik li Jeovae, skʼan jchanbetik li Skʼope, jnopbetik skʼoplal xchiʼuk jkʼopontik jujun kʼakʼal. Sventa xkakʼtik ta ilel ti jkʼanoj li kermanotaktike, skʼan oyuk kʼusi jpastik ta stojolalik. Kʼalal mas to chijkʼanvane, mas to ta jkʼantik li Jeovae xchiʼuk li kermanotaktik ta spʼejel balumile. ¡Xuʼ me lek xkil jbatik xchiʼuk Jeova ta sbatel osil! w23.07 10 par. 11; 11 par. 13; 13 par. 18

Jujun yajtsʼaklom Kristo skʼan snop kʼu yelan xuʼ xchabi sba sventa mu x-ipaj. Kʼalal ta jnoptik ti kʼu yelan ta jkʼan chkichʼtik poxtaele, skʼan jtsaktik ta venta li mantaletik ta Vivlia ta sventa li chʼichʼe, li espiritismoe o li kʼusitik mu stakʼ nabel lek skʼoplale (ocultismo) (Ech. 15:20; Gal. 5:​19, 20). Ta sventa li yan poxtaele voʼotik xa ta jtʼujtik. Akʼo mi jelajtik onoʼox li kʼusi ta jnoptike, tsots skʼoplal ti jtsaktik ta venta ti kʼusi chkʼot ta nopel yuʼunik ti kʼuxi chpoxta sbaik li ermanoetike. Jaʼ yuʼun, tsots skʼoplal ti teuk ta joltik li chantos liʼe: 1) li Ajvalilal yuʼun Diose jaʼ noʼox xuʼ xakʼbe slajeb li chameletike (Is. 33:24); 2) ta jujuntal skʼan jnaʼtik lek li kʼusi ta jpastike (Rom. 14:5); 3) muʼyuk ta jloʼiltatik xchiʼuk muʼyuk ta jmakbetik yakan yantik (Rom. 14:13) xchiʼuk 4) li yajtuneltak Jeovae skʼanoj sbaik xchiʼuk mas tsots skʼoplal chilik ti tsobolikuke, maʼuk li kʼusi tsnop stukike (Rom. 14:​15, 19, 20). w23.07 25 par. 15

¿Mi akʼanoj tajek li Jeovae? ¡Mase jech! Ti kʼu xa sjalil likem talel li kuxlejale, ta smiyonal xa noʼox krixchanoetik jech skʼanojik li Jeova eke (Sal. 104:​33, 34). Epal krixchanoetike oy kʼusi spasojik ta stojolal Jeova, jech kʼuchaʼal li jnasareoetik ta voʼnee. Li smelolal li jpʼel kʼop nasareoe sta-o ti jech chichʼ albel li j-israeletike, yuʼun oy kʼusitik la spasik sventa xtunik ta stojolal Jeova. Li ta Smantal Moisese xuʼ xalbe ta jamal Jeova ti tskʼan chtun kʼuk sjaliluk ta nasareo jun vinik o junuk antse (Num. 6:​1, 2). Kʼalal chlokʼ ta yoʼontonik spasel jech taje, skʼan xchʼunik junantik mantaletik ti muʼyuk tspasik li yan j-israeletike. ¿Kʼusi chtijbat yoʼontonik sventa xtunik ta jnasareoetike? Jaʼ ta skoj ti skʼanojik tajek li Jeovae xchiʼuk tskʼan tstojbeik ta vokol skotol li kʼusitik lek akʼbilik yuʼun Jeovae (Deut. 6:5; 16:17). w24.02 14 par. 1, 2

Kʼalal «tukʼil kʼanelal» xi li Vivliae, jaʼ skʼan xal ti oy kʼanbaile. Li Vivliae ep ta velta chal tukʼil kʼanelal, taje jaʼ jech chakʼbe sbaik ta ilel li yajtuneltak Diose (2 Sam. 9:​6, 7). Li Jeovae oy ta yoʼonton ti tukʼ xkakʼ jbatik ta stojolal eke. Kʼalal jech ta jpastike, mas to me kʼun chkaʼitik yakʼel ta ilel li tukʼil kʼanelale. Taje jaʼ jech kʼot ta stojolal li j-alkʼop Daniele. Li Daniele laj yakʼ ta ilel ti tukʼ laj yakʼ sba ta stojolal Jeova ti kʼu sjalil kuxie. Pe kʼalal mas xa ox ta 90 sjabilale, oy kʼusi tsots kʼot ta stojolal. Junantik li j-abteletik ta pasob mantale skontrainojik li Daniele xchiʼuk muʼyuk chichʼik ta mukʼ li Jeovae. Vaʼun, oy kʼusi chopol la snop tspasbeik li Daniele, yuʼun la spasik jlik vun xchiʼuk laj yakʼik ti akʼo spas firmar li ajvalil Dario ti te chal jun mantal ti xuʼ x-akʼbat-o svokol li Daniele. Vaʼun, te chvinaj mi tukʼ chakʼ sba ta stojolal Dios o ta stojolal ajvalil. Sventa xakʼ ta ilel ti tukʼ chakʼ sba ta stojolal li ajvalile, jaʼ noʼox skʼan xikta skʼoponel Jeova 30 kʼakʼal. Li Daniele tukʼ laj yakʼ sba (Dan. 6:​12-15, 20-22). w23.08 5 par. 10-12

Li Jeovae tskʼan ti jechuk-o jkʼan li kermanotaktike. Mi oy junuk ermano o ermana ta tsobobbail ti oy kʼusi chopol la spasbutike, mu me jnoptik ta anil ti yolbaj jech la spase. Jaʼ lek jnoptik ti yakal chakʼ persa ta spasel li kʼusi lek chil Jeovae (Prov. 12:18). Li Jeovae skʼanojutik-o akʼo mi oy jpaltailtik, yuʼun muʼyuk ch-ilin ta jtojolaltik kʼalal oy kʼusi muʼyuk lek chbat ta pasel kuʼuntike (Sal. 103:9). ¡Toj lek ti jchanbetik stalelal li Jeovae xchiʼuk ti xkakʼtik ta perton li yantike! (Efes. 4:32–5:1). Ta skoj ti jutuk xa skʼan xlaj li choplejale, skʼan me mas lek xkil jbatik xchiʼuk li kermanotaktike. Xuʼ me mas to xkichʼtik kontrainel xchiʼuk ti xkichʼtik tikʼel ta chukel ta skoj li xchʼunel koʼontontike. Kʼalal jech ta jnuptantike, chtun me tajek kuʼuntik li kermanotaktike (Prov. 17:17). w24.03 15, 16 par. 6, 7

Li Vivliae chalbe skʼoplal yan keremetik ti nopajik ta stojolal Jeovae. Vaʼun, lek ilatik xchiʼuk lek bat xkuxlejalik jech kʼuchaʼal li Davide. Kʼalal kerem toʼoxe, laj yamigoin li Jeovae. Ta tsʼakale, kʼot ta lekil ajvalil (1 Rey. 3:6; 9:​4, 5; 14:8). Mi la achanbe skʼoplal xkuxlejal li Davide, ta me skoltaot sventa tukʼ xatun ta stojolal Jeova. Yan xtoke jaʼ ti xuʼ xachanbe skʼoplal li Markos o Timoteoe. Yuʼun ta skeremalik noʼox lik tunikuk ta stojolal Jeova xchiʼuk tukʼ laj yakʼ sbaik. Jaʼ yuʼun, muyubaj yuʼunik li Jeovae. Mi chakʼan lek chbat akuxlejal ta tsʼakale, voʼot me chanop atuk kʼusi skʼan xapas li avie. Mi chapat avoʼonton ta stojolal Jeova xchiʼuk chatsak ta venta ta skotol orae, ta me skoltaot sventa lek kʼusi xkʼot ta nopel avuʼun. Vaʼun, xuʼ me xakʼupin akuxlejal xchiʼuk xamuyubaj noʼox. Teuk ta ajol ti ep sbalil chil Jeova li kʼusi chapas ta stojolale. Chatabe sbalil kʼalal chatun ta stojolal li Atot ta vinajele, yuʼun skʼanojutik tajek. ¡Muʼyuk yan kʼusi chakʼ jmuyubajeltik! w23.09 13 par. 18, 19

Li jtakbol Pabloe snaʼoj ti maʼuk tukʼil krixchanoetik li yermanotak eke. Kʼalal ay svulaʼan li tsobobbail ta Jerusalene, ep buchʼutik ti muʼyuk la spat yoʼontonik ta stojolale xchiʼuk ti xiʼik-oe (Ech. 9:26). Ta mas tsʼakale, oy kʼusi chopol laj yalik ta stojolal (2 Kor. 10:10). Jun veltae, li Pabloe laj yil ti oy kʼusi muʼyuk lek xbat ta nopel yuʼun jun ermano ti yij ta mantal ti xuʼ ox smakbe yok li yan ermanoetike (Gal. 2:​11, 12). Jech xtok, chopol laj yaʼi li kʼusi la spas Markos ti jaʼ xchiʼil ta cholmantale (Ech. 15:​37, 38). Li Pabloe xuʼ ox la sta ta nopel ti jaʼ mas lek ti mu xa xchiʼin ta loʼil li ermanoetik ti oy kʼusi chopol pasbate. Pe maʼuk namajesat-o ta stojolal Jeova xchiʼuk muʼyuk kʼusi chopol la snop ta stojolal li ermanoetike, vaʼun jech-o tukʼ tun ta stojolal li Jeovae. ¿Kʼusi koltaat-o? Li Pabloe skʼanoj tajek li yermanotake maʼuk la skʼelbe li spaltailtake, yuʼun jaʼ la skʼelbe li slekil talelalike. Ta skoj ti snaʼ xkʼanvane, akʼvan ta perton. Jaʼ jech laj yal komel kʼuchaʼal li teksto avi kʼakʼale. w24.03 15 par. 4, 5

Epal loʼiletik ta Vivliae chakʼ ta ilel ti tsots skʼoplal li manxoale. Kalbetik junuk skʼelobil. Kʼalal te toʼox nakal ta Guerar li Isaake, ta skoj skʼakʼal yoʼontonik li jfilisteaetike la snojesik ta lum li posoetik sjokʼoj toʼox li yajtuneltak stote. Li Isaake muʼyuk la spak skʼoplal, nom bat nakluk xchiʼuk la sjokʼ yan sposotak (Jen. 26:​12-18). Pe li jfilisteaetike laj yalik ti jaʼ yuʼunik xtok li voʼe. Akʼo mi jech, li Isaake muʼyuk la saʼkʼop xtok (Jen. 26:​19-25). ¿Kʼusi koltaat-o sventa xakʼ ta ilel manxoal akʼo mi yalel xa tsabat sjol? Jaʼ van la xchanbe stalelal li stot smeʼe. Li Abraane mu snaʼ saʼkʼop, li Sara eke chʼan xi xchiʼuk manxo stalelal (1 Ped. 3:​4-6; Jen. 21:​22-34). w23.09 15 par. 4

Ta yorail noʼox laj yakʼ ta ilel ti skʼanoj li krixchanoetike, yuʼun la stak talel ta balumil li baʼyel Xnichʼone. Li Jesuse laj yalbe krixchanoetik ta sventa li Ajvalilal yuʼun Diose xchiʼuk laj yakʼ xkuxlejal sventa spojutik lokʼel li ta mulil xchiʼuk ta lajelale. Ta tsʼakale, laj yichʼ chaʼkuxesel sventa xbat ta vinajel xchiʼuk ti x-ajvalilaje. Li kʼusi chalbe skʼoplal sliklej li Vivliae jaʼ ti chchʼultajes sbi Jeova mi kʼot ta pasel li kʼusi snopoj ta sventa li balumile. Sventa spas taje, jaʼ tstunes li Ajvalil Jesukristoe. Muʼyuk kʼusi xmakat-o sventa spas taje, yuʼun yaloj stuk ti chkʼot ta pasel li kʼusi chale (Is. 46:​10, tsʼib ta yok vun; Ebr. 6:​17, 18). Ta tsʼakale, li balumile ta xkʼataj ta jun paraiso ti te chnaki li snitilulaltak Adan xchiʼuk Eva ti tukʼil krixchanoetik xa ox xchiʼuk ti xuʼ xkuxiik sbatel osile (Sal. 22:26). Maʼuk noʼox taje, oy to kʼusi yan tspas li Jeovae. Yuʼun jun xa noʼox utsʼ alalil chkom yuʼun li buchʼutik te ta vinajel xchiʼuk ta balumile xchiʼuk jaʼ xa noʼox ch-ichʼat ta mukʼ (Efes. 1:​8-11). Labal sba kʼu yelan chkʼot ta pasel yuʼun Jeova li kʼusi oy ta yoʼontone. w23.10 20 par. 7, 8

Kʼalal kʼotik ta Jerusalen li buchʼutik laj yiktaik Babiloniae, laj yil svokolik ta takʼin, oy noʼox skʼopik ta sventa politika li jteklumetik ti te nopol oye xchiʼuk laj yichʼik kontrainel. Ta skoj taje, oy buchʼutik ti vokol laj yaʼiik sventa skolta sbaik ta xchaʼvaʼanel li stemplo Jeovae. Jaʼ yuʼun, li Jeovae la stak batel li j-alkʼop Ajeo xchiʼuk Sakarias sventa stsatsubtasbeik yoʼonton li jteklume (Ajeo 1:1; Sak. 1:1). Pe kʼalal echʼ 50 jabile, li judaetike chibajik yan velta. Ti jech kʼot ta pasele, jaʼo xa sut batel ta Jerusalen li Esdras ti jaʼ jun jtsʼibajom ta Smantal Diose sventa xbat stsatsubtas xchiʼuk xbat skolta li jnaklejetik yoʼ xakʼ ta yoʼontonik li yichʼel ta mukʼ Jeovae (Esd. 7:​1, 6). Koltaatik-o yajtuneltak Jeova li kʼusi laj yal j-alkʼop Ajeo xchiʼuk Sakarias sventa spat yoʼontonik ta stojolal Jeova akʼo mi laj yichʼik kontrainel. Li voʼotik eke xuʼ me skoltautik sventa jechuk-o jpat koʼontontik ta stojolal Jeova mu ventauk kʼusi xkʼot ta pasel (Prov. 22:19). w23.11 14, 15 par. 2, 3

¿Kʼuxi xuʼ xkakʼtik ta ilel ti jkʼanoj li kermanotaktike? Jtose jaʼo kʼalal ta jpatbetik yoʼontonike. Pe sventa jechuk-o jpastike, skʼan ti oyuk xkʼuxul koʼontontike (1 Tes. 4:18). Jaʼ yuʼun, ¿kʼusi xuʼ jpastik sventa masuk to xijkʼanvane? Jaʼ ti xkakʼtik persa ti jchʼaybetik smul li yantike. Li avi kʼakʼale toj tsots skʼoplal ti xkakʼtik ta ilel ti chijkʼanvane, yuʼun xi laj yal li Pedroe: «Nopaj xa tal slajeb skotol li kʼusitike», jaʼ yuʼun skʼan jkʼan jbatik ta jujuntal (1 Ped. 4:​7, 8). ¿Kʼusi chkʼot ta jtojolaltik kʼalal jutuk xa skʼan xichʼ lajesel li kʼusitik oy ta balumile? Xi laj yalbe yajchankʼoptak li Jesuse: «Chavichʼik pʼajel yuʼun skotol jteklumetik ta skoj jbi» (Mat. 24:9). Skʼan jmoj oyutik sventa jechuk-o xijtun ta stojolal Jeova akʼo mi xkichʼtik pʼajel. Li Satanase tskʼan ti jkontrain jbatike, pe muʼyuk me tspas kanal mi jech-o jkʼanoj jbatike (Filip. 2:​1, 2). w23.11 13 par. 18, 19

Li kʼusitik melel chakʼ ta chanel li Vivliae toj echʼ xa noʼox tsots yip. Labalik sba kʼusitik chkʼot ta pasel kʼalal chkakʼbetik yojtikin Jeova li krixchanoetike xchiʼuk ti kʼu yelan li stalelaltake. Kʼalal chlik jamuk satik ta skoj ti makbil toʼox satik yuʼun li Satanase, jech xa chlik yilik Jeova kʼuchaʼal chkiltike. Labal sba chilik ti toj echʼ xa noʼox sjuʼele (Is. 40:26). Jun yoʼonton chaʼi sbaik ta skoj ti tukʼ kʼusitik tspase (Deut. 32:4). Labal sba chilik ti pʼij tajeke (Is. 55:9; Rom. 11:33). Xchiʼuk chpatbat yoʼontonik kʼalal chaʼiik ti jaʼ kʼanelal li Diose (1 Juan 4:8). Kʼalal chnopajik ta stojolal li Jeovae, ta xchʼunik ti xuʼ xkuxiik sbatel osile xchiʼuk ti chkʼotik ta xnichʼnabtake. ¿Mi mu jaʼuk jun mukʼta matanal ti ta jkoltatik krixchanoetik sventa xnopajik ta stojolal li Jeovae? Mi jech ta jpastike, yakal ta jchiʼintik ta abtel li Jeovae (1 Kor. 3:5). w24.02 12 par. 15

¿Mi yakal chavichʼ a-estudio? ¿Mi jaʼik stestigotak Jeova li atot ameʼe xchiʼuk mi jaʼ chchanubtasikot ta mantal? Mi jeche, anopoj xa van chavichʼ voʼ. ¡Lek tajek ti jech chanope! Pe yoʼ to mu xavichʼ voʼe, skʼan baʼyel xavakʼbe akuxlejal li Jeovae. Ti kʼu yelan chavakʼbe akuxlejal li Jeovae, jaʼo kʼalal chapas jun orasion ti bu chavalbe ti jaʼ noʼox chavichʼ ta mukʼe xchiʼuk ti mas tsots skʼoplal chavil ta akuxlejal spasel li kʼusi tskʼan yoʼontone, jaʼ xkaltik, ti chavalbe ta jamal ti jech-o chakʼan ta sjunul avoʼonton, ta sjunul akuxlejal, ta sjunul anopben xchiʼuk ta sjunul avipal (Mar. 12:30). Ti chavakʼbe akuxlejale, jaʼ noʼox voʼot anaʼoj xchiʼuk li Jeovae. Pe kʼalal chavichʼ voʼe, ta xil epal krixchanoetik. Vaʼun, jaʼ jech tsnaʼik ti avakʼojbe xa akuxlejal li Jeovae. Ti chavakʼbe akuxlejal li Diose, maʼuk me jun tajimol. Jaʼ yuʼun, ta van xavakʼ persa ti xkʼot ta pasel li kʼusi laj avalbee. Li Jeova eke oy ta yoʼonton ti jech xapase (Ekl. 5:4). w24.03 2 par. 2; 3 par. 5

Li Vivliae ta onoʼox xal ti chil tsots svokolik li buchʼutik nupunemike (1 Kor. 7:28). ¿Kʼu yuʼun? Yuʼun li malalil xchiʼuk li ajnilale maʼuk tukʼil krixchanoetik. Jech xtok, jelajtik stalelalik xchiʼuk jelel li kʼusitik tskʼupinik spasele. Xuʼ van jelel bu likemik xchiʼuk jelel kʼu yelan laj yichʼik tsʼitesel talel. Ta tsʼakale, xuʼ van xakʼik venta ti oy jtosuk stalelal snup xchiʼilik ti muʼyuk lek chilike, ti muʼyuk van xakʼik venta kʼalal snovio toʼox sbaike. Vaʼun, xuʼ van xlik-o skʼopik. Pe mi muʼyuk kʼusi tspasik sventa xchapan li skʼopike xchiʼuk mi jaʼ noʼox chakʼbe sba smulinike, xuʼ xkʼot ta nopel yuʼunik ti jaʼ lek ti xchʼak sbaike o ti xtuchʼ snupunelike. Pe ¿mi lek van ti jech tspasike? Muʼyuk. Li Jeovae oy ta yoʼonton ti xichʼik ta mukʼ nupunel li buchʼutik nupunemike akʼo mi tsots stalelal li snup xchiʼilike. w24.03 16 par. 8; 17 par. 11

Kʼalal laj xa ox avichʼ voʼe, mas to la achʼun ti chkʼot ta pasel li spatobil avoʼonton ti chakuxi ta sbatel osil liʼ ta balumile, yuʼun mas la achan batel li kʼusi chal Vivliae xchiʼuk mas lachʼi ta mantal (Ebr. 5:13–6:1). Jaʼ van jech kʼot ta atojolal li kʼusi chal ta Romanos 5:2 kʼalal ta 4 ti laj avil avokol xchiʼuk ti laj avakʼ venta ti lek akʼoplal ta stojolal li Jeovae. Ta skoj ti anaʼoj ti xmuyubaj avuʼun li Jeovae, mas to jpʼel ta avoʼonton ti ta onoʼox xkʼot ta pasel li kʼusi yaloje. Avie, mas xa jpʼel ta avoʼonton ti chkʼot ta pasel li kʼusi amalaoje. Taje te chvinaj ti kʼu yelan chatsak ta venta avutsʼ avalal, li kʼusitik chkʼot ta nopel avuʼune xchiʼuk li kʼusitik chapas jujun kʼakʼale. Kʼalal laj xa ox yalbe skʼoplal jtakbol Pablo ti tskoltautik sventa oyuk spatobil koʼontontik kʼalal lek jkʼoplaltik ta stojolal li Diose, laj yal xtok ti xuʼ jpʼel ta koʼontontik ti ta onoʼox xkʼot ta pasel li kʼusi jmalaojtike (Rom. 15:13). w23.12 12, 13 par. 16-19

K’alal oy kʼusi tsots ta jnuptantike, xuʼ van xjel jtalelaltik, li kʼusi ta jnoptike xchiʼuk ti kʼu yelan chijtakʼave. Xuʼ van jaʼ jech chkaʼi jbatik kʼuchaʼal jkot varko ti chmajulanat ta syukʼbenal nabe. ¿Kʼuxi tskoltautik Jeova kʼalal mu xa jnaʼ kʼusi ta jpastik ta skoj ti tsots chkil jvokoltike? Li Jeovae chal ti jun noʼox koʼontontik yuʼune. Kʼalal chtaat ta tsatsal ikʼaloʼ jkot varkoe, tsots chyukʼilanat ta jujujot. Sventa mu toj echʼemuk xyukʼilaje, epal varkoetike yichʼoj yuni kʼobtak ta yolon. Taje jaʼ chkoltavan sventa mu masuk xbakʼ li varkoe xchiʼuk ti junuk yoʼonton li buchʼutik te oyike. Li skʼobtake mas to chtun kʼalal jaʼo chanav li varkoe. Jaʼ jech chkʼot ta jtojolaltik ek. Mi ta jkʼantik tskoltautik Jeova sventa stsal kuʼuntik li kʼusitik tsots ta jnuptantike, skʼan xijxanavutik ek, jaʼ xkaltik, ti jechuk-o tukʼ xijtun ta stojolale. w24.01 22 par. 7, 8

Xi xajakʼbe aba kʼalal jaʼo chaxiʼe: «¿Kʼusi la spas Jeova li ta voʼnee?». Nopbo skʼoplal li spasbentak Jeovae. Kʼalal chkakʼtik venta kʼuxi chchabi Jeova li mutetik xchiʼuk li nichimetik ti maʼuk jech spasoj ta slokʼol xchiʼuk ti muʼyuk ch-ichʼat ta mukʼe, tspat tajek koʼontontik ti jaʼ jech chchabiutik eke (Mat. 6:​25-32). Yan xtoke, nopbo skʼoplal kʼusi spasoj Jeova ta stojolal li yajtuneltake. Xuʼ van xachanbe skʼoplal junuk yajtunel Jeova ti te ta Vivliae o sloʼil junuk yajtunel Jeova li avi kʼakʼale. Jech xtok, nopbo skʼoplal kʼuxi xchabiojot talel. ¿Kʼuxi la skoltaot yoʼ xa-och ta mantale? (Juan 6:44). ¿Kʼuxi stakʼoj aorasion? (1 Juan 5:14). ¿Kʼuxi ataojbe sbalil ti laj yakʼ ta matanal li xkuxlejal Xnichʼone? (Efes. 1:7; Ebr. 4:​14-16). w24.01 4 par. 6; 7 par. 17