Noviembre

¿Kʼusi mas xuʼ jpastik sventa jpatbetik yoʼontonik li yantike? Mi oy akʼoxtake, chapanbo yuni komentarioik. Bateltike, oy kʼusitik tsotsik chichʼ chanbel skʼoplal li ta tsobajeletike, jech kʼuchaʼal kʼalal oy vokolil li ta nupunele o sventa jtalelaltik. Akʼo mi jech, oy onoʼox butik xuʼ xakʼ skomentarioik li ololetike. Jech xtok, xuʼ xavalbe smelolal avalab anichʼnab ti kʼu yuʼun mu skotoluk velta ta jta jkomentariotike. Mi jech laj avalbe smelolale, muʼyuk chopol chaʼiik mi muʼyuk la sta skomentarioike (1 Tim. 6:18). Jkotoltik xuʼ jchapan lek jkomentariotik sventa jaʼuk yichʼobil ta mukʼ Jeova xchiʼuk ti jaʼuk sventa spatbe yoʼonton li ermanoetike (Prov. 25:11). Manchuk mi xuʼ onoʼox xkaltik jutuk li kʼusi kiloj ta jkuxlejaltike, pe mu me toj epuk xkalbe jba jkʼoplal jtuktik (Prov. 27:2; 2 Kor. 10:18). Li kʼusi xuʼ jpastike, jaʼ ti masuk xkalbetik skʼoplal li Jeovae, li Skʼope xchiʼuk li s-organisasione (Apok. 4:11). w23.04 24, 25 par. 17, 18

Sventa julavemukutik noʼox xchiʼuk xkichʼ jpʼijiltike, skʼan me xijkʼanvan (Mat. 22:​37-39). Mi jkʼanojtik li Diose, tskoltautik sventa jechuk-o jcholtik mantal akʼo mi oy kʼusi tsmakutik (2 Tim. 1:​7, 8). Ta skoj ti jkʼanojtik li krixchanoetike, chkakʼtik persa xcholbelik mantal akʼo mi ta telefono o ta karta, yuʼun muʼyuk ta jnoptik ti mu xa xjel stalelalike. Jech xtok, xuʼ me xlik spasik li kʼusitik leke (Esek. 18:​27, 28). Ta skoj ti jkʼanoj li kermanotaktike, ta jpatbe jba koʼontontik xchiʼuk ta jtsatsubtasbe jba koʼontontik ta jujuntal (1 Tes. 5:11). Li soltaroetik ti chbatik ta paskʼope koʼol ta skolta sbaik. Li voʼotik eke, muʼyuk ti yolbaj xa ta jyayijes li jchiʼiltaktike, mi jaʼuk ta jpakbetik sutel mi oy kʼusi chopol la spasbutike (1 Tes. 5:​13, 15). Yan kʼuxi chkakʼtik ta ilel ti jkʼanoj li kermanotaktike, jaʼ ti ta jtsaktik ta venta li buchʼu tsbeiltasik li tsobobbailetike (1 Tes. 5:12). w23.06 10 par. 6; 11 par. 10, 11

Jtos ti kʼu yelan ta jtsatsubtas li xchʼunel koʼontontike jaʼo kʼalal ta jnopbetik skʼoplal li pojelale. Yuʼun jaʼ chakʼbutik ta ilel ti chkʼot onoʼox ta pasel li kʼusi yalojbutik li Jeovae. Tsots skʼoplal ti jchʼakbetik lek yorail sventa jnopbetik skʼoplal li pojelale xchiʼuk ti kʼusi tijbat-o yoʼonton Jeova sventa xakʼe. Mi jech ta jpastike, mas to me jpʼel ta koʼontontik ti ta onoʼox xakʼbutik jun achʼ balumil li Jeovae xchiʼuk ti xuʼ xijkuxi sbatel osile. ¿Kʼu yuʼun ti jech chkaltike? Jnopbetik skʼoplal li pojelal laj yakʼ Jeovae. Lokʼ ta yoʼonton la stak tal li jun noʼox Xnichʼon ti lek tajek xil sba xchiʼuke sventa xtal kuxiuk li ta balumile. Kʼalal ay ta balumil li Jesuse, laj yil svokol, ep kʼusitik la snuptan xchiʼuk toj echʼ xa noʼox chopol ti kʼu yelan chame. Jamal xvinaj ti toyol tajek la stojutik li Jeovae. Akʼo mi lek tajek yoʼonton li Jeovae, muʼyuk laj yakʼ chamuk li Xnichʼon xchiʼuk ti xil tajek svokol sventa uni jlikel noʼox jkʼupin li jkuxlejaltike (Juan 3:16; 1 Ped. 1:​18, 19). Ta skoj ti toyol la stojutik li Jeovae, jaʼ sventa xuʼ xijkuxi sbatel osil ta jun achʼ balumil. w23.04 27 par. 8, 9

¿Mi oy ta yoʼonton chchaʼkuxes animaetik li Jeovae? Oy, yuʼun laj yakʼ ti teuk tsʼibabil xkom ta Vivlia li spatobil oʼontonal sventa chaʼkuxesele (Is. 26:19; Apok. 20:​11-13). Kʼalal oy kʼusi jamal chal li Jeovae, ta onoʼox xkʼot ta pasel yuʼun (Jos. 23:14). Oy tajek ta yoʼonton chchaʼkuxes animaetik li Jeovae. Jnopbetik skʼoplal li kʼusi laj yal Jobe. Li stuke xchʼunoj lek ti oy ta yoʼonton chchaʼkuxesat yuʼun Jeova mi chame (Job 14:​14, 15, tsʼib ta yok vun). Li Jeovae oy ta yoʼonton chchaʼkuxes yajtuneltak ti chamemike. Jech xtok, tskʼan ti lekuk noʼox oyike xchiʼuk ti xmuyubajikuk noʼoxe. Pe ¿kʼusi tsnop Jeova ta stojolal li buchʼutik muʼyuk laj yojtikinik mantal kʼalal chamike? Oy ta yoʼonton chchaʼkuxesan (Ech. 24:15). Tskʼan ti xkʼot ta yamigotake xchiʼuk ti xkuxiik sbatel osil li ta balumile (Juan 3:16). w23.04 9 par. 5, 6

Sventa tsotsuk lek li spatobil avoʼontone, kʼelo kʼusi chal Vivlia ta sventa li Paraisoe xchiʼuk nopo ti te xa oyote (Is. 25:8; 32:​16-18). Nopbo skʼoplal kʼu van yelan li kuxlejal ta achʼ balumile. ¿Mi te xa chavil aba? Mi nopem xavaʼi snopbel skʼoplal kʼu yelan li kuxlejal ta achʼ balumile, jlikel noʼox xchiʼuk muʼyuk tsots chavil li vokoliletik chanuptane (2 Kor. 4:17). Li kʼusi yalojbutik chakʼbutik li Jeovae ta me xakʼ kipaltik. Oy kʼusitik yakʼojbutik sventa lek tsotsutike. Jaʼ yuʼun, mi tsots chavaʼi spasel li kʼusi abainoje, mi vokol chavaʼi sventa xkuch avuʼun junuk preva o sventa xamuyubajuk-o xatun ta stojolal li Jeovae, albo ta orasion xchiʼuk chano Avivlia sventa sbeiltasot. Jech xtok, chʼamo li koltael chakʼ li ermanoetike xchiʼuk teuk ta ajol li kʼusi jmalaojtike. Vaʼun, li sjuʼel Jeova «ti yan sba yutsile» tskoltaot «sventa stsʼik avuʼunik skotol li kʼusitike xchiʼuk kuchuk avuʼunik ta muyubajel» (Kol. 1:11). w23.10 17 par. 19, 20

Ep kʼusitik xuʼ jtojtik ta vokol li ta j-orasiontike. Jtojbetik ta vokol Jeova skotol li kʼusitik lekik yakʼojbutike, yuʼun jaʼ te chlik tal ta stojolal (Sant. 1:17). Xuʼ jtojbetik ta vokol li kʼupil sba balumil yakʼojbutike, li labal sba spasbentake, li jkuxlejaltike, li kutsʼ kalaltike, li kamigotaktike xchiʼuk li spatobil koʼontontike. Xuʼ jtojbetik ta vokol xtok ti xuʼ xkamigointike. ¿Kʼusitik srasonal oy kuʼuntik sventa jtojbetik ta vokol li Jeovae? Taje mu kʼunuk ta pasel, yuʼun li krixchanoetik avie mu snaʼ stojik ta vokol. Yuʼun jaʼ noʼox tsaʼik li kʼusi tskʼanike. Mi jech ta jpastike, jaʼ xa noʼox me ta jkʼanilan ta j-orasiontik li kʼusi tskʼan koʼontontike. Sventa mu jechuk xkʼot ta pasele, jnopes jbatik ta stojbel ta vokol Jeova skotol li kʼusitik yakʼojbutike (Luk. 6:45). w23.05 4 par. 8, 9

Li Jeovae ta onoʼox skoltautik. Li Jtotik Jeovae skʼanojutik xchiʼuk mu skʼan ti xkil jvokoltike (Is. 63:9). Pe muʼyuk onoʼox bu tslajesbe skʼoplal skotol li jvokoltik ti xkoʼolaj ta ukʼum xchiʼuk ta leb kʼokʼe (Is. 43:2). Pe li kʼusi jamal chale, jaʼ ti tskoltautik sventa xkuch kuʼuntik kʼusiuk noʼox vokolal xchiʼuk ta jelavele muʼyuk xa chkil jvokoltik ta sbatel osil. Jech xtok, li Jeovae chakʼbutik xchʼul espiritu sventa xkuch batel kuʼuntik (Luk. 11:13; Filip. 4:13). Jaʼ yuʼun, xuʼ jchʼuntik ti ta onoʼox xakʼbutik Jeova li kʼusitik chtun kuʼuntik sventa xkuch batel kuʼuntik xchiʼuk ti tukʼ-o xijtun ta stojolale. Li Jeovae tskʼan ti jpat koʼontontik ta stojolale (Ebr. 11:6). Oy van bateltik ti tsots tajek chkil jvokoltik ti xuʼ van ta jnoptik mi ta onoʼox xkoltavan ta melel li Jeovae. Pe li Vivliae jamal chalbutik ti ta xakʼ kipaltik Dios sventa xuʼ xijmuy ta jun muro (Sal. 18:29). Jaʼ yuʼun, mu me teuk xijnaʼet ta sventa li kʼusi tspas ta jtojolaltike, jaʼ lek ta sjunul koʼontontik jpastik orasion xchiʼuk jpat koʼontontik ta stojolal Jeova ti ta onoʼox stakʼ li j-orasiontike (Sant. 1:​6, 7). w23.11 22 par. 8, 9

¡Toj kʼupil sba tajek ti kʼu yelan chalbe skʼoplale! Taje chakʼ ta ilel ti xuʼ skʼan-o abaik ta sjunul xkuxlejalik li malalil xchiʼuk ajnilale. Sventa jechuk-o skʼanoj sbaik li malalil xchiʼuk ajnilale, skʼan jmoj skolta sbaik. Kalbetik skʼoplal li kʼokʼe. Sventa mu xtupʼe skʼan xkakʼbetik siʼil, yuʼun mi mu jechuk la jpastike ta me xtupʼ. Jaʼ me jech chkʼot ta stojolalik li malalil xchiʼuk ajnilal eke: sventa jechuk-o skʼanoj sbaike, skʼan oyuk kʼusi spasik. Pe bakʼintike mu kʼunuk, yuʼun chil svokolik ta takʼin, ch-ipajik o chil svokolik kʼalal tstsʼites yalab xnichʼnabike. Vaʼun, xuʼ kʼunkʼun chlaj batel li kʼanelale. Sventa jechuk-o tsanal li «sleb kʼokʼ yuʼun Jeovae», li malalil xchiʼuk ajnilale skʼan xakʼ yipalik sventa xamigoinik li Jeovae. w23.05 20, 21 par. 1-3

Akʼo mi tsots yoʼonton li jtot jmeʼtik xchiʼuk chalbutik ti jechuk jpastike, maʼuk skʼan xal ti tsots xa koʼontontik eke. Sventa oyuk kʼusi jchantik spasele, jaʼ ta jchanbetik li buchʼu jech chakʼ ta ilele, vaʼun jech xa ta jpastik ek. Jaʼ yuʼun, sventa lekuk tsots koʼontontik eke, skʼan jchanbetik li buchʼutik jech stalelalike. Vaʼun, chkakʼtik ta ilel ti tsots koʼontontik eke. Jech kʼuchaʼal la spas li Daniele, skʼan jchan lek Jvivliatik, ti ta sjunuluk koʼonton jkʼopontik Jeova sventa xkʼot ta kamigotike xchiʼuk ti jpat koʼontontik ta stojolale. Mi jech la jpastike, chkakʼtik ta ilel ti tsots koʼontontik kʼalal mi laj kichʼtik akʼel ta prevae. Kʼalal chkakʼtik ta ilel ti tsots koʼontontike, xuʼ van x-ayan ta yoʼonton xojtikinik mas li Jeovae. Ta me jtabetik sbalil mi chkakʼtik persa ti tsotsuk koʼontontike. w23.08 2 par. 2; 4 par. 8, 9

Li ta griego kʼop «kʼelik me» xie xkoʼolaj kʼuchaʼal k’alal ta jkʼeltik mi jaʼ melel oro o plata li tak’ine. Li voʼotike skʼan me jech jpastik ek, yuʼun skʼan jkʼeltik mi melel li kʼusi chkaʼitike o li kʼusi ta jchantike. Mas to skʼan jech jpastik ti jutuk xa skʼan xtal li mukʼta tsatsal vokolile. Skʼan me mu jchʼuntik skotol li kʼusi chkichʼtik albele, jaʼ lek jtunes jpʼijiltik sventa jkoʼoltajestik mi jaʼ jech chal Vivlia xchiʼuk s-organisasion Jeova li kʼusi ta jkʼeltik xchiʼuk chkaʼitike. Mi jech ta jpastike, muʼyuk me chijlaj ta loʼlael yuʼun li pukujetike (Prov. 14:15; 1 Tim. 4:1). Li voʼotike jnaʼojtik ti kuxul chkom li steklumal Dios li ta mukʼta tsatsal vokolile, pe mu jnaʼtik kʼusi chkʼot ta jtojolaltik ta jujuntal li okʼom chaʼeje (Sant. 4:14). Mu ventauk mi kuxul chij-echʼ li ta mukʼta tsatsal vokolile o mi lijcham noʼox, li Jeovae chakʼbutik li kuxlejal sbatel osil mi tukʼ laj kakʼ jbatike. Yoʼ to ta jmalatike, mu me jchʼay ta joltik li spatobil koʼontontike xchiʼuk chapalutikuk noʼox mi tal li skʼakʼalil Jeovae. w23.06 13 par. 15, 16

Mu onoʼox jnaʼtik kʼu yelan chkʼot ta pasel junantik albil kʼop (Dan. 12:​8, 9). Akʼo mi mu xkaʼibetik smelolal kʼuxi chkʼot ta pasel junuk albil kʼop, maʼuk skʼan xal ti muʼyuk chkʼot ta pasele. Jnaʼojtik ti ta onoʼox xakʼbutik ta naʼel smelolal Jeova li albil kʼopetik jech kʼuchaʼal la spas ta voʼnee Li mukʼta lumetike xi chalike: «¡Jun koʼontontik xchiʼuk muʼyuk kʼusi chijxiʼo!» (1 Tes. 5:3). Vaʼun, li ajvaliletik ta balumile tstsakik ta kʼop li jecheʼ relijionetike xchiʼuk chakʼbeik slajeb (Apok. 17:​16, 17). Ta tsʼakale, tstsakbeik ta kʼop li steklumal Diose (Esek. 38:​18, 19). Mi laje, te chlik li slajeb paskʼope ti jaʼ li ta Armajedone (Apok. 16:​14, 16). Jnaʼojtik lek ti poʼot xa xkʼot ta pasel skotol taje. Sventa xkakʼbetik ta ilel Jeova ti ta jtojbetik ta vokole, teuk noʼox jsatik kʼusitik ora chkʼotanuk ta pasel li albil kʼopetike xchiʼuk jkoltatik yantik sventa jechuk spasik ek. w23.08 13 par. 19, 20

K’alal laj yalbe skʼoplal Pablo li xchʼunel oʼontonal, li spatobil oʼontonal xchiʼuk li kʼanelale, xi la stsutses sloʼile: «Li kʼusi mas tsots skʼoplale jaʼ li kʼanelale» (1 Kor. 13:13). ¿Kʼu yuʼun ti jech laj yale? Yuʼun li ta jelavele mu xa persauk chkakʼtik ta ilel xchʼunel koʼontontik ta sventa li kʼusi tspas Dios li ta achʼ balumile, yuʼun kʼotem xa ox ta pasel skotol. Pe skʼan jechuk-o xkakʼtik ta ilel ti jkʼanojtik Jeova xchiʼuk li krixchanoetike. Yuʼun li kʼanelale skʼan jechuk-o xkakʼtik ta ilel ta sbatel osil. Jech xtok, chkakʼtik ta ilel ti jaʼutik melel yajtsʼaklom Kristo k’alal jkʼanoj jbatike, yuʼun xi onoʼox laj yalbe yajtakboltak li Jesuse: «Mi chakʼan abaik ta jujuntale, jaʼ jech tsnaʼ skotolik ti voʼoxuk kajchankʼopoxuke» (Juan 13:35). Jech xtok, jmoj oyutik mi jkʼanoj jbatike. Jech oxal, laj yal Pablo ti «jaʼ batsʼi jpasvanej ta jun» li kʼanelale (Kol. 3:14). Xi laj yalbe yermanotak li jtakbol Juane: «Akʼo me skʼan yermano xtok li buchʼu skʼanoj Diose» (1 Juan 4:21). Jaʼ yuʼun, kʼalal jkʼanoj li kermanotaktike, jaʼ jech chkakʼtik ta ilel ti jkʼanojtik li Jeova eke. w23.11 8 par. 1, 3

Li Vivliae chal ti yakalutik ta jun anilajel. Li buchʼu tstsuts yuʼun li anilajele chkuxi sbatel osil (2 Tim. 4:​7, 8). Skʼan xkakʼ kipaltik sventa jechuk-o xij-anilaj, yuʼun poʼot xa tajek xijkʼot ti bu tstsuts li anilajele. Li jtakbol Pabloe laj yal kʼusi xuʼ skoltautik sventa stsuts kuʼuntik li anilajel eke. Xi laj yale: «Jlokʼestik ek skotol li kʼusi ole […], jech xtok, kuchuk me kuʼuntik li anilajel jtamojtike». Ti jech laj yale, maʼuk la skʼan laj yal ti muʼyuk xa kʼusi ta jkuchtik batele. Li kʼusi la skʼan laj yale jaʼ ti oy kʼusitik ti mu xa persauk xkichʼtik batele. Yuʼun li ikatsiletik taje chijlub yuʼun xchiʼuk mas kʼun chijbat yuʼun. Sventa jechuk-o xij-anilaje, skʼan jkʼeltik mi oy kʼusi jkuchojtik ti mu persauke. Mi laj kiltik ti jaʼ jeche, jlokʼestik ta anil. Pe oy yan kʼusitik ti persa skʼan jkuchtike ti mu stakʼ xkiktatik komele. Yuʼun mi jech la jpastike, chkichʼtik lokʼesel li ta anilajele (2 Tim. 2:5). w23.08 26 par. 1, 2

Mi jnaʼ xijrasonaje, mas me kʼun chkaʼitik ti jtsaktik ta venta kʼusi tsnop yantike. Kalbetik junchibuk skʼelobil ti kʼu yuʼun skʼan jech jpastike. Oy ermanaetike lek xaʼiik tsbon sbaik, pe li yantike muʼyuk. Junantik yajtsʼaklomtak Kristo xtoke, muʼyuk chopol chilik mi xuchʼik jutebuk poxe, pe li yantike muʼyuk chuchʼik jsetʼuk. Skotol li yajtsʼaklomtak Kristoe tskʼel sbaik sventa mu x-ipajik, pe jelajtik ti kʼu yelan chpoxta sbaike. Mi ta jnoptik ti jaʼ mas lek li kʼusi chkaltike xchiʼuk mi ta jkʼantik ti jechuk spasik li yantike, xuʼ me jmakbetik yok li yantike xchiʼuk xchʼak li tsobobbaile (1 Kor. 8:9; 10:​23, 24). Jech kʼuchaʼal li’e, sventa mu xkakʼtik mantaletik ta sventa ti kʼu yelan skʼan jlap jkʼuʼ jpokʼtike, li Jeovae yakʼojbutik beiltaseletik. Ti kʼu yelan ta jlap jkʼuʼ jpokʼtike, skʼan xkakʼtik-o ta ichʼel ta mukʼ li Diose, ti xvinajuk ti jnaʼ xijrasonaje xchiʼuk ti oy lek jmeloltik xchiʼuk jpʼijiltike (1 Tim. 2:​9, 10). Mu jkʼantik ti jaʼuk mas xbat ta yoʼontonik skʼelel li jkʼuʼ jpokʼtike. Li beiltaseletik ta Vivlia xtoke, xuʼ xkoltaatik-o li moletik ta tsobobbail sventa mu xakʼik mantaletik ta sventa ti kʼu yelan skʼan jlap li jkʼuʼ jpokʼtike xchiʼuk ti kʼu yelan skʼan jtus joltike. w23.07 23, 24 par. 13, 14

Li Jeovae chak’ kiltik kʼusi skʼan jpastik sventa xijmuyubaj ta tsʼakale. Li buchʼutik ch-ochik ta sna li bol antse jaʼ li buchʼutik tskʼan tskʼupinik li chiʼinejbail ta vayele. Li buchʼutik jech tspasike te chbatik ta «yutil Mukinal» (Prov. 9:​13, 17, 18). ¡Pe toj lek kʼusi chkʼot ta stojolalik li buchʼutik chchikintaik kʼusi chal «li melel pʼijilale»! (Prov. 9:1). Jaʼ jech, yuʼun yakal ta jpastik li kʼusi lek chil Jeovae xchiʼuk ta jpʼajtik li kʼusi muʼyuk lek chile (Sal. 97:10). Jech xtok, xijmuyubaj kʼalal ta jtaktik ta ikʼel yantik sventa stabeik sbalil «li melel pʼijilale». Xijkoʼolaj kʼuchaʼal li kiarailetik chal ta kapitulo 9 ta Proverbios ti te «x-avetik ti butik mas toyol li ta jteklume». Jaʼ yuʼun, xij-avet xi chkaltik eke: «Buchʼuuk noʼox ti chʼabal spʼijile, ochanik tal liʼe». Skotolik li buchʼutik chchikintaik taje ta me stabeik sbalil li avie. Maʼuk noʼox, yuʼun ta jtabetik sbalil ta jelavel xtok. Mi te chijxanavutik-o «li ta sbelel pʼijilale», xuʼ me xijkuxiutik sbatel osil (Prov. 9:​3, 4, 6). w23.06 24 par. 17, 18

¿Kʼu yelan chavaʼi aba mi la sjakʼbot junuk achiʼil ta abtel o ta chanun ta sventa li kʼusi achʼunoje? ¿Mi ta van xaxiʼ? Mu atukuk jech chavaʼi aba. Kʼalal jech tsjakʼike, tskoltautik sventa jnaʼtik li kʼusi tsnopike xchiʼuk tskoltautik sventa xuʼ jcholbetik mantal. Oy van buchʼu kapem kʼusi tsjakʼbutik, taje mu labaluk sba chkaʼitik. Yuʼun jaʼ van ta skoj ti oy kʼusi albilik yuʼun yantik ta jtojolaltike (Ech. 28:22). Jech xtok, kuxulutik xa ta slajebal kʼakʼal xchiʼuk jutuk mu skotoluk li krixchanoetike, muʼyuk oy «ta yoʼontonik tspas ta jmoj skʼopik» xchiʼuk «simaronik» (2 Tim. 3:​1, 3). Yikʼaluk van chanop kʼuxi xuʼ xavakʼ ta ilel slekil avoʼonton xchiʼuk ti muʼyuk cha-ilin ta anil kʼalal oy buchʼu tsotsik xa ye tsjakʼbot ta sventa li kʼusi achʼunoje. Li talelal ti xuʼ skoltaote jaʼ li manxoale. Li buchʼu manxoe muʼyuk ch-ilin ta anil xchiʼuk snaʼ spajes sba kʼalal tsabat sjole o muʼyuk tspat sutel. w23.09 14 par. 1, 2

Bateltike, li s-organisasion Jeovae tstojobtasutik sventa mu jaʼuk xbat ta koʼontontik li saʼel kʼulejale xchiʼuk mu jpastik li kʼusi mu jechuk chal ta smantal Diose. Mi jech kʼot ta jtojolaltike, jtunel me tajek ti xkakʼ jbatik ta beiltasel yuʼun Jeovae, yuʼun jaʼ jech jun noʼox koʼontontik (Is. 48:​17, 18; 1 Tim. 6:​9, 10). Li Jeovae jech-o me tstunes krixchanoetik sventa sbeiltas steklumal kʼalal jaʼo li mukʼta tsatsal vokolile xchiʼuk mi Ajvalilaj ta Jmil Jabil li Kristoe. Li vaʼ kʼakʼale, ¿mi jech-o chkakʼ jbatik ta beiltasel? Mi jech-o ta jchʼuntik mantal avie, mu me toj tsotsuk chkaʼitik li ta jelavele. Jaʼ yuʼun, jechuk-o me xkakʼ jbatik ta beiltasel yuʼun li Jeovae. Taje te me smakoj ti jchʼunbetik smantal li viniketik ti jaʼ svaʼanoj sventa xchabiutike (Is. 32:​1, 2; Ebr. 13:17). Oy ep srasonal kuʼuntik ti jaʼ noʼox xuʼ lek sbeiltasutik li Jeovae, yuʼun jaʼ tskoltautik sventa mu xijlubtsaj ta mantal xchiʼuk ti xijkuxi ta sbatel osil li ta achʼ balumile. w24.02 25 par. 17, 18

Li jtakbol Pabloe ep kʼusitik la skʼupin kʼalal la xchol mantale, pe ep kʼusitik la snuptan xtok. Bakʼintike, nom bu chbat akʼo mi mu kʼunuk li vaʼ kʼakʼale, laj yil svokol ta ukʼum xchiʼuk la snuptan j-elekʼetik. Jech xtok, laj yichʼ majel yuʼun yajkontratak (2 Kor. 11:​23-27). Pe maʼuk noʼox, yuʼun li xchiʼiltak ta chʼunolajele, muʼyuk la stojbeik ta vokol li kʼusitik la spas ta stojolalike (2 Kor. 10:10; Filip. 4:15). ¿Kʼusitik tijbat-o yoʼonton Pablo sventa jechuk-o xtun ta stojolal Diose? Jaʼ ta skoj ti xojtikin lek li Jeovae xchiʼuk li kʼusitik snuptanoj ta xkuxlejale. Snaʼoj lek ti kʼanbil yuʼun li Jeovae (Rom. 8:​38, 39; Efes. 2:​4, 5). Li Pablo eke skʼanoj tajek li Jeovae. Jaʼ jech laj yakʼ ta ilel kʼalal tun «ta stojolal li buchʼutik chʼulike» xchiʼuk ti jech-o tun batel ta stojolalike (Ebr. 6:10). w23.07 9 par. 5, 6

Jutuk mu skotoluk li krixchanoetike yakʼojik venta ti jtunel ti oy ajvaliletike xchiʼuk ti skʼan la chʼunel junantik li mantaletik yakʼojike. Pe kʼalal oy jun mantal ti muʼyuk lek chilik o ti ch-echʼ xa ta mase, muʼyuk xa chchʼunik. Li Vivliae chal ti ta onoʼox xakʼbeik svokol krixchanoetik li ajvaliletike, yuʼun pasbilik ta mantal yuʼun li Satanase. Jaʼ yuʼun, jutuk xa skʼan xichʼik lajesel (Sal. 110:​5, 6; Ekl. 8:9; Luk. 4:​5, 6). Jech xtok, chalbutik ti «buchʼu muʼyuk chchʼunbe smantal li buchʼu oy yabtele kontra chil li kʼusi xchapanoj Diose». Li Jeovae yakʼoj to ajvaliletik sventa xakʼbutik li mantaletike. Jaʼ yuʼun, tskʼan ti jtsaktik ta ventae. Jech oxal, skʼan xkakʼbetik li kʼusi staik-o ta jujuntale. Taje te me tsakal skʼoplal ti skʼan jtoj li jpatantike, ti xkichʼtik ta mukʼe xchiʼuk ti jchʼuntik li kʼusi chalike (Rom. 13:​1-7). Xuʼ van ta jnoptik ti oy mantaletik ti mu sta-o chkaʼitike o ti xuʼ xkil-o jvokoltik yuʼune. Pe li voʼotike ta jchʼunbetik smantal li ajvaliletike, yuʼun jech chalbutik li Jeovae. Jaʼ noʼox mu jechuk ta jpastik mi tskontrainbe smantaltak li Jeovae (Ech. 5:29). w23.10 8 par. 9, 10

Kʼalal ayan li Sansone, jaʼo chlajik ta ilbajinel yuʼun jfilisteaetik li j-israeletike (Jues. 13:1). Ta skoj ti toj chopolik li jfilisteaetike, chakʼbeik tajek svokol li j-israeletike. Li Jeovae la stʼuj Sanson «sventa spoj lokʼel ta skʼob jfilisteaetik li Israele» (Jues. 13:5). Sventa spas yuʼun li Sansone, skʼan spat yoʼonton ta stojolal Jeova. Jun velta li soltaroetik ta Filisteae batik ta Lei ti te van xkom ta Juda sventa xbat stsakik li Sansone. Li judaetike xiʼik tajek, jaʼ yuʼun la snopik ti jaʼ lek xakʼik ta entrekal li Sansone. La xchukik ta achʼ chʼojon, vaʼun laj yikʼik batel ta stojolal li jfilisteaetike (Jues. 15:​9-13). Pe li Sansone «akʼbat yip yuʼun li s-espiritu Jeovae», vaʼun muʼyuk tsakat batel. Ta mas tsʼakale, «la stabe sbakil ye vuro ti lek to yoxe», vaʼun la smil jmil ta voʼ jfilisteaetik (Jues. 15:​14-16). w23.09 2, 3 par. 3, 4

Li Jeovae oy kʼusi tskʼan tspas ti ta jtabetik sbalil ta sbatel osile. Jaʼ yuʼun, ta jtojtik ta vokol ti ta kʼunkʼun yakʼoj jnaʼtik ta Vivliae. Jech xtok, ep kʼusitik tstunes «sventa xkʼot ta pasel li kʼusi tskʼan tspase» (Prov. 16:4). Li kʼusi snopoj tspas Jeovae ta jtabetik sbalil sbatel osil. ¿Kʼusi oy ta yoʼonton tspas li Jeovae xchiʼuk kʼusitik tspas sventa xkʼot ta pasel yuʼun? Li Diose laj yalbe baʼyel krixchanoetik li kʼusi oy ox ta yoʼonton tspas ta stojolalike. Xi laj yalanbee: «Epajanik, pʼolanik, nojesik li balumile, ventainik, pasik ta mantal [ . . . ] li kʼusitik kuxajtik ta balumile» (Jen. 1:28). Kʼalal la stoy sbaik li Adan xchiʼuk Evae, och talel li mulile. Pe maʼuk te paj-o sventa xkʼot ta pasel li kʼusi oy ta yoʼonton li Diose. Ti kʼusi la spase, jaʼ noʼox la sjel ti kʼu yelan chakʼ kʼotuk ta pasele. La svaʼan jun ajvalil ta vinajel sventa xkʼot ta pasel li kʼusi snopoj ta sventa li krixchanoetik xchiʼuk li balumile (Mat. 25:34). w23.10 20 par. 6, 7

Li Jeovae xuʼ skoltautik ek sventa mu xijlubtsaj. Bakʼintike mu van kʼunuk chkaʼitik ti jechuk-o xkakʼtik persae. Mas to kʼalal oy xa kʼuk sjalil kakʼoj tal kipaltik ta yiktael li kʼusi vokol chkaʼitike. Xuʼ van ta jnoptik ti mas to chopol li kʼusi jpasojtike ti jaʼ mu sta li kʼusitik la spas li jtakbol Pedroe. Pe li Jeovae tskoltautik sventa jechuk-o xkakʼbetik yipal (Sal. 94:​18, 19). Kalbetik skʼoplal jun ermano ti kʼalal skʼan toʼox xojtikin li mantale, lek toʼox chil li xchiʼil ta vinikale. Akʼo mi laj yikta li kʼusi chopol toʼox tspase, bakʼintike te to chtal ta sjol li kʼusitik chopole. ¿Kʼusi koltaat-o sventa stsal yuʼune? Xi chale: «Li Jeovae chakʼ kipaltik». Xi to chale: «Koliyal li xchʼul espiritu Jeovae […], xuʼ jpas li kʼusi lek chile». Xi to chalbutik xtoke: «Li Jeovae jech-o chakʼbun kipal […], tskoltaun akʼo mi maʼuk tukʼil krixchanoun». w23.09 23 par. 12

Mi keremot toe, teuk me ta ajol ti mu ta jechuk noʼox chachʼi ta mantale, skʼan xakʼel buchʼutik xuʼ xachanbe stalelal, ti xatojobuk lek snopele, ti spat yoʼontonik ta atojolale, ti oyuk kʼusi xachan spasele xchiʼuk ti xachapan aba mi oy kʼusi la abain ta jelavele. Yikʼaluk van chanop ti mu spas avuʼun li kʼusitik laj xa kalbetik tal skʼoplale, pe mu xachibaj, ¡spas avuʼun! Teuk ta ajol ti tskʼan tskoltaot li Jeovae (Is. 41:​10, 13). Li ermanoetik xchiʼuk ermanaetike oy ta yoʼonton tskʼan tskoltaoxuk. Mi lachʼi ta mantal jech kʼuchaʼal tskʼan Jeovae, jun noʼox avoʼonton xchiʼuk xamuyubaj noʼox me. Keremetik, jkʼanojotkutik tajek xchiʼuk oy ta koʼontonkutik ti xakʼbot bendision Jeova ta skoj ti chavakʼ avipal sventa xachʼi ta mantale. w23.12 29 par. 19, 20

Jnoptik noʼox ti chlokʼ akux avoʼonton xchiʼuk yan ermanoetike xchiʼuk ti chalokʼta abaike. Sventa lekuk xlokʼ li afotoike, yikʼaluk van chalokʼesik oxibuk. Pe jaʼ to chavile oy jun ermano ti muʼyuk lek xlokʼ ta jun fotoe. Chatupʼ xchiʼuk jaʼ xa noʼox chavikta komel li chibe, yuʼun jaʼ mas stseʼetik lokʼik. Oy onoʼox kʼusitik kʼupilik sba jpasojtik talel xchiʼuk li kermanotaktike. Pe jnoptik noʼox ti oy jun ermano oy kʼusi la spas ti chopol laj kaʼitike, ¿kʼusi van ta jpastik? ¿Kʼu yuʼun mu jchʼay ta joltik jech kʼuchaʼal ta jtupʼtik junuk fotoe? (Efes. 4:32). Ta skoj ti ep kʼusitik jmoj kʼupil sba jpasojtik talel xchiʼuk li ermano taje, jaʼ mas lek ti jaʼuk noʼox jkomes ta joltike. w23.11 12 par. 16, 17.

Li ta griego kʼope chakʼ ta aʼiel ti skʼan ta smeloluk noʼox slap skʼuʼik li antsetik ti jaʼik yajtsʼaklomtak Kristoe xchiʼuk ti stsak ta venta li kʼusi tsnop yantike. ¡Xijmuyubajutik ta stojolal li ermanaetik ti ta smelolal noʼox tslap skʼuʼ spokʼike! Ti xkaʼibetikuk smelolale, te smakojbe skʼoplal ti xkichʼ jmeloltike, jaʼ xkaltik, ti xkaʼibetikuk smelolal li kʼusitik lek xchiʼuk li kʼusitik chopole, vaʼun ti jaʼuk jpastik li kʼusi leke. Kalbetik skʼoplal li Abigaile. Li smalale muʼyuk kʼusi lek kʼot ta nopel yuʼun, pe laj yakʼ venta ti xuʼ xil svokolik skotol li buchʼutik te nakalik ta snae. Jaʼ yuʼun, oy kʼusi la spas ta anil, ta skoj taje muʼyuk buchʼu xcham junuk (1 Sam. 25:​14-23, 32-35). Ti jnaʼtik yaʼibel smelolale tskoltautik sventa jnaʼtik kʼusi ora chijkʼopoj, kʼusi ora skʼan xijtsʼiji xchiʼuk ti oyuk ta koʼontontik li yantike, pe ti mu chopoluk xaʼi sba kuʼuntik xtoke (1 Tes. 4:11). w23.12 20 par. 8, 9

Li jtakbol Pabloe jaʼ la stsʼibabe batel li ermanoetik ti te oyik ta tsobobbail ta Romae. Li ermanoetik taje xojtikinik xa ox li Jeova xchiʼuk Jesuse, oy xa ox xchʼunel yoʼontonik xchiʼuk jaʼik xa ox yajtsʼaklom Kristo. Jaʼ yuʼun, li Diose laj yal ti tukʼ xa chichʼ albel skʼoplalik ta skoj li xchʼunel yoʼontonike xchiʼuk la stʼujan ta xchʼul espiritu (Rom. 5:1). Jech oxal, li vaʼ kʼakʼale oy xa ox spatobil yoʼontonik ti persa chkʼot ta pasele. Ta mas tsʼakale, li buchʼutik te oyik ta Efeso ti tʼujbil chbatik ta vinajele albatik yuʼun Pablo li spatobil oʼontonal akʼbilik yuʼun Diose. Laj yal ti ch-akʼbat xrextoik «li buchʼutik chʼule» (Efes. 1:18). Jaʼuk li ermanoetik ta Kolosase albatik ti te kʼejbil ta vinajel li spatobil yoʼontonike (Kol. 1:​4, 5). Li ermanoetik ti tʼujbilike te ta vinajel tsta li spatobil yoʼontonike, ti chchaʼkuxiik xchiʼuk ti chkuxiik sbatel osile, ti jaʼ te ch-ajvalilajik xchiʼuk li Kristoe (1 Tes. 4:​13-17; Apok. 20:6). w23.12 9 par. 4, 5

Kʼalal chal ta griego kʼop «chchabi» xie, jaʼ jpʼel kʼop ti tstunesik toʼox li soltaroetik kʼalal chchabiik jun jteklum sventa mu x-och yajkontraike. Li jnaklejetike xuʼ jun yoʼonton xvayik, yuʼun snaʼojik ti chabibil li jteklume. Jaʼtik jech chchabi koʼontontik xchiʼuk jnopbentik «li jun oʼontonal yuʼun [Diose]», yuʼun jun xa noʼox koʼonton chkaʼi jbatik (Sal. 4:8). Akʼo mi mu xchapaj ta anil li jvokoltike, xuʼ jun koʼontontik jech kʼuchaʼal li Anae (1 Sam. 1:​16-18). Vaʼun, mu xa me toj vokoluk chkaʼitik li kʼusi ta jnop ta jpastike. ¿Kʼusi skʼan jpastik? Jech kʼuchaʼal li jnaklejetik ta jun jteklume xuʼ skʼanbeik junuk soltaro ti akʼo xchabiatike. Li voʼotik eke xuʼ jkʼanbetik Jeova ti akʼo xchabiutike. Jaʼ yuʼun, jpastik orasion sventa xakʼbutik «li jun oʼontonal yuʼun [Diose]» (Luk. 11:9; 1 Tes. 5:17). Mi chanuptan jtosuk vokolile, mu xavikta aba ta spasel orasion. Te chavakʼ venta kʼu yelan chakʼbot jun oʼontonal li Diose, ti chchabi avoʼontone xchiʼuk anopbene (Rom. 12:12). w24.01 21 par. 5, 6

Sventa chʼultajesbiluk xkom sbi li Stote, li Jesuse la stsʼik majel, utel xchiʼuk muʼyuk la spak skʼoplal kʼalal laj yichʼ jutbel smule. Snaʼoj lek ti la xchʼunbe smantale xchiʼuk ti muʼyuk kʼusi chkʼexav-oe (Ebr. 12:2). Jech xtok, snaʼoj ti jaʼ yakal chkontrainvan li Satanase (Luk. 22:​2-4; 23:​33, 34). Li Diabloe tskʼan ox ti muuk tukʼ xakʼ sba ta stojolal Jeova li Jesuse: ¡pe muʼyuk onoʼox bu spas yuʼun! Li Jesuse jamal laj yakʼ ta ilel ti jaʼ jutkʼop li Satanase xchiʼuk laj yakʼ ta ilel ti oy onoʼox yajtuneltak Jeova ti tukʼ chakʼ sbaik mu ventauk mi tsots li preva tsnuptanike. ¿Mi oy ta avoʼonton ti xmuyubaj li Ajvalil Jesukristoe? Mi jeche, jechuk-o me xakʼupil kʼoptabe li sbi Jeovae xchiʼuk xakolta yantik yoʼ xojtikinik kʼu yelan ta melel. Mi jech chapase, jaʼ me jech yakal chatsʼaklibe batel yav yok li Jesuse (1 Ped. 2:21). Vaʼun, xmuyubaj me avuʼun li Jeova eke xchiʼuk jaʼ jech chavakʼ ta ilel ti jaʼ jun bankilal jutkʼop li Satanase. w24.02 11 par. 11-13

Leʼ xa talel ta voʼob jabile, mas ta jun miyon krixchanoetik laj yichʼik voʼ sventa xkʼotik ta stestigo Jeova. Kʼalal chkakʼbe jkuxlejaltik li Jeovae, jaʼ skʼan xal ti oy ta koʼontontik xijkʼot ta yajtsʼaklom Jesuse xchiʼuk ti jaʼuk baʼyel xkakʼ ta jkuxlejaltik li kʼusi tskʼan yoʼonton Diose. ¿Kʼusi smakoj taje? Xi laj yal li Jesuse: «Mi oy buchʼu tskʼan chtal ta jtojolale, akʼo sjip ta yoʼonton xkuxlejal» (Mat. 16:24). Kʼalal chichʼ jelubtasel ta griego kʼop ti «akʼo sjip ta yoʼonton xkuxlejal» xie, xuʼ xichʼ jelubtasel xtok kʼuchaʼal ti «mu xa spas li kʼusi lek chaʼi stuke». Kʼalal chavakʼbe akuxlejal li Jeovae, skʼan xapʼaj skotol li kʼusitik chopol chile (2 Kor. 5:​14, 15). Taje te me smakoj ti jpʼajtik «li yabtel jbekʼtaltike» jech kʼuchaʼal li mulivajele (Gal. 5:​19-21; 1 Kor. 6:18). ¿Mi toj tsots van ta pasel taje? Mi akʼanoj Jeova xchiʼuk mi jpʼel ta avoʼonton ti lek skotol li smantaltake, muʼyuk me tsots chavaʼi ta spasel (Sal. 119:97; Is. 48:​17, 18). w24.03 2 par. 1; 3 par. 4

Li Jeovae jaʼ noʼox chakʼbe xchʼul espiritu li buchʼutik lek chile (Mat. 12:18). Xiuk jnopbetik skʼoplale: «¿Mi xvinaj ta jkuxlejal li talelaletik chakʼ chʼul espiritue?». Jech kʼuchaʼal liʼe, ¿mi mas xa oy smalael avuʼun avi ti xavojtikin xa Jeovae? Kʼalal chavakʼ venta ti xvinaj xa ta akuxlejal li talelaletik chakʼ chʼul espiritue, mas me jpʼel ta avoʼonton ti xmuyubaj avuʼun li Jeovae. Li pojelal laj yakʼ Jeovae jaʼ noʼox me tstabeik sbalil li buchʼutik lek xil sba xchiʼuke (1 Tim. 2:​5, 6). Akʼo mi avakʼoj xchʼunel avoʼonton ta sventa li pojelale xchiʼuk ti avichʼoj xa voʼe, ¿kʼusi xuʼ skoltaot mi vokol chavaʼi xchʼunel ti xmuyubaj avuʼun li Jeovae? Teuk ta joltik ti mu onoʼox skotoluk velta lek kʼusi chalbutik li koʼontontike, pe jaʼ xuʼ jpat koʼontontik ta stojolal Jeova. Yuʼun li stuke tukʼ chil xchiʼuk chakʼbe bendision li buchʼutik chakʼ xchʼunel yoʼontonik ta sventa li pojelale (Sal. 5:12; Rom. 3:26). w24.03 30 par. 15, 17