Kʼusitik ta jchantik ta sventa li baʼyel chanubtaseletik ta Smantal Moisese
«Oy ta acʼobic li smantal Dios [o baʼyel chanubtaseletik ta Smantal Moisés] ti jaʼ sventa chijbijubutic yuʼune, ti jaʼ sventa ta jnaʼtic o cʼusitic melele.» (ROM. 2:20)
JSABETIK STAKʼOBIL LI SJAKʼOBILTAK LIʼE:
¿Kʼusi senyailtak li chikʼbil matanal te chal ta Smantal Moisese?
¿Kʼuxi xkoʼolaj li chikʼbil matanal laj yakʼ li tukʼil j-israeletik xchiʼuk li matanal chkakʼtik li yajtsʼaklomutik Cristoe?
¿Kʼusitik tstsak ta venta Jeova sventa xchʼam o tspʼaj junuk matanale?
1. ¿Kʼu yuʼun skʼan oyuk ta koʼontontik yojtikinel kʼusi skʼan xal li Smantal Moisese?
KOLIYAL ti la stsʼiba Pablo li kʼusi akʼbat snaʼ yuʼun Diose, xkaʼibetik xa smelolal li Smantaltak Moisese, ti manchuke, mu xkaʼibetik smelolal ti jechuke. Jkʼelbetik skʼoplal li karta laj yichʼ takbel batel li j-hebreoetike. Li tee jaʼ chalbe skʼoplal li Jesús ti «jaʼ jcʼuxubinvanej, jaʼ tuqʼuil Banquilal Pale[e]» xchiʼuk chal xtok ti jun noʼox velta laj «yacʼ sba ta [milel]» sventa «jpojel jcoleltic sventa sbatel [osil]» ti mi ayan xchʼunel koʼontontik ta stojole (Heb. 2:17; 9:11, 12, Ch). Jech noxtok, chakʼ ta ilel ti chʼulna pasbil ta nukule, «naca squeoval ti cʼusitic oy ta vinajele» xchiʼuk ti Cristoe jaʼ kʼot ta Jkʼopojel ta sventa li «jun trate ti xʼechʼ to yutsile», ti jaʼ mu sta li trato la spas Jeova xchiʼuk Moisese (Heb. 7:22; 8:1-5, Ch). Li ta skʼakʼalil Pabloe, li yaʼibel smelolal li Mantaletik taje toj jtunel yuʼunik li yajtsʼaklomtak Cristoe. Li avie, toj jtunelik kuʼuntik ek, yuʼun xuʼ tskoltautik ta yaʼibel smelolal ti ep sbalil li kʼusitik spasoj Dios sventa tskoltautike.
2. ¿Kʼusi ti snaʼik xa onoʼox li yajtsʼaklomtak Cristo ti jaʼik judioetike?
2 Li ta karta la stakbe batel jromaetik li Pabloe, laj yalbe batel jaypʼeluk loʼil li ermanoetik ta tsobobbail ti jaʼik judioetik xchiʼuk ti chanubtasbilik ta Smantal Moisese, jaʼ xkaltik, li ta baʼyel chanubtaseletik li ta Mantal taje. Li Pabloe laj yal ti xojtikinik lek li Mantaletik taje, jaʼ yuʼun, laj yalbe ti oy ta skʼob chpʼijubik xchiʼuk snaʼik-o kʼusitik melel ta sventa Dios xchiʼuk ta sventa li tukʼil beiltaseletik yuʼune. Li judioetik ti jaʼik xa yajtsʼaklomtak Cristo xchiʼuk li tukʼil judioetik ta voʼnee xaʼibeik lek smelolal xchiʼuk chichʼik ta mukʼ ta sjunul yoʼontonik li baʼyel chanubtaseletik ta Smantal Moisese. Ta skoj taje, jaʼ chkoltaatik sventa sbeiltasik, xchanubtasik xchiʼuk stojobtasik li krixchanoetik likemik talel ta yantik lum ti mu xojtikinbeik li Smantaltak Jeova ti laj yakʼbe li j-israeletike (kʼelo Romanos 2:17-20).
«SQUEOVAL» TI LAJ YAKʼ SBA TA MATANAL LI JESUSE
3. ¿Kʼu yuʼun toj jtunel ti jchanbetik skʼoplal li matanaletik laj yakʼik li judioetike?
3 Li smantal Dios o baʼyel chanubtaseletik ta Smantal Moisés ti laj yal Pabloe toj ep to chtun kuʼuntik sventa xkaʼibetik smelolal li kʼusi tskʼan tspas Diose. Jech onoʼox, li beiltaseletik chakʼ li Mantal laj yichʼ akʼbel li j-israeletike muʼyuk chʼayem sbalil. Jkʼeltik batel jtosuk li kʼusi te ta Mantal taje, june jaʼ ti kʼuyelan xuʼ xakʼik li chikʼbil matanale. Ta jkʼeltik batel kʼuxi koltaatik li judioetik ti bikʼit yakʼoj sbaik sventa xchʼamik li Cristoe xchiʼuk ti laj yaʼibeik smelolal li kʼusi smalaoj Jeova ta stojolalike. Xchiʼuk ta jkʼeltik batel xtok kʼutik yelan xuʼ skoltautik li mantal taje sventa xkakʼtik venta mi lek yakal ta jpastik batel li chʼul abtelale, yuʼun li Jeovae mu snaʼ sjel-o li yoʼontone muʼyuk tsjel li kʼusi tskʼanbe yajtuneltake (Mal. 3:6).
4, 5. 1) ¿Kʼusi tsvulesbe ta sjol yajtuneltak Dios li Smantal Moisese? 2) ¿Kʼusi senyail li chikʼbil matanaletik ti chal skʼan chichʼ pasel li ta Smantal Diose?
4 Li ta Mantaletike, li judioetik ta voʼnee jujulikel laj yakʼik venta ti jaʼik jpas muliletike. Taje te chkakʼtik venta kʼalal chakʼ sbaik ta lekubtasel mi la spikik jun animae. Ta yoxibal xchiʼuk ta svukubal kʼakʼal yechʼele, li krixchanoe chakʼ sba ta lekubtasel ta sventa li «tsʼuʼiltasbil voʼe», li voʼ taje chichʼ pasel ta stanil meʼ vakax ti chchikʼik ti tsojtsojtik sba stsotsile (Núm. 19:1-13). Yan mantal xtoke, jaʼ ti kʼalal ch-alaj li antse muʼyuk lek chkom kʼuk sjalil, vaʼun ta tsʼakale chakʼ matanal sventa xchʼayobil smul. Jaʼ jech chvulesbat ta sjolik li krixchanoetik ti tsjelubtasik ta yalab xnichʼnabik li mulil xchiʼuk li lajele (Lev. 12:1-8).
5 Li ta xkuxlejalik yajtuneltak Diose oy to ep ti butik skʼan xakʼik chikʼbil matanal sventa xchʼayobil smulike. Akʼo mi xakʼik venta o mi muʼyuk, li chikʼbil matanal taje —ti yichʼ pasel ta chʼulna ta tsʼakale— jaʼ noʼox «squeoval» o senyail li tukʼil matanal laj yakʼ Jesuse (Heb. 10:1-10).
TI KʼUYELAN YOʼONTON SKʼAN XAKʼIK LI MATANALETIKE
6, 7. 1) ¿Kʼusitik skʼan stsakik ta venta kʼalal chakʼik chikʼbil matanal li j-israeletike xchiʼuk kʼusi chakʼik ta ilel? 2) ¿Kʼusitik skʼan jakʼbe jbatik?
6 Li kʼusi chakʼbeik Jeova li j-israeletik sventa chikʼbil matanale skʼan lekuk yok skʼob, ti mu maʼsatuke, ti muʼyukuk yayijeme xchiʼuk ti muʼyukuk xchamele, jech, skʼan mu jsetʼuk ip (Lev. 22:20-22). Jech xtok, kʼalal chakʼik ta matanal li kʼusi chlokʼ yuʼunike, jaʼ skʼan xakʼik li «sba sate», li bu «puru lequique» (Núm. 18:12, 29). Li Jeovae muʼyuk chchʼam li matanal mi maʼuk sba sat chichʼ akʼbele. ¿Kʼusi chakʼ ta ilel ti chichʼ kʼanel ti jaʼ noʼox chichʼ akʼel ta matanal li kʼusitik mu jsetʼuk ipe? Jaʼ ti tukʼ xkuxlejal laj yakʼ sba ta matanal li Jesuse, «ti muʼyuc bu chopole» xchiʼuk ti kʼalal la sman krixchanoetik li Jeovae jaʼ jech laj yakʼ ta ilel ti jaʼ laj yakʼ li kʼusi mas leke xchiʼuk ti mas skʼanoje (1 Ped. 1:18, 19).
7 Ta melel, li buchʼu chichʼ ta mukʼ Dios xchiʼuk tstojbe ta vokol li slekil yoʼontone, jaʼ chakʼbe ta smoton li kʼusi mas lek oy yuʼune. Melel onoʼox, ti kʼuyelan tskʼan chakʼbeik smoton li Jeovae ta jujuntal xuʼ snopik. Pe li kʼusi skʼan mu xchʼay ta sjolike jaʼ ti mi oy laj yakʼik jkotuk matanal ti chʼabal leke yakal chakʼik ta ilel ti mu ta sjunuluk yoʼonton chakʼike o ti sujbil chaʼi sbaike, taje muʼyuk xkuxet xa yoʼonton yuʼunik li Diose (kʼelo Malaquías 1:6-8, 13). Ta skoj taje xi skʼan jakʼbe jbatike: «¿Mi ta sjunul van koʼonton chitun ta stojolal Jeova? ¿Mi sta-o van ti jkʼel kʼuyelan chkichʼ ta mukʼ Dios o li kʼusi tstij koʼonton ta spasele?».
8, 9. ¿Kʼusi chakʼ jnoptik ta sventa ti kʼuyelan stalelik chakʼik matanal li j-israeletike?
8 Bakʼintik li j-israeletike chakʼik chikʼbil matanal ti jech chlokʼ ta yoʼonton stukike. ¿Kʼu yuʼun? Yuʼun van tstojbeik ta vokol Jeova o jech onoʼox kʼuchaʼal chakʼik li chikʼbil matanale, yuʼun oy ta yoʼontonik ti lekuk x-ilatike. Ti kʼusie mu toj tsotsuk chaʼiik ta tʼujel li bu jkotukal vakax o chij ti mas lek chakʼik ta matanale. ¡Ta sjunul yoʼonton chakʼik li bu lek tajeke! Li avie, li yajtsʼaklomutik Cristoe muʼyuk xa chkakʼtik jtosuk chikʼbil matanal jech kʼuchaʼal chal ta Smantal Moisese. Akʼo mi jech, yakal onoʼox chkakʼtik matanal kʼalal ta jchʼak jkʼakʼaltik, kipaltik xchiʼuk kʼusi oy kuʼuntik ta spasbel li yabtel Diose. Li jtakbol Pabloe laj yakʼ ta ilel ti kʼalal «chlocʼ ta quetic» li kʼusi jpatoj-o koʼontontike, kʼalal ta jpastik li «cʼusitic leque» xchiʼuk ti kʼalal chijkoltavane jaʼ jech chkakʼbetik smoton Dios ti lek chile (Heb. 13:15, 16). Ti kʼuyelan koʼontontik ta jpastik li abtelal taje, jaʼ te chvinaj bu to kʼalal ta jtojbetik ta vokol skotol li kʼusitik spasoj ta jtojolaltik xchiʼuk skotol li kʼusi yakʼojbutike. Jech kʼuchaʼal chkiltike, skʼan me lekuk jtalelaltik xchiʼuk lekuk li kʼusi tstij koʼontontik ta spasbel li yabtel Diose, jech kʼuchaʼal tspasik toʼox li tukʼil j-israeletik ta voʼnee ti chlokʼ ta yoʼonton stukik ta yakʼel matanale.
9 Kʼalal oy kʼusi muʼyuk lek chbat ta pasel yuʼunik li j-israeletike, li ta Smantal Moisese chal ti skʼan xakʼik matanal ta sventa li smulike xchiʼuk ta sventa muliletik ti mu yolbajuk la spasike. Ta skoj ti persa skʼan xakʼik matanale, ¿mi sujbil xa van skʼan chaʼi sbaik o ti maʼuk xa ta sjunuluk yoʼonton chakʼike? (Lev. 4:27, 28.) Taje mu jechuk tspasik mi ta melel tskʼanik lek xil sbaik xchiʼuk li Jeovae.
10. ¿Kʼusitik skʼan xkakʼbetik yipal spasel sventa lekuk xkil jbatik xchiʼuk li kermanotaktik xchiʼuk li Jeovae?
10 Li avie, jech chkʼot ta pasel ek. Xuʼ van oy laj kakʼtik venta ti mu yolbajuk la jsaʼ jmultik ta stojolal jun ermano kʼalal muʼyuk la jnoptik baʼyel li kʼusi chkaltike. Yikʼaluk van oy jpasoj jmultik ti jaʼ te xvulvun-o li jol koʼontontike. Mi tsots skʼoplal chkiltik li abtelal yakʼojbutik Jeovae, ta me xkakʼtik persa jchapantik li kʼope. Yikʼaluk van skʼan jkʼantik perton ta sjunul koʼontontik o mi tsots li jmultike jkʼantik koltael ta stojolal li moletik ta tsobobbail ti lek yoʼontonike (Mat. 5:23, 24; Sant. 5:14, 15). Kʼuchaʼal chkiltike, kʼalal ta jsaʼ jmultik ta stojolal junuk jchiʼiltike o ta stojolal Diose skʼan xkakʼbetik yipal ta xchapanel. Kʼalal jech ta jpastike chchapaj li jkʼoptik xchiʼuk li kermanotike xchiʼuk li Jeovae, vaʼun jaʼ jech muʼyuk xa xvulvun chkom li jol koʼontontike. Taje jaʼ chakʼ kaʼitik ti jaʼ mas lek kʼalal ta jpastik kʼuchaʼal chalbutik li Jeovae.
11, 12. 1) ¿Kʼusitik tspasik kʼalal chakʼik li milbil matanal sventa koʼol yoʼontonik xchiʼuk Diose? 2) Kʼalal chakʼik toʼox milbil matanal sventa koʼol yoʼontonik xchiʼuk Dios li j-israeletike, ¿kʼusi ta jchantik yuʼun li avie?
11 Li ta Smantal Moisese te chal ti tukʼil j-israeletike chakʼik xtok milbil matanal sventa koʼol yoʼontonik xchiʼuk li Diose, ti jaʼ senyail ti jun yoʼontonik xchiʼuk Jeovae. Skotol xchiʼuk yutsʼ yalalik tstibeik sbekʼtal li kʼusi chakʼik ta matanale, te chveʼik ta veʼebaletik li ta chʼulna ta Jerusalene. Li paleetik xchiʼuk li buchʼutik te chtunike tstaik ta tiʼel ek li sbekʼtal matanaletike (Lev. 3:1; 7:31-33). Li kʼusi chichʼ tael ti kʼalal chichʼ akʼel li matanal taje jaʼ ti lekuk xil sbaik xchiʼuk li Diose. Xkoʼolaj yaʼel ti jmoj tspasik kʼin xchiʼuk Jeova li buchʼu chichʼ ta mukʼ Diose, li yutsʼ yalale xchiʼuk li paleetike.
12 ¿Mi oy to van yan mukʼta matanal ti xuʼ chikʼik ta veʼel xkaltik li Jeovae xchiʼuk ti lek chchʼame? Li buchʼu chichʼ vulaʼanele stalel onoʼox chakʼbe yajvulaʼal li kʼusi mas lek x-ayan yuʼune. Li milbil matanal sventa lek ch-ilatik yuʼun Diose, jaʼ te smakoj li Smantal Dios ti jaʼ sventa jnaʼtik-o kʼusitik melele, taje jaʼ senyail li kʼusi tsots skʼoplal chkʼot ta pasel ta tsʼakale, koliyal ti laj yakʼ ta matanal xkuxlejal li Jesuse, skotol li krixchanoetike xuʼ jun noʼox yoʼontonik xchiʼuk li Jpasvanej yuʼunike. Li avie, li buchʼutik ta sjunul yoʼonton tstunes yipalik xchiʼuk li kʼusitik oy yuʼunik ta spasbel li yabtele, tskʼupinik ti lekuk xil sbaik xchiʼuk li Diose.
PʼIJUBTASELETIK TA SVENTA LI MILBIL MATANALE
13, 14. ¿Kʼu yuʼun muʼyuk la xchʼam Jeova li chikʼbil matanal ti la snop xaʼox chakʼ li ajvalil Saule?
13 Jech kʼuchaʼal laj kiltike, li Vivliae chal ti Jeovae lek laj yil li matanaletik kʼalal ta sjunul yoʼonton laj yakʼik li j-israeletik kʼuchaʼal chal ta Mantale. Jech onoʼox, oy yantik matanal ti la spʼaj li Diose. Jkʼeltik chaʼtosuk xchiʼuk kakʼtik venta ti kʼuchaʼal la spʼaje.
14 Li j-alkʼop Samuele laj yakʼbe yil ajvalil Saúl ti kʼot xa yorail chakʼbe stoj smul j-amalequetik li Diose. Li Saule skʼan chbat smil j-amalequetik xchiʼuk skotol xvakaxtak, xchijtak o yan kʼusitik oy yuʼunike. Pe kʼalal laj xaʼox stsalik li j-amalequetike, li Saule laj yalbe yajsoltaro ti akʼo mu smilik li ajvalil Agage. Xchiʼuk muʼyuk laj yakʼ ta milel xtok li vakaxetik xchiʼuk chijetik ti bu ven lekike, yuʼun la snop ti xuʼ chakʼbe ta smoton Diose (1 Sam. 15:2, 3, 21). Pe, ¿kʼu yelan laj yaʼi sba li Diose? Toj chopol laj yaʼi ti muʼyuk la xchʼun mantal li Saule, jaʼ yuʼun laj yalbe ti tsabat yan xkʼexol ta ajvalilale (kʼelo 1 Samuel 15:22, 23). Taje chakʼ jchantik ti kʼalal muʼyuk ta jchʼunbetik smantal li Jeovae, muʼyuk me chchʼam li matanal chkakʼbetike.
15. Li ta skʼakʼalil Isaiase, ¿kʼusi laj yakʼik ta ilel ta xchopol talelalik li epal j-israeletik manchuk mi chakʼik chikʼbil matanale?
15 Ta jtabetik jun skʼelobil ti koʼoltik li ta slivroal Isaiase. Li ta skʼakʼalil j-alkʼop taje, epal j-israeletike chakʼbeik chikʼbil matanal li Jeovae. Pe ta skoj li xchopol talelalike muʼyuk xchʼambatik. Jaʼ yuʼun xi albatik yuʼun li Jeovae: «¿Cʼusi stu cuʼun li epal matanal chamilbicune? Iʼechʼ xa coʼnton yuʼun li chʼium chij chachicʼbicune, xchiʼuc li xepual atsʼunub avovolic ti lec jubenique; mu xa jcʼan li xchʼichʼal tot vacaxetic, li xchʼichʼal chijetic, xchiʼuc li xchʼichʼal tentsunetique. [...] Mu xa xavichʼbicun tal yan matanal; iʼechʼ xa coʼnton yuʼun li xchʼayilal apomique». Jech noxtok, li Diose jamal laj yalanbe: «Cʼalal ep chacʼopanicune, muʼyuc ta jtucʼulanboxuc yuʼun nojem ta chʼichʼ chquil li acʼobique. Poco abaic, atinanic lec; loqʼuesic scotol li achopolilic ta jtojole; comtsanic li cʼusitic chopole» (Isa. 1:11-16).
16. ¿Kʼusi xuʼ jpastik sventa chchʼam Dios li matanal chkakʼbetike?
16 Li Jeovae mu xchʼam li chikʼbil matanal chakʼik li buchʼutik mu xchʼunbeik li smantale, xchiʼuk ti mu sutes yoʼontonike. Pe la xchʼam ta sjunul yoʼonton li chikʼbil matanal xchiʼuk s-orasionik li buchʼutik chakʼik persa chchʼunbeik li smantale. Koliyal li Smantal Dios ti jaʼ sventa jnaʼtik-o kʼusitik melele, li tukʼil krixchanoetik taje laj yaʼibeik smelolal ti jpasmuliletike xchiʼuk ti skʼan xchʼaybat smulik yuʼun li Diose (Gál. 3:19). Kʼux laj yaʼiik ti laj yakʼbeik yat yoʼonton Dios ta skoj li xchopol talelalike. Li voʼotik eke, skʼan jnaʼtik ti chtun kuʼuntik li matanal laj yakʼ Cristoe ti jaʼ tstupʼ-o ta jyalel li jmultike. Mi oy sbalil chkiltik taje, li Jeovae ta sjunul me yoʼonton chchʼam li kʼusitik ta jpastik li ta yabtele (kʼelo Salmo 51:17, 19).
KAKʼTIK TA ILEL XCHʼUNEL KOʼONTONTIK TA STOJOL LI MATANAL LAJ YAKʼ JESUSE
17-19. 1) ¿Kʼusi xuʼ jpastik mi ta jkʼan ta jtojbetik ta vokol ti laj yakʼ ta milbil matanal xnichʼon li Jeovae? 2) ¿Kʼusi ta jkʼeltik li ta yan xchanobile?
17 Li j-israeletike jaʼ noʼox tspat-o yoʼontonik li «senyailtac» ta sventa li kʼusitik tskʼan tspas Diose, yan li yajtsʼaklomtak Cristoe moʼoj (Heb. 10:1). Akʼo mi jech, li mantaletik ta sventa li xchikʼel matanaletike jaʼ tijbat-o yoʼontonik ta xchʼiesel stalelalik sventa xamigoinik li Diose. Ta melel, jaʼ koltaatik ti xakʼik ta ilel ti tstojbeik ta vokol ta sjunul yoʼontonike xchiʼuk ti oy ta yoʼontonik chakʼbeik li kʼusitik mas lek yuʼunike xchiʼuk ti xaʼibeik smelolal ti tskʼanik pojel lokʼel li ta mulile. Li voʼotike oy xa kuʼuntik li Tsʼibetik ta Griego Kʼop ti bu chalbe mas smelolale. Koliyal taje xkojtikintik li sbaliltak pojelal laj yakʼ Jesuse. Ta mas tsʼakale, li Jeovae tslajes ta sbatel osil li vokolil ti oy ta skoj li mulile, taje jaʼ ta sventa ti laj yakʼ sba ta milel li Jesuse, xchiʼuk li avie chakʼ jkʼupintik ti sakuk li jol koʼontontik ta stojolale. ¡Jaʼ jun mukʼta matanal ti laj kichʼtik pojele! (Gál. 3:13; Heb. 9:9, 14.)
18 Pe maʼuk noʼox skʼan xkaʼibetik smelolal ti laj yakʼ xkuxlejal Jesús sventa jtabetik sbalile. Li Pabloe xi jamal laj yale: «Li mantaletique jaʼ jʼicʼvanej icʼot, yuʼun jaʼ ta sventa litalcutic ta stojol li Cristoe. Jech ta sventa xchʼunojel coʼntoncutic muʼyuc jmul licʼotcutic» (Gál. 3:24). Melel onoʼox ti skʼan xkakʼtik ta ilel ti oyuk xchʼunel koʼontontike, pe li xchʼunel koʼontontik taje, skʼan me oyuk yabtelal (Sant. 2:26). Li ta baʼyel sigloe epal yajtsʼaklomtak Cristo xojtikinik xa onoʼox li baʼyel chanubtaseletik ta Smantal Moisese, jech oxal li jtakbol Pabloe laj yalanbe ti akʼo yakʼ ta xkuxlejalik xtoke. Mi jech tspasike, chakʼ ta ilel ta stalelalik ti jech tspasik kʼuchaʼal chchanubtasvanike (kʼelo Romanos 2:21-23).
19 Manchuk mi muʼyuk xa ta jchabitik Smantal Moisés li yajtsʼaklomutik Cristo avie, ta onoʼox xkakʼtik matanal ti lek chil Diose. Li ta yan xchanobile ta jkʼeltik kʼuxi xuʼ jpastik.
[Tsʼib ta mukʼtik sletraile ta pajina 17]
Mu xjel-o li kʼusitik chal Jeova ti skʼan jpastike
[Lokʼol ta pajina 18]
¿Kʼu van yelan laj kakʼbetik ta smoton Jeova ti jechuke?
[Tsʼib ta mukʼtik sletraile ta pajina 19]
Li Jeovae chchʼambe smoton li buchʼutik ta sjunul yoʼonton chakʼike