¿Kʼuxi ta tukʼibtasel li alab nichʼnabiletike?
«Kʼalal chkaʼi ch-echʼ jujukot karoe solel chixiʼ tajek. Yuʼun yoxibal xa velta ti solel nax akʼobal chvul ta jnakutik li Jordane, akʼo mi kalojbekutik xa onoʼox. Xi ta jnope: ‹¿Bu van oy? ¿Mi oy van kʼusi kʼot ta stojolal? ¿Mi yuʼun mu kʼusi sventa-o ti ta jvul taje koʼontonkutike?›. Kʼalal vule solel ilinemun tajek.» (GEORGE)
«Kʼalal laj kaʼi avan li jtsebe, lik stsakun kʼakʼal sik. Kʼalal la jkʼel batele yakal xa ch-okʼ xchiʼuk stsakoj li yuni jole. Majat yuʼun sbankil ti chanib jabil yichʼoje.» (NICOLE)
«Li jtsebkutik Natalie ti vakib sjabilale, xi li yalbunkutike: ‹¡Muʼyuk laj kelkʼan li aniyoe, leʼ javal la jtae!›. Li yuni sate chakʼ ta ilel ti muʼyuk kʼusi chopol spasoje. Solel toj kʼux laj kaʼikutik ti mu xal ta jamal ti elkʼaje, jech oxal lik okʼkunkutik yuʼun jnaʼojkutik ti tsmuke.» (STEPHEN)
¿MI OY van jech avabinoj aba kʼuchaʼal taje? Kʼalal mi oy jech la anuptane, ¿mi ta van xajakʼbe aba kʼuxi xuʼ xatukʼibtas li avalab anichʼnabe? ¿Mi chopol ti chichʼ tukʼibtasel li alab nichʼnabiletike?
¿KʼUSI JAʼ LI TUKʼIBTASELE?
Li tukʼibtasel chal Vivliae, maʼuk skʼan xal kastigo. Jaʼ skʼan xal ti chichʼ akʼel beiltasel xchiʼuk chanubtasele. Muʼyuk te stsakojbe skʼoplal ilbajinel o utsʼintael (Proverbios 4:1, 2).
Li stukʼibtasel alab nichʼnabiletike xkoʼolaj kʼuchaʼal skʼelel jun nichimaltik. Li jun jtsʼunnichime ta xchapanbe lek yosilal, chakʼbe yaʼlel, chakʼbe yavonoal, chakʼbe xpoxil, chakʼinta xchiʼuk bakʼintike chtuchʼbe yanal o skʼobtak yoʼ tukʼ xchʼie. Li jtsʼunnichime snaʼoj ti ep kʼusitik skʼan spas sventa lek xchʼi li nichimetike. Jaʼ jech ek, kʼalal chchanubtas yalab xnichʼnabik li totil meʼiletike, skʼan ep kʼusitik spasik. Jtose jaʼ li tukʼibtasele, skʼan xichʼik tukʼibtasel bakʼintik yoʼ jech stsalik skotol li kʼusi chopol tskʼan yoʼontonike xchiʼuk sventa xichʼik koltael yoʼ «tukʼ» xchʼiik tal li ta lekil bee. Li jtsʼunnichime skʼan ta kʼunkʼun xtuchʼbe yanal o skʼob li nichim yoʼ mu xtakije, jaʼ jech li totil meʼiletik eke skʼan ta slekiluk yoʼontonik xchiʼuk ta kʼanelaluk stukʼibtas li yalab xnichʼnabike.
Li Dios ti jaʼ yakʼoj li Vivliae, li Jeovae, yakʼojbe jun slekil kʼelobil li totil meʼiletik ta sventa li stukʼibtasel alab nichʼnabile. Li tukʼibtasel chakʼbe yajtuneltak li Jeovae toj jtunelik, jaʼ yuʼun li buchʼutik lek snaʼ xchʼunik mantale chlik xchʼamik (Proverbios 12:1). Ta xakʼ lek ta yoʼontonik xchiʼuk muʼyuk tskomtsanik (Proverbios 4:13). Li Diose chtukʼibtasvan 1) ta kʼanelal, 2) ta spʼisol noʼox xchiʼuk 3) tukʼ li kʼusi chale. Mi chakʼan ti xchʼam tukʼibtasel li avalab anichʼnabike, chanbeik stalelal Jeova xchiʼuk akʼo ta akuxlejalik li oxtos tojobtaseletik liʼe.
TA KʼANELAL
Li Diose ta kʼanelal chtukʼibtasvan. Li Vivliae chal ti «Mucʼul Diose ta xacʼbe nucul li bochʼo lec scʼanoje; jaʼ jech chac cʼu chaʼal jun totil ti tstaqʼui lec xnichʼon ti lec scʼanoje» (Proverbios 3:12). Jech xtok, li Diose muʼyuk tsots yoʼonton, yuʼun jaʼ ‹jkʼuxubinvanej, toj lek yoʼonton, mu ta aniluk ch-ilin› (Éxodo 34:6). Muʼyuk toj tsotsik li kʼusi chale xchiʼuk muʼyuk tstikʼ ta jsatik jujulikel li kʼusi chopol ta jpastike, yuʼun mi jech tspase toj «tuchʼel xa chcʼot yuʼun yaʼyel li cʼusi [chale]» (Proverbios 12:18).
CHIKINTABO
Li Diose solel lek tukʼ li smalael yuʼune, jech oxal mi junuk totil xuʼ spas yuʼun jech. Jaʼ yuʼun oy bakʼintik ti solel mu xa stsʼik chavaʼi li skapemal ajole, pe kʼalal jech chkʼot ta atojolal taje, muʼyuk me lek ti jaʼo chatukʼibtasvane, yuʼun xuʼ toj tsotsik chbat xchiʼuk chopol kʼusi chkʼot ta pasel. Taje maʼuk tukʼibtasel; jaʼ skapemal jolal.
Pe mi chapajes li skapemal ajole xchiʼuk mi ta kʼanelal chatukʼibtas li avalab anichʼnabe xuʼ oy mas sbalil chatabe. Jkʼeltik kʼuxi laj yutik li George xchiʼuk Nikole ti laj kalbetik tal skʼoplal ta slikebale.
PASIK ORASION
«Kʼalal vul ta jnakutik li Jordane kapem tajek jolkutik xchiʼuk li kajnile, pe ta slekil koʼontonkutik laj kaʼikutik li kʼusi laj yalbunkutike. Ta skoj ti toj ikʼ xae la jnopkutik ti jaʼ to ta sob yokʼomal chiloʼilajkutike. Jmoj la jpaskutik orasion, vaʼun bat vaykunkutik. Li ta yokʼomale muʼyuk xaʼox chi-ilinkutik, jaʼ yuʼun ta slekil koʼontonkutik la jchapankutik xchiʼuk kʼot ta yoʼonton kuʼunkutik li jkeremkutike. Laj yakʼ venta ti chopol kʼusi la spase xchiʼuk la xchʼam li tukʼibtasel laj kakʼbekutike. Bal to ti laj kakʼkutik venta ti muʼyuk kʼusi lek chichʼ talel mi kapem jolkutik chitukʼibtasvankutike. Kʼalal baʼyel ta jchikintakutike jaʼ mas lek kʼusi chkʼot ta pasel.» (George.)
CHIʼINO TA LOʼIL
«Kʼalal la smaj yixlel li jkereme kap jol, pe la jpajtsan jba, jaʼ noʼox la jtak batel ta skuarto yoʼ xjelav li skapemal jole. Kʼalal paj xaʼox li skapemal jole laj kalbe lek smelolal ti chopol li majbaile xchiʼuk ti la syayijes li yixlele. Li kʼusi la jpase lek kʼusi kʼot ta pasel, yuʼun la skʼanbe perton li yixlele xchiʼuk la smey.» (Nicole.)
Jaʼ yuʼun sventa oyuk lek sbalil li tukʼibtasele skʼan ta kʼanelaluk xichʼ akʼel, akʼo mi sta-o ti xichʼ akʼbel kastigoe.
TA SPʼISOL NOʼOX
Li Jeovae skotol ora ‹lek tukʼ tstukʼibtasvan› (Jeremías 30:11; 46:28). Snaʼoj skotol li kʼusi chkʼot ta jtojolaltike xchiʼuk li kʼusitik ti mu xakʼik venta li yantike. ¿Kʼuxi xuʼ xchanbeik stalelal Jeova li totil meʼiletike? Li Stephen ti laj kalbetik skʼoplal ta slikebale, xi chale: «Akʼo mi solel toj kʼux laj kaʼikutik xchiʼuk mu xkaʼibekutik smelolal ti kʼu yuʼun muʼyuk jamal laj yalbunkutik li jtsebkutik Natalie, pe la jtsakutik ta venta ti kʼu smukʼule xchiʼuk ti kʼu yelan xtojob snopele».
Li smalal Nicole ti Robert sbie, tsnop baʼyel ti kʼu yuʼun oy kʼusi chopol tspas li xnichʼone, xi tsjakʼbe sbae: «¿Mi nomtik ti jech tspase o mi nopem xa onoʼox jech tspas? ¿Mi yuʼun van lubemik? ¿Mi yuʼun van ipik? ¿Mi yuʼun van oy kʼusi yan kʼot ta stojolalik?».
Li totil meʼiletik ti lek snaʼ xrasonajike muʼyuk tsnopik ti xkoʼolajik kʼuchaʼal mukʼta krixchano li yalab xnichʼnabike. Li jtakbol Pabloe jech laj yakʼ venta kʼalal xi la stsʼibae: «Cʼalal ololun toʼoxe, jaʼ jech licʼopoj jech chac cʼu chaʼal olol; jaʼ jech la jnop jech chac cʼu chaʼal tsnop olol» (1 Corintios 13:11). Xi chal li Roberte: «Li kʼusi tskoltaun sventa mu ta aniluk xi-iline jaʼ ti ta jvules ta jol li kʼusitik toʼox ta jpas kʼalal bikʼitun toʼoxe».
Toj tsots skʼoplal ti mu xamala ti tukʼ xa skotol kʼusi tspas li avalab anichʼnabe, pe maʼuk skʼan xal ti muʼyuk xa chatsak ta venta li kʼusi chopol tspasike. Mi la atsak ta venta li kʼusi xaʼibe smelolal xchiʼuk li kʼusi mu xaʼibe smelole, xuʼ me ta smelolal noʼox chatukʼibtas li avalab anichʼnabe.
TUKʼUK LI KʼUSI CHAVALE
Li ta Malaquías 3:6 xi chale: «Vuʼun li Mucʼul Diosune mu jnaʼ jel o coʼnton». Li yajtuneltak Diose spatoj yoʼontonik ta sventa li teksto taje xchiʼuk chabibil chaʼi sbaik. Li alab nichʼnabiletik eke ta me spat yoʼontonik ta stojolal stot smeʼik kʼalal tukʼ chtukʼibtasvanike, jaʼ xkaltik, chkʼot ta pasel li kʼusi chalike. Mi chjelilaj ti kʼu yelan chtukʼibtasvanik li totil meʼiletik kʼalal jaʼo kapem sjolike, li alab nichʼnabiletike xuʼ me mu xaʼibeik smelolal xchiʼuk chopol chaʼi sbaik.
Vuleso ta jol li kʼusi laj yal Jesuse: «‹Xuʼ›, me xachie, acʼo xuʼuc o; ‹Mu xuʼ›, me xachie, acʼo jechuc». Li kʼusi laj yal Jesús taje to jtunel me ta sventa li stsʼitesel alab nichʼnabiletike (Mateo 5:37). Mu me xavakʼ ave mi anaʼoj ti muʼyuk chkʼot ta pasel avuʼune. Mi la avalbe avalab anichʼnab ti chavakʼbe uni kastigo ta skoj ti muʼyuk lek kʼusi tspase kʼotuk me ta pasel avuʼun.
Toj tsots skʼoplal ti xchiʼin sbaik ta loʼil li totil meʼiletik sventa lek tukʼ xtukʼibtasvanike. Li Roberte xi chale: «Oy bakʼintik li jnichʼnabtake chtal skʼanbeikun permiso sventa tspasik kʼusi, vaʼun chkakʼbeik. Li kʼusi muʼyuk chalbeikune jaʼ ti yalojbeik xa onoʼox baʼyel li smeʼike xchiʼuk albilik xa ti moʼoje. Kʼalal mi laj kaʼie ta jel ta anil li kʼusi laj kale sventa jaʼuk xichʼ pasel li kʼusi laj yal li kajnile». Mi jelel kʼusi tsnopik li totil meʼiletik ta sventa kʼusi jtosuke, jaʼ lek ti xchap sloʼilik ta stukik yoʼ jmojuk xkʼot ta nopel yuʼunike.
TOJ TSOTS SKʼOPLAL LI TUKʼIBTASELE
Mi la achanbe stalel Jeova xchiʼuk mi ta kʼanelal, ta spʼisol noʼox xchiʼuk lek tukʼ chatukʼibtas li avalab anichʼnabe, xuʼ xapat avoʼonton ti tstabeik sbalile. Li kʼanelal xchiʼuk li beiltasel chavakʼbee chkoltaatik yoʼ xkʼotik ta lekil yijil krixchano, snaʼ lek skʼel sbaik xchiʼuk oy lek spʼisol li kʼusi tspasike. Yuʼun xi onoʼox chal li Vivliae: «Chanubtasic lec avalab anichʼnabic ti bu beal tscʼan tstam batele, jech mu scomtsanic o ti cʼalal mol meʼelic xae» (Proverbios 22:6).