«¿Me mu xuʼ yuʼun chiyalbutic cʼusi smelol li Diose?»

LI Josee solel xchikʼinaj kʼalal jaʼo yakal chanav li ta koriyol ti xibal sbae. Toj tsots tajek li yabtele xchiʼuk mu xa noʼox tsʼikbaj li kʼakʼale. Li ta spat chukinabe sakjaman lek xvinaj, pe li ta yute ikʼmutsʼan xchiʼuk xkoʼolaj kʼuchaʼal jun orno xkʼixnal. Li Josee kom xa ta sjol kʼu yepal stsikʼemal li ladriyoetik ta muroe, yuʼun jaʼ xa te nakal. Melel onoʼox ti ichʼbil lek ta mukʼ ta chukinab li Josee, pe taje maʼuk skʼan xal ti maʼuk xa jun jchukele.

¡Solel tsnaʼ li snae, li xchijtak stote xchiʼuk li vitsetik ta Hebrone! Te van vuklajunebuk toʼox sjabilal kʼalal albat yuʼun stot sventa xbat skʼel li sbankiltak ti solel nat xanave. Pe li avie jaʼ xa noʼox te xvalkʼuj sutpʼij li ta smuroaltak chukinabe. Ta skoj ti pʼajat tajek yuʼun li sbankiltake chmilat xaʼox, pe ta tsʼakale chonat batel ta stojolal jpʼolmajeletik. Laj yichʼ ikʼel batel ta Egipto, vaʼun te abtej ta stojolal jun bankilal soltaro ti Potifar sbie. Ta jelavele, li Josee lek ilat yuʼun li yajvale, pe pakʼtaat ta jtsakvanej yuʼun li smeʼ ajvale, ta skoj taje tsots laj yil svokol. Li avi une liʼ xa tikʼil ta chukinab ti xibal sbae (Génesis kapitulo 37 xchiʼuk 39).a

Li Josee yichʼoj xa 28 jabil, lajuneb jabil tun ta mosoil o laj yichʼ tikʼel ta chukel. Taje maʼuk ox jech tskʼan xkuxlejal li Josee. ¿Mi oy van junuk kʼakʼal ti chlokʼ ta chukele? ¿Mi ta to van xchaʼkʼel li stot ti skʼanoj tajeke xchiʼuk li yitsʼin ti Benjamín sbie? ¿Mi jal to van te tikʼil li ta chukinab ti solel xibal sbae?

¿Mi oy van jech avaʼioj aba kʼuchaʼal Josee? Ti kʼu yelan ta jkʼan jkuxlejaltik kʼalal kerem tsebutik toe, xuʼ me mu jechuk xkʼot ta pasel. Bakʼintike mu noʼox xlaj yileluk li jvokoltike xchiʼuk ti mu xa xkuch kuʼuntik chkaʼitike. ¿Kʼuxi xuʼ skoltautik li kʼusi la snuptan José xchiʼuk li xchʼunel yoʼontone? Jkʼeltik batel.

«LI MUCʼUL DIOSE TE ONOʼOX XCHIʼINOJ LI JOSEE»

Li Josee snaʼoj ti muʼyuk iktabil yuʼun li Jeovae, taje jaʼ chkoltaat-o sventa stsʼik batel yuʼun li svokoltake. Akʼo mi te tikʼil ta ikʼmutsʼan chukinab, ch-akʼbat bendision yuʼun li Sdiose. Li Vivliae chal ti «Mucʼul Diose te onoʼox xchiʼinoj li Josee», akʼbat ta ilel slekil yoʼonton xchiʼuk laj yakʼ ti akʼo lekuk x-ilat yuʼun li bankilal jchabichukinabe (Génesis 39:21-23). Ta skoj ti tsots ch-abtej li Josee, jaʼ yuʼun akʼbat bendision yuʼun li Diose. Taje jaʼ patbat-o yoʼonton, yuʼun snaʼoj ti mu stukuk oye.

Akʼo mi mu snaʼ li kʼusi chkʼot ta stojolal li Josee, xuʼ van xi la sjakʼbe sbae: «¿Mi muʼyuk van tslokʼesun Jeova ti bu oyune?». Ep van ta velta laj yalbe Jeova ta s-orasion ti akʼo xlokʼesate. Pe jaʼ to chile, oy kʼusi kʼot ta pasel ti muʼyuk bu jech smalaoje. Oy jun kʼakʼale, li jchukeletike solel xvochlajetik, yuʼun kʼot chaʼvoʼ yan jchukel. Li chaʼvoʼ viniketik taje akʼbil tsots yabtelik yuʼun li faraón ta Egiptoe: li june jaʼ bankilal j-akʼyaʼlel tsʼusub, li xchaʼvoʼale jaʼ bankilal jpaspan (Génesis 40:1-3).

Li bankilal jchabichukinabe, laj yakʼbe sbain José sventa xchabi li chaʼvoʼ jchukeletik taje.b Oy jun akʼobal ti laj yil xvayichik xchaʼvoʼalike, melel xa yileluk xchiʼuk chakʼ vul oʼonton. Ta yokʼomale, li Josee laj yakʼ venta ti oy kʼusi muʼyuk lek kʼot ta stojolalike, jaʼ yuʼun xi la sjakʼbee: «¿Cʼu yuʼun ti ep chavat avoʼntonique, yuʼun xvinaj lec ta asatic?» (Génesis 40:3-7). ¿Kʼu yuʼun albat José li kʼusi tsvul-o yoʼontonik li chaʼvoʼ viniketike? Jaʼ van ta skoj ti lek yoʼonton snaʼ xkʼopoje. Li kʼusi mu snaʼ li Josee, jaʼ ti chjelbat-o ta j-echʼel xkuxlejal ti vaʼ yelan loʼilajike. Lek ti xi jakʼbe jbatike: ti muʼyukuk laj yakʼ ta ilel slekil yoʼontone, ¿mi jech van loʼilajik ti jechuke? Li kʼusitik la spas li Josee, jaʼ tstij koʼontontik sventa jakʼbe jbatik mi oy ta koʼontontik li yantik eke. Yuʼun jaʼ jtos ti kʼu yelan xuʼ xkakʼtik ta ilel mi oy xchʼunel koʼontontik ta stojolal li Diose.

Li chaʼvoʼ viniketike, laj yalbeik José ti oy kʼusi la xvaychintaike xchiʼuk ti mu snaʼik kʼusi smelolale. Li j-egiptoetike toj tsots skʼoplal chilik li xvayichike xchiʼuk oy onoʼox buchʼu tsaʼik sventa x-albatik smelolal. Li chaʼvoʼ viniketik taje mu snaʼik ti jaʼ Jeovae li kʼusi akʼbat yil ta xvayichike, li Sdios Josee, pe jaʼuk li Josee snaʼoj xa onoʼox. Jaʼ yuʼun la spatbe yoʼonton kʼalal xi laj yalbee: «¿Me mu xuʼ yuʼun chiyalbutic cʼusi smelol li Diose? Albicun caʼay cʼusi li avayechique» (Génesis 40:8). ¡Toj echʼ xa noʼox lek ti kʼu yelan la stakʼe! Skotol li buchʼutik chchanik Vivlia avie, skʼan xchanbeik stalelal José ti bikʼit laj yakʼ sbae. Skʼan mu stoy sbaik xchiʼuk ti skʼanbeik koltael Dios sventa xkoltaatik ta yaʼibel lek smelolal li Skʼope (1 Tesalonicenses 2:13; Santiago 4:6).

Jaʼ baʼyel laj yal kʼusi la xvaychinta li j-akʼyaʼlel tsʼusube. Li stuke laj yil jpets tsʼusub ti oy oxib skʼobtake xchiʼuk ti laj yakʼ sate. Li tsʼusube taʼaj, vaʼun la spitsʼbe ta svaso li faraone. Ta skoj ti koltaat yuʼun Jeova li Josee, ta anil noʼox laj yaʼibe smelolal li xvayich vinike xchiʼuk xi laj yalbe: ‹li oxib skʼob tsʼusub laj avile jaʼ smelol oxib kʼakʼal, yuʼun liʼ ta oxib noʼox kʼakʼale chakʼbot yan velta avabtel li faraone›. Kʼalal jun xaʼox yoʼonton li bankilal j-akʼyaʼlel tsʼusube, li Josee xi la skʼanbe vokole: «Avocoluc naʼun me; cʼuxubinun me. Albo yaʼay faraón ti acʼo sloqʼuesun ta chuquel ec li vuʼune» (Génesis 40:9-15).

Ta skoj ti lek kʼusi albat li j-akʼyaʼlel tsʼusube, li bankilal jpaspan eke xmuyubaj xa laj yalbe xvayich li Josee. Li stuke laj yil ti kajal ta sjol oxib bikʼtal moch ti noj ta pane xchiʼuk ti oy te mutetik ti tsveʼik li pane. Li Josee akʼbat snaʼ xtok yuʼun Jeova kʼusi smelolal li xvayich vinike, pe li avi une maʼuk lekil aʼyej. Xi laj yal li Josee: «Li oxib moch laj avile jaʼ smelol oxib cʼacʼal. Ta oxib cʼacʼal ta xchapan cʼu xʼelan amul li faraone. Ta xacʼot ta jocʼanel ta teʼ. Jech ta xtal mutetic; jaʼ ta stiʼic li abecʼtale» (Génesis 40:16-19). Li Josee muʼyuk xiʼ ta yalel li kʼusi yaloj Diose, akʼo mi lekil aʼyej o mi chopol aʼyej, jech kʼuchaʼal la spasik li yantik yajtuneltak Diose (Isaías 61:2).

Kʼalal echʼ oxib kʼakʼale, jech kʼot ta pasel li kʼusi laj yal Josee. Li faraone yakal tspas skumpleanyo xchiʼuk jaʼo te la xchapan li chaʼvoʼ yajtuneltake, li kostumbre taje muʼyuk bu jech nopem xaʼiik spasel li steklumal Dios ta skʼakʼalil Vivliae. Li jpaspane laj yichʼ jokʼanel ta jtel teʼ, jech kʼuchaʼal onoʼox laj yal li Josee, pe li j-akʼyaʼlel tsʼusube laj yichʼ akʼbel perton xchiʼuk akʼbat yan velta li yabtele. Kʼux ta alel, pe li j-akʼyaʼlel tsʼusube la xchʼay ta sjol li Josee (Génesis 40:20-23).

«LI VUʼUNE MUʼYUC CʼUSI JNAʼ JTUC»

Echʼ xa tal chib jabil (Génesis 41:1). Solel mu xa van snaʼ kʼusi tspas li Josee. Kʼalal laj yil ti koltaat yuʼun Jeova sventa xalbe smelolal li xvayich chaʼvoʼ viniketike, li Josee laj van snop ti lokʼem xa ta chukel chaʼi sbae. Kʼalal ta xjulav jujun kʼakʼale spatoj van yoʼonton ti chichʼ lokʼesel junuk kʼakʼal li ta chukinabe, pe li ta jujun akʼobale tsvul van tajek yoʼonton ti te bajal-oe. Li chib jabil taje vokol van tajek laj yaʼi, pe muʼyuk chibaj-o, jech-o la spat yoʼonton ta stojolal Jeova. Li tsatsal preva la snuptane jaʼ mas tsatsubtasat-o, jaʼ yuʼun jpʼel-o yoʼonton tukʼ chakʼ sba (Santiago 1:4).

¿Mi mu jechuk ti skʼan xkuch batel kuʼuntik li vokolil ta jnuptantik jujun kʼakʼale? Mi ta jkʼan tstsal kuʼuntik li vokoliletik ta jnuptan ta jkuxlejaltike, skʼan me jkʼanbetik Dios ti oyuk smalael kuʼuntike xchiʼuk ti junuk koʼontontike. Li Jeovae tskoltautik sventa stsal kuʼuntik li vul oʼontone xchiʼuk chakʼ spatobil koʼontontik, jech kʼuchaʼal la spas ta stojolal li Josee (Romanos 12:12; 15:13).

Li j-akʼyaʼlel tsʼusub yuʼun ajvalile la xchʼay ta sjol li Josee, pe li Jeovae muʼyuk bu xchʼayoj ta sjol. Li faraone oy jun akʼobal ti akʼbat yil yuʼun Jeova chib xvayich ti mu xchʼay ta sjole. Li ta baʼyel xvayiche, laj yil lokʼ tal ta ukʼum Nilo vukot meʼ vakax ti lek kʼupilik sba xchiʼuk ti lek jupʼemike. Ta tsʼakale lokʼ tal yan vukot meʼ vakax ti bakik tajeke xchiʼuk ti toj chopolik ta kʼelele. Vaʼun li vukot meʼ vakax ti bakik tajeke, bat stiʼik li vukot meʼ vakax ti lek jupʼemike. Li ta xchibal xvayiche, laj yil vukub skʼob trigo ti oy lek sbekʼe xchiʼuk lek kʼupil sba. Ta tsʼakale laj yil lokʼ tal yan vukub skʼob trigo ti muʼyuk lek sbekʼe xchiʼuk ti matsʼemike, vaʼun li vukub ti muʼyuk leke la sbikʼ li vukub ti lekik tajeke. Kʼalal julav ta sob li ajvalile, tsvul tajek yoʼonton ta sventa li xvayiche, jaʼ yuʼun la stak ta ikʼel li pʼijil viniketik, magoetik xchiʼuk li jtʼunoletik yoʼ xalbeik smelolal li kʼusi la xvaychine, pe mi junuk buchʼu albe yuʼun smelolal (Génesis 41:1-8). ¿Mi te van tsʼijil komik? ¿O mi muʼyuk xa van smelolal li kʼusi la stakʼike? Mu stakʼ naʼel. Li kʼusi noʼox jnaʼojtike jaʼ ti muʼyuk patbat yoʼonton li faraone, jech oxal mu xa snaʼ kʼusi tspas xchiʼuk li xvayiche.

Li j-akʼyaʼlel tsʼusube jaʼ to vul ta sjol li Josee. Chopol chaʼi sba, jech oxal bat ta stojolal faraón sventa chalbe ti oy jun kerem ti xtojob lek ta yalbel smelolal li vaychile, yuʼun oy xa ta chib jabil ti albatik smelolal li kʼusi la xvaychintaik xchiʼuk li jpaspane: ti kʼot ta pasel li kʼusi laj yale. Li faraone laj yal mantal ti akʼo bat yikʼik tal ta anil li Josee (Génesis 41:9-13).

Jnoptik noʼox avaʼi kʼu to yelan laj yaʼi sba José kʼalal kʼotik ta chukinab li sviniktak faraone. Li Josee ta anil noʼox la sjel skʼuʼ spokʼ xchiʼuk la slokʼ yisim. Xuʼ van la slokʼ stsotsil sjol xtok, yuʼun jaʼ toʼox jech nopem xaʼiik li j-egiptoetike. Sventa lekuk kʼusi xkʼot ta pasel ti chbat ta stojolal li ajvalile, ep van ta velta la skʼopon Jeova. Ta ora noʼox bat li ta smukʼta pasob mantal ajvalile. Li Vivliae chal ti xi albat yuʼun li ajvalile: «Oy jvayech, pero muʼyuc bochʼo xuʼ yuʼun chiyalbun cʼusi smelol. Caʼyoj acʼoplal ti voʼot xuʼ avuʼun chavalbe smelol cʼalal me oy bu laj avaʼay jun vaychile». Laj yakʼ ta ilel yan velta ti bikʼit yakʼoj sbae xchiʼuk ti oy xchʼunel yoʼonton ta stojolal Dios kʼalal xi laj yale: «Jaʼ noʼox Dios xuʼ chacʼ ta naʼel lec smelol li avayeche, ajvalil faraón» (Génesis 41:14-16).

Li Jeovae toj echʼ xa noʼox lek chil li buchʼutik tukʼ xchiʼuk bikʼit chakʼ sbaike, jaʼ yuʼun la skolta li José sventa snaʼ li kʼusitik tsabeik skʼoplal li paleetik xchiʼuk li pʼijil krixchanoetik ta Egiptoe. Li Josee laj yalbe faraón ti koʼol smelolal li kʼusi la xvaychintae. Ti chib to velta kʼusi akʼbat yil ta xvayiche, jaʼ svinajeb ti «persa chcʼot ta pasel» li kʼusi yaloj Jeovae. Li vukot meʼ vakax ti lek jupʼemik xchiʼuk li vukub skʼob trigo ti lek kʼupilik sbae, jaʼ smelol vukub jabil ti lek tsatin li kʼusitik chichʼ tsʼunel ta Egiptoe. Li vukot meʼ vakax ti bakik tajek xchiʼuk li vukub skʼob trigo ti matsʼemike, jaʼ smelolal ti chtal vukub jabil viʼnale. Li krixchanoetike muʼyuk xa tsvules ta sjolik ti oy toʼox ep sveʼelike, yuʼun toj tsots chtal li viʼnale (Génesis 41:25-32).

Li ajvalile snaʼoj ti jaʼ melel li kʼusi chal Josee. Pe ¿kʼusi van skʼan spas un? Li Josee laj yalbe ajvalil ti oy kʼusi skʼan spase: ti akʼo saʼ «junuc vinic ti lec bije xchiʼuc ti lec snaʼ cʼusi [tspas]» sventa stsob ti kʼu yepal chlokʼ sat li kʼusitik chakʼ li ta baʼyel vukub jabile. Yuʼun jaʼ sventa xakʼbeik li krixchanoetik kʼalal oy xaʼox viʼnale (Génesis 41:33-36). Labal ta aʼiel, li kʼusi xchanoj tal José kʼalal ch-abtej toʼox ta osiltike, jaʼ chkoltaat-o sventa tspas li kʼusi chlik sbaine. Pe muʼyuk ti yalel xa chakʼ sba ta ojtikinel ta stojolal li faraone. Ta skoj ti bikʼit tajek yakʼoj sba xchiʼuk ti oy lek xchʼunel yoʼontone mi jsetʼuk jech la snop. Mi jpatoj lek koʼontontik ta stojolal Jeova eke, muʼyuk me ti yolbaj xa chkaltik ti oy kʼusi xijtojob spasele o ti xpichʼ koʼontontik ta jtosuk kʼusie. Li Jeovae snaʼoj me kʼu yelan tskoltautik mi laj kiktabetik ta skʼob skotol li kʼusi ta jpastike.

¿MI OY BU TA JTATIK YAN VINIK XANAʼIK JECH KʼUCHAʼAL LIʼE?

Li faraón xchiʼuk li yajtuneltake laj yakʼik venta ti melel li kʼusi laj yal Josee. Jech xtok li faraone laj yakʼ venta ti yichʼojbe s-espiritu Dios li kerem taje, jaʼ yuʼun ta yeloval sat li yajtuneltake, xi la sjakʼe: «¿Me oy bu ta jtatic yan vinic xanaʼic jech chac liʼi ti yichʼojbe sbijil Diose?». Vaʼun xi albat li Josee: «Muʼyuc bochʼo yan jech bij jech chac cʼu chaʼal li voʼote, yuʼun jaʼ Dios laj yacʼbot anaʼ scotol li cʼusi laj avale. Voʼot chaventain li jpasubmantale. Voʼot chapas ta mantal scotol li jchiʼiltac liʼ ta jlumale. Jaʼ noʼox vuʼun banquilal ajvalil chicʼot avuʼun» (Génesis 41:38-41).

Kʼot ta pasel li kʼusi laj yal faraone. Laj yal mantal ti akʼo yakʼbeik slap lekil kʼuʼil ti pasbil ta linoe xchiʼuk laj yakʼbe li yixtolal skʼob sventa ajvalilal ti yichʼoj seyoe. Jech xtok, laj yakʼbe jlik snatsʼ ti pasbil ta oroe, akʼbat jkot skareta xchiʼuk laj yichʼ tsots yabtel yoʼ xbat ta sjunlej yosilal Egipto sventa spas li kʼusi laj yale (Génesis 41:42-44). Toj labal sba li kʼusi kʼot ta xkuxlejal li Josee, yuʼun ta jun noʼox kʼakʼal jel skotol: li ta sobe ta chukinab toʼox oy, pe kʼalal mal kʼakʼale ta sna xa ajvalil oy xchiʼuk kʼot ta xchibal ajvalil li ta Egiptoe. ¿Kʼusi laj yakʼ venta José li vaʼ kʼakʼal taje? Laj yakʼ venta ti toj tsots skʼoplal ti la spat yoʼonton ta stojolal Jeovae. Li Sdiose laj yakʼ venta li svokoltak la snuptane xchiʼuk koltaat kʼalal kʼot yoraile. Pe li kʼusi oy ta yoʼonton li Jpasvaneje, maʼuk noʼox ti tskolta li Josee, yuʼun jaʼ sventa chchabi xtok li jteklum Israel ti chtal ta tsʼakale. Taje te chkalbetik skʼoplal ta yan mantal ti chlokʼ ta tsʼakale.

Mi jal xa tajek yakal chavil tal avokol o ti oy kʼusi chopol chavichʼ pasbele, mu me xalubtsaj. Teuk ta ajol li kʼusi la spas li Josee, li stuke muʼyuk chʼay li xchʼunel yoʼontone, bikʼit laj yakʼ sba xchiʼuk lek laj yakʼ ta ilel stalelal. Ta skoj taje akʼbat epal bendision yuʼun li Jeovae.