Ti bu laj yichʼ lokʼesel li stakʼobiltak li ta Jkuxlejaltik xchiʼuk Kabteltik sventa Dios, programa xchiʼuk bu chijtsʼibaj
6-12 YU’UN JULIO
KʼUSITIK KʼUPIL SBA TA VIVLIA | EKSODO 6, 7
«Chavil tana li kʼusi ta jpasbe faraone»
it-2 paj. 415 par. 1
Moises
Pe oy k’usi jel ta anil ta stojolalik li viniketik ta Israele. Ta slikebale laj to’ox xchʼunik li kʼusi laj yal Moisese, pe kʼalal laj yal mantal faraon ti masuk to xichʼ akʼbel svokolike chopol xa tajek laj yilik li Moisese, jaʼ yuʼun la skʼanbe koltael li Jeovae (Eks 4:29-31; 5:19-23). Sventa stsatsubtasbe yoʼonton Moises li Jeovae, laj yalbe ti chkʼot ta pasel li kʼusi yalojbe Abraan, Isaak xchiʼuk Jakobe, ti chakʼ ta ojtikinel kʼusi skʼan xal li sbie, taje jaʼo te chvinaj kʼalal tskolta lokʼel li Israele xchiʼuk kʼalal te chnakiik li ta Albil Balumile (Eks 6:1-8). Li viniketik ta Israele mu toʼox skʼan xchʼunik li kʼusi laj yal Moisese. Pe kʼalal jelav xa ox li sbalunebal vokolile, lik xchʼunik xchiʼuk la skolta sbaik, jaʼ yuʼun kʼalal jelav xa ox li slajunebal vokolile lek tsobol lokʼik li ta Ejiptoe xchiʼuk «lek xcholet batik kʼuchaʼal soltaro li j-israeletike» (Eks 13:18).
it-2 paj. 414 par. 5, 6
Moises
Kʼalal te oyik ta stojolal faraon ta Ejiptoe. Li Moises xchiʼuk Aarone te tsakal skʼoplalik li ta paskʼop yuʼun diosetike. Li faraone la stunes paleetik ti xchanojik majia ti jaʼ bankilaletik li Janes xchiʼuk Jambrese (2Ti 3:8), ti jech la spase jaʼ sventa sta ta kʼoponel skotol li diosetik ta Ejipto sventa stsalik li Jeovae. Li baʼyel skʼelobil juʼelal laj yakʼ ta ilel Aaron ti jaʼ albat yuʼun Moises ti akʼo spas ta stojolal faraone, te laj yakʼ ta ilel ti jaʼ mas tsots sjuʼel li Jeova kʼuchaʼal li diosetik ta Ejiptoe, akʼo mi jech, mas to yijub yoʼonton li faraone (Eks 7:8-13). Ta mas tsʼakale, kʼalal tal li yoxtosal vokolile, xi laj yalik ta jamal li paleetike: «¡Jaʼ ta sjuʼel Dios!». Ta skoj ti laj yil svokolik li ta kʼaʼemal chine muʼyuk xa xbatik ta stojolal faraon sventa skontrainik li Moisese (Eks 8:16-19; 9:10-12).
Junantike chkʼunib-o yoʼontonik ta skoj li vokolile pe li yantike chyijub-o yoʼontonik. Li Moises xchiʼuk Aarone xcholet laj yakʼik ta naʼel li lajuneb vokoliletike. Jaʼ jech xcholet kʼot ta pasel ti kʼu yelan laj yichʼ alele, taje jaʼ te vinaj ti jaʼ yajkʼopojel Dios li Moisese. Laj yichʼ ojtikinel ta sjunul Ejipto li sbi Jeovae, ta skoj taje li j-israeletik xchiʼuk junantik j-ejiptoetike kʼunib yoʼontonik pe jaʼuk li faraon xchiʼuk li yajtuneltake tsatsub yoʼontonik (Eks 9:16; 11:10; 12:29-39). Li j-ejiptoetike muʼyuk la snopik ti oy kʼusi chopol la spasbeik li sdiosike, yuʼun laj yakʼik venta ti jaʼ Jeova yakal chchapan li diosetik yuʼunike. Kʼalal echʼem xa ox li sbalunebal vokoliletike, «li Moisese lek tajek ilbil yuʼun yajtuneltak faraon xchiʼuk li krixchanoetik ta jteklum Ejiptoe» (Eks 11:3).
Jsaʼtik lek li kʼusitik kʼupil sba ta Vivliae
it-2 paj. 1140 par. 4, 5
Buchʼu skotol xuʼ yuʼune
Kʼalal albat Abraan ti chvokʼ li Isaake, te laj yakʼ sba ta ojtikinel Jeova ti jaʼ li «Dios ti skotol xuʼ yuʼune» (ʼEl Schad·dái), taje skʼan ti oyuk lek xchʼunel yoʼonton ti chkʼot ta pasel li kʼusi albat yuʼun Jeovae. Vaʼun jaʼ jech te lik yichʼ ojtikinel kʼuchaʼal «Dios ti skotol xuʼ yuʼun» ti jaʼ chakʼbe bendision li Isaak xchiʼuk li Jakobe, yuʼun jaʼ chkom ta sbaik li trato albat Abraane (Je 17:1; 28:3; 35:11; 48:3).
Jaʼ yuʼun, li Jeovae xi laj yalbe Moises ta mas tsʼakale: «Laj kakʼilan jba ta ilel ta stojolal Abraan, Isaak xchiʼuk Jakob ti voʼon li Diosun ti Buchʼu skotol xuʼ yuʼune [beʼÉl Schad·dái]. Pe muʼyuk xkakʼ jba ta ojtikinel ti Jeova jbie» (Eks 6:3). Kʼalal jech laj yal li Jeovae maʼuk skʼan xal ti mu xojtikinbeik li sbie, yuʼun li smoltotike laj onoʼox stunesik ek (Je 4:1, 26; 14:22; 27:27; 28:16). Li ta slivroal Jenesis ti jaʼ chalbe skʼoplal li moltotiletike, jaʼ noʼox vakib velta te chichʼ alel li Dios ti «Buchʼu skotol xuʼ yuʼune», pe jaʼuk li sbi Jeovae te chvinaj 172 ta velta li ta orijinal Tsʼibetik ta Ebreo Kʼope. Li moltotiletike laj yakʼik venta ti sta-o ti xichʼ albel Dios ti «Buchʼu skotol xuʼ yuʼune», akʼo mi jech, mu toʼox snaʼik kʼusi skʼan xal ta melel li biil Jeovae. Li The Illustrated Bible Dictionary (spasoj J. D. Douglas, 1980, vol. 1, paj. 572) xi chal ta sventa taje: «Li kʼusi albatik li moltotiletike, jaʼ skʼoplal li kʼusi chkʼot ta pasel ta mas tsʼakale, taje jaʼ ti xuʼ spat yoʼontonik ti chkʼot yuʼun ta pasel (ti xuʼ van jaʼ skʼan xal sadday) li kʼusi yaloj Diose (Yahweh). Jech xtok, k’alal laj yakʼ sba ta ilel li ta chʼix ti xtiltun skʼakʼale stuk noʼox jech ti kʼu yelan kʼot ta pasele, yuʼun te laj yakʼ ta ilel svuʼel xchiʼuk xkoʼolaj ti te xa oy yileluk li Yahweh ti jaʼ jech xojtikinike».
it-2 paj. 414 par. 2
Moises
Ti mu spas yuʼun laj yaʼi li kʼusi albat akʼo spas li Moisese maʼuk skʼan xal ti muʼyuk xa lek ilate. Akʼo mi jech, li Moisese laj yal ti mu spas yuʼune xchiʼuk ti mu xkʼopoj leke. Jelel xa stalelal li Moises avie, yuʼun laj toʼox yal ti tskʼan tskolta lokʼel li j-israeletik leʼ xa ta 40 jabile. Ep kʼusitik la spak-o skʼoplal kʼalal albat yuʼun Jeova ti jaʼ tskolta li j-israeletike, vaʼun laj yalbe ta jamal ti mu spas yuʼune. Akʼo mi chopol laj yaʼi Jeova ti kʼu yelan stalelal li Moisese, maʼuk skʼan xal ti muʼyuk xa lek ilate, yuʼun laj yakʼ ti jaʼuk xkʼot ta yajkʼopojel li Aaron ti jaʼ sbankile. Ta skoj ti jaʼ chkʼopoj ta stojolal Dios li Moisese, li Aarone jaʼ xa Sdios chkʼot xkaltik li Moises ta skoj ti jaʼ chkʼopoj ta stojolale, pe jaʼuk li Aarone te chkʼopoj ta stojolal stuk. Kʼalal la xchiʼin sbaik ta loʼil xchiʼuk li buchʼutik oy xa sjabilalik ta Israel xchiʼuk ti kʼu yelan la stsak sbaik ta kʼop xchiʼuk li faraone, li Moisese albat yuʼun Dios li kʼusi skʼan spase, vaʼun laj yalbe jelavel Aaron sventa snaʼ kʼuxi chchiʼin ta loʼil li faraone (li faraon taje jaʼ xa xkʼexol li faraon k’alal jatav batel Moises leʼ xa ta 40 jabile) (Eks 2:23; 4:10-17). Ta tsʼakale, li Jeovae la sbiiltas xkaltik ta yaj-alkʼop Moises li Aarone, jech kʼuchaʼal li Moisese jaʼ yaj-alkʼop li Diose yuʼun jaʼ ch-albat li kʼusi skʼan spase, li Aaron eke jaʼ ch-albat yuʼun Moises li kʼusi skʼan spase. Li Moisese albat ti chkʼot «kʼuchaʼal Dios» ta stojolal li faraone, jaʼ xkaltik, ti ch-akʼbat sjuʼel yuʼun Dios xchiʼuk ti xuʼ spas ta mantal li faraone, jaʼ yuʼun muʼyuk srasonal ti chiʼta li ajvalil ta Ejiptoe (Eks 7:1, 2).
13-19 YUʼUN JULIO
KʼUSITIK KʼUPIL SBA TA VIVLIA | EKSODO 8, 9
«Li jtoyba faraone mu snaʼ ti la skolta sba sventa xkʼot ta pasel li kʼusi oy ta yoʼonton Diose»
it-2 paj. 1105 par. 2
Pimik ta mantal
Li k’usi spasoj Dios ta stojolal li krixchanoetike, ja’ te yakʼoj ta ilel ti oy smalael yuʼun ta stojolal junantik krixchanoetik xchiʼuk ta stojolal li mukʼta lumetik akʼo mi sta-o ti xichʼik lajesele (Je 15:16; 2Pe 3:9). Junantike lek la xchʼamik li xkʼuxul yoʼonton Diose (Jos 2:8-14; 6:22, 23; 9:3-15), pe jaʼuk li yantike mas to tsatsub yoʼontonik ta stojolal Jeova xchiʼuk ta stojolal li slumale (Dt 2:30-33; Jos 11:19, 20). Li Jeovae muʼyuk tspajes li krixchanoetik ti chakʼ pimubuk yoʼontonike, jaʼ xkaltik, ti stsatsub yoʼontonike o ti xyijub li yoʼontonike. Mi laj yakʼbe slajeb li buchʼutik pimubem yoʼontonike, jaʼ te chakʼ ta ilel li stsatsal juʼel xchiʼuk ti xichʼ ojtikinbel li sbie (koʼoltaso xchiʼuk Eks 4:21; Jn 12:40; Ro 9:14-18).
it-1 paj. 1227 par. 4-6
Choplejal
Li Jeovae xuʼ stunes li buchʼutik chopolike, akʼo mi muʼyuk yichʼojik albel xuʼ skolta sbaik sventa xkʼot ta pasel li kʼusi tskʼan yoʼontone. Akʼo mi tskontrainik li Diose, oy kʼusitik tspas sventa spoj li steklumale, jech xtok, xuʼ oy kʼusi spas ti xtoybat-o skʼoplal li kʼusi tspasik li buchʼutik chopolike (Ro 3:3-5, 23-26; 8:35-39; Sl 76:10). Taje jaʼ jech chakʼ ta aʼiel li Proverbios 16:4 ti xi chale: «Li Jeovae tstunes skotol kʼusitik sventa xkʼot ta pasel li kʼusi tskʼan tspase xchiʼuk jaʼ oy ta sba ti xichʼik lajesel li buchʼutik toj chopolike».
Jun skʼelobile jaʼ li faraone, yuʼun li Jeovae la stunes Moises xchiʼuk Aaron sventa xalbeik faraon ti akʼo skolta lokʼel li j-israeletik li ta mosoile. Li Jeovae mu jaʼuk la spas ta chopol ajvalil li faraon ta Ejiptoe, pe laj yakʼ ti teuk to kuxule, laj yakʼ ta ilel xtok ti jaʼ jun chopol ajvalile xchiʼuk ti sta-o ti xichʼ akʼbel slajebe. Ti kʼu yuʼun jech la spas li Jeovae jaʼ te chal ta Eksodo 9:16: «Pe laj to kakʼ kuxian sventa xkakʼ avil juʼel xchiʼuk sventa xichʼ pukel ta spʼejel balumil li jbie».
Li lajuneb vokolil laj yichʼ akʼbel li Ejiptoe, ti jaʼ to te kʼot ta tsutsel kʼalal laj yichʼ lajesel li faraon xchiʼuk li yajsoltarotak li ta Tsajal nabe, jaʼ te vinaj ti toj echʼ noʼox tsots sjuʼel li Jeovae (Eks 7:14–12:30; Sl 78:43-51; 136:15). Li jteklumetik ti te nopol xil li Ejiptoe, jech-o chalbeik skʼoplal li kʼusi kʼot ta pasel kʼalal echʼem xa ox epal jabiletike vaʼun jaʼ jech laj yichʼ ojtikinbel li sbi Jeova ta spʼejel balumile (Jos 2:10, 11; 1Sa 4:8). Ti lajuk yichʼ milel ta anil yuʼun Jeova li Faraone, muʼyuk laj yichʼ ilel jechuk ti toj echʼ noʼox tsots sjuʼel li Jeovae xchiʼuk ti kʼuxi laj yichʼ koltael li steklumale.
Jsaʼtik lek li kʼusitik kʼupil sba ta Vivliae
it-2 paj. 1077 par. 10, 11
Jtiʼvanej vovetik
Mu xichʼ naʼel lek kʼusi bikʼtal chonetik chalbe skʼoplal li ta ebreo kʼop kʼalal chalbe skʼoplal Vivlia ta sventa li xchanibal vokoliletik kʼot ta stojolal Ejiptoe, ti jaʼ li baʼyel vokolil ti muʼyuk xa la staik ta makiel li j-israeletik ti te oyik ta Gosene (Eks 8:21, 22, 24, 29, 31; Sl 78:45; 105:31). Li jpʼel kʼop ʽA·róv xie, mu koʼoluk ti kʼu yelan yichʼoj jelubtasele, jlome chal: «xkochetik» (EMN, 1988; FS; NC; Mod; NM; VP), «vovetik» (ATI; Val, 1989), «bikʼtal chonetik» (BAS), «yaxal vovetik» (LXX), «xenen» (Val, 1989, tsʼib ta yok vun [Eks 8:21]), «skotol jeltos vovetik» (Scío; koʼoltaso xchiʼuk BR, TA) xchiʼuk «jeltos chonbolometik ti chtiʼvanike» (HM; koʼoltaso xchiʼuk DK).
Li jpʼel kʼop ta tsotsil «jtiʼvanej vovetik» xie, mu jtosuk noʼox chalbe skʼoplal. Li sme’ jtiʼvanej vovetike ta sjombe li sbekʼtal chonbolometike xchiʼuk li krixchanoetik sventa stsʼutsʼbe xchʼichʼel xchiʼuk toj kʼuxik ti bu chtiʼvane. Ta junantik yosilal Africae toj echʼ noʼox ch-epaj ti mu xa stakʼ te xijkomutike xchiʼuk ti mu xa xijxanav yuʼune. Jech oxal li jtiʼvanej vovetik taje toj ep laj yakʼbe svokol li krixchanoetik ta Ejiptoe xchiʼuk li xchonbolomike, yuʼun chamik jlomuk ta skoj taje.
w04 15/3 paj. 25 par. 9
Li kʼusi mas tsotsik skʼoplal ta slivroal Eksodo
8:26, 27. ¿Kʼu yuʼun laj yal Moises ti toj chopol chil j-ejiptoetik li milbil matanal chakʼik li j-israeletike? Li ta Ejiptoe chichʼik ta mukʼ epal chonbolometik. Jaʼ yuʼun laj yal Moises ti chikʼ lokʼel ta taki xokol balumil li j-israeletik sventa chbat yakʼbeik milbil matanal li Jeovae.
20-26 YU’UN JULIO
KʼUSITIK KʼUPIL SBA TA VIVLIA | EKSODO 10, 11
«Tsots yoʼonton echʼik li Moises xchiʼuk Aarone»
Chanbo stalelal li Jesuse: oyuk stsatsal avoʼonton xa chol mantal
6 Jnoptik xtok ti kʼuyelan laj yakʼ ta ilel stsatsal yoʼonton Moisés kʼalal la skʼopon faraón ta Egiptoe, jun ajvalil ti kuybil ta jun dios ti maʼuk noʼox yajkʼopojel diosetike, ti jaʼ la xnichʼon li dios sventa Kʼakʼal ti Ra sbie. Li ajvalil taje xuʼ van laj yichʼ ta mukʼ li slokʼol stuke, jech kʼuchaʼal la spasik yan faraonetike. Li tsatsal ajvalil taje, ti jtoyba xchiʼuk ti pim ta mantale muʼyuk toʼox buchʼu xuʼ xalbe kʼusi skʼan spas. Ti kʼusi chale yuʼun chʼunbil. Li Moisés ti bikʼit yakʼoj sba xchiʼuk ti jaʼ jun jchabichij ti manxoe, ay jayibuk velta ta stojolal li vinik taje manchuk mi muʼyuk takbil ta ikʼel. ¿Kʼusi laj yal ta stojolal faraón li Moisese? Laj yalbe ti akʼo skolta lokʼel epal miyon j-israeletik ti mosoinbilike xchiʼuk tsots laj yalbe ti ch-akʼbat tsatsal vokoliletik yuʼun Dios li Egipto mi mu skolta lokʼele. ¿Mi tsots van yoʼonton skʼan spas li Moisese? ¡Jech kʼuxi un! (Nu 12:3; Ebr 11:27).
it-2 paj. 415 par. 2
Moises
Muʼyuk xiʼik xchiʼuk laj yakʼ ta ilel xchʼunel yoʼontonik sventa skʼoponik li faraone. Li Moises xchiʼuk Aarone pas yuʼunik li kʼusi kʼanbatik ta skoj ti akʼbat yipalik yuʼun li s-espiritu Jeovae. Mi la jnopbetik skʼoplal li faraon ti jaʼ toʼox li ajvalil mas mukʼ skʼoplal ta skotole, solel jun van yutsil ti bu toʼox tspas mantale. Te xa skʼelojik li jtoyba faraon ti chalik ti jaʼ jun diose, te xchiʼuk li epal j-almantaletik yuʼune, bankilal soltaroetik, jchabivanejetik xchiʼuk smosotak, ti te oyik ek li jbabeetik ta relijione, li paleetik ti xchanojik majiae, ti jaʼik li bankilal jkontrainvanejetike. Li viniketik taje jutuk mu jechuk tsots skʼoplalik kʼuchaʼal li faraone ti jmoj kʼusi tsnopik ta sventa li yichʼel ta mukʼ diosetik ta Ejiptoe. Li Moises xchiʼuk Aarone mu junuk noʼox velta ay skʼelik, yuʼun ep ta velta ayik ta stojolal li faraone. Mas to tstsatsub batel yoʼonton li faraon ta skoj ti mu skʼan xakʼ batuk li smosotake. Yuʼun kʼalal laj xa ox yalik ti chtal li xvaxakibal vokolile, nutsatik lokʼel li Moises xchiʼuk Aarone, kʼalal echʼ xa ox li sbalunebal vokolile albatik ti mu xa sut skʼelik li faraone yuʼun mi jech la spasike ta xichʼik milel (Eks 10:11, 28).
Jsaʼtik lek li kʼusitik kʼupil sba ta Vivliae
w95 1/9 paj. 11 par. 11
Li testigoetik xchiʼuk li jecheʼ diosetike
11 Kʼalal te toʼox oyik ta Ejipto li j-israeletike, li Jeovae la stak batel li Moises ta stojolal faraone, vaʼun xi laj yalbee: «Ochan batel ti bu oy li faraone, yuʼun li voʼone laj kakʼ tsatsubuk yoʼonton xchiʼuk laj kakʼ tsatsubuk yoʼonton yajtuneltak sventa xuʼ xkakʼ ta ilel ta stojolal li senyailtak kuʼune. Jech xtok, jaʼ sventa xavalbe anichʼnabtak xchiʼuk amamobtak ti tsots tajek laj kakʼbe svokol li Ejiptoe xchiʼuk li senyailtak laj kakʼ ta ilel ta stojolalike; li voʼoxuke jaʼ jech chanaʼik ta melel ti voʼon Jeovaune» (Eks 10:1, 2). Li jchʼunej mantal j-israeletike chalbeik yalab xnichʼnabik li kʼusitik labalik sba spasoj Jeova ta stojolalike. Li alab nichʼnabiletik eke chalbeik li xnichʼnabike, taje jech la spasik-o talel. Jaʼ jech mu xchʼay-o ta sjolik li kʼusitik labalik sba spasoj tal li Jeovae. Li avi eke, li totil meʼiletike jaʼ oy ta sbaik xchanubtasel li yalab xnichʼnabike (Dt 6:4-7; Pr 22:6).
it-1 paj. 895 par. 7
Chlokʼik batel
Labal sba ti kʼu yelan laj yakʼ ta ilel sjuʼel li Jeova kʼalal la skolta lokʼel li j-israeletike xchiʼuk jaʼ jech la stoybe skʼoplal li sbie. Kʼalal te xa oyik ta tiʼ nabe, li Moisese la sbeiltas li xnichʼnabtak Israel sventa xkʼejinike, vaʼun li meʼ j-alkʼop Miriam ti jaʼ xvix li Moisese, la stsak jun pandereta xchiʼuk laj yalbe li yan antsetik ti jechuk spasik ek sventa jmojuk x-akʼotajik xchiʼuk tstakʼbeik sutel ta kʼejoj li viniketike (Eks 15:1, 20, 21). Solel nom xa xil sbaik li j-israeletik xchiʼuk li yajkontraike. Kʼalal lokʼemik xa ox ta Ejipto li j-israeletike muʼyuk xa buchʼu chopol kʼusi xuʼ spasbatik mi jaʼuk jkotuk chonbolom, mi jaʼuk jkotuk tsʼiʼ xvojvun ta stojolalik (Eks 11:7). Li ta slivroal Eksodoe muʼyuk chal mi te cham ta tsajal nab li faraon xchiʼuk yajsoltarotake, pe li ta Salmo 136:15 jamal chal ti Jeovae te «jikʼav yuʼun ta Tsajal nab li faraon xchiʼuk yajsoltarotake».
27 YUʼUN JULIO-2 YUʼUN AGOSTO
KʼUSITIK KʼUPIL SBA TA VIVLIA | EKSODO 12
«¿Kʼusi skʼan xal li Kʼin Koltael ta stojolal li yajtsʼaklomtak Kristoe?»
w07 1/1 paj. 20 par. 4
Xkuxet noʼox avoʼontonik
4 Li Jesuse cham ta 14 yuʼun Nisan ta sjabilal 33 ta jkʼakʼaliltik. Li vaʼ kʼakʼale jaʼo xmuyubaj tspasik li Kʼin Koltael ta Israele. Li utsʼ alaliletike tstiʼik jkot chʼiom chij ti muʼyuk xchamele, ti jaʼ chvulesbat-o ta sjolik j-israeletik ti muʼyuk xlaj ta milel li sba xnichʼonike. Yuʼun li anjele la smilbe skotol li sba xnichʼon j-ejiptoetik ta 14 yuʼun Nisan ta sjabilal 1513 kʼalal muʼyuk toʼox talem Jesuse (Eks 12:1-14). Li chʼiom chij tstiʼik ta Kʼin Koltaele jaʼ senyail li kʼusi tspas Jesuse, ti xi laj yalbe skʼoplal li jtakbol Pabloe: «Kʼot xa ta milbil matanal sventa Kʼin Koltael kuʼuntik li Kristoe» (1Ko 5:7). Jech kʼuchaʼal li xchʼichʼel chʼiom chije, li xchʼichʼel Kristoe chakʼbe xkuxlejal epal krixchanoetik (Jn 3:16, 36).
it-2 paj. 603 par. 3
Kʼin Koltael
Junantik li kʼusitik toʼox tspasik ta Kʼin Koltaele kʼot ta pasel ta stojolal Jesus. Jun ti bu kʼot ta pasele, jaʼ ti la sbonik ta chʼichʼ li snaik ta Ejipto li j-israeletik sventa mu xichʼ milel yuʼun anjel li sba xnichʼnabike. Li Pabloe laj yal ti buchʼutik tʼujbil chbatik ta vinajele xkoʼolajik kʼuchaʼal li sba nichʼnabiletike (Ebr 12:23) xchiʼuk ti jaʼ pojatik yuʼun Kristo kʼalal la smal li xchʼichʼele (1Te 1:10; Ef 1:7). Jech xtok, li chʼiom chij tstiʼik ta Kʼin Koltaele muʼyuk tskʼasbeik mi junuk sbakil. Li Jesus eke albil xa onoʼox skʼoplal ti muʼyuk chichʼ kʼasbel mi junuk sbakile, taje jech kʼot ta pasel kʼalal chame (Sl 34:20; Jn 19:36). Li kʼinetik la spasik Judaetik ta epal jabile jaʼ snakʼobal Mantal li kʼusitik lek chtal ta tsʼakale xchiʼuk laj yichʼ alel ti jaʼ chkʼot ta «Xchʼiom Chij Dios» li Jesukristoe (Ebr 10:1; Jn 1:29).
13 Li jaykʼol achʼ kuxlejal chtale ep kʼusitik tsotsik skʼoplal chchanik, ti tsjelubtasbe komel yalab xnichʼnab li totil meʼiletike. Jun taje jaʼ ti chchabi yajtuneltak li Jeovae. Li ololetike la xchanik ti oy stalelaltak li Diose xchiʼuk ti mu nomuk oy ta stojolalike, ti kuxul xchiʼuk ti oy ta melele, ti oy ta yoʼonton li steklumale xchiʼuk ti tskoltae. Jaʼ jech laj yakʼ ta ilel kʼalal kuxul laj yiktabe yalab xnichʼnab j-israeletik «cʼalal la smilbe sba xnichʼnab egiptoeti[ke]».
14 Li avie, li totil meʼiletik yajtsʼaklomtak Cristoe mu persauk chalbeik jujun jabil yalab xnichʼnabik li sloʼilal kʼin Koltael taje. Pe ¿mi chavakʼbe xchan li kʼusi ta jchantik-o yuʼun li taje, ti jaʼ Jchabivanej yuʼun steklumal li Diose? ¿Mi chakʼik venta ti jpʼel ta avoʼonton achʼunoj ti chchabi-o yajtuneltak li Jeovae? (Sl 27:11; Is 12:2). ¿Mi ta slekil avoʼonton chachanubtas li ta mantal liʼe, ti mu ta uteluk o ti naka noʼox chavaptabee? Mi jech chapase, jaʼ jech chakolta sventa tspat yoʼontonik ta stojolal Jeova.
Jsaʼtik lek li kʼusitik kʼupil sba ta Vivliae
it-2 paj. 601 par. 5
Kʼin Koltael
Li lajuneb vokolil laj yichʼik akʼbel li j-ejiptoetike jaʼ te laj yichʼ ilel ti muʼyuk kʼusi xuʼ spasik li sdiosike, li slajunebal vokolile mu xkoʼolaj kʼuchaʼal li yantike, yuʼun jaʼ te laj yichʼ milel li sba nichʼoniletik ta Ejiptoe (Eks 12:12). Li jkot chʼiom tot chije solel chʼul chil li dios Rae, kʼalal tsbonik ta xchʼichʼel chʼiom chij li stiʼ snaike toj echʼ noʼox chopol chilik li j-ejiptoetike. Chʼul chilik xtok li vakaxe, jaʼ yuʼun kʼalal cham li sba xnichʼonike jaʼ te vinaj ti muʼyuk kʼusi xuʼ spas li sdiosik Osirise. Li faraon eke ta xichʼ ichʼel ta mukʼ ta skoj ti jaʼ la xnichʼon li dios Rae, pe kʼalal cham li sba xnichʼone, te laj yichʼ ilel ti muʼyuk kʼusi spas yuʼunik li Ra xchiʼuk li faraone.
it-1 paj. 548 par. 9
Tsobajel
Ti kʼu yuʼun stuk noʼox jech li «chʼul tsobajeletik» taje, jaʼ ti mu stakʼ x-abtejike. Jech kʼuchaʼal liʼe, li ta sba kʼakʼal xchiʼuk li ta svukubal kʼakʼal li ta Skʼinal Pan ti Muʼyuk Slevaduraile ta spasik «chʼul tsobajel», jaʼ yuʼun xi laj yal li Jeovae: «Mu stakʼ xa-abtejik mi jutebuk li vaʼ kʼakʼaletike. Jaʼ noʼox skʼan xapas aveʼelik ti kʼu yepal chalajesik ta jujuntale» (Eks 12:15, 16). Pe li paleetike ta xakʼbeik smoton Jeova li ta «chʼul tsobajeletike» (Le 23:37, 38), ti jech tspasike maʼuk me skʼan xal ti muʼyuk xa chchʼunik li mantal ta sventa ti mu xuʼ x-abtejike. Li vaʼ kʼakʼale maʼuk me sventa chkuxik, yuʼun jaʼ sventa tsmakʼlin sbaik ta mantal. Li ta savado jujun xemanae tstsob sbaik li jteklum sventa chichʼik ta mukʼ Dios xchiʼuk te ch-akʼbatik beiltaseletik. Ta xichʼik chanbel xchiʼuk ta xichʼik albel lek smelolal li Skʼop Diose, ti jaʼ jech laj yichʼ pasel ta mas tsʼakal li ta snail tsobobbailetike (Ech 15:21). Ti kʼu yuʼun muʼyuk ch-abtejik li ta jujun savado xchiʼuk li ta yan «chʼul tsobajeletike», jaʼ sventa tspasik orasion, tsnopbeik skʼoplal li Jpasvaneje xchiʼuk li kʼusi oy ta yoʼonton tspase (kʼelo ASAMBLEA).