KʼALAL CHTOY STOJOL LI KʼUSITIKE
Oyuk kʼusi xkakʼbetik li yantike
Mi chkil jvokoltik ta skoj ti yakal chtoy stojol li kʼusitik chtun kuʼuntike, xuʼ van ta jnoptik ti mu xa kʼusi stakʼ xkakʼbetik li yantike. Pe kʼalal chkil jvokoltik ta takʼine, ¿mi anaʼoj ti xuʼ skoltautik mi oy kʼusi chkakʼbetik li yantike? Jkʼeltik batel kʼuxi xuʼ jech jpastik, pe ti jtsʼin jtakʼintik xtoke.
¿KʼU YUʼUN TSOTS SKʼOPLAL TAJE?
Akʼo mi jsetʼjuteb noʼox li kʼusi chkakʼbetik yantike, xijmuyubaj noʼox xchiʼuk oy jbalil chkaʼi jbatik. Jech xtok, oy jlom doktoretike yakʼojik venta ti kʼalal jech ta jpastike, muʼyuk mas chij-ipaj. Yuʼun tskoltautik sventa mu masuk jvul koʼontontik (ansiedad, estrés), ti mu xmuy jpresiontike xchiʼuk ti mu masuk kʼusi kʼux ip chkaʼitike. Pe maʼuk noʼox, yuʼun tskoltautik xtok sventa lekuk xijvay.
Mi nopem xkaʼitik ta jkoltatik yantik ta takʼin o mi oy yan kʼusi chkakʼbetike, muʼyuk mas vokol chkaʼitik skʼanel koltael kʼalal jaʼo chtun kuʼuntik eke. Xi chal Howard ti te nakal ta Inglaterrae: «Te noʼox jsatkutik xchiʼuk kajnil sventa jkoltakutik li buchʼutik oy kʼusi chtun yuʼunike. Vaʼun, kʼalal oy kʼusi chtun kuʼunkutik eke, mu xa masuk vokol chkaʼikutik skʼanel koltael». Li buchʼutik ta sjunul yoʼonton chakʼik li kʼusitik oy yuʼunike muʼyuk onoʼox smalaojik ti jechuk x-akʼbatik eke. Pe xuʼ sta lek yamigotakik ti oy ta yoʼonton chkoltaatik kʼalal jaʼo chtun yuʼunik eke.
LI KʼUSI XUʼ JPASTIKE
Kakʼbetik yantik li kʼusitik oy kuʼuntike. Xuʼ van juteb noʼox kʼusi x-ayan kuʼuntik, pe oy onoʼox kʼusi stakʼ xkakʼbetik li yantike akʼo mi jsetʼjuteb noʼox veʼlil. Li Duncan xchiʼuk yutsʼ yalal ti te nakalik ta Ugandae povreik tajek. Akʼo mi jech, lek snaʼ xakʼik li kʼusitik oy yuʼunike. Xi chal li Duncane: «Li jujun domingoe, nopem xkaʼi xchiʼuk kajnil ti oy buchʼu chkikʼ batel ta jnakutike xchiʼuk ta jmeltsankutik juteb veʼlil. Toj lek chkaʼikutik ti ta jchiʼinkutik li yantike».
Pe kʼalal chkakʼbetik yantik li kʼusitik oy kuʼuntike, skʼan jkʼeltik lek ti mu xil-o svokol kutsʼ kalaltik ta skoj ti jaʼ muʼyuk xa kʼusi chkom yuʼunike (Job 17:5).
Jpastik liʼe: Oyuk buchʼu xkikʼtik ta veʼel akʼo mi jsetʼjuteb noʼox kʼusi jmeltsantik o mi jaʼ noʼox oy kʼusi xkuchʼtik. Mi oy kʼusi muʼyuk xa ta jtunestike, ¿mi xuʼ van jkʼelanbetik junuk kamigotik o kamigatik o junuk jlakʼnatik ti xuʼ van xtun yuʼune?
Oyuk to yan kʼusi jpastik. Oy to kʼusitik xuʼ xkakʼbetik yantik ti toj ep sbalile xchiʼuk ti muʼyuk chlaj jtakʼintik yuʼune. Jech kʼuchaʼal liʼe, xuʼ jchʼak jkʼakʼaliltik xchiʼuk ti oyuk kʼusi jpastik sventa jkoltatik li yantike. Jech xtok, li kʼusi chkaltike xuʼ xkʼot kʼuchaʼal jun matanal. Jaʼ yuʼun, kalbetik yantik ti toj ep sbalil chkiltike xchiʼuk ti jkʼanojantike.
Jpastik liʼe: Jkoltatik yantik ta smeltsanel mi oy kʼusi sok ta snaike o xuʼ xbat jmanbetik li kʼusi chtun yuʼunike. Jech xtok, xuʼ oy kʼusi jtsʼibabetik echʼel junuk kamigotik o kamigatik sventa jtojbetik ta vokol li kʼusi la spas ta jtojolaltike o xuʼ jtakbetik batel junuk mensaje.
Mas me xijmuyubaj mi chkakʼbetik yantik li kʼusitik oy kuʼuntike.