«Mu me chopoluc spacol xavacʼbeic li bochʼo chopol cʼusi chaspasboxuque»
«Mu me chopoluc spacol xavacʼbeic li bochʼo chopol cʼusi chaspasboxuque. Aqʼuic persa spasel cʼusi lec ta stojol scotol cristianoetic.» (ROMANOS 12:17.)
1. ¿Kʼusi talelalil chakʼ ta ilel epal krixchanoetik?
STALEL onoʼox ti tspak skʼoplal li jun olol kʼalal chujat yuʼun yan olole. Kʼux ta alel ti maʼuk noʼox tspak skʼoplalik li ololetike. Oy ep mukʼta krixchanoetik ti jech tspasik eke. Kʼalal oy buchʼu kʼusi tspasbatike, tspakik sutel ek. Melel onoʼox ti maʼuk batsʼi chujvanik batele, pe ep buchʼutik pʼij ti kʼuyelan tspak sutel skʼoplalike. Oyikʼal van chchopol loʼiltaik li buchʼu chopol kʼusi la spase o xuʼ van tsabeik yan smelolal sventa chakʼbeik svokol. Pe, akʼo mi jeltos ti kʼuyelan tspasike jun noʼox ti kʼusi tskʼanike: jaʼ ti tspak skʼoplalike.
2. 1) ¿Kʼu yuʼun chkakʼbetik yipal sventa mu jpak sutel jkʼoplaltik li yajtsʼaklomutik Cristoe? 2) ¿Kʼusi sjakʼobiltak ta jkʼeltik, xchiʼuk kʼusi kapituloal ta Vivlia ta jchantik batel?
2 Melel onoʼox ti jkotoltik oy ta koʼontontik ti ta jkʼan ta jpak jkʼoplaltike, pe li melel yajtsʼaklomutik Cristoe chkakʼ kipaltik stsalel, jaʼ jech ta jchʼuntik li kʼusi laj yal jtakbol Pablo ti xie: «Mu me chopoluc spacol xavacʼbeic li bochʼo chopol cʼusi chaspasboxuque», xi (Romanos 12:17). ¿Kʼusi tstij koʼontontik sventa xkakʼ ta jkuxlejaltik li mantal ti tsots skʼoplal taje? ¿Buchʼutik ti skʼan mu jpakbetik sutele? ¿Kʼusitik sbalil ta jtatik kʼalal muʼyuk ta jpak jkʼoplaltike? Sventa ta jtakʼtik li sjakʼobiltak taje, jchantik li yan versikuloetik laj yal Pabloe. Li ta kapitulo 12 yuʼun Romanose te ta jchantik ti buchʼu muʼyuk tspak sutel skʼoplale jaʼ tspas li kʼusi oy ta sba spasele, chkʼanvan xchiʼuk snaʼoj ti oy noʼox spajeb li kʼusitik spas yuʼune. Jujuntal ta jkʼeltik batel li oxtos taje.
«Jaʼ yuʼun [...], ta jcʼanboxuc vocol»
3, 4. 1) ¿Kʼusitik chalbe skʼoplal Pablo ta slikebal tal kapitulo 12 yuʼun Romanos xchiʼuk kʼu yuʼun tsots skʼoplal ti la stunes li jpʼel kʼop «jaʼ yuʼun» ti xie? 2) Li xkʼuxul yoʼonton Diose, ¿kʼusi skʼan chtijbat-o yoʼontonik ta spasel jechuk li yajtsʼaklomtak Cristo ta Romae?
3 Ta slikebal tal kapitulo 12, li Pabloe chalbe skʼoplal chantos kʼusitik ta xkuxlejal li yajtsʼaklomtak Cristoe: ti kʼuyelan chkil jbatik xchiʼuk li Jeovae, li kermanotaktik ta chʼunolajele, li buchʼutik maʼuk jchʼunolajeletike xchiʼuk li ajvaliletike. Baʼyel, li jtakbole chakʼ kiltik ti oy jun srasonal toj tsots skʼoplal ti mu jpak jkʼoplaltike xchiʼuk ti tsaluk kuʼuntik li yan jchopol talelaltike. Xi la stsʼibae: «Jaʼ yuʼun quermanotac, ta sventa ti ep la xcʼuxubinoxuc li Diose, ta jcʼanboxuc vocol ta atojolic», xi (Romanos 12:1). Jkʼeltik li jpʼel kʼop «jaʼ yuʼun» ti xie, ti koʼol xchiʼuk «ta sventa li kʼusi laj xa kaltike». Yan ti kʼuyelan xuʼ xichʼ alel li kʼusi laj yal Pabloe jaʼ liʼi: «Ta sventa li kʼusi naka to laj kalboxuk smelolale, ta jkʼanboxuk vokol ti akʼo xa pasik li kʼusi liʼ cha kalboxuke». ¿Kʼusi ti laj yalbe smelolal li yajtsʼaklomtak Cristo ta Romae?
4 Li baʼyel buluchib kapitulo ta skartae, li Pabloe laj yalbe skʼoplal li alakʼ sba kʼusi albil xuʼ tstaik ox ta skotolik li Israele, pe li avie, taje xuʼ tstaik li judioetik xchiʼuk li jyanlumetike: jaʼ ti xuʼ ch-ajvalilajik xchiʼuk Cristo li ta Ajvalilal yuʼun Diose (Romanos 11:13-36). Jaʼ noʼox ta sventa xkʼuxul yoʼonton Dios laj yichʼ tael li kʼupil sba matanal taje. Jech ta melel, chkʼuxubinatik tajmek yuʼun Dios li yajtsʼaklomtak Cristo taje. ¿Kʼu van yelan skʼan stsakik ta mukʼ taje? Skʼan stojik ta vokol ta sjunul yoʼontonik ti jechuke xchiʼuk jaʼ chtijbat-o yoʼontonik ta spasel jechuk li kʼusi xi la stsʼiba Pabloe: «Acʼo avacʼbeic sventain o [ti] abecʼtalique, yuʼun jech jaʼ cuxul matanal chcʼot, jaʼ chʼul matanal; toj lec xcuxet yoʼnton yuʼun li Diose. Jaʼ jech li mero yichʼel ta mucʼ Dios tscʼan chapasique», xi (Romanos 12:1). Veno, ¿kʼuxi chakʼ sbaik ta «matanal» ta stojolal Dios li yajtsʼaklomtak Cristo taje?
5. 1) ¿Kʼuxi xuʼ chakʼ sba ta «matanal» ta stojolal Dios li jun krixchanoe? 2) ¿Kʼusi beiltasel skʼan x-abtej ta xkuxlejal li yajtsʼaklomtak Cristoe?
5 Xi chalbe batel smelolal li Pabloe: «Mu me xachanbeic stalel li cristianoetic liʼ ta banamile. Jaʼ tscʼan chjel batel atalelic li voʼoxuque, jech ch-achʼub batel li cʼusi chanopique, jech chlic avotquinic batel cʼusi tscʼan li Diose, jaʼ li cʼusitic lec chile, li cʼusitic tuqʼue», xi (Romanos 12:2). Maʼuk chakʼik akʼo xventainbat snopbenik yuʼun li balumile, moʼoj, yuʼun skʼan chachʼubtas li snopbenike sventa jechuk snopbenik kʼuchaʼal Cristo (1 Corintios 2:16; Filipenses 2:5). Jaʼ jech li ta jkʼakʼaliltik eke, jaʼ me skʼan x-abtej ta xkuxlejal skotol li melel yajtsʼaklomtak Cristo li beiltasel taje.
6. Ti chkakʼ ta jkuxlejaltik li mantal chal Romanos 12:1, 2, ¿kʼusi tstij koʼontontik sventa mu jpak jkʼoplaltik?
6 ¿Kʼuxi tskoltautik li kʼusi chal Romanos 12:1, 2? Jech kʼuchaʼal li yajtsʼaklomtak Cristo ta Roma ti tʼujbilike, ta sjunul koʼontontik ta jtojbetik ta vokol Dios li svinajebtak xkʼuxul yoʼonton ta jtojolaltike xchiʼuk ti jujun kʼakʼal chakʼ kiltike. Jaʼ yuʼun, li stojbel ta vokol Diose jaʼ tstij koʼontontik ti xi jtun ta stojolal ta skotol kipaltik, jtunes kʼusitik kuʼuntik xchiʼuk li jpʼijiltike. Jech xtok, jaʼ tstij koʼontontik ta yakʼel kipaltik sventa mu jnoptik kʼuchaʼal li balumile, ti jaʼuk jech jnoptik kʼuchaʼal Cristoe. Kʼalal jech ta jnoptik kʼuchaʼal Cristoe, te me chvinaj ti kʼuyelan ta jkʼopon kermanotaktike xchiʼuk li buchʼutik maʼuk jchʼunolajeletike (Gálatas 5:25). Ta sventa li kʼusi yakal xkalbetik skʼoplale, mi jech ta jnoptik kʼuchaʼal Cristoe, jnaʼojtik me ti jech oy ta jbatik stsalel ti ta jkʼan ta jpak jkʼoplaltike (1 Pedro 2:21-23).
«Cʼanvananic me ta melel; mu me xacuy noʼox abaic»
7. ¿Kʼusi kʼanelal chichʼ albel skʼoplal li ta kapitulo 12 yuʼun Romanose?
7 Pe maʼuk noʼox ti jnaʼojtik jech oy ta jbatik spasele, yuʼun oy yan srasonal ti mu jpak jkʼoplaltike: jaʼ li kʼanelale. Jkʼeltik batel kʼuyelan chalbe smelolal jtakbol Pablo li xchaʼtosal kʼusi tstij koʼontontike. Li ta karta sventa jromaetike, li Pabloe stunesoj xaʼox jayibuk velta li jpʼel kʼop a·gá·pe ta griego kʼope, sventa chalbe skʼoplal li kʼanelal yuʼun Dios xchiʼuk Cristo ta jtojolaltike (Romanos 5:5, 8; 8:35, 39). Pe li ta kapitulo 12 jelel smelolal tstunes: jaʼ chalbe skʼoplal li kʼanelal kuʼuntik ti xuʼ chkakʼbetik yil li jchiʼiltaktike. Akʼo mi baʼyel chalbe skʼoplal ti mu jmojuk yelan li matanal akʼbilutik yuʼun Diose, chal kaʼitik ti oy kʼusi xuʼ jchʼiestik jkotoltike, jaʼ liʼe: «Cʼanvananic me ta melel; mu me xacuy noʼox abaic» (Romanos 12:4-9). Jech ta melel, li skʼanel jchiʼiltaktike jaʼ jmarkailtik ti jaʼutik melel yajtsʼaklomutik Cristoe (Marcos 12:28-31). Jaʼ yuʼun li Pabloe chalbutik ti akʼo jkʼeltik lek mi ta sjunul koʼonton chi jkʼanvanutik.
8. ¿Kʼuxi xuʼ xkakʼtik ta ilel ti chi jkʼanvanutik ta melele, ti muʼyuk ta jkuy noʼox jbatike?
8 Vaʼun, li Pabloe chakʼ kiltik kʼuyelan ta akʼel ta ilel li melel kʼanele, ti muʼyuk ta jkuy noʼox jbatike, yuʼun xi chal batele: «Contrainic li cʼusitic chopole; jaʼ acʼo avoʼntonic spasel li cʼusitic leque», xi (Romanos 12:9). Li jpʼel kʼop «contrainic» xchiʼuk «jaʼ acʼo avoʼntonic» ti xie, tsots mantal chal. Li sbatsʼi melolal li jpʼel kʼop «contrainic» ti xie, xuʼ xichʼ jelubtasel xtok kʼuchaʼal «tsots xa pʼajik». Maʼuk noʼox skʼan jpʼajtik li kʼusitik chopol chkʼot ta pasel ta skoj li choplejale, moʼoj, yuʼun jaʼ skʼan jpʼajtik li choplejal stuke (Salmo 97:10). Yan li jpʼel kʼop «jaʼ acʼo avoʼntonic» ti xie, likem tal ta jpʼel kʼop ta griego ti sbatsʼi melolale jaʼ «pakʼ abaik (ta stojolal kʼusiuk)». Li yajtsʼaklom Cristo ti chkʼanvan ta melele tspakʼ sba, chnochʼan sba ta jyalel li ta lekil oʼontonale ti jech mu xa xtʼol-o li ta stalelale.
9. ¿Kʼusi ep ta velta chal akʼo jpastik li jtakbol Pabloe?
9 Li ta slajebtik xa batel kapitulo 12, li Pabloe ep ta velta chalbe skʼoplal jtos ti kʼuyelan chichʼ akʼel ta ilel li kʼanelale: «Cʼanbeic bendición li bochʼo chascontrainoxuque. Cʼanbeic slequilalic; mu xacʼanbeic slajel xchamelic». «Mu me chopoluc spacol xavacʼbeic li bochʼo chopol cʼusi chaspasboxuque.» «Mu me xapac acʼoplal atuquic.» «Mu me jaʼuc xastsaloxuc li cʼusi chopole. Jaʼ tsalic ta sventa cʼusi lec li cʼusi chopole», xi. (Romanos 12:14, 17-19, 21.) Li kʼusitik laj yale lek jamal chakʼ ta ilel ti kʼuyelan skʼan ta jtsaktik ta mukʼ li buchʼutik maʼuk jchʼunolajeletike, manchuk mi chi skontrainutik.
«Cʼanbeic bendición [ta stojolal] li bochʼo chascontrainoxuque»
10. ¿Kʼu yelan xuʼ jkʼanbetik bendision ta stojolal li kajkontratike?
10 Jnoptik ta sventa li tojobtasel laj yal Pablo ti jkʼanbetik bendision ta stojolal li buchʼu tskontrainutike (Romanos 12:14). ¿Kʼuxi xuʼ ta jchʼuntik li mantal taje? Li Jesuse xi laj yalbe li yajtsʼaklomtake: «Cʼuxubino avajcontraic; cʼopanbeic Dios ta stojol li bochʼotic chayutsʼintaoxuque», xi (Mateo 5:44; Lucas 6:27, 28). Jech oxal chaʼa, ti kʼuyelan xuʼ jchʼuntik li mantal taje, jaʼ ti jkʼoponbetik Dios li kajkontratike, ti jkʼanbetik ta sjunul koʼontontik Jeova ti akʼo xjambat sat ta mantal mi yuʼun mu snaʼ li kʼusi tspas li buchʼu chilbajinutike (2 Corintios 4:4). Oyikʼal van labal chkiltik ti jkʼanbetik Dios akʼo xakʼbe sbendision li buchʼutik tskontrainutike. Manchuk mi jech, kʼalal chkakʼbetik mas yipal sventa xkoʼolaj jnopbentik kʼuchaʼal Cristoe, mas me kʼun chkaʼitik ti akʼo jkʼantik li kajkontratike (Lucas 23:34). ¿Kʼusi xuʼ chkʼot ta pasel ti chkakʼtik ta ilel li kʼanelal taje?
11. 1) ¿Kʼusi chakʼ jchantik li stalelal Estebane? 2) Jech kʼuchaʼal kʼot ta stojolal li Pabloe, ¿kʼusi xuʼ chkʼot ta pasel ta stojolal li jlom jnutsvanejetike?
11 Jun ti buchʼu la spas orasion ta stojolal yajkontratake, jaʼ li Estebane, ti takʼbat li kʼusi la skʼan ta orasione. Mu toʼox jaluk yechʼel li Pentecostés ta sjabilal 33, li buchʼutik tskontrainik li stsobobbail yajtsʼaklomtak Cristoe la stsakik li Estebane, la xjochik lokʼel ta Jerusalén vaʼun laj yakʼbeik ton. Pe kʼalal jutuk xaʼox skʼan xchame, xi tsots laj yale: «Cajval [Jeova], mu me xavacʼbe xcuch smulic li jchiʼiltac liʼi», xi (Hechos 7:58–8:1). Kʼalal la skʼopon Dios ta stojolal jkontrainvanejetik li Estebane, jun li buchʼu te toʼox oy li ta skʼakʼalil taje jaʼ li Sauloe, ti la skʼel xchiʼuk lek laj yil ti la smilik li Estebane. Ta tsʼakale, li chaʼkuxesbil Jesuse laj yakʼ sba ta ilel ta stojolal li Sauloe, vaʼun laj yikta sba ta yilbajinel li yajtsʼaklomtak Cristoe. Jech, och ta yajtsʼaklom Cristo ek, kʼot ta jtakbol Pablo ti jnaʼojtik ti jaʼ li buchʼu la stsʼiba li karta sventa jromaetike (Hechos 26:12-18). Jamal ta aʼiel chaʼa ti jech kʼuchaʼal la skʼan ta s-orasion li Estebane, li Jeovae la spasbe perton smul li Pabloe, ti la snutsbe li yajtuneltake (1 Timoteo 1:12-16). Jaʼ yuʼun xi laj yalbe jchʼunolajeletik li Pabloe: «Cʼanbeic bendición [ta stojolal] li bochʼo chascontrainoxuque», xi. Snaʼoj lek ti xuʼ chkʼotik ta yajtuneltak Dios li buchʼutik tsnutsvanike, yuʼun jaʼ jech ikʼot ta stojolal li stuke. Li avi eke oy jnutsvanejetik ti pasemik ta jchʼunolajeletik ta skoj ti yilojik mu snaʼ saʼik kʼop li yajrextikotak Jeovae.
«[Akʼik] persa ti muʼyucuc cʼop avuʼunic achiʼuquic scotol cristianoetique»
12. ¿Kʼuxi ti chkaltik snitoj sba li mantaletik ta jtatik ta Romanos 12:9 xchiʼuk 17?
12 Li Pabloe chalbutik ti akʼo jtsaktik lek ta mukʼ li krixchanoetike, manchuk mi maʼuk jchʼunolajeletik: «Mu me chopoluc spacol xavacʼbeic li bochʼo chopol cʼusi chaspasboxuque», xi. Li tojobtasel taje jaʼ jech chkʼot ta pasel ta sventa li kʼusi laj xa onoʼox yal ti xie: «Contrainic li cʼusitic chopole», ti xie. Jech, mi ta jtunestik li kʼusitik chopol sventa ta jpak-o jkʼoplaltike, mu me xuʼ xkaltik ti jpʼajojtik taje. Yuʼun taje skontrainoj me li mantal ti «cʼanvananic me ta melel; mu me xacuy noʼox abaic», ti xie. Li yan tojobtasel chal Pabloe jaʼ liʼe: «Aqʼuic persa spasel cʼusi lec ta stojol scotol cristianoetic», xi (Romanos 12:9, 17). ¿Kʼuxi xuʼ xkakʼ ta jkuxlejaltik li kʼusi laj yale?
13. ¿Kʼusi skʼan xal ti «ta stojol scotol cristianoetic» ta jpastik li kʼusitike?
13 Kʼalal laj yal Pablo taje, stsʼibaoj xaʼox li skarta ti la stakbe batel li jcorintioetike, ti bu xi chalbe skʼoplal li kontrainel yakal chilik li jtakboletike: «Vuʼuncutic chcacʼcutic labajuc, chcacʼcutic elov liʼ ta banamil ta stojol li cristianoetique xchiʼuc ta stojol li jʼalmantaletique. [...] Puru chopolcʼoptael chquichʼcutic, pero li vuʼuncutique puru bendición ta jcʼanbecutic. Ep chquichʼcutic utsʼintael, pero ta jtsʼiccutic. Chopol chiyalbun jcʼoplalcutic, pero ta lequil cʼop ta jcʼopancutic», xi (1 Corintios 4:9-13). Li melel yajtsʼaklomutik Cristo eke solel yakʼoj-o satik ta jtojolaltik li krixchanoetik ta balumile. Bateltike, kʼalal chilik li kʼusitik lek ta jpastik li buchʼutik oy ta jpat jxokontike, xuʼ van jaʼ chtijbat-o yoʼontonik ta yaʼiel li mantal chkaltike, yuʼun chilik ti manchuk mi chkil jvokoltike lek-o ta jpas kabteltik (1 Pedro 2:12).
14. ¿Bu to kʼalal xuʼ kuʼuntik ti muʼyuk ta jsaʼtik kʼop ta stojolal jchiʼiltaktike?
14 Tana un, ¿bu to kʼalal skʼan mu jsaʼtik kʼop ta stojolal li jchiʼiltaktike? Jaʼ to ti bu kʼalal xuʼ kuʼuntike. Xi laj yalbe yermanotak ta chʼunolajel li Pabloe: «Li cʼusi oy ta aventaic ti me xuʼe, jaʼ ti acʼo avaqʼuic persa ti muʼyucuc cʼop avuʼunic achiʼuquic scotol cristianoetique», xi (Romanos 12:18). Li jpʼel kʼop «li cʼusi oy ta aventaic» xchiʼuk «me xuʼe» ti xie, chakʼ ta ilel ti mu skotoluk ora chʼabal kʼope. Jech kʼuchaʼal liʼe, muʼyuk me srasonal ti chkiktatik ta xchʼunbel smantal Dios ta skoj noʼox ti mu jkʼantik kʼope (Mateo 10:34-36; Hebreos 12:14). Akʼo mi jech, ta jpastik ti bu kʼalal xuʼ kuʼuntik sventa mu xlik kʼop kuʼuntik xchiʼuk «scotol cristianoetique» xchiʼuk ti ta jchʼuntik xtok li tukʼil beiltaseletike.
«Mu me xapac acʼoplal atuquic»
15. ¿Kʼusi srasonal ta jtatik ta Romanos 12:19 sventa mu jpak jkʼoplaltike?
15 Li Pabloe chalbutik yan srasonal ti tsots skʼoplal mu jpak jkʼoplaltike: jaʼ ti oy noʼox spajeb li kʼusitik spas kuʼuntike. Xi la stsʼibae: «Voʼoxuc ti lec jcʼanojoxuque, mu me xapac acʼoplal atuquic. Jaʼ acʼbeic spac sutel stuc li Diose. Yuʼun jech tsʼibabil ta scʼop Dios: “Vuʼun oy ta jventa ta xcacʼbe spacol; vuʼun jtuc ta xcacʼbe stoj”, xi li Cajvaltic Diose», xi (Romanos 12:19). Li buchʼu tskʼan tspak skʼoplal stuke, muʼyuk tstsak ta venta ti oy noʼox spajeb li kʼusitik tspase, yuʼun jaʼ tskʼan tspas li kʼusi jaʼ noʼox oy sderecho ta spasel li Diose (Mateo 7:1). Jech xtok, kʼalal tspak skʼoplal stuke, chakʼ ta ilel ti muʼyuk spatoj yoʼonton ta stojolal li kʼusi xi yaloj li Jeovae: «Vuʼun jtuc ta xcacʼbe stoj», ti xie. Yan li melel yajtsʼklom Cristoe spatoj yoʼonton ta stojolal Jeova ti jaʼ «ta xchapan cʼusi tscʼanic [...] li bochʼotic tʼujbilic yuʼune» (Lucas 18:7, 8; 2 Tesalonicenses 1:6-8). Snaʼoj ti oy noʼox spajeb li kʼusitik spas yuʼune, jaʼ yuʼun chakʼ ti jaʼ akʼo spak sutel li Diose (Jeremías 30:23, 24; Romanos 1:18).
16, 17. 1) ¿Kʼusi smelolal ti chichʼ tokanbel tsanal akʼaletik ta sjol jun krixchanoe? 2) Alo kaʼitik kʼuxi la skʼunibtasbe yoʼonton jun krixchano ti maʼuk jchʼunolajel li slekil yoʼonton yan krixchanoe.
16 Mi ta jpakbetik sutel li kajkontratike xuʼ van tsok-o mas yoʼonton, pe mi chkakʼbetik yil slekil koʼontontike xuʼ van chkʼunib-o yoʼonton. ¿Kʼu yuʼun? Kʼelavil li kʼusi la stsʼibabe batel yajtsʼaklomtak Cristo ta Roma li Pabloe: «Me chviʼnaj li avajcontrae, acʼbo sveʼel. Me taquin yoʼntone, acʼbo voʼ yuchʼ. Me jech chapase, te chlic qʼuexovuc avuʼun», xi (Romanos 12:20; Proverbios 25:21, 22). ¿Kʼusi skʼan xal taje?
17 Li jpʼel kʼop «te chlic qʼuexovuc avuʼun» ti xie, ti jech jelubtasbil li ta versikulo taje, li ta griego kʼope jaʼ skʼan xal «cha tokanbe tsanal akʼaletik ta sjol», xi. Taje jaʼ jun lokʼolkʼop ti chalbe skʼoplal kʼuyelan chunijesik takʼin li krixchanoetik ta voʼne ta skʼakʼalil Vivliae. Li takʼine chichʼ tikʼel ta orno xchiʼuk chichʼ kajanel ta sba akʼal. Pe jech xtok, chichʼ tokanbel akʼal ta sba sventa chkʼakʼub mas, vaʼun jaʼ jech ch-unij li takʼin sventa chlokʼ li xchopolile. Jaʼ jech li kʼusitik lek ta jpastik eke xuʼ chunijesbe yoʼonton jun jkontrainvanej ti tsots yoʼonton kʼuchaʼal takʼine xchiʼuk ti jaʼ jech chvinaj-o talel slekil talelale (2 Reyes 6:14-23). Jech onoʼox, ep li buchʼutik ochemik tal ta stsobobbail yajtsʼaklomtak Cristoe jaʼ ta skoj li slekil yoʼonton yajtuneltak Jeovae, vaʼun jaʼ jech lik yichʼik ta mukʼ li Jeovae.
Kʼu yuʼun muʼyuk ta jpak jkʼoplaltik
18. Li buchʼu muʼyuk bu tspak skʼoplale, ¿kʼu yuʼun chkaltik ti jaʼ tspas li kʼusi skʼan pasele, ti chkʼanvane xchiʼuk ti snaʼoj ti oy noʼox spajeb li kʼusi spas yuʼune?
18 Ti jech la jchantik jutuk li kapitulo 12 yuʼun Romanose laj kilbetik jayibuk srasonal ti tsostsik skʼoplal sventa «mu me chopoluc spacol [xkakʼbetik] li bochʼo chopol cʼusi [chi spasbutike]». Baʼyel, yuʼun jaʼ li kʼusi skʼan jpastike. Ta sventa ti xkʼuxubinojutik li Diose, tukʼ xchiʼuk oy srasonal ti chkakʼ jbatik ta stojolale xchiʼuk ti ta sjunuluk koʼontontik jchʼunbetik li smantaltake, ti te tsakal skʼoplal ek li skʼanel kajkontratike. Xchibal, jaʼ svinajeb kʼanelal. Kʼalal muʼyuk ta jpak jkʼoplaltik xchiʼuk muʼyuk ta jsaʼtik kʼope, chkakʼtik ta ilel ti jkʼanojtik ek li kajkontrantik ti solel toj chopolike xchiʼuk ti jpatoj koʼontontik ti chkʼotik ta yajtuneltak Jeovae. Yoxibal, chkakʼtik ta ilel ti oy noʼox spajeb li kʼusitik spas kuʼuntike. Li buchʼu tspak skʼoplale tspas li kʼusitik muʼyuk sbainoj spasele, yuʼun xi chal li Jeovae: «Vuʼun oy ta jventa ta xcacʼbe spacol», xi. Li sKʼop Diose xi tspʼijubtasutik xtoke: «Li bochʼo chlic stoy sbae chlic socuc scʼoplal; li bochʼo biqʼuit chacʼ sbae chlic bijubuc», xi (Proverbios 11:2). Jech, kʼalal chkakʼtik ti jaʼ akʼo xakʼbe spakol li Diose chkakʼtik ta ilel ti pʼijutike xchiʼuk ti oy noʼox spajeb li kʼusitik spas kuʼuntike.
19. ¿Kʼusi ta jkʼeltik li ta yan xchanobile?
19 Ta jaypʼeluk noʼox kʼop ta sventa ti kʼuyelan skʼan jtsaktik ta mukʼ li jchiʼiltaktike, li Pabloe xi chalbutik mantale: «Mu me jaʼuc xastsaloxuc li cʼusi chopole. Jaʼ tsalic ta sventa cʼusi lec li cʼusi chopole», xi (Romanos 12:21). Tana un, ¿kʼusitik chopol juʼelal skʼan jtsaltik li avie? ¿Kʼuxi xuʼ stsal kuʼuntik? Li stakʼobiltak taje xchiʼuk yantik ti snitoj sba xchiʼuke ta jkʼeltik ta yan xchanobil.
¿Mi xuʼ xavalbe smelolal?
• ¿Kʼusi ep ta velta chalbutik akʼo jpastik ta kapitulo 12 yuʼun Romanos li Pabloe?
• ¿Kʼusi tskoltautik sventa mu jpak jkʼoplaltik?
• ¿Kʼuxi ta jtabetik sbalil voʼotik xchiʼuk yantik mi muʼyuk ta jpaktik sutel li kʼusi chopole?
[Lokʼol ta pajina 22]
Li ta kapitulo 12 yuʼun Romanose chalbe skʼoplal ti kʼuyelan chil sba jun yajtsʼaklom Cristo
• xchiʼuk Jeova
• xchiʼuk yermanotak ta chʼunolajel
• xchiʼuk li buchʼutik maʼuk jchʼunolajeletike