Li sKʼop Jeovae kuxul
Li kʼusi mas tsotsik skʼoplal ta karta sventa Romanos
TE VAN batel ta sjabilal 56 ta jkʼakʼaliltike, li jtakbol Pabloe kʼot ta Corinto kʼalal jaʼo yoxibal xaʼox velta batem ta misioneroale. Te to laj yaʼi ti oy kʼop yuʼunik li judioetik xchiʼuk li yan krixchanoetik ta Romae, vaʼun li Pabloe la stakbe echʼel kartaetik sventa tskolta ta xchapanel li skʼopike, sventa junuk yoʼonton stukik xchiʼuk ta stojolal li Cristoe.
Li ta skarta Pablo ti la stakbe echʼel jromaetike, te laj yal kʼuxi ti tukʼ ch-albat skʼoplal li krixchanoetike xchiʼuk te laj yal xtok ti kʼuyelan skʼan spas sbaik ta xkuxlejalike. Li karta taje chkojtikintik-o mas Dios xchiʼuk li sKʼope, jamal chalbe skʼoplal li xkʼuxul yoʼonton Dios ti mu jtatik-oe xchiʼuk tskʼupil kʼoptabe yabtel Cristo ta sventa li jpojelaltike (Heb. 4:12).
¿KʼUXI TI TUKʼ CH-ALBAT SKʼOPLAL LI KRIXCHANOETIKE?
«Scotol cristiano jpasmuliletic, batsʼi nom oy ta stojolic slequilal li Diose», xi li Pabloe, xchiʼuk xi to chal xtoke: «Ta sventa ti toj lec yoʼnton li Diose, jech ta matanal ti muʼyuc xa jmultic chijyilutic ta sventa ti la stojbutic jmultic li Jesucristoe», xi. Ta tsʼakale xi tukʼ laj yale: «Li cristianoetique tucʼ yoʼnton ch-ilatic yuʼun Dios ta sventa xchʼunojel yoʼntonic, maʼuc ta sventa yuʼun xuʼ yuʼunic xchʼunel li smantaltac Diose», xi (Rom. 3:23, 24, 28). Ta skoj li xchʼunel oʼontonal «ta sventa [ti] tucʼ yabtel jun vini[ke]», li tʼujbil yajtsʼaklomtak Cristo xchiʼuk li epal krixchanoetik ta yan chijetike «xuʼ muʼyuc smul ch-ilatic»: li buchʼutik baʼyel laj kalbetik skʼoplale chkuxiik ta vinajel xchiʼuk Cristo, li slajebe jaʼ yamigotak Dios, ti smalaoj kuxul chkomik li ta tsatsal vokolile (Rom. 5:18; Apo. 7:9, 14, Ch; Juan 10:16; Sant. 2:21-24; Mat. 25:46).
«¿Me jaʼ lec ta jsaʼilan o jmultic, yuʼun laj caʼitic ti muʼyucutic xa ta sventa mantale? ¡Mu lecuc!», xi li Pabloe. Vaʼun xi laj yalbe smelolale: «Me jaʼ chcacʼ spasutic ta mantal li mulil ti jaʼ chacʼ lajele, smozoutic chijcʼot o. Yan me jaʼ chcacʼ spasutic ta mantal li cʼusitic tuqʼue, smozoutic chijcʼot noxtoc», xi (Rom. 6:15, 16). Laje xi laj yale: «Me jaʼ chavaqʼuic chamuc ta sventa Espíritu li cʼusi tscʼan abecʼtalique, jaʼ sventa chacuxiic», xi (Rom. 8:13).
Sjakʼobiltak chlokʼ ta Vivlia ti chichʼ takʼele:
1:24-32. ¿Buchʼutik skʼoplal ti toj chopol kʼusitik tspasike, mi jaʼ li judioetike o mi jaʼ li yan krixchanoetike? Xuʼ jaʼ skʼoplal xchaʼvokʼalik, pe li Pabloe jaʼ laj yalbe skʼoplal ta melel li j-israeletik ti la svalopatinik mantale. «Acʼo me snaʼic ti yaloj Dios chʼayel chbatic li bochʼotic jech tspasique», «muc xichʼic ta mucʼ cʼu xʼelan xuʼ chcotquintic o li Diose». Jaʼ yuʼun staʼo alel ti toj chopol kʼusi tspasike.
3:24, 25. ¿Kʼuxi ta albel smelolal «ti la stojbutic jmultic li Jesucristoe», ti te la smakoj ek li «smul [...] cristianoetic ta [voʼne]» kʼalal mu toʼox chcham li Cristoe? Li baʼyel albil kʼop ta sventa Mesías ta Génesis 3:15, kʼot ta pasel ta sjabilal 33 ta jkʼakʼaliltik, kʼalal jokʼol ta teʼ laj yichʼ milel li Jesucristoe (Gál. 3:13, 16). Pe kʼalal laj yal Jeova li albil kʼop taje, xkoʼolaj kʼuchaʼal tojbil xa laj yil li pojelale, yuʼun mu kʼusi xuʼ tsmak ta be li kʼusi tskʼan tspase. Jaʼ yuʼun chaʼa, ta sventa li matanal chakʼ Jesucristo ta tsʼakale, li Jeovae laj yakʼbe perton li snitilultak Adán ti laj yakʼ xchʼunel yoʼontonik ta sventa li kʼusi laj yichʼ alel taje. Jech xtok, koliyal li pojelale xuʼ me chchaʼkuxiik ek li buchʼutik ichamik kʼalal skʼan toʼox xvul Cristoe (Hech. 24:15).
6:3-5. ¿Kʼusi smelolal li ichʼ voʼ ta sventa li Cristo Jesuse xchiʼuk li ichʼ voʼ ta sventa slajelale? Kʼalal tstʼuj ta xchʼul espiritu yajtsʼaklomtak Cristo li Jeovae, jmoj tstsob sbaik xchiʼuk Jesús, vaʼun jaʼ jech chkʼotik li ta tsobobbail ti jaʼ sbekʼtal li Cristoe xchiʼuk ti jaʼ Jolil xtoke (1 Cor. 12:12, 13, 27; Col. 1:18). Taje jaʼ li ichʼ voʼ yuʼunik ta sventa li Cristo Jesuse. Li tʼujbil yajtsʼaklomtak Cristoe ta xichʼik voʼ ta sventa slajelal Cristo noxtok, jaʼ ti chil svokol ta xkuxlejalike xchiʼuk ti jaʼ chiktaik li spatobil oʼontonal ta sventa li kuxlejal sbatel osil ta Balumile. Jaʼ yuʼun, li slajelike jaʼ jun matanal ek kʼuchaʼal li slajel Jesuse, jaʼ noʼox li slajel stukike chʼabal sbalil xpojvan. Li ichʼ voʼ ta sventa slajelal Cristoe jaʼ to me tstsʼaki mi chamike xchiʼuk ti chichʼik chaʼkuxesel sventa xkuxiik ta vinajele.
7:8-11, Ch. ¿Kʼuxi ti «xʼechʼ to yacʼbe yip [...] mulil» li smantaltak Dios akʼbat Israele? Ta skoj li Mantale, li j-israeletike laj yakʼik-o venta kʼusitik smakoj batel li mulile xchiʼuk akʼbat mas ta sjol yoʼontonik ti jaʼ jpas muliletik onoʼoxe. Jaʼ jech laj yakʼik venta ti jaʼ mulil li kʼusi tspasik toʼox ti mu muliluk yalojike. Jech xtok, epaj li buchʼutik laj yakʼik venta ti jaʼik jsaʼ muliletike. Jaʼ yuʼun xuʼ xkaltik ti «xʼechʼ to yacʼbe yip [...] mulil» li Mantal akʼbat Israele.
Kʼusitik xuʼ jchantik:
1:14, 15. Toj ep me srasonal kuʼuntik sventa kuxuluk lek ta koʼontontik xcholel li lekil aʼyeje. June jaʼ ti oy kiltik ta stojolalik li buchʼutik laj yichʼ manel ta xchʼichʼel Jesuse xchiʼuk oy me ta jbatik un ti akʼo jkoltatik ta mantale.
1:18-20. Li krixchanoetik ti jaʼ ojtikinbilik-o li xchopolalike xchiʼuk ti chʼabal stukʼilalike «muʼyuc cʼusi xuʼ tspoj sbaic», yuʼun toj lek xvinaj stalelaltak Dios li ta spasbentake.
2:28; 3:1, 2; 7:6, 7. Kʼalal oy kʼusitik laj yal ti xuʼ chopol chaʼi li judioetike, li Pabloe oy kʼusitik laj yal sventa skʼunibtas taje. Toj lek xuʼ jchanbetik stalelal sventa pʼijukutik xchiʼuk jsabetik lek smelolal sventa mu chopoluk xaʼi li kʼusi chkalbetike.
3:4. Kʼalal mu xkoʼolaj bakʼintik li skʼop krixchanoetik xchiʼuk li sKʼop Diose, ta me xkakʼtik ta ilel ti melel li kʼusi chal Dios mi ta jpat koʼontontik ta sventa li kʼusi chal Vivliae xchiʼuk ti kʼalal jaʼ jech ta jpastik ti kʼuyelan tskʼan Diose. Jech xtok, kʼalal ta sjunul koʼontontik ta jcholbetik skʼoplal li Ajvalilale xchiʼuk ti ta jpastik ta yajtsʼaklom Cristo li krixchanoetike, jaʼ me jech chkakʼbetik yil krixchanoetik ti melel li kʼusi chal Diose.
4:9-12. Kʼalal jal toʼox skʼan xichʼ sirkunsision li Abraham ti kʼalal yichʼoj 99 jabile, tukʼ ilbat li xchʼunel yoʼontone, jaʼ xkaltik, li Diose laj xa onoʼox stsakbe ta mukʼ li xchʼunel yoʼonton sventa teuk tsakal skʼoplal li ta tukʼil krixchanoetike (Gén. 12:4; 15:6; 16:3; 17:1, 9, 10). Jaʼ jech yelan laj yakʼ ta ilel Dios ti xuʼ tukʼutik ta stojolal ta sventa li xchʼunel koʼontontike.
4:18. Li spatobil oʼontonale toj tsots skʼoplal ta sventa li xchʼunel oʼontonale. Ta melel, jaʼ yoyal li xchʼunel koʼontontike (Heb. 11:1).
5:18, 19. Kʼalal toj lek laj yal Pablo ti kʼuxi xkoʼolaj xchiʼuk Jesús li Adane, jaʼ laj yal ta jaypʼeluk noʼox kʼop ti jun noʼox vinik «tal [spoj] loqʼuel ep cristianoetic sventa mu xbatic ta chʼayel[e]» (Mat. 20:28). Ti kʼalal lek ta rason laj yal li Pabloe xchiʼuk ti ta jaypʼel noʼox la xchapbe smelolale toj lek me kʼun ta aʼibel smelolal xchiʼuk jechuk me jpastik ek.
7:23. Mu me stakʼ ti chopol jtunes li jkʼopojeltike, li jkʼobtike, li koktike o yan kʼusitik ta jbekʼtaltike, yuʼun xuʼ ta «smozoinu[tik] li mantal yuʼun [...] mulil» ta skoj taje.
8:26, 27. Kʼalal toj tsotsik kʼusi ta jnuptantik ti mu xa jnaʼ kʼusi ta jkʼantik ta orasione, «li Chʼul Espiritue jaʼ tsvaʼan sba ta jcoltaeltic», vaʼun li Jeova ti chaʼi jkʼopojeltike ta xchʼam jlom li orasionetik jech kʼuchaʼal tsʼibabil ta sKʼope, ti xkoʼolaj kʼuchaʼal voʼotik xa laj kaltik yaʼeluke (Sal. 65:2).
8:38, 39. Mi jaʼuk vokoliletik, chopol espirituetik xchiʼuk ajvalil krixchanoetik xuʼ tspajes li kʼanelal yuʼun Jeova ta jtojolaltike; jech xtok, skʼan me mu smakutik ta skʼanel Jeova ek ti jechuke.
9:22-28; 11:1, 5, 17-26. Ep albil kʼopetik ti chalbe skʼoplal ti chchaʼta yav li Israele jaʼ kʼotem ta pasel ta stojolal li stsobobbail yajtsʼaklom Cristo ti tʼujbilike, ti buchʼutik taje «maʼuc noʼox li israeletique, jaʼ scʼoplalic noxtoc li yanlum cristianoetique».
10:10, 13, 14. Maʼuk noʼox skʼan jkʼantik li Dios xchiʼuk li jchiʼiltaktik sventa ta sjunuluk koʼontontik jcholtik li mantale, yuʼun skʼan ti tsotsuk li xchʼunel koʼontontik ta stojolal Jeova xtoke xchiʼuk li ta kʼusitik yaloje.
11:16-24, 33. Ti «toj lec yoʼnton [xchiʼuk] jbel cʼusi chal» li Diose lek tukʼ xvinaj. «Jaʼ Jchabivanej cuʼuntic; li stuque lec yabtel. Tucʼ cʼusi tspas; lec scotol li yabtele.» (Deu. 32:4.)
SKʼAN ME XVINAJ TA JKUXLEJALTIK TI TUKʼ ALBIL JKʼOPLALTIKE
«Jaʼ yuʼun quermanotac —xi li Pabloe—, ta sventa ti ep la xcʼuxubinoxuc li Diose, ta jcʼanboxuc vocol ta atojolic ti acʼo avacʼbeic sventain o abecʼtalique, yuʼun jech jaʼ cuxul matanal chcʼot, jaʼ chʼul matanal; toj lec xcuxet yoʼnton yuʼun li Diose.» (Rom. 12:1.) «Jaʼ yuʼun», o jech kʼuchaʼal laj xa kaltike, —jaʼ ti tukʼ ch-albat skʼoplalik ta sventa xchʼunel yoʼontonik li yajtsʼaklomtak Cristoe—, li kʼusi chal Pablo tanae skʼan me xvinaj ta sventa ti kʼusi tsnop ta stojolal stukike, ta stojolal yantik xchiʼuk ta stojolal ajvalil krixchanoetik.
«Chacalboxuc ta acotolic. Mu me bochʼo toj mucʼ spas sba avuʼunic», xi la stsʼiba li Pabloe, vaʼun xi laj yal mantale: «Cʼanvananic me ta melel; mu me xacuy noʼox abaic» (Rom. 12:3, 9). Xi laj yal ta mas jelavele: «Scotol cristiano tscʼan acʼo xchʼunbeic smantal li ajvaliletique», xi (Rom. 13:1). Li Pabloe laj yal ti «mu xa me jsaʼbe jba multic» ta skoj li kʼusitik ta jnoptik ta jujuntale (Rom. 14:13).
Sjakʼobiltak chlokʼ ta Vivlia ti chichʼ takʼele:
12:20. ¿Kʼuxi xuʼ «chlic qʼuexovuc [kuʼuntik]» li kajkontratike? Li jpʼel kʼop «te chlic qʼuexovuc avuʼun» ti xie, ti jech jelubtasbil li ta versikulo taje, li ta griego kʼope jaʼ skʼan xal «cha tokanbe tsanal akʼaletik ta sjol». Taje jaʼ jun lokʼolkʼop ti chalbe skʼoplal kʼuyelan chunijesik takʼin li krixchanoetik ta voʼne ta skʼakʼalil Vivliae. Li takʼine chichʼ tikʼel ta orno xchiʼuk chichʼ kajanel ta sba akʼal. Pe jech xtok, chichʼ tokanbel akʼal ta sba sventa chkʼakʼub mas, vaʼun jaʼ jech ch-unij li takʼin sventa chlokʼ li xchopolile. Jaʼ jech li kʼusitik lek ta jpastik eke xuʼ chunijesbe yoʼonton jun jkontrainvanej ti tsots yoʼonton kʼuchaʼal takʼine xchiʼuk ti jaʼ jech chvinaj-o talel slekil talelale.
12:21. ¿Kʼusi skʼan jpastik sventa «[jtsaltik] ta sventa cʼusi lec li cʼusi chopole»? June jaʼ kʼalal muʼyuk chi jxiʼ ta xcholel li lekil aʼyej ta sventa li Ajvalilale, ti jaʼ to ti bu kʼalal skʼan yoʼonton li Jeovae (Mar. 13:10).
13:1. ¿Kʼuxi ta aʼibel smelolal ti xi chal: «Li ajvaliletic ti oy yabtelique, Dios laj yacʼbe yabtel» ti xie? Jaʼ ti ta spermiso Dios ch-ajvalilajike. Kʼalal laj yalbe skʼoplal jlom ajvaliletike xchiʼuk ti laj yakʼ ta tsʼibael albil kʼopetik ta sventa jlom ajvaliletike, xuʼ xkaltik ti «ajvaliletic ti oy yabtelique, Dios laj yacʼbe yabtel».
Kʼusitik xuʼ jchantik:
12:17, 19. Li buchʼu tspak sutel li kʼusi chopol laj yichʼ pasbele jaʼ yakal ta xchapanel stuk li kʼusi chopole, mu jaʼuk chakʼbe ta skʼob Jeova. ¡Jaʼ me jun toybail ti ta jpojtik li derechoil ta spakel sutele!
14:14, 15. Skʼan me mu xkakʼbetik yat yoʼonton li kermanotike, xchiʼuk mu me jmakbetik yok ta skoj ti kʼusi chkakʼbetik slajes o chuchʼe.
14:17. Sventa lek xilutik li Diose, jaʼ me mas toj tsots skʼoplal li tukʼilale, ti mu jsaʼtik kʼope xchiʼuk ti xi jmuyubaje, maʼuk me tsots skʼoplal li kʼusi ta jlajestik o li kʼusi chkuchʼtik, o li kʼusi muʼyuk ta jlajestik o muʼyuk kʼusi chkuchʼtike.
15:7. Parejo me skʼan jkʼuxubintik li buchʼutik tsaʼik kʼusi melel ta tsobobbaile xchiʼuk ti jcholbetik mantal skotol li krixchanoetik ta jtatike.
[Lokʼol ta pajina 31]
¿Mi xuʼ chtun li pojelal ta sventa li muliletik laj yichʼ pasel kʼalal mu toʼox chcham li Cristoe?