Li mukʼta Jpasvanej ta mantal Jeova xchiʼuk li Ajvalilal yuʼun Diose
«Voʼot noʼox atuc oy ta aventa ichʼel ta mucʼ, albel alequilal. Voʼot noʼox oy atsatsal, oy avuʼel; aventainoj scotol [...]. Voʼot chapas ta mantal scotol.» (1 CRÓNICAS 29:11.)
1. ¿Kʼu yuʼun jaʼ oy sderecho ta Mukʼta Jpas ta mantal ta sjunul vinajel-balumil li Jeovae?
«LI Mucʼul Diose yacʼoj lec xchotleb ta vinajel; jaʼ sventainoj, jaʼ tspas ta mantal scotol.» (Salmo 103:19.) Jaʼ jech laj yalbe skʼoplal li mukʼta jpasvanej ta mantal Dios li jtsʼibajom yuʼun Salmoe. Ta skoj ti jaʼ Jpasvaneje, jaʼ oy sderecho ta Mukʼta Jpas mantal ta sjunul vinajel-balumil.
2. ¿Kʼusi laj yil ta xchʼulel Daniel te ta pasobmantal ta vinajel yuʼun Jeova?
2 Jech ta melel, sventa spas mantal li jun mukʼta ajvalile skʼan oyuk buchʼu tsventain. Li kʼusi baʼyel la sventain Jeovae, jaʼ li kʼusitik kuxajtik ta vinajel ti mu xvinaj ta kʼelel la spase: li baʼyel xNichʼone xchiʼuk ta tsʼakal xtoke la sventain li yantik anjeletike (Colosenses 1:15-17). Kʼalal echʼem xaʼox ep sigloe, li j-alkʼop Daniele oy kʼusi laj yil ta xchʼulel te ta pasobmantal ta vinajel: «Muʼyuc jchʼay jliqueluc jsat ta sqʼuelel cʼalal to cʼuxi lic yaqʼuic ti jun chibuc ti mucʼtic chotlebale, ti jaʼ jun Mol ti tey tal chotluque. [...] Ep ta mil ti yacʼoj sbaic ta tunel tey ta stojole. Yan ti buchʼutic naca vaʼajtic ta stsʼele, mu xa onoʼox albajuc jaylajun-mil ta jʼechʼel», xi (Daniel 7:9, 10, Ch). Ta smilal xa noʼox jabil ti mu albajuke, li Jeovae —«ti jaʼ jun Mol[e]»— spasoj ta mantal skotol kʼuchaʼal jun Mukʼta Ajvalil li s-epal nichʼnabtak te ta vinajel ti lek chapalike. Chtunik ta stojolal, vaʼun jaʼ jech tspasik li kʼusi tskʼan yoʼonton Diose (Salmo 103:20, 21).
3. ¿Bu yan ti tspas mantal li Jeovae, xchiʼuk kʼu yelan tspas?
3 Ta mas jelavele, la to yepajes batel li smukʼulal kʼalal la spas li mukʼta vinajel xchiʼuk ti ep ta chop kʼusitik la spas ti xvinaj ta kʼelele, te smakoj ek li Balumile (Job 38:4, 7). Ta sat jun krixchanoe, li kʼusitik ta vinajele xchapet ti kʼuyelan chnikike xchiʼuk ta yorail noʼox tspas stukik, ti mu persauk beiltasbilike o ti pasbilik ta mantale. Akʼo mi jech, li jtsʼibajom yuʼun Salmoe xi laj yalbe skʼoplale: «Jaʼ ta smantal [Jeova] ti jech iʼayin scotole. Jʼechʼel laj yacʼ comuc o; laj yacʼbe lec jun mantal ta stojol ti persa jaʼ chchʼunic o[e]», xi (Salmo 148:5, 6). Jaʼ yuʼun li Jeovae muʼyuk bu yiktaoj-o sba ta Mukʼta Jpas mantal, jaʼ xkaltik, li sderecho ta ajvalilale. Jaʼ onoʼox tspas ta mantal xchiʼuk tsbeiltas li kʼusitik xkiltik ta vinajel-balumile, yuʼun maʼuk noʼox tspas ta mantal li kʼusitik kuxajtik ta vinajel ti mu xkiltike (Nehemías 9:6).
4. ¿Kʼu yelan tspas mantal ta stojolal krixchanoetik li Jeovae?
4 Kʼalal la spas li baʼyel vinik xchiʼuk baʼyel antse, li Diose ipasvan to ta mantal ta yan smelolal. Maʼuk noʼox laj yakʼbe li kʼusitik chtun yuʼunik sventa skʼupinik jun kuxlejal ta muyubajel xchiʼuk ti oyuk lek stue, moʼoj, yuʼun laj yakʼbe ti akʼo sventainik li chonbolometike. Ta yan kʼop xkaltike, laj yakʼ ti akʼo spasik ta mantal li chonbolometike (Génesis 1:26-28; 2:8, 9). Ta sventa ti jeche, maʼuk noʼox laj yakʼ ta ilel ti jaʼ jun lekil ajvalil xchiʼuk ti oy ta yoʼonton li krixchanoe, yuʼun laj yichʼ ta venta xchiʼuk la stsak ta mukʼ li buchʼutik tspas ta mantale. Mi chakʼ-o sbaik ta stojolal mukʼul pas mantal yuʼun Jeova li Adán xchiʼuk Evae, ta me xkuxiik-o sbatel osil ta paraiso Balumil (Génesis 2:15-17).
5. ¿Kʼusi jnaʼojtik ta stojolal Jeova ti jaʼ Mukʼta Jpas mantale?
5 Vaʼun chaʼa, ¿kʼusi chchanubtasutik li kʼusitik laj xa jkʼeltike? Baʼyel, li Jeovae stekel onoʼox ora spasoj mantal ta stojolal li kʼusitik spasoje. Xchibal, jaʼ jun lekil ajvalil xchiʼuk ti oy ta yoʼonton tstsak ta mukʼ li buchʼutik tsventaine. Yoxibal, mi ta jtsaktik ta mukʼ kʼuchaʼal Mukʼta Ajvalil kuʼuntike xchiʼuk mi ta jchʼunbetik smantale, ta me xkichʼtik-o bendisionetik sbatel osil. Mu labaluk chkiltik ti xi laj yal David li ajvalil ta voʼneal Israele: «Voʼot noʼox atuc oy ta aventa ichʼel ta mucʼ, albel alequilal. Voʼot noʼox oy atsatsal, oy avuʼel; aventainoj scotol. Yuʼun jaʼ avuʼun scotol li cʼusitic oy ta vinajel xchiʼuc ta banamile. Voʼot chapas ta mantal scotol, yuʼun voʼot noʼox banquilalot atuc», xi (1 Crónicas 29:11).
¿Kʼu yuʼun chtun li Ajvalilal yuʼun Diose?
6. ¿Kʼuxi te tsakal skʼoplal li Ajvalilal yuʼun Dios xchiʼuk li mukʼul pas mantal tspas Jeovae?
6 Ta skoj ti jaʼ onoʼox Mukʼta Jpas mantal ta sjunul vinajel-balumil li Jeovae, ¿kʼusi abtelal tspas li Ajvalilal yuʼun Diose chaʼa? Sventa jtakʼtik taje, jnoptik ti kʼuyelan tspas ta mantal steklumal li ajvaliletik ta balumile. Ta melel, mu jaʼuk tspas stukik, yuʼun ep ta tos organisasion tstunesik. Jaʼ yuʼun chaʼa, jaʼtik jech tstunes Jeova ek li Ajvalilal yuʼune. Li Ajvalilal yuʼun Diose jaʼ jun abtejebal ta sventa ajvalil, jaʼ jtos ti kʼuyelan tstunes li sderecho ta jpas mantal ta sjunul vinajel-balumil ta stojolal li buchʼutik tsventaine.
7. ¿Kʼu yuʼun yan-o xa smelolal lik spas mantal li Jeovae?
7 Jech kʼuchaʼal laj xa kiltike, ep ta tos kʼuyelan stunesoj li sderecho ta mukʼul jpas mantal li Jeovae. Kʼelavil, kʼalal oy kʼusi achʼ ikʼot ta pasele, yan-o kʼuyelan la stunes li mukʼul pas mantal yuʼun Jeovae. Taje jaʼo kʼot ta pasel kʼalal la stoy sba jun xnichʼon ti mu xvinaj ta kʼelele —ti laj yichʼ ojtikinel kʼuchaʼal Satanase— xchiʼuk ti la xchʼun yuʼun li Adán xchiʼuk Eva ti akʼo jech spasik eke. Li stoybaile jaʼ jun kontrainel ta stojolal stuk li mukʼul pas mantal tspas Jeovae. ¿Kʼu yuʼun xuʼ jech xkaltik taje? Yuʼun kʼalal laj yal Satanás ti muʼyuk chcham li Eva mi la sloʼ li sat teʼ ti mu stakʼ loʼele, ti kʼusi yakal chale jaʼ ti jaʼ la jun jutkʼop li Jeovae xchiʼuk ti mu la stakʼ spat yoʼontonik ta stojolale. Pe xi to laj yale: «Li Diose snaʼoj ti chjam asatic me laj aloʼique; chlic anaʼic cʼusi lec xchiʼuc cʼusi chopol. Chacoʼlajic jech chac cʼu chaʼal Dios», xi. Kʼalal jech laj yal li Satanase, laj yakʼ ta aʼiel noxtok ti mas la lek chbat xkuxlejalik li Adán xchiʼuk Eva mi ta la stoy sbaik ta stojolal Dios xchiʼuk mi tsventain la sba stukike (Génesis 3:1-6). Lek jamal ta aʼiel chaʼa, ti jaʼ la xchibal kʼoptabe li sderecho ta ajvalilal li Diose. Vaʼun chaʼa, ¿kʼusi van tspas li Jeovae?
8, 9. 1) ¿Kʼusi van tspas jun ajvalil mi lik toybail li ta ajvalilal yuʼune? 2) ¿Kʼusi la spas Jeova kʼalal lik toybail ta Edene?
8 ¿Kʼusi van tspas jun ajvalil ti xlik toybail li ta ajvalilal yuʼune? Li buchʼu lek xaʼi yojtikinel li kʼusitik echʼem ta voʼnee snaʼoj onoʼox ti mu junuk ajvalil tspas perton jun mulil kʼuchaʼal taje. Manchuk mi lek tajmek yoʼonton xchiʼuk mi oy ta yoʼonton krixchanoetik li ajvalil taje, ta melel chchapan li jvalopatinvanejetik ti la stoy sbaike xchiʼuk oy van buchʼu tsvaʼan sventa chchʼayes li toybaile yoʼ x-ayan lekilal yan velta. Jaʼ me jech ek un, li Jeovae —ti oy lek ta skʼob li kʼusi kʼot ta pasele— la xchapan ta anil li jtoybaetike xchiʼuk laj yal ti kʼusi chkʼot ta stojolalike. Li ta stojolal Adán xchiʼuk Evae, laj yal ti mu la staik-o kuxlejale xchiʼuk laj yichʼik nutsel lokʼel li ta nichimaltik Edene (Génesis 3:16-19, 22-24).
9 Li Jeovae laj yalbe ti tstoj smul ek li Satanase. Li kʼusi chkʼot ta stojolal Satanase, te laj yakʼ ta naʼel li ta yan smelolal tspas mantal li Jeovae ti jaʼ chakʼ yan velta ti oyuk lekilale xchiʼuk ti oyuk slekilal stekel li buchʼutik tspas ta mantale. «Ta jpas ta atojolic ti contra xavil abaic xchiʼuc ti antse —x-utat li Diabloe—. Jaʼ noʼox jech xtoc ti anitilultaque xchiʼuc snitilultac ti antse, contra ta xil sbaic. Ti snitilul ti antse ta xpechʼbot ta teqʼuel ti ajole. Ti voʼote jaʼ noʼox ta xatabe ta tiʼbel ti snucʼ [o xchak] yacane.» (Génesis 3:15, Ch.) Li ta albil kʼop taje, li Jeovae te laj yal ti tsvaʼan jun nitilulal ti chpechʼbe ta tekʼel sjol Satanás xchiʼuk li sviniktake, xchiʼuk noxtok chakʼ ta ilel ti jaʼ noʼox Stuk oy sderecho ch-ajvalilaje (Salmo 2:7-9; 110:1, 2).
10. 1) ¿Buchʼutik jaʼ ikʼotik li albil «snitilultac ti antse»? 2) ¿Kʼusi laj yal Pablo ta sventa li baʼyel albil kʼop ta Vivliae?
10 Li nitilulal taje jaʼ li Jesucristoe xchiʼuk jtsop yajchankʼoptak ti ch-ajvalilajik xchiʼuke. Stekelik taje jaʼik li Ajvalilal yuʼun sMesías Diose (Daniel 7:13, 14, 27; Mateo 19:28; Lucas 12:32; 22:28-30). Akʼo mi jech, mu toʼox kʼusi xichʼ naʼel li ta slikebale. Jech onoʼox, li jtakbol Pabloe laj yal ti baʼyel albil kʼop taje «mucul to ox yuʼun cʼalal muʼyuc to ox meltsajem ti banomile» (Romanos 16:25, Ch). Echʼ tal ep siglo, viniketik xchiʼuk antsetik ti oy lek xchʼunel yoʼontonike smalaojik ti xvinaj talel li kʼusi «mucul to ox» taje, yuʼun jech kʼuchaʼal chal li baʼyel albil kʼope, ta xchaʼta yav li mukʼul ajvalilal yuʼun Jeovae (Romanos 8:19-21).
Kʼunkʼun chvinaj ti kʼusi «muʼyuc toʼox bochʼo la snaʼe»
11. ¿Kʼusi lek jamal laj yalbe Abraham li Jeovae?
11 Ta kʼunkʼun laj yakʼ ta naʼel lek Jeova ti «chventainvan li Diose, jaʼ ti muʼyuc toʼox bochʼo la snaʼe» (Marcos 4:11). Jun ti buchʼu taje jaʼ li Abrahame, jaʼ ti «lec laj yil sbaic xchiʼuc Dios[e]» (Santiago 2:23). Li Diose laj yalbe ti ta la spas ta «mucʼul lum[e]». Ta mas tsʼakal jutuke xi laj yalbee: «Ta aventa ta xlic ep mucʼtic ajvaliletic», xut. Xchiʼuk ta mas jelavel noxtoke xi laj yalbee: «Jaʼ ta sventaic [anitilulal] chichʼ bendición scotol li mucʼtic lumetic liʼ ta banamile», xut (Génesis 12:2, 3; 17:6; 22:17, 18).
12. ¿Buchʼutik ikʼotik ta snitilul Satanás kʼalal echʼem xaʼox li nojelal ta voʼ ta skʼakʼalil Noee?
12 Kʼalal skʼan toʼox skʼakʼalil Abrahame, li krixchanoetike spasojik xa onoʼox preva ti kʼuyelan ch-ajvalilaj stukike. Jaʼ jech ikʼot ta stojolal li xnichʼon smom Noé ti Nimrod sbie. Jech kʼuchaʼal chal Vivliae, li «jtsak tibol [taje,] ti skontrainoj Jeovae [NM]» jaʼ li «sba vinic ta voʼone ti toj echʼem xuʼ yuʼune» (Génesis 10:8, 9). Stekel li krixchanoetik jech kʼuchaʼal Nimrod ti mukʼ laj yaʼi sbaik ta spasel mantale, jaʼik noʼox kʼuchaʼal jun ixtolal li ta skʼob Diabloe. Li stukike xchiʼuk li buchʼutik tstsʼakliatike jaʼ kʼotemik ta snitilul Satanás (1 Juan 5:19).
13. ¿Kʼusi laj yal Jeova ta stojolal Jacob?
13 Pe muʼyuk buchʼu xuʼ yuʼun tsmak ta be li kʼusi snopoj tspas Diose, manchuk mi nopajtik noʼox tsvaʼan ajvalil krixchanoetik li Satanase. Ta stojolal Jacob, jun smom Abraham, li Jeovae xi laj yale: «Judá, muʼyuc bochʼo xuʼ tspojbot li avuʼel avichʼoje; muʼyuc bochʼo xuʼ tspojbot li avastone; jaʼ to me ital stuc li yajval vastone, jaʼ li bochʼo chʼunbil smantal yuʼun scotol cristianoetic ta jujun banamile», xi (Génesis 49:10). Li jaypʼel kʼop taje jaʼ chalbe skʼoplal ti oy buchʼu ta xtale, ti jaʼ noʼox oy sderecho chichʼ li svuʼele xchiʼuk li vastone (svinajeb pas mantal xchiʼuk juʼelal) sventa tspas ta mantal stekel li «cristianoetic ta jujun banamile». Pe, ¿buchʼu van taje?
«Jaʼ to me tal stuc»
14. ¿Kʼusi trato la spas Jeova xchiʼuk David?
14 Li baʼyel nitilulal ta Judá ti la stʼuj Jeova sventa ch-ajvalilaj ta steklumale, jaʼ jun jkʼel chij: David sbi, xnichʼon Isaí (Jesé) (1 Samuel 16:1-13).a Akʼo mi tsots la spas smul li Davide, lek ilat yuʼun Dios, yuʼun tukʼ laj yakʼ yoʼonton ta stojolal li mukʼul pas mantal yuʼun Jeovae. Li Diose la spas jun trato xchiʼuk, vaʼun laj yalbe mas skʼoplal li albil kʼop ta Edene. Xi laj yal li Jeove: «Ta jvaʼan junuc anitilultac ta aqʼuexol ti jbel scʼoplal ta xʼoch ta ajvalil cuʼune», xi. Li nitilulal taje maʼuk noʼox te chkʼot skʼoplal ta Salomón, li xnichʼon xchiʼuk xkʼexol Davide, yuʼun xi to laj yal li Diose: «Ta xcacʼ que jtiʼ [ti] ta xjalij ta ventainvaneje», xi. Li trato yuʼunik Davide, li albil nitilulal yuʼun Ajvalilal yuʼun Diose te la chlik talel ta snitilulal David (2 Samuel 7:12, 13, Ch).
15. ¿Kʼu yuʼun xuʼ xkaltik ti jaʼ svinajeb Ajvalilal yuʼun Dios li ajvalilal ta Judae?
15 Li Davide jaʼ baʼyel echʼ ta ajvalilal ta jvokʼ ajvaliletik ti laj yichʼik tʼujel ta chʼul aseitee. Jaʼ yuʼun xuʼ xichʼik biiltasel tʼujbil, o mesías (1 Samuel 16:13; 2 Samuel 2:4; 5:3; 1 Reyes 1:39). Li Vivliae chal ti ichotiik ta xchotleb Jeovae xchiʼuk ti ajvalilajik ta stojolal Jeova te ta Jerusalene (2 Crónicas 9:8). Xuʼ xichʼ alel un chaʼa ti ajvalilal ta Judae jaʼ laj yakʼbe ta ilel skʼoplal li Ajvalilal yuʼun Diose, yuʼun jaʼ onoʼox svinajeb li yabtel Jeova ti jaʼ Mukʼta Jpas mantale.
16. ¿Kʼuxi laj skʼoplal li ajvalilal yuʼun ajvaliletik ta Judae?
16 Mi chakʼ sbaik ta ventainel yuʼun li Mukʼul Jpasvanej ta mantal Dios li ajvalil xchiʼuk steklumale, chchabiatik yuʼun Jeova xchiʼuk ch-akʼbatik bendision. Jaʼ jech ikʼot ta pasel ta stojolal li ajvalil Salomone, ti te ivinaj lekilal xchiʼuk jun muyubajel ti mu kʼusi xkoʼolaj-oe. Jech noxtok, li ajvalilal taje laj yakʼ ta ilel ti kʼuyelan li kuxlejal kʼalal chventainvan xaʼox li Ajvalilal yuʼun Diose, kʼalal muʼyuk xaʼox jsetʼuk senyail li kʼusi tspas Satanase xchiʼuk ti xchaʼtaoj xaʼox yav li mukʼul pas mantal yuʼun Jeovae (1 Reyes 4:20, 25). Kʼux ta alel, pe mas ep li ajvaliletik ta snitilulal David ti muʼyuk bu spasik li kʼusi tskʼan Diose, jujulikel tstsʼujik ta yichʼel ta mukʼ yan kʼusitik xchiʼuk ta mulivajel. Vaʼun kʼot skʼakʼalil ti laj yakʼ Jeova akʼo yichʼik lajesel yuʼun ajvalil ta Babilonia ta sjabilal 607 kʼalal maʼuk toʼox jkʼakʼaliltike. Yileluke pasem xaʼox yuʼun li kʼusi tskʼan Satanase: jaʼ ti chakʼ ta kʼexlal li mukʼul pas mantal yuʼun Jeovae.
17. ¿Kʼusi kʼopal chakʼ ta ilel ti jaʼ mukʼul jpas mantal-o li Jeovae, akʼo mi tsʼujem xaʼox li ajvalilal ta Judae?
17 Melel onoʼox ti chʼay li ajvalil yuʼun Judá xchiʼuk li ajvaliletik yuʼun snitilulal Davide, jech kʼuchaʼal kʼot ta pasel ta stojolal ajvalilal ta Israele. Akʼo mi jech, taje maʼuk laj yakʼ ta ilel ti yuʼun chʼabal sderecho sventa ch-ajvalilaj li Jeovae o ti mu spas yuʼun leke. Mu jechuk, yuʼun laj yakʼ ta ilel ti kʼux kʼusi chkʼot ta pasel kʼalal ta jchʼak jbatik ta stojolal Diose xchiʼuk ti kʼalal chkakʼ jbatik ta stojolal Satanase (Proverbios 16:25; Jeremías 10:23). Sventa xvinaj ti jech tspas-o mantal li Mukʼta Jpas mantale, xi laj yal li Jeova ta stojolal Ezequiele: «Ta xavichʼ loqʼuesbel li xpix ajole; ta xavichʼ velcʼunbel loqʼuel li acoronae. [...] Jʼechʼel ta jsoques o; jʼechʼel ta jines o scotol, jaʼ to me ivul ta loqʼuel li bochʼo tucʼ chchapanvan ti vuʼun cacʼojbe yabtele», xi (Ezequiel 21:26, 27). Jaʼ jech laj yakʼ ta ilel ti nitilulal albile —ti buchʼu akʼbil yabtele— muʼyuk to bu vulem ta lokʼel.
18. ¿Kʼusi laj yakʼbe snaʼ María li anjel Gabriele?
18 Jelavkutik batel ta sjabilal 2 kʼalal maʼuk toʼox jkʼakʼaliltike. Li ta Nazaret ta steklumal Galilea ta snorteal Palestinae, jun tojol tseb ti María sbie vulaʼanat yuʼun jun anjel ti Gabriel sbie. «Aʼyo avaʼay, ta xlic achiʼin avol. Chavoqʼues jun querem. Jesús chavacʼbe sbi. Ta to xʼichʼat ta mucʼ. Jaʼ Xnichʼon Dios ta vinajel, xi sbi chcʼot. Li Diose ta xacʼ ochuc ta ajvalilal jech chac cʼu chaʼal li smoltot David ta voʼonee. Jʼechʼel chlic sventainbe o scotol li smomnichʼnab Jacobe. Muʼyuc slajeb li yabtel chichʼe», x-utat (Lucas 1:31-33).
19. ¿Kʼusi ti poʼot xaʼox xkʼot ta pasel kʼalal ivokʼ Jesuse?
19 Jaʼ to me nopaj tal skʼakʼalik un ti chichʼ xa ojtikinel li kʼusi «mucul to oxe». Yuʼun jutuk xaʼox tajmek skʼan xlokʼ talel li bankilal nitilulal albil xa onoʼoxe (Gálatas 4:4; 1 Timoteo 3:16, Ti Achʼ Rextomento yuʼun ti Jesucristoe, ta skʼop Chamula). Melel onoʼox ti ta xtibat xchak yakan yuʼun Satanás li nitilulale, pe ta xpechʼbe ta tekʼel sjol ek li Satanase, vaʼun jaʼ jech ta slajes ta j-echʼel xchiʼuk li xchiʼiltake. Li nitilulal taj xtoke chakʼ ta ilel ti ta stojolal Ajvalilal yuʼun Diose, ta smeltsaj stekel li kʼusitik sokesoj Diabloe xchiʼuk ti chchaʼta yav yuʼun li mukʼul pas mantal yuʼun Jeovae (Hebreos 2:14; 1 Juan 3:8). Vaʼun chaʼa, ¿kʼuxi tspas skotol Jesús taje? ¿Xchiʼuk kʼusi laj yakʼbutik komel ti akʼo jchantike? Li sjakʼobiltak taje ta xichʼ takʼel ta yan xchanobil.
[Tsʼibetik ta yok vun]
a Li baʼyel ajvalil tʼujbil yuʼun Dios sventa ch-ajvalilaj ta Israele jaʼ Saúl, pe taje te likem tal ta jvokʼ snitilulal Benjamín (1 Samuel 9:15, 16; 10:1).
[Lokʼol ta pajina 5]
¿Kʼusi laj yakʼ ta ojtikinel Jeova ta stojolal Abraham?
[Lokʼol ta pajina 7]
¿Kʼu yuʼun maʼuk chakʼ ta ilel ti mu yuʼunuk mu xuʼ yuʼun ch-ajvalilaj lek Jeova ti tsʼuj li ajvalilal ta Judae?
[Lokʼol ta pajina 7]
¿Mi xchapbe kuʼuntik smelolal?
• ¿Kʼu yuʼun oy sderecho ta jyalel Jeova sventa jaʼ Mukʼul Jpasvanej ta mantal ta sjunul vinajel-balumil?
• ¿Kʼu yuʼun la svaʼan Ajvalilal yuʼun Dios li Jeovae?
• ¿Kʼuxi kʼunkʼun la svinajes talel Jeova li kʼusi mukul toʼoxe?
• ¿Kʼusi chakʼ ta ilel ti yakal-o tspas mantal Jeova akʼo mi tsʼuj li ajvalilal ta Judae?