Ti kʼuxi la stakʼ Jeova li orasion ti ta sjunul oʼontonal laj yichʼ pasele

«Sventa tsnaʼ li krixchanoetik ti voʼote, ti jaʼ Jeova abie, voʼot noʼox atuk ti Toj Toyol Oyot ta sba spʼejel li balumile.» (SAL. 83:18, NM.)

1, 2. ¿Kʼusi yiloj ta xkuxlejalik ep krixchanoetik? ¿Kʼusi van xuʼ jakʼbe jbatik ta sventa li salmo 83?

OY XA sjayibal jabile, chat tajmek yoʼonton jun ants ta skoj ti oy kʼusi tsots la snuptan xchiʼuk slakʼnatake. Ta skoj ti vokʼem ta jun utsʼ-alalil ti jaʼ jkatolikoetike, bat skʼopon li pale sventa tsaʼ koltaele, pe li palee mi jaʼuk bu xakʼ ta mukʼ. Jaʼ yuʼun xi la skʼanbe vokol Dios li antse: «Manchuk mi mu jnaʼ buchʼuot [...], jnaʼoj ti te oyote. ¡Avokoluk, akʼo xakojtikin!», xi. Mu jaluk echʼ, vaʼun bat vulaʼanatuk yuʼun yajrextikotak Jeova, patbat yoʼonton xchiʼuk akʼbat yojtikin li kʼusi tskʼan tsnaʼe. Ep kʼusitik akʼbat xchan, june jaʼ ti oy sbi li Diose, ti biil taje jaʼ Jeova. Labal to laj yil: «¡Nopo xa noʼox avaʼi —xi—, jaʼ li Dios ti ta onoʼox jkʼan chkojtikin ta jbikʼtale!».

² Ep krixchanoetik jech yiloj ta xkuxlejalik kʼuchaʼal taje. Nopajtik noʼox ti sba to velta chilbeik li sbi Dios kʼalal tskʼelik li Salmo 83:18. Li ta Traducción del Nuevo Mundo, xi chal li versikulo taje: «Sventa tsnaʼ li krixchanoetik ti voʼote, ti jaʼ Jeova abie, voʼot noʼox atuk ti Toj Toyol Oyot ta sba spʼejel li balumile». ¿Pe mi oy ajakʼojbe aba junuk velta kʼu yuʼun laj yichʼ tsʼibael li Salmo 83? ¿Kʼusitik van chkʼot ta pasel ti jaʼ chakʼik-o venta skotol krixchanoetik ti jaʼ noʼox stuk melel Dios li Jeovae? ¿Kʼusi aʼyej yichʼoj tal li salmo ta jventatike? Li sjakʼobiltak taje ta xichʼ chanbel skʼoplal li ta xchanobil liʼe.a

La snop skʼopik ta skontra li slumal Jeovae

3, 4. ¿Buchʼu la stsʼiba li Salmo 83, xchiʼuk kʼusi sibtasel chalbe skʼoplal?

³ Li tsʼib ta sba Salmo 83 chal ti jaʼ la «qʼueoj yuʼun Asaf[e]». Li jleví taje jaʼ jun jtij son ti lek ojtikinbil kʼalal jaʼo ajvalilaj Davide, yikʼaluk van jaʼ snitilul David li jtsʼibajom yuʼun salmoe. Tskʼanbe vokol Jeova ti akʼo oyuk kʼusi spas sventa tspakbe skʼoplal li pas mantal yuʼune xchiʼuk ti akʼo xakʼ ta ojtikinel li sbie. Li salmo taje yikʼaluk van laj yichʼ tsʼibael kʼalal mu toʼox jaluk slajel Salomone. ¿Kʼu yuʼun? Yuʼun kʼalal ajvalilaj David xchiʼuk Salomone, lek toʼox xil sbaik li steklumal Israel xchiʼuk li ajvalil ta Tiroe. Akʼo mi jech, kʼalal laj yichʼ tsʼibael li Salmo 83, li jnaklejetik ta Tiroe toj chopol la spas sbaik xchiʼuk la skoʼoltas sjolik xchiʼuk li yajkontratak Israele.

⁴ Li jtsʼibajom yuʼun salmoe chalbe skʼoplal lajuneb lumetik ti chkontrainvanike, ti te nopol oyik ta Israele, ti snopoj skʼopik sventa chchʼayesbeik skʼoplal li steklumal Diose: «Li edometique, li ismaeletique, jaʼ li syalʼalabtac Agare xchiʼuc li moabetique, li gebaletique, li amonetique, li amalequetique, li filistaetique, xchiʼuc li bochʼotic te nacajtic ta Tiroe, xchiʼuc li asiriaetique jmoj xa la syom sba scotolic» (Sal. 83:6-8). ¿Kʼusi loʼilal yakal chalbe skʼoplal li salmo liʼe? Oy buchʼutik chalik ti jaʼ la yakal chalbe skʼoplal ti kʼalal la stsakik ta kʼop Israel li Amón, Moab xchiʼuk li jnaklejetik ta vitstikaltik yuʼun Seír ta skʼakʼalil Josafate (2 Cró. 20:1-26). Oy junantik xtoke jaʼ la skʼoplal yalojik li vokoliletik laj yakʼik li lumetik te ta stsʼel Israel ti kʼu sjalil tal xkuxlejalike.

5. ¿Kʼuxi tskolta jchʼunolajeletik ta jkʼakʼaliltik li Salmo 83?

⁵ Kʼusiuk noʼox, jamal lek xkaʼitik ti jaʼ laj yakʼ ta naʼel Dios li kʼusi ta sjunul oʼontonal laj yichʼ alel te ta salmo kʼalal jaʼo chil svokol li steklumale. Pe li salmo taje tspatbe yoʼonton xtok li yajtuneltak Dios avi kʼakʼale, yuʼun nopajtik noʼox chil svokolik ta stojolal li yajkontraik ti jpʼel ta yoʼonton chlajesvanike. Jech xtok, ta me stsatsubtasbe yoʼonton skotol li buchʼutik chichʼik ta mukʼ Dios ta espiritu xchiʼuk ta melel kʼalal mi la stsob slajeb velta sviniktak li Gog ta Magog, ti poʼot xa xkʼot ta pasele, sventa tslajesbe yaʼi skʼoplal li steklumal Diose (kʼelo Ezequiel 38:2, 8, 9, 16).

Oy kʼusi toj tsots skʼoplal

6, 7. 1) ¿Kʼusi tskʼan li jtsʼibajom yuʼun salmo ta slikebal li Salmo 83? 2) ¿Kʼusi ti mas chat-o yoʼontone?

⁶ Chikintao lek li kʼusi yakal chal ta s-orasion ta sjunul yoʼonton li jtsʼibajom yuʼun salmoe: «Dios cuʼun, mu me teuc noʼox chʼan xachi; mu me teuc noʼox mu xabacʼ, mu xacʼopoj. Yuʼun li avajcontrae liʼ me stsoqʼuet yoʼntonic ta atojol; liʼ ta stoy sbaic ta atojol li bochʼo chopol chayilicote. Oy xa cʼusi la xchapanic ta mucul ta sventa sbijilic [...]. Laj xa xchapan lec scʼopic sventa chascontrainicot; laj xa spas sbaic lec ta jmoj scotolic», xi (Sal. 83:1-3, 5).

⁷ ¿Kʼusi jaʼ ti mas chat-o yoʼonton li jtsʼibajom yuʼun salmoe? Ta melel, laj van svul tajmek yoʼonton ta sventa slekilal stuk xchiʼuk ta sventa slekilal yutsʼ yalal. Pe ti kʼusi mas tsots laj yalbe skʼoplal ta s-orasione jaʼ ti kʼuyelan chkʼexlaltasbat sbi li Jeovae xchiʼuk li sibtasel ch-akʼbat li jteklum ti yichʼoj li biil taje. Yoʼ to yakal ta jtsʼiktik batel li vokoliletik ta skoj li slajebal kʼakʼal yuʼun mol kuxlejal liʼe, toj lek me ti jechuk jnoptik kʼuchaʼal li jtsʼibajom yuʼun salmoe (kʼelo Mateo 6:9, 10).

8. ¿Kʼusi oy ta yoʼontonik li jteklumetik ti la skontrainik Israele?

⁸ Li jtsʼibajom yuʼun salmoe laj yalbe skʼoplal li kʼusi laj yalik yajkontratak Israele: «Laj yalic ti tscʼan chiyulesuncutic oe, yuʼun jech mu me xicʼotcutic ta jun mucʼta lum, yuʼun jech acʼo chʼayuc o scʼoplal li israeletique» (Sal. 83:4). Li jteklumetik taje toj echʼem xa noʼox tskontrainik li stʼujbil teklumal Diose, pe oy to kʼusi yan yoʼ jech chkontrainvanike: tskʼan chuʼuninbeik li yosil Israele. Melel, yuʼun xi laj yalike: «Ta jpojtic li sveʼub xchijtac Diose», xiik (Sal. 83:12). ¿Mi oy jech xkʼot ta pasel ta jkʼakʼaliltik ek? Oy.

«Xchʼul xcuxobil avoʼnton»

9, 10. 1) ¿Kʼusi ti «xchʼul xcuxobil [y]oʼnton» Jeova ta voʼnee? 2) ¿Kʼusi bendisionetik yakal tskʼupinik li buchʼutik tʼujbilik ti liʼ to oyik ta balumile xchiʼuk li yan chijetike?

⁹ Li ta voʼnee, li xchʼul kuxobil yoʼonton Diose jaʼ skʼoplal li Albil Balumile. Jvules ta joltik li kʼejoj la skʼejintaik kʼalal kuch yuʼunik li j-israeletik kʼalal kolik lokʼel ta Egiptoe: «Ta xcʼuxul avoʼnton, ta xatojobtas batel ti avalab anichʼnab ti laj apoje, yuʼun ta amucʼul atsatsal, ta xavicʼ batel ta xchʼul xcuxobil avoʼnton ti avaloje» (Éxo. 15:13, Ch). Ta tsʼakal une, li ta «xcuxobil [oʼontonal]» taje te laj yichʼ vaʼanel li chʼulnae, laj yichʼ vaʼanel paleetik, xchiʼuk jun lum ti ichʼvanem ta ventae, ti jaʼ Jerusalene, xchiʼuk epal ajvaliletik ti jaʼ snitilul David ti chotiik ta xchotleb Jeova sventa ajvalilale (1 Cró. 29:23). Jaʼ yuʼun oy srason ti kʼalal xi laj yal Jesús ta sventa li Jerusalene: «Slumal li mucʼta Ajvalile» (Mat. 5:35).

¹⁰ ¿Kʼusi xuʼ xkaltik li ta jkʼakʼaliltike? Li ta sjabilal 33 ayan jun achʼ lum, jaʼ li «Israel [...] sventa Diose» (Gál. 6:16). Li lum taje, ti jaʼik li tʼujbil yajtsʼaklomtak Cristoe, jaʼ pas yuʼun ti kʼusi muʼyuk spas yuʼun li voʼneal Israele: rextikoetik ta sbi Dios (Isa. 43:10; 1 Ped. 2:9). Li Jeovae jaʼ jech laj yalbe li kʼusi yalojbe voʼneal Israele: «Vuʼun Diosun yuʼunic chicʼot; jaʼ jteclumal chcʼotic o ec» (2 Cor. 6:16; Lev. 26:12). Li ta sjabilal 1919, li Jeovae stuk noʼox jech toj lek laj yil sba xchiʼuk li skomenal «Israel [...] sventa Diose». Li vaʼorae, li juteb tʼujbil jchʼunolajeletike laj yuʼuninik li «banamile», jun balumil ti ep abtel ta mantal ti bu tskʼupinik lekilal ta mantale (Isa. 66:8). Leʼ xa onoʼox tal ta sjabilal 1930, ta smiyonal noʼox yan chijetik nopajemik tal ta stojolalik (Juan 10:16). Li smuyubajelik xchiʼuk ti lek oyik ta mantal li yajtsʼaklomtak Cristo ta jkʼakʼaliltike, jaʼ svinajeb ti toj lek ti chkakʼ jbatik ta pasel ta mantal yuʼun li Mukʼta tukʼil Jpas mantal Jeovae (kʼelo Salmo 91:1, 2). Taje ch-ilin-o tajmek li Satanase.

11. ¿Kʼusi tskʼanik-o li yajkontratak Diose?

¹¹ Li ta slajebal kʼakʼal liʼe, li Satanase yakal tstijbe yoʼonton sviniktak ta balumil sventa tskontrainik li skomenal buchʼutik tʼujbilike xchiʼuk li xchiʼiltakik ta yan chijetike. Jaʼ jech kʼot ta pasel yuʼun ta Europa occidental li ta ajvalilal nazie xchiʼuk ta Europa oriental li ta ajvalilal komunista li ta Unión Sovieticae. Jaʼ jech ikʼot ta pasel ta epal mukʼta lumetik, jaʼ to jech chkʼot ta pasel xtok, mas to ti kʼalal tsaʼ kʼop ta slajeb velta li Gog ta Magog. Ti kʼalal jaʼo li kʼop taje, yikʼaluk van tspojbeik li kʼusitik yuʼuntak steklumal Jeovae, jech kʼuchaʼal la spasik ta voʼne li jkontrainvanejetike. Pe li kʼusi mas tsots skʼoplal tskʼan Satanase, jaʼ ti tskʼan tslajesutik jkotoltik sventa muʼyuk buchʼu sta ta naʼel li sbi Dios yakʼojbe steklumale. ¿Kʼusi van tspas Jeova kʼalal chil ti chchibal kʼoptabat li ajvalilal yuʼune? Jkʼeltik to yan velta li kʼusi laj yal jtsʼibajom yuʼun salmoe.

Svinajebtak ti kuchem yuʼun li Jeovae

12-14. ¿Kʼusi chib pas kʼop kʼot ta pasel ta voʼne ta yosilal Meguido chal li jtsʼibajom yuʼun salmoe?

¹² Jkʼeltik lek avil ti yakʼoj lek yibel xchʼunel yoʼonton ta stojolal Jeova li jtsʼibajom yuʼun salmo ti xuʼ tsokbe ta be kʼusitik snopoj tspasik li jkontrainvanej lumetike. Li ta salmoe te chalbe skʼoplal chib pas kʼop ti la stsal yajkontraik ta melel li Israele. Te kʼot ta pasel xchibal ta stsʼel voʼneal Meguido, jun lum ti ep te stenlejaltik ti jaʼ jech sbi eke. Li ukʼum Cisone te ch-echʼ li ta stenlejaltik taje, li ta kʼepelaltike chtakij xchiʼuk chlaj tʼajanuk li balumile. Pe li ta yorail voʼtike chnoj yuʼun li stenlejaltike, jaʼ yuʼun yikʼaluk van «voʼetic ta Meguido» sbi xtok (Jue. 4:13; 5:19).

¹³ Te van voʼlajunebuk kilometro yiloj vitstik yuʼun More li Meguido mi la xtuchʼik li stenlejaltik taje. Li ta skʼakʼalil jchapanvanej Gedeone, te la spasik kʼop kʼalal la skoʼoltas sjolik li «madianetic, li amalequetic, xchiʼuc li cristianoetic talemic ta stuqʼuil sloqʼueb cʼacʼale» (Jue. 7:1, 12). Li yajsoltarotak Gedeone jutebik noʼox, kʼajomal oxib sien viniketik, pe ta skoj ti koltaatik yuʼun Jeovae ijuʼ yuʼunik ta stsalel li yajkontraik ti jaʼ epike. ¿Kʼuxi? Jech kʼuchaʼal laj yal Diose, la sjoyibtaik ta akʼobaltik li yajkontraike, xchiʼuk laj yichʼ batel spʼinik ti jaʼ te stikʼoj li stojik ti tsanale. Kʼalal laj yakʼbe senyail li Gedeone, li sviniktake la svokʼ li spʼinike, vaʼun ivinaj li stojike. Jech xtok un, jmoj la sjupan li xkachuike xchiʼuk xi avanike: «¡Pleito ta sventa Mucʼul Dios xchiʼuc ta sventa Gedeón!», xiik. Jovi-o sjolik li yajkontraike xchiʼuk te lik smil sba stukik. Li buchʼutik kolike jatavik echʼel, echʼ xtuchʼik li ukʼum Jordane. Vaʼun, ep to la stsob sbaik echʼel j-israeletik sventa chbat snutsik li jatviletike. Ta skotole ichamik 120,000 jkontrainvanej soltaroetik (Jue. 7:19-25; 8:10).

¹⁴ Jech xtok, ta jot-o stenlejal li Meguidoe, te van vakibuk kilometro ta sjelavel li vits Moree, te oy li vits Tabor eke. Te taje, li jchapanvanej Baraque te la stsob 10,000 soltaroetik ta Israel sventa tstsak sbaik ta kʼop xchiʼuk li soltarotak Jabine, ti jaʼ li jcanaán ajvalil ta Hazore, ti jaʼ yichʼoj echʼel jbabe li bankilal soltaro Sisarae. Li 900 karetaetik sventa pasob kʼop yuʼun jcanaanetike oy lek xkuchilual li syantailtake, yuʼun kʼalal chjoyij li syantailtake ta xjoyij li xkuchilualtak eke. Yan li soltaroetik ta Israel ti la stsob sbaik ta vits Tabore, chʼabal lek yabtejebik, jaʼ yuʼun lek spatoj yoʼonton bat tsakvanuk ta kʼop ta stenlejaltik li Sisarae. Vaʼun, «li Mucʼul Diose la sticʼbe xiʼel ta stojolic cʼalal ta yajsoldadotac, xchiʼuc cʼalal ta caretaetic yuʼun li Sisarae». Yikʼaluk van te matsʼajtik kom ta achʼel li skaretaik ta sventa pas kʼop ta skoj ti jech noʼox tal tsatsal voʼ ti noj xchiʼuk ti lokʼ ta sbe li ukʼum Cisone. Milat yuʼun j-israeletik skotol li soltaroetike (Jue. 4:13-16; 5:19-21).

15. 1) ¿Kʼusi tskʼanbe akʼo spas Jeova li jtsʼibajom yuʼun salmoe? 2) ¿Kʼusi tsvules ta joltik li sbi pas kʼop tspas Dios ta slajebale?

¹⁵ Li jtsʼibajom yuʼun salmoe la skʼanbe vokol Jeova ti akʼo jechuk spasbe ek li lumetik ti tsibtas li steklumal Israel ta skʼakʼalile. Xi laj yalbee: «Jaʼ lec pasbo jech chac cʼu chaʼal laj apasbe li Madiane, pasbo jech chac cʼu chaʼal laj apasbe ta bevoʼ [o ukʼum] Cisón li Sísara xchiʼuc Jabine, ti te ilajic o ta Endore, ti itun ta sventa xyaxal banamil li sbecʼtalique», xi (Sal. 83:9, 10). Tsots skʼoplal ti Armagedón sbi (ti jaʼ skʼan xal «Vits ta Meguido») li slajeb pas kʼop tspas Dios ta skontra li steklumal Satanase. Li «Armagedón» taje jaʼ tsvules ta joltik li labal sba pas kʼopetik laj yichʼ pasel te ta nopol Meguidoe. Ti la spas kanal Jeova li ta voʼneal pas kʼopetik taje jaʼ chakʼ ta ilel ti chkuch yuʼun xtok li ta pas kʼop ta Armagedone (Apo. 16:13-16).

Jpastik orasion sventa xchaʼta yav li Ajvalilal yuʼun Jeovae

16. ¿Kʼuxi «yal[emik] ta qʼuexlal» avi li jkontrainvanejetike?

¹⁶ Li ta «slajebal [kʼakʼal]» liʼe, li Jeovae sokesoj ta be skotol li kʼusi tspasik sventa chchʼayesbat li steklumale (2 Tim. 3:1). Jaʼ yuʼun komem ta kʼexlal li yajkontraike. Xi onoʼox yaloj kʼusi chkʼot ta pasel li Salmo 83:16: «Acʼo yalicuc o ta qʼuexlal, yuʼun jech xuʼ chlic yotquinicot ti voʼot Mucʼul Diosote», xi. Ta buyuk noʼox balumilal ti tskʼan tsmakbeik ye yajrextikotak Jeova li jkontrainvanejetike, pe muʼyuk kʼotem ta pasel yuʼunik mi jsetʼuk. Li ta mukʼtik lumetik taje, li stsatsal yoʼontonik xchiʼuk ti tsʼikem yuʼunik vokol li buchʼutik chtunik ta stojolal li jun noʼox melel Diose oy kʼusi lek kʼotem ta pasel yuʼunik ta stojolal li krixchanoetik ti lek yoʼontonike xchiʼuk ep buchʼutik ti saʼojbeik li sbi Jeovae. Jech, li bu toʼox chichʼik tsatsal nutsel li yajrextikotak Jeovae, avie ta smilal xa noʼox o ta sien milal noʼox ti xmuyubaj chtunik ta stojolal li buchʼu Toj Toyol Oye. ¡Jaʼ tspas kanal li Jeovae, yan li yajkontratake ta kʼexlal chkomik! (Kʼelo Jeremías 1:19.)

17. ¿Kʼusi vokolal poʼot xa snuptanik li jkontrainvanejetike, xchiʼuk kʼusitik albil xa onoʼox ti chvul ta joltike?

¹⁷ Melel onoʼox chaʼa, jnaʼojtik ti muʼyuk to tsutsem li pas kʼop taje. Jaʼ yuʼun yakal to ta jcholbetik lekil aʼyej li krixchanoetik xchiʼuk li jkontrainvanejetike (Mat. 24:14, 21). Pe ti jech xuʼ to sutes yoʼontonik xchiʼuk ti xuʼ to sta skolebalik li jkontrainvanejetik taje poʼot xa me xlaj yorail. Akʼo mi jech, oy to me kʼusi mas tsots skʼoplal ti jaʼ mu sta li skolebal krixchanoetike: jaʼ li xchʼultajesbel sbi Jeovae (kʼelo Ezequiel 38:23). Kʼalal tstsob sbaik skotol li lumetik —jech kʼuchaʼal albil xa onoʼoxe— sventa tslajesbeik steklumal li Diose, ta me xvul ta joltik li kʼusi laj yal ta s-orasion li jtsʼibajom yuʼun salmoe: «Jʼechʼel acʼo yalicuc o ta qʼuexlal, jʼechʼel tsalbil acʼo comicuc o; muʼyuc stu acʼo comicuc, acʼo chʼayicuc o ta jʼechʼel» (Sal. 83:17).

18, 19. 1) ¿Kʼusi tstaik li yajkontratak Jpas mantal Jeova ti tsots yoʼonton chkontrainvanike? 2) Kʼuxi te tsakal akʼoplal ek kʼalal ta xchaʼta yav li pas mantal yuʼun Jeova ti poʼot xa tajmek xkʼot ta pasele?

¹⁸ Li buchʼutik tsots tskontrainbeik li pas mantal yuʼun Jeovae, toj abol me sba ta xlajik. Li sKʼop Diose chal ti «chtal yacʼbe stoj smul li bochʼotic mu xotquinic Diose», —jaʼ yuʼun ta xichʼik lajesel ta Armagedón— «chʼayel [chbatik] sbatel osil» (2 Tes. 1:7-9). Li lajesel taje xchiʼuk ti muʼyuk chchamik li buchʼutik chichʼik ta mukʼ ta melel li Jeovae, jaʼ me svinajeb ti jaʼ noʼox melel Diose. Li ta achʼ balumile muʼyuk me chchʼay ta sjolik ti vaʼ yelan kuch yuʼun pas kʼop li Jeovae. «Ti ta xchaʼcuxiic li bochʼotic lequique xchiʼuc li bochʼotic chopolique» ta me xaʼiik li kʼusi toj labal sba la spas li Jeovae (Hech. 24:15). Ta me xilbeik lek sprevail ek ti jaʼ toj lek li kuxlejal ti chkakʼ jbatik ta ventainel yuʼun Diose. Li buchʼutik manxoik ti chchaʼkuxiik taje, ta anil noʼox me chchʼunik ti jaʼ noʼox stuk melel Dios li Jeovae.

¹⁹ Li jkʼanvanej Totil kuʼuntik ta vinajele oy me kʼusi toj lek xchapanojbe li tukʼil yajtuneltake. Ta melel, oy tajmek ta koʼontontik ta skʼanbel Jeova ti akʼo xa noʼox spas ta anil li kʼusi la skʼan ta orasion li jtsʼibajom yuʼun salmoe: «Jʼechʼel acʼo yalicuc o ta qʼuexlal, jʼechʼel tsalbil acʼo comicuc o [...] acʼo chʼayicuc o ta jʼechʼel». «Sventa tsnaʼ li krixchanoetik ti voʼote, ti jaʼ Jeova abie, voʼot noʼox atuk ti Toj Toyol Oyot ta sba spʼejel li balumile», xi (Sal. 83:17; 83:18, NM).

[Tsʼibetik ta yok vun]

¿Mi xa nabe li stakʼobile?

• ¿Kʼusi jaʼo yakal tsnuptan Israel kʼalal laj yichʼ tsʼibael li Salmo 83?

• ¿Kʼusi ti mas tsvul-o yoʼonton li jtsʼibajom yuʼun Salmo 83?

• ¿Buchʼutik ti kontrainbilik yuʼun Satanás ta jkʼakʼaliltike?

• ¿Kʼuxi tstakʼ Jeova li orasion te ta Salmo 83:18?

[Lokʼol ta pajina 12]

¿Kʼusi tijbat-o yoʼonton ta spasel jun orasion ta sjunul yoʼonton li jtsʼibajom yuʼun salmoe?

[Lokʼol ta pajina 15]

¿Kʼuxi tsakal skʼoplal xchiʼuk li kʼusi ta jnuptantik ta tsʼakal li pas kʼopetik la spasik ta stsʼel voʼneal Meguidoe?

Ukʼum Cisón

Haroset-goim

Vits Carmelo

Stenlejaltik Jezreel

Meguido

Taanac

Vits Gilboa

Nioʼ Arod

More

Endor

Vits Tabor

Nab Galilea

Ukʼum Jordán