¿Mi chavichʼ tajmek ta mukʼ li yantike?
«Talbat chavichʼ abaic ta mucʼ.» (ROM. 12:10.)
1. ¿Kʼusi ti chʼayem xa batel ta epal lumetike?
TA JUNANTIK jteklume mu lekuk ilbil ti te tsvaʼan sba jun olol ta xokon jun mukʼta krixchano ti chotole, yuʼun mas to toyol ta xkom. Jaʼ yuʼun li olole te chchoti ta lum ta xokon li mukʼta krixchanoe sventa chakʼ ta ilel ti chichʼ ta mukʼe. Jech xtok chakʼ ta ilel ti chichʼ ta mukʼ jun yijil krixchano kʼalal muʼyuk bu tsvalopatin komele. Jech ta melel, li jujun lume oy onoʼox kʼuyelan chakʼik ta ilel kʼuyelan chichʼik ta mukʼ li yantike. Kʼuk noʼox yelan ta akʼel ta ilel li ichʼel ta mukʼe, li kʼusi naka to laj kaltike tsvules ta joltik jtos sMantal Moisés ti xi chale: «Vaʼano me abaic; ichʼic me ta mucʼ li moletique», xi (Lev. 19:32). Kʼux ta alel, pe ta epal lumetike muʼyuk xa bu ichʼbilik ta mukʼ li krixchanoetik kʼuchaʼal voʼnee. Ta melel, li avie muʼyuk xa lek ichʼel ta mukʼ.
2. ¿Buchʼutik skʼan xkichʼtik ta mukʼ jech kʼuchaʼal chal li sKʼop Diose?
2 Li sKʼop Diose tsots skʼoplal chal ti xichʼ ichʼel ta mukʼ li yantike, jaʼ xkaltik, ti jtsaktik tajmek ta ventae. Jech kʼuchaʼal ti chalbutik ti akʼo xkichʼtik ta mukʼ li Jeova xchiʼuk Jesuse (Juan 5:23). Jech noxtok chalbutik ti akʼo xkichʼtik ta mukʼ li kutsʼ kalaltike, li kermanotaktike xchiʼuk li krixchanoetik ti maʼuk yajtsʼaklom Cristoe (Rom. 12:10; Efe. 6:1, 2; 1 Ped. 2:17). Pe tana un, ¿kʼu yelan xuʼ xkakʼtik ta ilel ti chkichʼtik ta mukʼ li Jeovae? ¿Kʼutik yelan chkakʼtik ta ilel ti chkichʼtik ta mukʼ li kermanotaktike? Jkʼeltik li sjakʼobiltak taje xchiʼuk yan kʼusitik ti te snitojbe sba skʼoplale.
Kichʼtik ta mukʼ li Jeova xchiʼuk sbie
3. ¿Kʼu yelan jtos ta ichʼel ta mukʼ li Jeovae?
3 Jtos ti kʼuyelan chkichʼtik ta mukʼ li Jeovae jaʼ ti xkichʼbetik lek ta mukʼ li sbie. Yuʼun jaʼutik onoʼox «jun jteklum sventa sbi» (Hech. 15:14, NM). Jaʼ jun mukʼta matanal ti chkichʼbetik batel li sbi Jeovae, li Dios ti skotol xuʼ yuʼune. Li j-alkʼop Miquease xi laj yale: «Acʼo me scotol cristianoetic ta yantic lum jaʼ chichʼic o ta mucʼ li diosetic yuʼunique, pero li vuʼutique sbatel osil jaʼ chquichʼtic o ta mucʼ li Mucʼul Dios cuʼuntique», xi (Miq. 4:5). Li voʼotike «chquichʼtic o ta mucʼ li Mucʼul Dios cuʼunti[k]» kʼalal chkakʼbetik yipal bu kʼalal xuʼ kuʼuntik sventa jechuk-o skʼoplal jtalelaltik jujun kʼakʼal kʼuchaʼal li biil ti kichʼojtik batele. Jech kʼuchaʼal la svulesbe ta sjol yajtsʼaklomtak Cristo ta Roma li Pabloe, mi muʼyuk bu ta jkuxlebintik li lekil aʼyej ta jcholtik batele, li sbi Diose chopol kʼoptabil chkom (Rom. 2:21-24).
4. ¿Kʼu yelan chavil ti chavalbe skʼoplal Jeovae?
4 Yan xtok ti kʼuyelan ta ichʼel ta mukʼ li Jeovae jaʼ kʼalal chi jlokʼ ta chol mantale. Li ta voʼnee, li Jeovae laj yalbe ti jaʼuk yajrextikotak li j-israeletike, pe li stukike muʼyuk bu jech la spasik kʼuchaʼal albatike (Isa. 43:1-12). Nopolik noʼox la svalopatinik xchiʼuk «laj yacʼbeic yat yoʼnton li Chʼul Dios yuʼun Israele» (Sal. 78:40, 41). Ta tsʼakale, li jteklume muʼyuk xa bu lek x-ilat-o ta j-echʼel yuʼun li Jeovae. Yan li voʼotike, kichʼojtik tajmek ta mukʼ li matanal ti xuʼ xkalbetik skʼoplale xchiʼuk ti xuʼ xkakʼtik ta ojtikinbel li sbie. Jaʼ jech chkaʼi jbatik ta skoj ti jkʼanojtik tajmek xchiʼuk ta skoj ti oy tajmek ta koʼontontik ta jkʼantik chichʼ chʼultajesbel li sbi Diose. Tana ti xkojtikintik xa li melel ta sventa li jTotik ta vinajele xchiʼuk ta sventa li kʼusitik tspase, ¿kʼuxi xa noʼox van ti chkiktatik li chol mantale? Jech chkaʼi jbatik kʼuchaʼal li jtakbol Pablo ti xi laj yale: «Jaʼ noʼox ta jpas li cʼusi cabtel acʼbilune. ¡Toj abul jba me mu jcʼan jchol li Lequil Aʼyeje!» (1 Cor. 9:16).
5. ¿Kʼuxi snitojbe sba skʼoplal li xchʼunel oʼontonal xchiʼuk li yichʼel ta mukʼ Jeovae?
5 Li jtsʼibajom yuʼun salmoe xi laj yale: «Mucʼul Dios, li bochʼotic xayotquinicote jaʼ noʼox spatoj yoʼntonic ta atojol; me jutuc muʼyuc chacomtsan li bochʼotic chasaʼicote» (Sal. 9:10). Mi ta melel xkojtikintik li Jeovae xchiʼuk ti chkichʼbetik ta mukʼ li sbie xchiʼuk skotol li kʼusitik smakoj batele, ta me jpat koʼontontik ta stojolal jech kʼuchaʼal li yajtuneltak ta voʼnee. Ta melel, ti jech ta jpat koʼontontik ta stojolal Jeova xchiʼuk ti xkakʼ xchʼunel koʼontontik ta stojolale jaʼ yan ti kʼuyelan chkakʼtik ta ilel ti chkichʼtik ta mukʼe. Jkʼeltik kʼuyelan chal sKʼop Dios ti snitoj sba skʼoplal ti jpatoj koʼontontik ta stojolal xchiʼuk li ichʼel ta mukʼe. Kʼalal muʼyuk xa la spat yoʼontonik ta stojolal Jeova li j-israeletike, li Jeovae xi la sjakʼbe li Moisese: «¿Baqʼuin to chlic lecubuc yoʼntonic ta jtojol [o chichʼikun ta mukʼ] li cristianoetic liʼi? ¿Baqʼuin to chlic xchʼunic lec?, yuʼun ep xa sqʼuelubil jtsatsal la jpas ta stojolic», xi (Núm. 14:11). Xuʼ xkaltik ti melel liʼ xtoke: kʼalal jpatoj koʼontontik ti tspojutik li Jeovae xchiʼuk ti chikutik kʼalal tsots tajmek jvokoltike, jaʼ jech chkakʼtik ta ilel ti kichʼojtik ta mukʼe.
6. ¿Kʼusi ti tstij koʼontontik sventa chkichʼtik tajmek ta mukʼ li Jeovae?
6 Li Jesuse laj yal ti skʼan chlokʼ tal ta koʼontontik li yichʼel ta mukʼ Jeovae. Kʼalal yakal xchiʼin ta loʼil jtsop krixchanoetik ti mu ta sjunuluk yoʼonton chichʼik ta mukʼ Diose, li Jesuse la xchaʼal li kʼusi yaloj xa onoʼox li sTote: «Li cristianoetic liʼi, chiyichʼicun ta mucʼ ta yeic noʼox; pero li yoʼntonique nom oy ta jtojol», xi (Mat. 15:8). Jech oxal chaʼa, oyuk-o me ta joltik ti yichʼel ta mukʼ Jeovae skʼan chlokʼ talel ta jun oʼontonal ti skʼanoj tajmek Diose (1 Juan 5:3). Xchiʼuk mu me xchʼay xkaʼitik li kʼusi xi yalojbutik ta melel li Jeovae: «Jaʼ chquichʼ ta mucʼ ec li bochʼo chiyichʼun ta muqʼue», xi (1 Sam. 2:30).
Li jkʼelvanejetike chichʼik ta mukʼ li yantike
7. 1) ¿Kʼu yuʼun skʼan xichʼ ta mukʼ yermanotakik li buchʼutik akʼbil yabtelike? 2) ¿Kʼu yelan laj yakʼ ta ilel ti yichʼoj ta mukʼ yermanotak li Pabloe?
7 Li jtakbol Pabloe xi laj yale: «Talbat chavichʼ abaic ta mucʼ», xi (Rom. 12:10). Li buchʼutik akʼbil yabtelik ta tsobobbaile skʼan jbabeik batel —jaʼ xkaltik, chakʼik ta ilel— ta yichʼel ta mukʼ skotol li ermanoetike. Li jtakbol Pabloe jaʼ jun slekil kʼelobil ti xuʼ xchanbeik stalelale (kʼelo 1 Tesalonicenses 2:7, 8). Li yajtsʼaklomtak Cristo ta tsobobbailetik ti la svulaʼan Pabloe snaʼojik onoʼox lek ti muʼyuk chakʼ ta pasel ti kʼusi muʼyuk ta yoʼonton spasel stuke. Jaʼ jech laj yakʼ ta ilel ti yichʼoj ta mukʼ yermanotak li Pabloe xchiʼuk jaʼ jech ichʼat-o ta mukʼ ek li stuke. Kʼalal xi laj yal li jtakbole: «Jaʼ yuʼun ta jcʼanboxuc vocol ta atojolic, jaʼ chanic cʼu xʼelan coʼnton» kʼalal xie, jpʼel-o koʼonton jchʼunojtik ti ep buchʼutik ta sjunul yoʼonton la xchʼunik ta skoj ti lek tajmek laj yakʼ ta ilel li stuke (1 Cor. 4:16).
8. 1) ¿Kʼu yelan laj yakʼ ta ilel ti yichʼoj ta mukʼ yajtsʼaklomtak li Jesuse? 2) ¿Kʼusi xuʼ spasik li jkʼelvanejetik sventa chchanbeik li stalelale?
8 Yan kʼuyelan chakʼik ta ilel ti yichʼoj ta mukʼ jchol mantaletik li jkʼelvanejetike jaʼ kʼalal chalbeik srasonal kʼu yuʼun chakʼik jlomuk mantale. Mi jech ta spasike, jaʼ ta xchanbeik li Jesuse. Kʼalal laj yalbe yajtsʼaklomtak: «Cʼanbeic vocol li Yajval cʼaoje, yuʼun acʼo stac batel jcʼaojetic» ti xie, laj yalbe srasonal kʼu yuʼun jech laj yal: «Yuʼun ta melel toj ep li cʼaoje, pero jaʼ muʼyuc ep li jcʼaojetique» xi (Mat. 9:37, 38). Xchiʼuk kʼalal laj yalbe yajtsʼaklomtak ti akʼo vikʼiluk satike, laj yalbe srasonal xtok: «Yuʼun mu xanaʼic cʼusi ora chital, vuʼun li Avajvalicune» (Mat. 24:42). Li Jesuse maʼuk noʼox nopem xaʼi yalbel li kʼusi skʼan spasike, yuʼun laj yalbe kʼu yuʼun skʼan spasik xtok. Jaʼ jech laj yichʼ ta mukʼ xchiʼuk ti oy sbalil laj yile. ¡Toj lek ti xchanbeik stalelal Jesús li jkʼelvanejetike!
Kichʼbetik ta mukʼ li stsobobbail Jeovae xchiʼuk li beiltasel chakʼe
9. ¿Kʼusi chkakʼtik ta ilel kʼalal chkichʼtik ta mukʼ li stsobobbail yajtsʼaklomtak Cristo ta spʼejel Balumile xchiʼuk li buchʼutik vaʼanbilik ta stojolale? Alo kʼu yuʼun jech cha takʼ.
9 Sventa chkichʼtik ta mukʼ Jeovae, skʼan chkichʼtik ta mukʼ ek li stsobobbail yajtsʼaklomtak Cristo ta spʼejel Balumile xchiʼuk li buchʼutik vaʼanbilik ta stojolale. Kʼalal ta jchʼuntik li tojobtaseletik ta Vivlia chakʼbutik li j-abtel ti tukʼ yoʼontone, yakal chkakʼtik ta ilel ti chkichʼtik ta mukʼ li beiltasel chakʼbutik Jeovae. Li ta baʼyel sigloe laj yakʼbe tsots mantal jlom yajtsʼaklom Cristo ta skoj ti mu xichʼik ta mukʼ li buchʼutik biiltasbilike (kʼelo 3 Juan 9-11). Ta sventa li kʼusi la stsʼiba Juane, chkiltik ti maʼuk noʼox muʼyuk x-ichʼatik ta mukʼ stukike, yuʼun xvinaj xtok ti muʼyuk laj yichʼik ta mukʼ li chanubtasel xchiʼuk li beiltasel chakʼike. Pe xi jmuyubaj chkaltik ti jutuk mu skotoluk li yajtsʼaklomtak Cristoe mu jechuk la spasik. Lek xvinaj ti yoʼ to kuxul li jtakboletike, li tsobobbaile chichʼ tajmek ta mukʼ li buchʼutik tsbeiltasik li abtelale (Fili. 2:12).
10, 11. Akʼo ta ilel ta Vivlia kʼu yuʼun lek ti oyuk krixchanoetik ti akʼbil yabtelik li ta stsobobbail yajtsʼaklomtak Cristoe.
10 Oy buchʼutik chalik ti ta skoj ti xi laj yal Jesuse: «Voʼoxuque achiʼil noʼox aba acotolic» ti xie, chʼabal la buchʼu chichʼ akʼbel yabtel ta tsobobbail ti jechuke (Mat. 23:8). Pe li Tsʼibetik ta Hebreo Kʼop xchiʼuk ta Griego Kʼope chalbe skʼoplal ep krixchanoetik ti akʼbat yabtelik yuʼun Diose. Li sloʼilal moltotiletik, jchapanvanejetik xchiʼuk li ajvalil j-hebreoetike lek jamal chakʼ ta ilel ti Jeovae tsbeiltas steklumal ta stojolal li buchʼutik svaʼanoj ta Balumile. Kʼalal muʼyuk laj yichʼik ta mukʼ li buchʼutik tʼujbilik yuʼun Jeovae, li j-israeletike laj yichʼik tsatsal mantal (2 Rey. 1:2-17; 2:19, 23, 24).
11 Li ta baʼyel sigloe, akʼbil jutuk tsots yabtel li jtakboletike, xchiʼuk jaʼ jech laj yilik li yan yajtsʼaklomtak Cristoe (Hech. 2:42). Jech kʼuchaʼal li jtakbol Pabloe laj yalbe mantal li yermanotake (1 Cor. 16:1; 1 Tes. 4:2). Akʼo mi jech, li stuk eke oy ta yoʼonton xchʼunbel smantal li buchʼutik mas tsots yabtelike (Hech. 15:22; Gál. 2:9, 10). Jech kʼuchaʼal chkiltike, li Pabloe laj yichʼ ta mukʼ li buchʼutik akʼbil yabtelik ta tsobobbaile.
12. Kʼalal ta jchanbetik skʼoplal ta Vivlia li buchʼutik akʼbil yabtelike, ¿kʼusi chaʼtos ta jchantik?
12 Chaʼtos kʼusi ta jchantik ta sventa li kʼusi laj yichʼ alele. Baʼyel, jech kʼuchaʼal chal sKʼop Diose, li «jʼabtel ti jun [«tukʼ», NM] yoʼnton [...], ti lec bije» xuʼ tstunes li Jtsop Jbeiltasvanej yuʼun sventa chakʼbe yabtel viniketik xchiʼuk sventa chakʼbe tsots yabtel jlomuk ermanoetik ti jaʼ bankilal chkʼot yuʼunik li buchʼutik biiltasbilik eke (Mat. 24:45-47; 1 Ped. 5:1-3). Li xchibale, jaʼ ti jkotoltik, ti te kapal ek li buchʼutik biiltasbilike, skʼan chkichʼtik ta mukʼ li buchʼutik mas tsots yabtel akʼbilik ta jtojolaltike. ¿Pe kʼutik yelan xuʼ xkichʼtik ta mukʼ li buchʼutik akʼbil yabtelik ta jkʼelvanej li ta stsobobbail yajtsʼaklomtak Cristo ta spʼejel Balumile?
Kichʼtik ta mukʼ li jkʼelvanejetik ta sirkuito xchiʼuk distritoe
13. ¿Kʼuxi xuʼ chkakʼtik ta ilel ti chkichʼtik ta mukʼ li buchʼutik akʼbil yabtelik ta stsobobbail yajtsʼaklom Cristoe?
13 Xi laj yal li Pabloe: «Quermanotac, ta jcʼanboxuc vocol ta atojolic ti tscʼan chavichʼic ta mucʼ li bochʼotic oy yabtelic te ta atojolique, ti sventainojoxuque, ti chastojobtasoxuc ta sventa Cajvaltique. Tscʼan chavichʼic lec ta mucʼ, tscʼan chacʼanic lec ta sventa li yabtelique. Mu me xacontrain abaic; jmojuc me avoʼnton acotolic», xi (1 Tes. 5:12, 13). Ta melel, li jkʼelvanejetik ta sirkuito xchiʼuk distritoe tsots ch-abtejik. Jaʼ yuʼun skʼan «[xkichʼtik] lec ta mucʼ». Jtos ti kʼusi xuʼ jpastike jaʼ ti jchʼuntik skotol li mantaletik chalbutike. Kʼalal chalbutik li beiltaseletik yuʼun li j-abtel ti tukʼ yoʼontone, li «jbijiltic chijyacʼbuticbutic Diose» jaʼ me tstij koʼontontik sventa chapalutik «ta jchʼuntic mantal» (Sant. 3:17, Achʼ Testamento, ta skʼop Chenalhó).
14. ¿Kʼu yelan chakʼ ta ilel tsobobbail ti chichʼ ta mukʼ li jkʼelvanejetik ta sirkuito o distritoe, xchiʼuk kʼusi chkʼot ta pasel yuʼun taje?
14 ¿Pe mi tskʼanik akʼo jpastik jtosuk kʼusi ti muʼyuk nopemutik spasele? Mi jaʼ jeche, jtos ti kʼuyelan chkichʼtik ta mukʼe jaʼ ti mu xiuk xkaltike: «Muʼyuk bu jech ta jpaskutik maʼ liʼe» o «Taje xuʼ van jech chichʼ pasel ta yan tsobobbail, pe mu jechuk maʼ ta jtsobobbailkutike». Jtos ti kʼusi tskoltautik ta xchʼunel li mantaletike jaʼ ti teuk-o ta joltik ti jaʼ yuʼun Jeova li tsobobbaile xchiʼuk ti jaʼ Jolil yuʼun li Jesuse. Kʼalal xmuyubaj noʼox chchʼam xchiʼuk tspas li kʼusi ch-albat yuʼun jvulaʼanvanej li tsobobbaile, chakʼ ta ilel ti chichʼ ta mukʼ ta melele. Li jtakbol Pabloe la slekil kʼopta ermanoetik ta Corinto ta skoj ti la xchʼunbeik smantal li jkʼelvanej Titoe (2 Cor. 7:13-16). Li avie xuʼ jchʼuntik ta melel mi ta jchʼuntik ta sjunul koʼontontik li kʼusi chalik li jkʼelvanejetik ta sirkuito o distritoe, mas to ta jkʼupintik spasel li yabtel Diose (kʼelo 2 Corintios 13:11).
«Ichʼic me ta mucʼ scotol li cristianoetique»
15. ¿Kʼutik yelan xuʼ xkakʼtik ta ilel ti chkichʼtik ta mukʼ li kermanotaktike?
15 Xi la stsʼiba li Pabloe: «Mu me xavut li bochʼo mol xae. Taqʼuio ta lequil cʼop, cuyo jech chac cʼu chaʼal atot. Li queremetique cuyo jech chac cʼu chaʼal avitsʼin. Li meʼeletique cuyo jech chac cʼu chaʼal ameʼ. Li tsebetique cuyo jech chac cʼu chaʼal avixlal; tucʼuc me avoʼnton ta stojolic. Oyuc me ta avoʼnton li meʼon antsetic ti muʼyuc bochʼo oy yuʼunique», xi (1 Tim. 5:1-3). Jech ta melel, li sKʼop Diose chalbutik ti akʼo xkichʼtik ta mukʼ skotol li buchʼutik ta stsobobbail yajtsʼaklom Cristoe. ¿Pe kʼusi van ta jpastik mi mu lekuk xkil jbatik xchiʼuk junuk ermanoe? ¿Mi muʼyuk xa van chkichʼtik ta mukʼ? ¿Mi mu van jaʼuk lek ti jsabetik li slekil talelaltak ta mantale xchiʼuk ti xkichʼtik ta mukʼ kʼuchaʼal jun yajtunel Diose? Pe jech noxtok, li buchʼutik oy tsots yabtelike skʼan me teuk oy ta sjolik ti skʼan xichʼik ta mukʼ li yermanotakike xchiʼuk ti akʼo yakʼbeik yipal ti mu stoy sbaik ta stojolal li chijetike (1 Ped. 5:3). Ta melel, li ta stsobobbail yajtsʼaklomtak Cristoe, ti bu oy melel kʼanbaile, ep kʼuxitik xuʼ xichʼakʼel ta ilel ti chkichʼ jbatik ta mukʼe (kʼelo Juan 13:34, 35).
16, 17. 1) ¿Kʼu yuʼun tsots skʼoplal ti xkichʼtik ta mukʼ li buchʼutik ta jcholbetik mantale xchiʼuk li buchʼutik tskontrainutike? 2) ¿Kʼu yelan chkichʼtik ta mukʼ «scotol li cristianoetique»?
16 Ta melel, maʼuk noʼox chkichʼtik ta mukʼ li buchʼutik teik ta tsobobbaile. Xi laj yalbe yajtsʼaklomtak Cristo ta voʼne li Pabloe: «Jpastic cʼusi lec ta stojol scotol cristianoetic ti cʼalal jaʼ yoraile», xi (Gál. 6:10). Melel, li mantal taje mu kʼunuk ta pasel kʼalal oy jun jchiʼiltik ta abtel o ta chanun ti chilbajinutike. Mi jaʼ jeche, jvules ta joltik li jaypʼeluk kʼop liʼe: «Mu me xlaj smucʼul avoʼnton [o mu me xa kʼakʼetuk xa] yuʼun li bochʼotic chopolique» (Sal. 37:1). Li tojobtasel taje tskoltautik ek sventa xuʼ xkichʼtik ta mukʼ li buchʼutik tskontrainik li yabtel Diose. Xchiʼuk xtok, kʼalal ta jcholtik mantale, skʼan me xkakʼbetik yipal ti bikʼit xkakʼ jbatike xchiʼuk ti oyuk smukʼul koʼontontik xkaltike xchiʼuk ti xi j-ichʼvan ta mukʼe (1 Ped. 3:16). Jech noxtok, ti kʼuyelan ta jmeltsan jbatike chkakʼtik ta ilel ti chkichʼtik ta mukʼ li krixchanoetik ti ta jcholbetik mantale.
17 Jech oxal chaʼa, manchuk mi teutik xchiʼuk kermanotaktik o yan krixchanoetik ti maʼuk yajtsʼaklomtak Cristoe, jchʼuntik li tojobtasel liʼe: «Ichʼic me ta mucʼ scotol li cristianoetique. Cʼanic me li bochʼo coʼol jchʼunojtic Dios jchiʼuctique. Ichʼic ta mucʼ li Diose; ichʼic ta mucʼ noxtoc li mucʼta ajvalile» (1 Ped. 2:17).
¿Kʼusi cha takʼ?
¿Kʼuxi chkakʼtik ta ilel ti chkichʼtik ta mukʼ...
• ... li Jeovae?
• ... li moletik ta tsobobbaile xchiʼuk li jkʼelvanejetik ta sirkuito o distritoe?
• ... skotol li buchʼutik te ta tsobobbaile?
• ... li buchʼutik ta jcholbetik mantale?
[Lokʼol ta pajina 23]
Li yajtsʼaklomtak Cristo ta baʼyel sigloe laj yichʼik ta mukʼ li beiltasel chakʼ li Jtsop Jbeiltasvaneje
[Lokʼol ta pajina 24]
Ta spʼejel Balumil, li moletik ta tsobobbaile chichʼik ta mukʼ li jkʼelvanejetik ta sirkuito o distritoe, yuʼun jaʼ vaʼanbilik yuʼun li Jtsop Jbeiltasvaneje