Oy ta yoʼontonik tsʼakal lek chalik li lekil aʼyeje
«Laj yalbuncutic comel mantal ti acʼo jcholbecutic [mantal] scotol cristianoetic [xchiʼuk] ti acʼo calcutic ta jamal[e].» (HECH. 10:42.)
1. ¿Kʼusi abtelal laj yalbe skʼoplal Pedro li ta sna Cornelioe?
JUN bankilal soltaro ta Romae la stsob yutsʼ yalal xchiʼuk yamigotak ti jaʼ te jel talel ti kʼuyelan xil sba xchiʼuk krixchanoetik li Diose. Li vinik ti yichʼoj ta mukʼ Dios taje jaʼ Cornelio. Li jtakbol Pedro —ti te oy eke— laj yal ti jaʼ jech yichʼoj yabtel skotol li jtakboletike, xi laj yale: «Acʼo jcholbecutic [mantal] scotol cristianoetic [xchiʼuk] ti acʼo calcutic ta jamal» li skʼoplal Jesuse. Li mantal laj yal Pedroe laj yakʼ sat. Li jyanlum krixchanoetik ti muʼyuk yichʼojik sirkunsisione laj yichʼik chʼul espiritu, laj yichʼik voʼ xchiʼuk la sta smotonik, jaʼ ti ch-ajvalilajik xchiʼuk Jesús ta vinajele. ¡Toj labal xa noʼox sba slekil kʼusi kʼot ta pasel yuʼun li chol mantal la spas jtakbole! (Hech. 10:22, 34-48.)
2. ¿Buchʼu yan laj yichʼ yabtel ta xcholel mantal ti maʼuk noʼox li lajchaʼvoʼ jtakboletike, xchiʼuk kʼuxi jnaʼojtik?
2 Kʼalal chib toʼox jabil skʼan stsob sbaik taje, te van ta sjabilal 34, oy kʼusi la snuptan ti jel-o xkuxlejal li jun simaron yajkontra jchʼunolajeletike. Li Saulo ta Tarsoe stamojbe batel sbelel Damasco kʼalal laj yakʼ sba ta ilel Jesús ta stojolale xchiʼuk ti xi albat mantale: «Lican, ochan batel ta Damasco. Te chaʼalbat cʼusi chapas». Vaʼun li Jesuse jamal laj yalbe jchʼunolajel Ananías ti ta xchol mantal li Saulo «ta stojol mucʼtic ajvaliletic, xchiʼuc ta [stojolal] li israel[eti]que» (kʼelo Hechos 9:3-6, 13-20). Kʼalal te kʼot li Ananías yoʼ bu oy Sauloe, xi laj yalbee: «Li Dios yuʼun jmoltot jyameʼtic ta voʼonee jaʼ la stʼujot, [sventa] voʼot testigoot chacʼot yuʼun ta stojol scotol cristianoetic» (Hech. 22:12-16). ¿Kʼu yelan laj yil Saulo —ti laj yichʼ ojtikinel kʼuchaʼal Pablo ta mas tsʼakale— li yabtel akʼbat ta xcholel li mantale?
Tsʼakal lek la xchol mantal li Pabloe
3. 1) ¿Kʼusi chkalbetik echʼel skʼoplal? 2) ¿Kʼusi la spasik li moletik ta Éfeso kʼalal laj yaʼiik ti takbilik ta ikʼel yuʼun Pabloe, xchiʼuk kʼu yuʼun toj lek xuʼ jchanbetik stalelalik?
3 Toj lek me ti jchanbetik skʼoplal skotol li kʼusi lik spas talel li Pabloe, pe li avie jaʼ noʼox ta xkalbetik skʼoplal jun mantal ti laj yal leʼtik ta sjabilal 56, ti te ta jtatik ta kapitulo 20 ta Hechose. Poʼot xaʼox stsuts yuʼun li yoxibal velta xanbal ta misioneroal li jtakbole. Kʼalal yal ta barko ta Miletoe, jun lum ta tiʼnab yuʼun Egeo, la stak ta ikʼel li moletik ta stsobobbail Efesoe. Nopo xa noʼox avaʼi kʼu to yelan xmuyubajik li moletik kʼalal laj yaʼiik ti takbilik ta ikʼel yuʼun Pabloe (koʼoltaso xchiʼuk Proverbios 10:28). Te van 50 kilometrouk chanavik echʼel ta chopol beetik. Ta melel, ta me xil svokolik ta skoj taje. Yikʼaluk van la smak ti bu chchonolajike o la skʼanbe permiso spatronik. Jaʼ jech tspas ep jchʼunolajeletik li avi eke, sventa chbatik yoxibal kʼakʼal li ta mukʼta tsobajele.
4. ¿Kʼuxi chalbutik slivroal Hechos li kʼusi la spas Pablo ta Efesoe?
4 ¿Kʼusi la spas Pablo te ta Mileto kʼalal mu toʼox chkʼotik li moletik ta skoj ti jalijik van oxibuk o chanibuk kʼakʼale? ¿Kʼusi van la apas ti voʼotuke? (Koʼoltaso xchiʼuk Hechos 17:16, 17.) Li kʼusi albatik yuʼun Pablo kʼalal kʼotik li moletike, tskoltautik ta snaʼel kʼusi la spas ti kʼalal la smala chvul li moletike. Laj yalbe skʼoplal li yabtel ta misioneroale, pe jaʼ mas laj yalbe skʼoplal li chol mantal la spas ta Efesoe, jaʼ ti bu likemik tal li moletik taje (kʼelo Hechos 20:18-21). Xi la svulesbe ta sjol li kʼusi yiloj stukike: «Voʼoxuque xanaʼic cʼu xʼelan la jpas ti cʼalal sba velta licʼot ta atojolic ta Asia banamile, [...] laj calbe yaʼyic judioetic xchiʼuc yanlum cristianoetic». Jaʼ jech, oy lek ta yoʼonton Pablo ti tskʼan tspas li yabtel akʼbil yuʼun Jesús te ta slumal Asiae. Jkʼeltik kʼuxi la spas li yabtel akʼbil ti kʼu sjalil te oy ta Efesoe, te van ta sjabilal 52 xchiʼuk 55. Baʼyuk laj yakʼ ta yoʼonton xcholbel mantal li judioetike, te bat saʼ li ta nail tsobobbail yuʼunike. Jech kʼuchaʼal chalbutik Lucase, laj la yal mantaletik ti chkʼot ta oʼontonal li «ta nail tsobobbail[etike]». Pe ta skoj ti «tsots yoʼntonic [li judioetike], jech muc xchʼunic», jaʼ yuʼun li Pabloe bat ta yan lum sventa saʼ yan krixchanoetik yoʼ xcholbe mantale. Jaʼ jech la xcholbe mantal judioetik xchiʼuk jgriegoetik (Hech. 19:1, 8, 9).
5, 6. ¿Kʼu yuʼun jnaʼojtik lek ti maʼuk jchʼunolajeletik li krixchanoetik la svulaʼan Pablo ta snaike?
5 Ta mas tsʼakal une, jlom ti buchʼutik kʼotik ta jchʼunolajele ochik ta moletik; jaʼik li buchʼutik laj yichʼik tsobel yuʼun Pablo ta Miletoe. Xi la svulesbe ta sjolik ti kʼuyelan la xchol mantale: «Muʼyuc la jcomtsan yalel li cʼusi lec jtunel avuʼunique. Jamal laj calboxuc avaʼyic ta stojol cristianoetic xchiʼuc ta naetic». Ta skoj li kʼusi laj yal Pabloe oy jlom krixchanoetike tsnopik ti ay la svulaʼan ta sna li ermanoetike. Pe li jpʼel kʼop «ta stojol cristianoetic xchiʼuc ta naetic» xie, jaʼ chalbe skʼoplal li xcholbel mantal buchʼu maʼuk jchʼunolajeletike. Jaʼ jech chkaʼibetik-o smelolal ta sventa li kʼusi chal liʼe: «Laj calbe yaʼyic judioetic xchiʼuc yanlum cristianoetic ti acʼo sutes yoʼntonic ta stojol Diose, xchiʼuc ti acʼo xchʼunic ti Jesucristoe». Jamal xkiltik ti maʼuk skʼoplal li jchʼunolajeletike, yuʼun skʼan la sutes yoʼontonik xchiʼuk ti akʼo xchʼunik li Jesuse (Hech. 20:20, 21).
6 Jun pʼijil vinik ta sventa li Tsʼibetik ta Griego Kʼop ti chalbe skʼoplal Cristoe xi lek laj yalbe skʼoplal li Hechos 20:20: «Te xaʼox oy oxib jabil ta Éfeso li Pabloe. Ayem xaʼox svulaʼan stekel li naetike, o laj xaʼox xcholbe mantal skotol li krixchanoetike (versikulo 26). Jaʼ li chichʼalel ta teksto ti skʼan xichʼ cholel li mantal ta naetike xchiʼuk ta stojolal li epal krixchanoetike». Mi ay ta jujupʼej naetik li ta lum taje o mi moʼoj, li Pabloe tskʼan ti akʼo svules ta sjol moletik ta Éfeso ti la xchol mantale xchiʼuk ti kʼusi kʼotem ta pasel yuʼune. Xi chal li Lucase: «Ep cristianoetic te ta Asia banamil laj yaʼibeic scʼop li Cajvaltique. Te oy li judioetique xchiʼuc li greciaetique» (Hech. 19:10). ¿Mi laj yaʼiik mantal skotol li jnaklejetik ta slumal Asiae? ¿Kʼusi chchanubtasutik ta sventa li chol mantal ta jpastike?
7. ¿Kʼuxi van ipuk echʼel li mantal la xchol Pabloe?
7 Ep krixchanoetik laj yaʼiik li mantal laj yal Pablo ta naetike xchiʼuk ti bu ep krixchanoetike. Yikʼaluk van ep lokʼik echʼel ta Éfeso ta skoj pʼolmal, sventa chbat svulaʼan yutsʼ yalalik o sventa tskʼan chkux yoʼontonik ta skoj li kʼux jolal chakʼ li mukʼta lume, jech kʼuchaʼal tspas ep krixchanoetik avie. Jech xtok, oy buchʼutik tsvulaʼanik Éfeso ta skoj pʼolmal o ta skoj yan kʼusitik. Jaʼ yuʼun yikʼaluk van laj yojtikinik Pablo o laj yaʼiik li mantal chchole. ¿Kʼusi van tspasik mi sutik echʼel ta snaike? Li buchʼutik chchʼamik mantale chalbeik echʼel yan krixchanoetik, jech xtok li buchʼutik muʼyuk la xchʼunike ta onoʼox van xalik echʼel li kʼusi laj yaʼiik ta Efesoe. Vaʼun jaʼ jech xuʼ chaʼiik xchiʼuk chchʼamik mantal li yutsʼ yalalike, li slakʼnaike xchiʼuk li jmanolajeletike (koʼoltaso xchiʼuk Marcos 5:14). ¿Kʼusi chakʼ jchantik ta sventa ti kʼusi chkʼot ta pasel yuʼun li chol mantal ta jpastike?
8. ¿Kʼuxi van laj yaʼi mantal li krixchanoetik ta slumal Asiae?
8 Ta sventa li chol mantal la spas ta Éfeso li Pabloe xi la yale: «Ijam lec tiʼna, lec xuʼ ep chiʼabtej» (1 Cor. 16:8, 9). ¿Kʼuxi ti jam lek tiʼna ta stojolale? Jaʼ ti laj yaʼi to batel yan krixchanoetik li mantal la xchol ta Efesoe. Jech kʼuchaʼal ta Colosas, Hierápolis xchiʼuk Laodicea ti te nopol yiloj Efesoe. ¿Kʼuxi la skolta sba Pablo sventa xkʼot li mantal ti muʼyuk bu x-ay ta chol mantal li ta jteklumetik taje? Yikʼaluk van jaʼ koltavan Epafras ti jaʼ te likeme (Col. 2:1; 4:12, 13). Akʼo mi muʼyuk jamal chalbutik Vivlia, yikʼaluk van kʼot ta jchʼunolajel li Epafras kʼalal laj yaʼi li mantal chchol Pablo ta Efesoe. Ta mas tsʼakal une, la xchol li mantal ta slumale, ti yikʼaluk van jaʼalbat yuʼun Pablo ti akʼo jech spase (Col. 1:7). Jech xtok, yikʼaluk jaʼo kʼot li mantal ta Filadelfia, Sardis xchiʼuk Tiatira kʼalal te chchol mantal ta Éfeso li Pabloe.
9. 1) ¿Kʼusi oy tajek ta yoʼonton li Pabloe? 2) ¿Kʼusi jaʼ li teksto sventa sjabilal 2009, xchiʼuk kʼu yuʼun toj lek sta-o?
9 Jech oxal xuʼ chalik moletik ta Éfeso ti melel li kʼusi laj yal Pablo liʼe: «Maʼuk tsots skʼoplal chkaʼi li jkuxlejale, jaʼ noʼox venta mi tsuts kuʼun li anilajele xchiʼuk li kabtel yakʼojbun Kajvaltik Jesuse, jaʼ ti lek tsʼakal xichʼ cholel li lekil aʼyeje, ti jaʼ ta slekil yoʼonton Dios ti mu jtatik-oe». Li ta versikulo liʼe jaʼ te lokʼem li teksto sventa sjabilal 2009 ti tstij koʼontontike: «Lek tsʼakal xichʼ cholel li lekil aʼyeje» (Hech. 20:24, NM).
Lek tsʼakal jcholtik mantal li avie
10. ¿Kʼuxi jnaʼojtik ti skʼan lek tsʼakal jcholtik mantal eke?
10 Maʼuk noʼox albat jtakboletik akʼo xcholbeik mantal li jteklume xchiʼuk ti akʼo lek tsʼakal xcholike. Kʼalal chaʼkuxiem xaʼox li Jesuse, xi laj yalbe yajtsʼaklomtak ti te van 500 yepalik te tsobolik ta Galileae: «Batanic me; bat pasic ta jchʼunolajel cuʼun li cristianoetic ta jujun banamile. Acʼbo yichʼic voʼ ta sventa li Jtote xchiʼuc ta jventa vuʼun li Nichʼonilune xchiʼuc ta sventa li Chʼul Espiritue. Chanubtasic lec ta xchʼunel scotol li jmantaltac laj calboxuc avaʼyique». Li mantal taje te smakojbe skʼoplal li melel jchʼunolajeletik avie, jech kʼuchaʼal chal kaʼitik li Jesuse: «Naʼic me, te jchiʼinojoxuc o scotol cʼacʼal cʼalal to ta slajebal cʼacʼal» (Mat. 28:19, 20).
11. ¿Kʼusi abtelal ti tsots skʼoplal ojtikinbilik-o li yajrextikotak Jeovae?
11 Li yajtsʼaklomutik Cristoe xi jmuyubaj noʼox ta jchʼuntik li mantal taje xchiʼuk chkakʼtik persa sventa «lek tsʼakal xichʼ cholel li lekil aʼyeje». Ti kʼuyelan mas ta jpastike, jaʼ ti kʼuyelan albatik yuʼun Pablo li moletik ta Efesoe: jaʼ li chol mantal ta naetike. Li ta slivro David Stewart, ti jaʼ nichʼonile, xi laj yal ta sjabilal 2007 ta sventa li abtelal ta misioneroale: «Ti kʼuyelan toj lek chakʼik chanubtasel li yajrextikotak Jeovae tstij oʼontonal ta spasel lek li abtelal ta misioneroale, ti jaʼ mu xkoʼolaj sbalil chkʼot kʼalal naka noʼox loʼiltabile [jaʼ xkaltik, li bu to chalik tal mantal li jbabeetik ta relijione]. Ep yajrextikotak Jeovae oy jun li yabtelik ti toj kʼupil chaʼiike jaʼ li xcholel mantale». Xi to laj yal li jtsʼibajome: «Li ta sjabilal 1999 oy kʼusi la jakʼbe skʼoplal ta Europa ta Slokʼeb Kʼakʼal. Li buchʼutik la jchiʼinan ta loʼile jaʼ noʼox 2% xchiʼuk 4% laj yalik ti chiʼinbilik ta loʼil yuʼun misioneroetik li ta srelijion Santos de los Últimos Días o “jmormonetik”. Pe jaʼ mas ta 70% laj yalik ti chiʼinbilik ta loʼil yuʼun li yajrextikotak Jeovae, yantike mu la junuk noʼox velta chiʼinbilik ta loʼil».
12. 1) ¿Kʼu yuʼun nopajtik noʼox ta jvulaʼantik li krixchanoetik bu ta jcholtik mantale? 2) ¿Mi oy buchʼu xavojtikin ti sjeloj xa yoʼonton ta skoj li mantal ta jcholtike?
12 Jaʼ jechtik xuʼ xichʼ alel ek ta sventa li krixchanoetik bu ta jcholtik mantale. Jkoltaoj onoʼox van jbatik ta melel ta sventa taje. Kʼalal ta jcholtik mantal ta naetike ta me jchiʼintik ta loʼil skotol li krixchanoetike. Akʼo mi ep ta velta ta jvulaʼanantik, oy jlom ti mu skʼan xaʼiik li kʼusi chkaltike. Yantike yaʼiojbutik jlikeluk li kʼusi chkaltike o ti jkʼelbetik junuk teksto ta Vivliae. Pe oy yan krixchanoetik ti lek chaʼiik ti jal ta jchiʼintik ta loʼile xchiʼuk ti kʼotem ta yoʼontonik li mantal chkaltike. Jaʼ jech ta jnuptantik ti kʼalal «lek tsʼakal [ta] xichʼ cholel li lekil aʼyeje». Pe jech kʼuchaʼal jnaʼoj jkotoltike, ep li buchʼutik kermanotaktik xa li avie mu toʼox skʼanik ti jvulaʼantike. Pe yikʼaluk van oy kʼusi la snuptan stukik o yutsʼ yalalik, vaʼun jaʼ jech kʼot-o ta yoʼontonik li mantale. Jaʼ yuʼun mu me xa lutbtsaj, akʼo mi voʼne xa ti muʼyuk bu xa ta krixchanoetik ti chchʼamik mantale. Naʼo me ti mu skotoluk krixchanoetik lek chaʼiik li mantale. Yuʼun li kʼusi tskʼanbutik Diose jaʼ ti xi jmuyubaj jcholtik-o li mantale xchiʼuk ti baxbolukutike.
Mu me jnaʼtik lek bu chjav tal li bekʼ tsʼunubile
13. ¿Kʼuxi xuʼ lek kʼusi chkʼot ta pasel yuʼun li chol mantal ta jpastik akʼo mi muʼyuk chkakʼtik ventae?
13 Akʼo mi ep tajek krixchanoetik la skolta Pablo sventa xkʼotik ta jchʼunolajel, li kʼusi kʼot ta pasel yuʼun li chol mantal la spase puk echʼel. Jaʼ jech li ta jkʼakʼaliltik eke. Jkotoltik chkakʼbetik yipal ti ta jcholilantik mantal ta naetike xchiʼuk ti jtatik ep krixchanoetike. Ta xkalbetik mantal kutsʼ kalaltik, jlakʼnatik, jchiʼiltaktik ta abtel xchiʼuk ta chanun. ¿Mi ta van xkilbetik ta anil sat li kabteltike? Bateltike tana, pe li yan sbekʼ tsʼunubil ta mantale yikʼaluk mukul xkom, vaʼun jaʼ to chlik yakʼ yibel ta tsʼakal ta yoʼonton li krixchanoe xchiʼuk chlik yakʼ sat. Pe mi mu jechuk xkʼot ta pasele, li krixchanoetik ta jcholbetik mantale xuʼ me xalbe yantik ti kʼusi laj kalbetike, li kʼusitik jchʼunojtike o ta sventa li jtalelaltike. Jaʼ jech, yikʼaluk me mu xakʼik venta kʼuxi xuʼ chakʼbeik ta yoʼonton yan krixchanoetik ti lek chaʼiik mantale.
14, 15. ¿Kʼusi kʼot ta pasel yuʼun ti la xcholbe mantal xchiʼil ta abtel jun ermanoe?
14 Jnopbetik noʼox junuk skʼoplal, jaʼ li Ryan xchiʼuk Mandi, jun nupul-tsʼakal yajtsʼaklom Cristo ti te nakalik ta Florida (Estados Unidos).a Li bu ch-abtej Ryane te chchiʼin ta loʼil ta Vivlia jun xchiʼil ta abtel. Li vinik ti ta India likeme, toj labal sba chil ti kʼuyelan tslap skʼuʼ spokʼ xchiʼuk chkʼopoj li Ryane. Jlom ti kʼusi laj yalbeik skʼoplale jaʼ ta sventa li chaʼkuxesele xchiʼuk ti kʼuyelan oy li animaetike. Jun kʼakʼal ta yuilal eneroe, li vinik taje la sjakʼbe yajnil ti Jenny sbie, ti katoliko srelijione, mi oy la xaʼibe skʼoplal li yajrextikotak Jeovae. Li kʼusi noʼox snaʼoj li ants taje jaʼ ti chcholik mantal ta naetike, jaʼ yuʼun lik sabe skʼoplal ta Internet. La sta li yavil akʼbil ta Internet kuʼuntike, www.watchtower.org, oy van jayibuk u te la skʼel li Vivlia xchiʼuk junantik mantal ti oy ta yoʼonton tskʼan tsnaʼe.
15 Li Jenny une laj yojtikin Mandi, yuʼun enfermera xchibalik, vaʼun takʼbat yuʼun Mandi li kʼusitik tsjakʼe. Ta mas tsʼakal jutuke iloʼilajik, li loʼil taje xi la sbiiltase li Jennye: «Lik ta Adán kʼalal to Armagedón», vaʼun la xchʼam jun chanubtasel ta Vivlia. Ta anil noʼox lik batuk ta tsobajeletik. Lik xchol mantal ta oktubre, ta febrero laj yichʼ voʼ. Xi chal li antse: «Ti xkojtikin xa avi li mantale, xi muyubaj xchiʼuk jun koʼonton yuʼun».
16. ¿Kʼusi chakʼ kiltik ta sventa li chol mantal ta jpastik li kʼusi kʼot ta pasel ta stojolal Ryane?
16 Li Ryane muʼyuk bu la snop mi jutebuk mi oy buchʼu yan chojtikin Jeova ta skoj ti la xchiʼin ta loʼil xchiʼil ta abtele. Li Ryane laj yaʼi ti oy kʼusi lek kʼot ta pasel yuʼun ti «lek tsʼakal [la xchol mantale]», pe taje xuʼ van mu jechuk xkʼot ta pasel ta jtojolaltik. Yikʼaluk van muʼyuk bu chkaʼitik ti chkʼot ta yoʼonton yan krixchano li kʼusi laj kaltik ta chol mantale, ta abtelal, ta chanob vun o li ta yantik butikuke. Li Pabloe muʼyuk bu la yaʼi lek kʼusi kʼot ta pasel yuʼun li chol mantal la spas «ta Asia banamile», jaʼ van jech muʼyuk bu chkaʼitik ta jyalel ek kʼusi chkʼot ta pasel yuʼun li chol mantal ta jpastike (kʼelo Hechos 23:11; 28:23). ¡Toj tsots skʼoplal chaʼa ti akʼo jcholtik-o echʼel li mantale!
17. ¿Kʼusi jpʼel ta avoʼonton spasel li ta sjabilal 2009?
17 Jtsaktik me lek ta mukʼ ta sjabilal 2009 li kabtel akʼbilutik ta xcholel mantal ta naetik xchiʼuk ta yan butikuke. Vaʼun jaʼ me jech xuʼ xi xkaltik kʼuchaʼal Pabloe: «Maʼuk tsots skʼoplal chkaʼi li jkuxlejale, jaʼ noʼox venta mi tsuts kuʼun li anilajele xchiʼuk li kabtel yakʼojbun Kajvaltik Jesuse, jaʼ ti lek tsʼakal xichʼ cholel li lekil aʼyeje, ti jaʼ ta slekil yoʼonton Dios ti mu jtatik-oe».
[Tsʼibetik ta yok vun]
a Jlom biiletike jelbil.
¿Kʼusi cha takʼ?
• ¿Kʼuxi lek tsʼakal la xcholik mantal li jtakbol Pedro, Pablo xchiʼuk li yan jchʼunolajeletik ta baʼyel sigloe?
• ¿Kʼu yuʼun xuʼ ep kʼusitik chkʼot ta pasel yuʼun li chol ta jpastik ti mu jsetʼuk jech jnopojtik chkʼot ta pasele?
• ¿Kʼusi jaʼ li teksto ta sventa sjabilal 2009, xchiʼuk kʼu yuʼun toj lek sta-o chavaʼi?
[Lokʼol ta pajina 17]
Li moletik ta Efesoe snaʼojik ti nopem xaʼi chol mantal ta naetik li Pabloe
[Lokʼol ta pajina 18]
¿Kʼusi van xuʼ xkʼot ta pasel yuʼun li chol mantal ta jpastike?
[Lokʼol ta pajina 19]
Li teksto sventa sjabilal 2009 jaʼ: «Lek tsʼakal xichʼ cholel li lekil aʼyeje» (Hech. 20:24).