Tsanaluk˗o avuʼunik «li sleb kʼokʼ yuʼun Jeovae»

1. ¿Kʼu yelan chalbe skʼoplal melel kʼanelal li Vivliae?

LI Vivliae xi chalbe skʼoplal li melel kʼanelale: «Li kʼanelal taje xkoʼolaj kʼuchaʼal sleb kʼokʼ ti xtiltune, jaʼ li sleb kʼokʼ yuʼun Jeovae. Li voʼ ti xyukʼlajete mu xtupʼ yuʼun li kʼanelale xchiʼuk mi jaʼuk xkuch yuʼun batel li ukʼumetike» (Kant. 8:6, 7).b ¡Toj kʼupil sba tajek ti kʼu yelan chalbe skʼoplale! Taje chakʼ ta ilel ti xuʼ skʼan˗o sbaik ta sjunul xkuxlejalik li malalil xchiʼuk ajnilale.

2. ¿Kʼusi skʼan spasik sventa jechuk˗o skʼan sbaik li nupultsʼakale?

² Sventa jechuk˗o skʼanoj sbaik li malalil xchiʼuk ajnilale, skʼan jmoj skolta sbaik. Kalbetik skʼoplal li kʼokʼe. Sventa mu xtupʼe skʼan xkakʼbetik siʼil, yuʼun mi mu jechuk la jpastike ta me xtupʼ. Jaʼ me jech chkʼot ta stojolalik li malalil xchiʼuk ajnilal eke: sventa jechuk˗o akʼanoj abaike skʼan oyuk kʼusi xapasik. Pe bakʼintike mu kʼunuk, yuʼun chil svokolik ta takʼin ch˗ipajik o chil svokolik kʼalal tstsʼites yalab xnichʼnabike. Vaʼun, xuʼ kʼunkʼun chlaj batel li kʼanelale. Mi nupunemote, ¿kʼusi xuʼ xapas sventa jechuk˗o tsanal li «sleb kʼokʼ yuʼun Jeovae»? Li ta xchanobil liʼe, ta jkʼeltik oxtos ti kʼusi xuʼ skoltaot sventa lekuk xavil abaik xchiʼuk xamuyubajikuk noʼox li ta anupunelike.c

MASUK TO LEK XAVIL ABAIK XCHIʼUK LI JEOVAE

3. ¿Kʼu yuʼun skʼan xamigoinik Jeova sventa jechuk˗o skʼanoj sbaik li nupultsʼakaletike? (Eklesiastes 4:12; kʼelo xtok li lokʼole).

³ Sventa jechuk˗o tsanal li «sleb kʼokʼ yuʼun Jeovae», li malalil xchiʼuk ajnilale skʼan xakʼ yipalik sventa xamigoinik li Jeovae. ¿Kʼu yuʼun? Yuʼun mi jaʼ yamigoike ta sjunul yoʼonton chchʼunik li beiltaseletik chale. Vaʼun, jech˗o me skʼanoj sbaik mu ventauk kʼusi tsnuptanik (kʼelo Eklesiastes 4:12). Jech xtok, li yamigotak Jeovae chakʼ yipalik ta xchanbel li stalelaltake, lek yoʼontonik, oy smalael yuʼunik xchiʼuk snaʼ xakʼik perton (Efes. 4:32–5:1). Kʼalal jech stalelalik li nupultsʼakaletike, mas me kʼun chaʼiik sventa xakʼbe sbaik ta ilel ti skʼanoj sbaike. Jun ermana ti Lena sbi xchiʼuk ti mas xa ta 25 jabil snupunele, xi chale: «¡Kʼalal lek chʼiem ta mantal li jnup jchiʼiltike, mu vokoluk chkaʼi jkʼantik xchiʼuk xkichʼtik ta mukʼ!».

4. ¿Kʼu yuʼun jaʼ tʼujatik Jose xchiʼuk Maria sventa xkʼot ta stot smeʼ li Mesiase?

⁴ Jkʼelbetik jun skʼelobil ti te ta jtatik ta Vivliae. Li Jeovae jaʼ la stʼuj Jose xchiʼuk Maria sventa xkʼot ta stot smeʼ Mesias ti jaʼ snitilulal li Davide. ¿Kʼu yuʼun ti jaʼ la stʼuje? Yuʼun jaʼ yamigotak xchiʼuk snaʼoj ti jech˗o chchʼunbat smantale. ¿Kʼusi xuʼ xchanik ta stojolal Jose xchiʼuk Maria li buchʼutik nupunemike?

5. ¿Kʼuxi xuʼ xchanbeik stalelal Jose li malaliletike?

⁵ Li Josee jaʼ jun lekil malalil ta skoj ti laj yakʼ sba ta beiltasel yuʼun li Jeovae, yuʼun oxib to velta albat kʼusi skʼan spas li ta yutsʼ yalale. Li stuke ta anil la xchʼun mantal akʼo mi mu toj kʼunuk ta pasel laj yaʼi (Mat. 1:20, 24; 2:13˗15, 19˗21). Ta skoj ti la xchʼun mantal li Josee, tojob ta xchabiel li Mariae. Taje jaʼ van tijbat˗o yoʼonton Maria sventa masuk to xichʼ ta mukʼ xchiʼuk skʼan li Josee. Malaliletik, xuʼ me xachanbeik stalelal li Josee xchiʼuk saʼik li beiltasel ta Vivliae, yuʼun jaʼ tskoltaoxuk sventa xachabi li avutsʼ avalalike.d Kʼalal chavakʼ ta akuxlejalik li beiltaseletike, jaʼ me jech chavakʼik ta ilel ti akʼanoj avajnilik akʼo mi mu kʼunuk ta pasel chavaʼiik bakʼintik. Vaʼun, mas me xamuyubajik li ta anupunelike. Xi chal Jun ermana ta Vanuatu ti mas xa ta 20 jabil snupunele: «Kʼalal chkil ti chakʼ sba ta beiltasel yuʼun Jeova li jmalale, mas to chkichʼ ta mukʼ. Jpatoj koʼonton xtok ti lek li kʼusi chkʼot ta nopel yuʼune».

6. ¿Kʼuxi xuʼ xchanbeik stalelal Maria li ajnilaletike?

⁶ Li Mariae lek laj yamigoin li Diose. Pe maʼuk ta skoj Jose ti oy xchʼunel yoʼontone xchiʼuk ti lek laj yil sba xchiʼuk li Jeovae, yuʼun snaʼoj lek kʼusi chal li tsʼibetike.e Jech xtok, chchʼakbe lek yorail ta snopbel skʼoplal li kʼusi chchane (Luk. 2:19, 51). Li Mariae jaʼ jun lekil ajnilal ta skoj ti lek oy ta mantale. Avie epal ajnilaletik ti jaʼik yajtsʼaklomtak Kristoe chakʼ yipalik ta xchanbel stalelal li Mariae. Xi chal jun ermana ti Émiko sbie: «Kʼalal muʼyuk toʼox nupunemune, nopem xkaʼi ta xichanunaj xchiʼuk ta jpas orasion. Pe kʼalal linupune, jaʼ xa tspas orasion li jmalale xchiʼuk jaʼ xa sbainoj li yichʼel ta mukʼ Jeova ta kutsʼ kalale. Laj kakʼ venta ti oy kʼusi skʼan jpas sventa stsatsub li xchʼunel koʼontone ti mu baluk noʼox xkaʼi li kʼusi tspas jmalale. Yuʼun voʼon oy ta jba ti lekuk xkil jba xchiʼuk li Jeovae. Jaʼ yuʼun, la jchʼakbe yorail sventa jkʼopon li Jeovae, jchan li Jvivliae xchiʼuk ti jnopbe skʼoplale» (Gal. 6:5). Ajnilaletik, mi jech˗o chavakʼ avipalik ti lek chavil abaik xchiʼuk li Jeovae mas me tskʼanoxuk li amalalike xchiʼuk tskʼupil kʼoptaoxuk (Prov. 31:30).

7. ¿Kʼusi xuʼ xchanbeik Jose xchiʼuk Maria li nupultsʼakaletike?

⁷ Li Jose xchiʼuk Maria eke jmoj la skolta sbaik sventa lekuk xil sbaik xchiʼuk li Jeovae. Snaʼojik ti tsots tajek skʼoplal ti xichʼik ta mukʼ Jeova li ta yutsʼ yalalike (Luk. 2:22˗24, 41; 4:16). Xuʼ van mu kʼunuk laj yaʼiik, mas to kʼalal ayan yalab xnichʼnabike, pe pas onoʼox yuʼunik. ¡Toj lek ti jech chchanbeik stalelal li nupultsʼakaletike! Mi oy avalab anichʼnabike, yikʼaluk van mu kʼunuk chavaʼiik ti xabatik ta tsobajeletik xchiʼuk ti xa chakʼbeik yorail li yichʼel ta mukʼ Jeova ta avutsʼ avalalike. Jech xtok, vokol xa van chavaʼiik sventa jmojuk xachanunaj achaʼvoʼalik xchiʼuk ti xapasik orasione. Pe teuk ta ajolik ti mi la avakʼ avipalik spasele, mas to chavamigoinik li Jeovae xchiʼuk lek chavil abaik xchiʼuk li anup achiʼile. Jaʼ yuʼun, tsotsuk me skʼoplal xavilik li yichʼel ta mukʼ Jeova li ta anupunelike.

8. ¿Kʼuxi xuʼ skoltaot li yichʼel ta mukʼ Jeova mi lik kʼop li ta anupunele?

⁸ Kʼalal chlik akʼopike, yikʼaluk van mu xakʼan xapasik li yichʼel ta mukʼ Jeova ta avutsʼ avalalike. Mi jeche, xuʼ me xlik achanik li kʼusi jmoj chakʼupinike. Taje xuʼ skoltaoxuk sventa masuk xakʼan abaik xchiʼuk ti oyuk ta avoʼontonik ti jmojuk xavichʼik ta mukʼ li Jeovae.

JMOJUK KʼUSITIK XAPASIK

9. ¿Kʼu yuʼun skʼan koʼoluk kʼusi spasik li buchʼutik nupunemike?

⁹ Sventa jechuk˗o skʼanoj sbaik li nupultsʼakaletike, skʼan koʼoluk kʼusi spasik. Taje chkoltaatik˗o sventa snaʼik kʼusi tsnop xchiʼuk ti kʼu yelan chaʼi sba li snup xchiʼilike (Jen. 2:24). Li Lilia xchiʼuk Ruslán ti oy xa mas ta 15 jabil snupunelike oy kʼusi laj yakʼik venta kʼalal muʼyuk toʼox jal yikʼoj sbaike. Xi chal li Liliae: «Laj kakʼkutik venta ti mu onoʼox stakʼ koʼoluk kʼusi jpaskutik ta skotol orae, yuʼun chi˗abtejkutik, skʼan kʼelel jnakutik, laje laj kil kalab jnichʼnabkutik. Vaʼun, laj kakʼkutik venta ti mi muʼyuk la jchʼakbekutik yorail sventa koʼoluk kʼusi jpaskutike, xuʼ mu xa jkʼan jbakutik».

10. ¿Kʼuxi xuʼ xakʼ ta xkuxlejalik Efesios 5:15, 16 li buchʼutik nupunemike?

¹⁰ Skʼan xchʼakbeik xchiʼuk sabeik lek yorail sventa jmojuk kʼusi spasik li nupultsʼakaletike (kʼelo Efesios 5:15, 16). Jun ermano ta Nigeria ti Uzondu sbie, xi chale: «Kʼalal ta jtsʼiba li kʼusi ta jpase, te ta jtsʼiba xtok li kʼusi ta jkʼan ta jpas xchiʼuk kajnile, yuʼun tsots skʼoplal chkil ti jchʼakbe yorail eke» (Filip. 1:10). Jkʼeltik kʼusi la spas Anastasia ti jaʼ yajnil jun jkʼelvanej ta sirkuito ta Moldaviae. Chal li kʼusitik tspas kʼalal jaʼo chchʼay yoʼonton li smalale. Xi chale: «Kʼalal jaʼo tspas jmalal li kʼusitik sbainoje, li voʼone oy kʼusitik yan ta jpas. Vaʼun, mi laj yoʼontone jmoj xa kʼusi ta jpaskutik». Pe ¿kʼusi xuʼ xapasik mi mu noʼox xa xokobik sventa koʼoluk kʼusi xapasike?

11. ¿Kʼusitik jmoj la spasik li Akila xchiʼuk Priskae?

¹¹ Li buchʼutik nupunemike ep kʼusitik xuʼ xchanbeik li Akila xchiʼuk Priska ti jaʼ jun nupultsʼakal li ta baʼyel sigloe (Rom. 16:3, 4). Akʼo mi muʼyuk mas chalbe skʼoplal Vivlia ti kʼu yelan laj yil sbaik ta snupunelike, chal ti jmoj ch˗abtejike, jmoj chcholik mantal xchiʼuk jmoj tskoltaik li yantike (Ech. 18:2, 3, 24˗26). Jech xtok, li Vivliae jech˗o jmoj chalbe skʼoplal xchaʼvoʼalik.

12. ¿Kʼusi xuʼ koʼol spasik li nupultsʼakaletike? (Kʼelo xtok li lokʼole).

¹² ¿Kʼusi xuʼ xchanbeik Akila xchiʼuk Priska li buchʼutik nupunemike? Nopbo skʼoplal skotol li kʼusitik chapasik ta jujuntale. ¿Mi oy van kʼusitik ti xuʼ jmoj xapasike? ¿Mi nopem xavaʼi moj chachol mantal xchiʼuk anup achiʼil jech kʼuchaʼal la spas li Akila xchiʼuk Priskae? Li Akila xchiʼuk Priskae jmoj abtejik. Yikʼaluk van mu koʼoluk cha˗abtej achaʼvoʼalik, pe xuʼ van jmoj xapasik li kʼusitik skʼan pasel ta yut anaike (Ekl. 4:9). Mi jmoj chakolta abaike, xuʼ jaʼo te xachiʼin abaik ta loʼil. Xi chal Robert ti mas xa ta 50 jabil snupunel xchiʼuk Lindae: «Ti melel xkaltike, mu masuk xokolunkutik. Pe kʼalal chtal skoltaun kajnil ta sukʼel li platoetike o kʼalal tskoltaun kʼalal te chi˗abtej ta jardine, ximuyubaj˗o tajek. Taje tskoltaunkutik sventa jun noʼox koʼontonkutik xchiʼuk ti masuk to jkʼan jbakutike».

13. ¿Kʼusi skʼan spasik li nupultsʼakaletike?

¹³ Teuk ta ajolik liʼe: kʼalal te oyot xchiʼuk anup achiʼile, maʼuk skʼan xal ti lek xa xavil abaike. Xi chal jun ermana ta Brasile: «Ta skoj ti ep kʼusitik xuʼ xchʼay koʼontontike, xuʼ van jnoptik ti mu persauk koʼol kʼusi jpastik ta skoj ti moj nakalutike. Pe laj kakʼ venta ti mu baluk noʼox ti jmoj nakalutike, yuʼun skʼan jtsak ta venta ti kʼu yelan chaʼi sbae». Jkʼeltik kʼusi spasoj Bruno xchiʼuk Tais sventa xakʼik ta ilel ti oy ta yoʼonton sbaik ta jujuntale. Xi chal li Brunoe: «Sventa jkʼupinkutik ti jmoj oyunkutike, ta jkʼej li jselularkutike».

14. ¿Kʼusi skʼan spasik li nupultsʼakaletik sventa jmojuk kʼusi skʼupinik spasele?

¹⁴ Ta skoj ti jelel kʼusi chakʼupinik spasele, xuʼ van xlik˗o akʼopik. Pe ¿kʼuxi xuʼ xapasik? Jnoptik ta sventa li kʼokʼ laj kalbetik skʼoplal ta slikebale. Kʼalal chichʼ tsanele, smelol te xleblun. Pe sventa stsake, skʼan jech˗o xkakʼilanbetik siʼil. Jaʼ jech li ta anupunel eke skʼan jech˗o xachʼakbe yorail sventa oyuk kʼusi jmoj xapasike. Kʼelik kʼusitik chakʼupinik spasel sventa mu xlik akʼopik (Sant. 3:18). Mi oy kʼusitik jmoj chlik apasike, xuʼ me xlik akʼan abaik yan velta.

ICHʼO ABAIK TA MUKʼ

15. ¿Kʼu yuʼun tsots skʼoplal ti xichʼ sbaik ta mukʼ li nupultsʼakaletike?

¹⁵ Tsots skʼoplal ti xichʼ sbaik ta mukʼ li nupultsʼakaletike. Xkoʼolaj kʼuchaʼal li kʼokʼ kʼalal chichʼ jubel o juchʼtael sventa tsanal˗oe, yuʼun mi moʼoje ta xtupʼ. Jaʼ jech li nupunele, mi muʼyuk chichʼ sbaik ta mukʼ ta jujuntale, kʼunkʼun chchʼay batel li kʼanelal yuʼunike. Mi chichʼ sbaik ta mukʼ li nupultsʼakaletike, jech˗o me skʼanoj sbaik. Pe teuk me ta ajol ti skʼan ichʼbiluk ta mukʼ xaʼi sba li anup achiʼile ti maʼuk noʼox ti ichʼbilot ta mukʼ chavaʼi abae. Kalbetik skʼoplal Penny xchiʼuk Aret ti mas xa ta 25 jabil snupunelike. Xi chal li ajnilale: «Ta skoj ti chkichʼ jbakutik ta mukʼe, mas to jkʼanoj jbakutik xchiʼuk chkalkutik li kʼusi ta jnopkutike xchiʼuk ti kʼu yelan chkaʼi jbakutike, yuʼun jnaʼojkutik ti ep sbalil li kʼusi ta jnopkutik ta jujuntale». ¿Kʼusi xuʼ xapas sventa ichʼbiluk ta mukʼ xaʼi sba li anup achiʼile? Jkʼeltik kʼusi la spasik li Abraan xchiʼuk Sarae.

16. Li malaliletike, ¿kʼuxi xuʼ xchanbeik li Abraane? (1 Pedro 3:7; kʼelo xtok li lokʼole).

¹⁶ Li Abraane laj yichʼ ta mukʼ li Sarae. La stsʼet chikintabe li kʼusi tsnope xchiʼuk la stsak ta venta ti kʼu yelan chaʼi sbae. Jun velta kʼalal jaʼo tsvul tajek yoʼonton li Sarae laj yalbe Abraan ti jaʼ ta smul ti muʼyuk junuk yoʼonton chaʼi sbae. Pe li Abraane muʼyuk xkap mi jaʼuk tsotsik xa la stakʼbe. Yuʼun xojtikin lek, snaʼoj ti ch˗ichʼat onoʼox ta mukʼe xchiʼuk ti chkoltaat kʼalal oy kʼusi chkʼot ta nopel yuʼune. Li kʼusi la spase jaʼ ti la stsʼet chikinta xchiʼuk la skʼel kʼu yelan xuʼ xchapan li skʼopike (Jen. 16:5, 6). ¿Kʼusi chakʼ jchantik taje? Li malalile jaʼ tsnop li kʼusi skʼan pasel ta yutsʼ yalale (1 Kor. 11:3). Pe ta skoj ti skʼanoj li yajnile, skʼan stsak ta venta li kʼusi tsnope (1 Kor. 13:4, 5). Bakʼintike xuʼ van lubem chaʼi sba li avajnile xchiʼuk tskʼan chal ti kʼu yelan chaʼi sbae. ¿Mi ta slekil avoʼonton chatsʼet chikintabe li kʼusi chale xchiʼuk mi chavichʼ ta mukʼ? (Kʼelo 1 Pedro 3:7). Kalbetik skʼoplal Angela xchiʼuk Dimitri ti te xa van 30 jabil snupunelike. Xi chal Angela ti kʼu yelan ichʼbil ta mukʼ chaʼi sba yuʼun li smalale: «Li Dimitrie jech˗o tstsʼet chikintabun kʼalal oy kʼusi ta jnuptane. Jech xtok, oy smalael yuʼun kʼalal ta jkʼan chiloʼilaje akʼo mi xkapet noʼox jol o mu kʼusi jkʼan».

17. ¿Kʼuxi xuʼ xchanbeik Sara li ajnilaletike? (1 Pedro 3:5, 6).

¹⁷ Li Sarae laj yakʼ ta ilel ti chichʼ ta mukʼ li Abraane, yuʼun la skolta kʼalal oy kʼusi kʼot ta nopel yuʼune (Jen. 12:5). Jun veltae, li Abraane lek la xchʼam oxvoʼ viniketik. Jaʼ yuʼun, laj yalbe Sara ti akʼo smeltsan jayibuk pan akʼo mi oy kʼusi yakal tspas (Jen. 18:6). Li Sarae ta anil la spas li kʼusi albat yuʼun Abraane. Ajnilaletik, lek me ti xachanbeik stalelal Sara xchiʼuk ti xakolta amalalik kʼalal oy kʼusi chkʼot ta nopel yuʼunike. Mi jech chapasike, mas to me xamuyubajik li ta anupunelike (kʼelo 1 Pedro 3:5, 6). Li Dimitri ti laj kalbetik skʼoplal li ta parafo echʼe chal kʼusi la spas yajnil sventa x˗ichʼvan ta mukʼe: «Kʼalal oy kʼusi chkʼot ta nopel kuʼune, jnaʼoj ti ta onoʼox skoltaun kajnil akʼo mi mu koʼoluk jech ta jnopkutik. Mi muʼyuk lek kʼot ta pasel kuʼune, muʼyuk tstikʼbun ta jsat. ¡Ta jtoj tajek ta vokol ti jech stalelal li Angelae!». ¡Mu vokoluk chkaʼitik skʼanel li buchʼu ch˗ichʼvan ta mukʼe!

18. ¿Kʼusi sbalil chatabeik mi jech˗o akʼanoj abaike?

¹⁸ Li Satanase oy ta yoʼonton ti mu xa skʼan sbaik li nupultsʼakaletike. Snaʼoj ti mi jech kʼot ta pasele xuʼ xlik namajikuk ta stojolal Jeova. Pe ¡muʼyuk kʼusi xuʼ slajesbe skʼoplal li melel kʼanelale! Jaʼ yuʼun, skʼan me jech xakʼan abaik jech kʼuchaʼal chal li Kantar de los Kantarese. Jech xtok, tsotsuk skʼoplal xavil ta anupunelik li Jeovae, oyuk kʼusi jmoj xapasik, akʼik ta ilel ti chavichʼ abaik ta mukʼ kʼalal chatsakik ta venta ti kʼu yelan chavaʼi abaike o ti kʼusi chtun avuʼunik ta jujuntale. Mi jech chapasike, chavakʼik me ta ichʼel ta mukʼ Jeova, yuʼun jaʼ te likem talel li melel kʼanelale. Jech xtok, li kʼanelal avuʼunike xkoʼolaj me kʼuchaʼal kʼokʼ ti te tsanal˗oe.