«Muʼyuk onoʼox bu jtuk likom»

LEK KʼUSITIK LAJ YAKʼIK JCHAN LI JTOT JMEʼE

Li jtot jmeʼe jkatolikoetik toʼox. Pe kʼalal laj yilik ta Vivlia ti jaʼ Jeova sbi li Diose, ta sjunul yoʼonton pasik ta stestigo Jeova. Li jtote laj yikta spasel li slokʼoltak Jesuse. Ta skoj ti xtojob ta karpinteroale, lik spas ta jun Salon sventa Tsobobbail li jnakutik ta baʼyel pisoe. Taje jaʼ li baʼyel salon laj yichʼ pasel ta San Juan del Monte ti te xkom ta jteklum Manila ti jaʼ kapital yuʼun Filipinase.

Livokʼ ta 1952, li jtot jmeʼe lik noʼox xchanubtasikun ta sventa Jeova. Taje jaʼ onoʼox jech la spasik ta stojolal li chanvoʼ jbankiltak xchiʼuk li oxvoʼ jvixobtake. Kʼalal lichʼi xa oxe, li jtote la stijbun koʼonton ti jchan Jvivlia jun kapitulo jujun kʼakʼale. Jech xtok, jmoj ta jchankutik junantik vunetik. Bateltike, li jtot jmeʼe te chakʼ vayuk ta jnakutik li jkʼelvanejetik ta sirkuito xchiʼuk li jbetelitaetike. Li ermanoetik taje chal sloʼilik ti toj kʼupilik sbae xchiʼuk ti tspat koʼontonkutike. Taje jaʼ la stijbun koʼontonkutik sventa jaʼuk mas tsots skʼoplal xkil ta jkuxlejalkutik ti chitunkutik ta stojolal Jeovae.

Lek tajek kʼusi laj yakʼik jchan li jtot jmeʼe, yuʼun tukʼ laj yakʼ sbaik ta stojolal Jeova. Li ta 1971, kʼalal cham xa ox li kuni meʼ ta skoj ti tsots ipaje, lik tunkunkutik ta prekursor xchiʼuk li jtote. Pe li ta 1973 kʼalal 20 xa ox jabilale, cham li jtote. Jtuk tajek laj kaʼi jba. Pe li spatobil koʼontontik chal Vivliae xkoʼolaj ta s-anklail jkuxlejaltik ti lek tukʼ xchiʼuk staoj lek yave. Taje jaʼ la skoltaun sventa nopoluk xkaʼi jba ta stojolal Jeova xchiʼuk ti mu jvul tajek koʼontone (Ebr. 6:19). Kʼalal mu toʼox jaluk xchamel li jtote, lik tunkun ta prekursor espesial ta jun namal lum ti joyol ta nabe ti Coron sbie, ti te xkom li ta jteklum Palawane.

OY KʼUSITIK LA JBAIN SPASEL TI JTUK BU OYUNE

Likʼot ta Coron kʼalal 21 jabilale. Te lichʼi ta jun mukʼta jteklum, jaʼ yuʼun labal tajek laj kil kʼalal likʼot ta jun lum ti joyol ta nab ti chʼabal lek luse, ti chʼabal lek voʼ ta tuvoe, ti chʼabal mas karroetik xchiʼuk motoetike. Akʼo mi oy jayvoʼuk ermanoetik te, pe chʼabal junuk jchiʼil ta prekursoral, jaʼ yuʼun bateltike jtuk ta jcholmantal. Tsots tajek laj kaʼi li baʼyel ue, yuʼun ta jnaʼ tajek li kutsʼ kalal xchiʼuk kamigotake. Chi-okʼ jujun akʼobal, vaʼun ta jkʼel muyel li kʼanaletik ta vinajele. Koʼontonuk xa kaʼi ti xkikta li prekursorale xchiʼuk ti xisut ta jnae.

Kʼalal jtuk tajek chkaʼi jbae, chkalbe Jeova ti kʼu yelan chkaʼi jbae. Ta jvules ta jol li kʼusitik jchanoj ta Vivlia xchiʼuk ta vunetike, tspatbun koʼonton kʼalal jech ta jpase. La jnopbe tajek skʼoplal li kʼusi chal Salmo 19:​14, te laj kakʼ venta ti mi jaʼ ta jnopbe skʼoplal li kʼusi lek chil Jeovae, li kʼusitik spasoj xchiʼuk li stalelaltake xuʼ xkʼot ta Mukʼta Ton kuʼun xchiʼuk ta Jpojvanej kuʼun. Oy jun xchanobil li ta revista Li Jkʼel-osil ta toyol ti ep la skoltaun ti xi sbie: «Usted nunca está solo» (Mu atukuk),a ep ta velta la jkʼel. Kʼalal jaʼo ta jchane, nopol chkaʼi jba ta stojolal Jeova, yuʼun jaʼo yorail sventa jkʼopon ta orasion, ti xichanunaje xchiʼuk ti jnopbe skʼoplal li kʼusitik ta jkʼele.

Kʼalal mu toʼox jaluk jkʼotel ta Corone, la sbiiltasikun ta mol ta tsobobbail. Ta skoj ti jtuk te chitun ta mol ta tsobobbaile, voʼon la jbeiltas li Chanob vun sventa Kabteltik yuʼun Diose, li Tsobajel sventa Tunelale, li Xchanel Livro yuʼun Tsobobbaile xchiʼuk li Xchanel Li Jkʼel-osil ta toyole. Jech xtok, skotol xemana ta jelubtas mantal sventa skotol krixchanoetik. ¿Mi oy sbalil ti jech la jpase? Oy, yuʼun maʼuk xa noʼox chbat ta koʼonton ti jtuk chkaʼi jbae.

Lek tajek chchikintaik mantal li ta Corone. Kʼalal echʼ xa ox kʼuk sjalile, li buchʼutik ta jchanubtas ta Vivliae laj yichʼik voʼ junantik. Pe oy to kʼusitik tsots la jnuptan. Bateltike, sventa xikʼot ta junuk territorioe, skʼan xixanav oʼlol kʼakʼal xchiʼuk mu jnaʼ bu ch-echʼ kuʼun akʼobal kʼalal mi likʼote. Li tsobobbail xtoke sbainojik skʼelel bikʼtal parajeetik ti joyol ta nabe. Sventa xikʼot li ta territorioetik taje, skʼan xixanav ta lancha, bateltike xyukʼlajet tajek li nab ta skoj ti tsots chakʼ voʼe. Pe maʼuk noʼox, ¡yuʼun mu jnaʼ xinuxinaj! Pe li Jeovae laj onoʼox xchabiun xchiʼuk la skoltaun. Ta tsʼakale, laj kakʼ venta ti yakal chchapanun li Jeovae, yuʼun ti bu laj kichʼ takel batele, mas to tsots.

LIK TUNKUN TA PAPÚA NUEVA GUINEA

Li ta 1978, la stakikun batel ta Papúa Nueva Guinea ti te xkom ta snorteal Australiae. Li Papúa Nueva Guinea jaʼ jun jteklum ti noj ta vitstikaltike. Akʼo mi te van oxibuk miyon krixchanoetik ti te nakalike, oy mas ta vaxakib sien jeltos skʼopik. Bal to ti jutuk mu skotolikuk chkʼopojik ta pidgin ta Nueva Guinea ti tok pisin ojtikinbil xtoke.

Baʼyele, la stakikun batel ta tsobobbail ti chkʼopojik ta inglés ti te xkom ta Port Moresby. Pe muʼyuk xijalij te, yuʼun libat ta yan tsobobbail ti chkʼopojik ta tok pisin kʼope. Vaʼun, li-och ta jun chanob vun sventa masuk anil jchan li kʼope. Li kʼusi ta jchane ta jtunes ta cholmantal, taje jaʼ la skoltaun sventa jchan noʼox ta anil li kʼope. Ta mas tsʼakal jutuke, xuʼ xa ox jelubtas mantaletik ta tok pisin. Kʼalal mu toʼox sta jun jabil jkʼotel ta Papúa Nueva Guineae, oy kʼusi labal sba li-albat, yuʼun li-albat ti chlik tunkun ta jkʼelvanej ta sirkuitoe. Vaʼun, laj yakʼbeikun jbain tsobobbailetik ti chkʼopojik ta tok pisin ti te oyik ta jayibuk mukʼtik jteklumetike.

Nomtik xil sbaik li tsobobbailetike, jaʼ yuʼun ep la jchapan asambleaetik ta sirkuito xchiʼuk skotol ora xital xibat noʼox. Ta skoj ti mu toʼox xkojtikin lek li jteklume, li skʼopik xchiʼuk li kʼusi nopem xaʼiik spasele, jtuk laj kaʼi jba. Ta skoj ti vitstikaltik tajeke, vokol tajek chkaʼi sventa xikʼot ta jun tsobobbail. Jaʼ yuʼun, jutuk mu skotoluk xemana chimuy ta bikʼit avion. Bateltike, jtuk te tikʼil chibat ti smelolal xa te tsakale. Kʼalal chimuy jujukoj ta avione, chixiʼ tajek, xkoʼolaj kʼalal chixanav ta lanchae.

Juteb noʼox li krixchanoetik ti oy stelefonoike. Jech oxal, sventa jta ta chiʼinel ta loʼil li tsobobbailetike ta jtsʼibabeik batel kartaetik. Ep ta velta ti voʼon baʼyel chikʼote ti jaʼ tsʼakal to chkʼot li jkartatake. Jaʼ yuʼun, ta jakʼbe jnaklejetik mi snaʼojik bu nakajtik li ermanoetike. Kʼalal ta jta jujukoj li ermanoetike ta slekil yoʼontonik chchʼamikun. Taje jaʼ la svulesbun ta jol ti mu jecheʼuk noʼox li kʼusi ta jpase. Ep ta velta laj kil kʼu yelan la skoltaun li Jeovae, jaʼ yuʼun mas nopol laj kaʼi jba ta stojolal.

Kʼalal libat ta sba velta ta jteklum Bougainville ti joyol ta nabe, te nopaj talel jun nupultsʼakal ti stseʼetik tajeke. Xi la sjakʼbeikune: «¿Mi xvul ta ajol buchʼuunkutik?». Xi la jtakʼbeike: «¡Tana, xvul ta jol!». Yuʼun kʼalal jaʼ toʼox jkʼotel ta Port Moresby, la jcholbeik mantal xchiʼuk laj kakʼbeik estudio kʼuk sjalil. Ta mas tsʼakale, yan xa ermano ti buchʼu laj yakʼbe s-estudioe. Kʼalal la xchiʼinikun ta loʼile, yichʼojik xa ox voʼ. Taje jaʼ junantik li bendisionetik la jta li oxib jabil ti te litun ta Papúa Nueva Guineae.

OY NOʼOX KʼUSITIK TSPAS LI KUTSʼ KALALE

Lilokʼ batel ta Coron ta 1978, pe xkojtikin xa ox jun ermana ti lek stalelal xchiʼuk ti baxbol ta abtel ti Adel sbie. Li stuke yakal tstsʼites chaʼvoʼ yalab ti Samuel xchiʼuk Shirley sbiike. Jech xtok, chchabi smeʼ xchiʼuk chtun ta prekursora regular. Li ta mayo ta 1981, lisut batel ta Filipinas sventa xinupun xchiʼuk li Adele. Jmoj lik tunkunkutik ta prekursor regular xchiʼuk la jchabi li kutsʼ kalalkutike.

Akʼo mi oy xa ox kutsʼ kalal, li ta 1983 laj kichʼ biiltasel yan velta ta prekursor espesial. Li take batel ta jun lum ti Linapacan sbie ti joyol ta nab ti te xkom ta Palawane. Akʼo mi nom tajek xkilkutik xchiʼuk ti chʼabal junuk stestigo Jeovae, te libatkutik ta naklej jkotolkutik. Kʼalal te xa ox van jun jabil te oyunkutike, cham li smeʼ Adele. Li kʼusi la skoltaunkutik sventa mu jvul tajek koʼontonkutike, jaʼ ti laj kakʼ ta koʼontonkutik li cholmantale. Ep buchʼutik la jchanubtaskutik ta Vivlia ti chʼiik ta mantale. Laje, laj kakʼkutik venta ti chtun jun Salon sventa Tsobobbaile, jaʼ yuʼun la jvaʼankutik jun bikʼit na. Ximuyubajkutik tajek ti kʼalal oxib xa ox jabil te oyunkutike, yuʼun ayik 110 krixchanoetik ta Konmemorasion. Maʼuk noʼox taje, yuʼun ep buchʼutik laj yichʼik voʼ kʼalal chʼabal xa ox te oyunkutike.

Li ta 1986, li take batel ta Culion ti jaʼ jun jteklum ti joyol ta nabe, tee oy jun kolonia ti noj ta krixchanoetik ti ipik ta leprae. Ta mas tsʼakale, li Adele laj yichʼ biiltasel ta prekursora espesial. Ta slikebale, lixiʼkutik ta xcholbel mantal li krixchanoetik ti sokem sbekʼtalik ta skoj ti tsakbilik ta leprae. Pe li jcholmantaletik ti te nakajtike laj yalbunkutik ti poxtabilik xa skotolik li buchʼutik te nakajtik ta koloniae xchiʼuk ti muʼyuk ta jkuchinbekutike. Junantik li buchʼutik ipike chkʼotik ta tsobajel ta sna jun ermana. Nop noʼox xkaʼikutik ti jcholbekutik mantale. Jech xtok, jaʼ jun muyubajel laj kaʼikutik ti xuʼ xkalbekutik li kʼusi chal Vivlia ta sventa li spatobil oʼontonal ta stojolal li krixchanoetik ti pʼajbil chaʼi sbaik ta stojolal Dios xchiʼuk ta stojolal li krixchanoetike. Toj kʼupil sba kʼalal xmuyubajik laj kilkutik ti laj yaʼibeik smelolal ti xuʼ xpoxtajik li ta Paraisoe (Luk. 5:​12, 13).

¿Kʼusi koltaatik-o Samuel xchiʼuk Shirley sventa xnopik noʼox li ta Culione? Li Adel xchiʼuk voʼone la jtakkutik ta ikʼel chaʼvoʼ tsebetik ti likemik ta Coron sventa xchiʼinunkutik ta cholmantal xchiʼuk ti oyuk lek yamigotak li jnichʼnabtake. Li Samuel, Shirley xchiʼuk li chaʼvoʼ ermanaetike tskʼupinik tajek xchanubtasel ta mantal li krixchanoetike. Li stukike chakʼbeik chanubtasel ta Vivlia epal ololetik, yan li Adel xchiʼuk voʼone jaʼ ta xkakʼbekutik chanubtasel li stot smeʼike. Oy bakʼintik ti 11 ta chop utsʼ alalil ta jchanubtaskutik ta Vivliae. Ta mas tsʼakal jutuke, oy xa ox epal krixchanoetik ti chʼiik ta mantale, jaʼ yuʼun la jlikeskutik jun achʼ tsobobbail.

Ta slikebale, voʼon noʼox jtuk ti molun ta tsobobbaile, jaʼ yuʼun li Betele laj yalbun ti jelubtas li tsobajeletik jujun xemana li ta jteklum Culion ti vaxakib jcholmantaletik tee. Jech xtok, laj yalbeikun ti jechuk jelubtas mantal li ta jteklum Marily ti oy baluneb jcholmantaletik tee. Sventa xikʼotkutik li ta jteklum taje, skʼan xixanavkutik oxib ora ta nab. Kʼalal tstsuts jujukoj tsobajele, chixanavkutik batel ta vitstikaltik jayibuk ora xchiʼuk kutsʼ kalal sventa xbat kakʼkutik chanubtasel ta Vivlia ta jun jteklum ti Halsey sbie.

Ta mas tsʼakale, ep xa ox buchʼutik pasik ta stestigo Jeova li ta Marily xchiʼuk ta Halsey, jaʼ yuʼun laj yichʼ vaʼanel jpʼej salon li ta jujun jteklume. Li ermanoetik xchiʼuk li krixchanoetik ti oy ta yoʼontonik mantale, jaʼ laj yakʼik jutukuk mu skotoluk li kʼusitik chtune xchiʼuk la skolta sbaik ta svaʼanel, jech kʼuchaʼal la spasik li ta jteklum Linapacane. Li salon ta Marily x-och yuʼun chib sien krixchanoetik xchiʼuk stakʼ mukʼibtasel sventa te xjelav li asambleaetike.

KʼUX TAJEK LAJ KAʼI, JTUK LAJ KAʼI JBA, LAJE XIMUYUBAJ

Li ta 1993, kʼalal mukʼtik xa ox li jnichʼnabtake, li Adel xchiʼuk voʼone lik tunkunkutik ta jkʼelvanej ta sirkuito ta Filipinas. Li ta sjabilal 2000, la stakikun ta ikʼel li ta Chanob vun sventa Xchanubtasel Jtuneletik sventa xkichʼ chanubtasel yoʼ xikʼot ta jchanubtasvanej li ta chanob vun taje. Mu jta-o laj kaʼi ti jech jbaine, pe li Adele la spatbun koʼonton xchiʼuk la svules ta jol ti jaʼ chakʼbun kipal Jeova sventa spas kuʼune (Filip. 4:13). Li Adele snaʼoj lek ti jaʼ jech chkoltavan li Jeovae, yuʼun jaʼ jech pasem-o talel yuʼun li kʼusi sbainoje akʼo mi tsots ip.

Li ta 2006, kʼalal jaʼo chitun ta jchanubtasvaneje, li Adele laj yichʼ albel ti ip ta párkinsone. Chʼayal to kʼot koʼontonkutik ti jech laj kaʼikutike. Laj kalbe ti chkiktakutik li kʼusi jbainojkutik sventa xchabi sbae, pe xi la stakʼbune: «Avokoluk, sabun junuk doktor sventa skoltaun, jnaʼoj ti jech-o tskoltautik Jeova sventa spas kuʼuntik li kʼusi yakʼoj jbaintike». Vakib jabil jech la stsʼik li Adele, pe jech-o tun ta stojolal Jeova xchiʼuk muʼyuk bu te xvulvun ta skoj li xchamele. Kʼalal mu xa xuʼ xanave, chchol mantal ta silla de ruedas. Kʼalal mu xa ox xkʼopoj leke, jpʼelchaʼpʼel xa noʼox chakʼ sloʼil ta tsobajeletik. Li ermanoetike jech-o la stsʼibabeik batel kartaetik xchiʼuk la stsʼibabeik batel mensajeetik sventa xalbeik ti lek ta chanbel ti kʼu yelan kuchem talel yuʼune, jaʼ to ti kʼuxi cham ta 2013. Jmoj litunkutik 30 jabil xchiʼuk li kuni ajnil ti lek tajek yoʼontone. Kʼalal chame, la jvul tajek koʼonton xchiʼuk jtuk tajek laj kaʼi jba yan velta.

Kʼot ta nopel kuʼun ti jech-o ta jpas li kʼusi jbainoje, jnaʼoj ti jaʼ ox jech oy ta yoʼonton li kuni Adele. Ta skoj ti oy noʼox kʼusitik ta jpase, jaʼ la skoltaun sventa mu jtukuk xkaʼi jba. Li ta 2014 kʼalal ta 2017, laj kichʼ albel ti akʼo xbat jvulaʼan li tsobobbailetik ta tagalo kʼop li ta lumetik ti bu mu toʼox xakʼik jpas kabteltike. Ta tsʼakale, bat jvulaʼan li tsobobbailetik ta Taiwán, Estados Unidos xchiʼuk ta Canadá ti ta tagalo kʼop chkʼopojike. Li ta 2019, lik chanubtasvankun li ta Chanob vun sventa j-al lekil aʼyejetik yuʼun Ajvalilal yuʼun Dios ti laj yichʼ pasel ta inglés kʼop li ta jteklum India xchiʼuk ta Tailandiae. Ximuyubaj tajek ti jech la jbain kʼusitik taje. Kʼalal mas chkakʼ ta koʼonton chitun ta stojolal Jeovae, mas ximuyubaj.

TA ONOʼOX XKICHʼTIK KOLTAEL

Anil chinop ta stojolal li ermanoetik ti butik chbat tunkune. Jaʼ yuʼun, vokol chkaʼi ti xkiktaike. Kʼalal jech chkʼot ta pasel jujukoje, ta jpat koʼonton ta stojolal Jeova. Ep ta velta kiloj kʼu yelan skoltaojun, taje jaʼ skoltaojun-o sventa jchʼam ta sjunul koʼonton kʼusiuk noʼox ti xi-akʼbat jbaine. Avie chitun ta prekursor espesial ta Filipinas. Ximuyubaj li ta jtsobobbaile, jaʼ kʼotemik kʼuchaʼal kutsʼ kalal li ermanoetike, yuʼun chchabiikun xchiʼuk skʼanojikun. Ximuyubaj ta stojolal li Samuel xchiʼuk Shirley, yuʼun jaʼ jech xchanojbeik-o xchʼunel yoʼonton li smeʼike (3 Juan 4).

Melel onoʼox ti ep kʼusi la jnuptan ta jkuxlejale, laj kil ti kʼu yelan kʼunkʼun lubtsaj batel li kuni Adel ta skoj ti tsots ipaje. Jech xtok, ep kʼusitik jel ta jkuxlejal, pe kiloj ta jsat jtuk ti «muʼyuk onoʼox bu nom oy ta jtojolaltik ta jujuntal» li Jeovae (Ech. 17:27). Yuʼun «li skʼob Jeovae mu toj komkomuk» sventa skolta xchiʼuk stsatsubtas li yajtuneltake, manchuk mi nom to bu oyik (Is. 59:1). Ta jtojbe tajek ta vokol Jeova, yuʼun jaʼ kʼotem ta Mukʼta ton kuʼun xchiʼuk te xchiʼinojun-o ti kʼu sjalil kuxulune. Muʼyuk onoʼox bu jtuk likom.