Jchanbetik Jesus ti ta sjunul yoʼonton la xchol mantale

1. ¿Kʼusi jelelik-o li stestigotak Jeova xchiʼuk li krixchanoetik ti tskuy sbaik ta yajtsʼaklom Kristoe?

LI KRIXCHANOETIK ti tskuy sbaik ta yajtsʼaklom Kristoe jelelik tajek xchiʼuk li stestigotak Jeovae, yuʼun li stukike ta sjunul yoʼontonik ta xcholik mantal (Tito 2:14). Akʼo mi jech, oy bateltik ti muʼyuk ta sjunul koʼontontik ta jcholtik mantale. Yikʼaluk van jaʼ jech chkaʼi jbatik kʼuchaʼal jun mol ta tsobobbail ti baxbol chtun ta stojolal Jeovae ti xi laj yale: «Bateltike, mu jkʼan xilokʼ ta cholmantal».

2. ¿Kʼu yuʼun mu skotoluk velta ti xijmuyubaj ta jcholtik mantale?

² Yikʼaluk van oy kʼusi mas ta jkʼupintik spasel li ta yabtel Diose ti jaʼ mu sta li cholmantale. ¿Kʼu yuʼun? Yuʼun kʼalal ta jkolta jbatik ta svaʼanel o ta skʼelel ti lekuk noʼox oy li Salonetik sventa Tsobobbaile, kʼalal ta jkoltatik li ermanoetik ti chil svokolike o kʼalal ta jpatbetik yoʼonton li kermanotaktike, anil chkiltik ti oy sbalil li kʼusitik ta jpastike xchiʼuk xijmuyubaj noʼox yuʼun. Jech xtok, kʼalal jmoj chij-abtej xchiʼuk li kermanotaktike, jun noʼox koʼontontik, kʼanbil chkaʼi jbatik xchiʼuk jnaʼojtik ti tstojik ta vokol li kʼusitik ta jpastike xchiʼuk ti ep sbalil chilike. Pe yikʼaluk van oy xa jayibuk jabil ti jaʼ te-o ta jcholtik mantal ta junuk territorio ti jutuk noʼox li buchʼutik chchikintaik mantale xchiʼuk yikʼaluk van oy buchʼutik ti muʼyuk lek tstakʼbutike. Jech xtok, jnaʼojtik ti kʼalal mas chnopaj talel li slajeb kʼusitik oy ta balumile xuʼ van mas to xkichʼtik kontrainel (Mat. 10:22). ¿Kʼusi van xuʼ skoltautik sventa jechuk-o ta sjunul koʼontontik jcholtik mantal o ti masuk to x-ayan ta koʼontontik spasele?

3. ¿Kʼusi chakʼ jchantik ta stojolal Jesus li loʼil ta Lukas 13:6 kʼalal ta 9?

³ Li kʼusi xuʼ skoltautik sventa ta sjunuluk koʼontontik jcholtik mantale, jaʼ mi la jkʼelbetik skʼoplal li kʼusi la spas Jesuse. Ti kʼu sjalil ay ta balumil li Jesuse, muʼyuk bu xchibaj ta xcholbel mantal li krixchanoetike, yuʼun ta sjunul yoʼonton jech-o tsots abtej (kʼelo Lukas 13:​6-9). Li stuke la skoʼoltas sba ta jun vinik ti oxib jabil la skʼel jpets steʼel igoe, pe ti muʼyuk bu xakʼ sate. Jaʼtik jech li kʼusi la spas Jesus eke, yuʼun oxib jabil la xcholbe mantal li judaetike, pe jutebik noʼox li buchʼutik kʼotik ta yajchankʼoptake. Akʼo mi jech, jech kʼuchaʼal li vinik ti muʼyuk xikta sba ta skʼelel li steʼel igo sventa xakʼ sate, li Jesus eke muʼyuk bu xchibaj ta xcholbel mantal li krixchanoetike. Moʼoj, yuʼun mas to laj yakʼ yipal sventa xkʼot ta yoʼonton mantal li krixchanoetike.

4. ¿Kʼusitik chantos la spas Jesus ti ta jchanbetik batel skʼoplale?

⁴ Li ta xchanobil liʼe, ta jkʼeltik batel kʼusitik la spas Jesus sventa ta sjunuluk yoʼonton xchol mantale, ti mas to jech la spas kʼalal vakib xa noʼox u liʼ oy ta balumile (kʼelo li nota de estudio ta español «Después de estas cosas» ta Lukas 10:1). Ta jkʼelbetik batel skʼoplal chantos kʼusitik la spas ti lek ta chanbele: 1) laj yakʼ ta yoʼonton spasel li kʼusi tskʼan Jeovae, 2) laj yakʼ ta yoʼonton li albil kʼopetike, 3) la spat yoʼonton ta stojolal Jeova ti ta onoʼox xkoltaate xchiʼuk 4) te ta snopben ti oy onoʼox buchʼutik ta xchikintaik li mantale.

LAJ YAKʼ TA YOʼONTON SPASEL LI KʼUSI TSKʼAN JEOVAE

5. ¿Kʼuxi laj yakʼ ta ilel Jesus ti laj yakʼ ta yoʼonton spasel li kʼusi tskʼan Diose?

⁵ Li Jesuse ta sjunul yoʼonton laj yal batel li lekil aʼyejetik ta sventa li Ajvalilal yuʼun Diose, yuʼun snaʼoj ti jaʼ li kʼusi oy ta yoʼonton Dios akʼo spase (Luk. 4:43). Toj tsots skʼoplal laj yil ta xkuxlejal li abtelal taje, jech-o laj yakʼ ta ilel akʼo mi muʼyuk xa ox jal tspas yabtel liʼ ta balumile, yuʼun «lik xanavuk ta skotol jteklumetik xchiʼuk ta bikʼit lumetik sventa [ . . . ] chchanubtasvan batel» (Luk. 13:22). Jech xtok, la xchanubtas yan yajchankʼoptak sventa jechuk xbat xcholik mantal jech kʼuchaʼal la spas stuke (Luk. 10:1).

6. ¿Kʼuxi snitojbe sba skʼoplal li cholmantal xchiʼuk li yan abtelaletik ta jpastik ta stojolal Jeovae? (Kʼelo xtok li lokʼoletike).

⁶ Li avi kʼakʼale, li abtelal mas tsots skʼoplal tskʼan Jeova xchiʼuk Jesus ti akʼo jpastike, jaʼ li xcholel lekil aʼyejetike (Mat. 24:14; 28:​19, 20). Skotol li abtelaletik ta jpastik ta stojolal Jeovae te nitil skʼoplal xchiʼuk li cholmantale. Kʼalal ta jvaʼantik Salonetik sventa Tsobobbaile, jaʼ sventa te xichʼik ta mukʼ Jeova li krixchanoetik ti ta jcholbetik mantale. Skotol li abtelaletik chichʼ pasel ta Betel xchiʼuk li yan abtelaletik ti xkoʼolaj kʼuchaʼal taje, jaʼ sventa jechuk-o xichʼ cholel batel li mantale. Jech xtok, kʼalal ta jkoltatik li kermanotaktik ti chil svokolike, maʼuk noʼox sventa xichʼik akʼbel li kʼusitik chtun yuʼunike, yuʼun jaʼ sventa xchaʼpasik noʼox li abtelal ta mantale, ti te smakojbe skʼoplal li cholmantale. Teuk-o me ta joltik ti jaʼ mas tsots skʼoplal chil Jeova ti jcholtik-o batel li mantale. Mi jech ta jpastike, mas to me ch-ayan ta koʼontontik xcholel mantal ti bu kʼalal xuʼ kuʼuntike. Xi laj yal jun mol ta tsobobbail ta Hungría ti János sbie: «Te-o ta jnopben ti jaʼ mas tsots skʼoplal li xcholel mantale, ti jaʼ mu sta li yan abtelaletik ta mantale. Taje jaʼ li kʼusi mas tsots skʼoplal jbainojtik spasele».

7. ¿Kʼu yuʼun oy ta yoʼonton Jeova ti jechuk-o jcholtik mantale? (1 Timoteo 2:​3, 4).

⁷ Li kʼusi xuʼ skoltautik sventa ta sjunuluk-o koʼontontik jcholtik li mantale, jaʼ mi oy ta koʼontontik li krixchanoetik jech kʼuchaʼal oy ta yoʼonton li Jeovae. Li stuke tskʼan ti oyuk buchʼutik ep xchikintaik xchiʼuk xchʼamik li lekil aʼyeje (kʼelo 1 Timoteo 2:​3, 4). Ta skoj ti jaʼ jech xuʼ sta skolebalik li krixchanoetike, li Jeovae tskʼan ti masuk to lek xijtojob ta xcholel mantale. Jaʼ yuʼun, li foyeto Jkʼantik li jchiʼiltaktike te chalbutik kʼusitik xuʼ jpastik sventa jlikes jloʼiltik yoʼ xkakʼtik chanubtasel ta Vivlia xchiʼuk ti xkʼotik ta yajtsʼaklom Kristoe. Akʼo mi mu xchʼamik mantal li avie, xuʼ jaʼ to te xchʼamik mantal kʼalal skʼan toʼox stsuts li mukʼta tsatsal vokolile. Li kʼusi chkalbetik li krixchanoetike xuʼ jaʼ xtijbat-o yoʼontonik sventa xchʼamik mantal ta jelavel. Sventa jechuk xkʼot ta pasel taje, skʼan ti jechuk-o jcholtik mantale.

LAJ YAKʼ TA YOʼONTON LI ALBIL KʼOPETIKE

8. ¿Kʼusi albil kʼopetik ta Vivlia tijbat-o yoʼonton Jesus sventa stunes lek li skʼakʼale?

⁸ Li Jesuse snaʼoj xa onoʼox kʼu yelan chkʼot ta pasel li albil kʼopetik ta Vivliae, jech oxal snaʼoj xa onoʼox ti kʼajomal oxib jabil xchiʼuk j-oʼlol oy yuʼun sventa spasbe yabtel li Diose (Dan. 9:​26, 27). Jech xtok, snaʼoj ti kʼu yelan chchame xchiʼuk ti kʼusi ora chkʼot ta pasele, yuʼun jech xa onoʼox albil (Luk. 18:​31-34). Ta skoj ti xojtikin lek albil kʼopetik li Jesuse, jaʼ tijbat-o yoʼonton sventa stunes lek li skʼakʼale. Jaʼ yuʼun, ta sjunul yoʼonton la stsutses lek li abtel akʼbil sbain yuʼun Diose.

9. Li albil kʼopetik ta Vivliae, ¿kʼu yuʼun stij koʼontontik sventa ta sjunuluk koʼontontik jcholtik mantale?

⁹ Mi laj kaʼibetik smelolal li albil kʼopetik ta Vivliae, jaʼ me tstij koʼontontik sventa ta sjunuluk koʼonton jcholtik mantal. Jnaʼojtik ti jutuk xa skʼan xichʼ lajesel li kʼusitik chopol liʼ ta balumile. Chkiltik li kʼusitik chkʼotanuk ta pasele, ti yantik xjel stalelal krixchanoetike, vaʼun te chkakʼtik venta ti jaʼ onoʼox jech yaloj Vivlia ti chkʼot ta pasel li ta slajebal kʼakʼale. Xkaʼibetik smelolal kʼu yelan yakal chkʼot ta pasel li albil kʼop ti tstsak sbaik ta kʼop ta slajebal kʼakʼal li ajvalil ta sur (Reino Unido xchiʼuk Estados Unidos) xchiʼuk li ajvalil ta norte (Rusia xchiʼuk li lumetik ti jmoj sjol xchiʼuke) (Dan. 11:40). Jech xtok, xkaʼibetik smelolal ti jaʼ skʼoplal li mukʼta tsatsal lum Reino Unido xchiʼuk Estados Unidos li xpachʼomal yok mukʼta lokʼol chal ta Daniel 2:43 kʼalal ta 45. Kʼalal chkaʼibetik lek smelolal li albil kʼopetik ta Vivliae, mas to ta jchʼuntik ti jutuk xa skʼan xakʼbe slajeb ajvaliletik ta balumil li Ajvalilal yuʼun Diose. Skotol li albil kʼopetik taje, chakʼ kiltik ti kuxulutik xa ta slajebal kʼakʼale. Jaʼ yuʼun, skʼan lek jtunes jkʼakʼaltik sventa jcholtik mantal ti bu kʼalal xuʼ kuʼuntike.

10. ¿Kʼuxi tstij koʼontontik li albil kʼopetik sventa ta sjunuluk koʼontontik jcholtik mantale?

¹⁰ Li albil kʼopetik ta Vivlia xtoke tskoltautik sventa oyuk xa tajek ta koʼontontik xcholbel mantal li krixchanoetike. Xi chal li ermana Carrie ti te chtun ta República Dominicanae: «Kʼalal ta jnopbe skʼoplal kʼusitik tspas Jeova ta jelavel ti toj kʼupilik sbae, jaʼ tstijbun koʼonton sventa xkalbe batel li yantik eke. Kʼalal chkil kʼu yelan chil svokol li krixchanoetike, ta jnopbe skʼoplal ti maʼuk noʼox sventa kuʼun li spatobil oʼontonal chakʼ Jeovae, yuʼun chtun yuʼunik ek». Li albil kʼopetik ta Vivliae, jaʼ tskoltautik sventa jechuk-o jcholbetik mantal li krixchanoetike, yuʼun tsvules ta joltik ti te xchiʼukutik Jeova sventa spas kuʼuntik li abtelale. Jun ermana ta Hungría ti Leila sbie, xi chale: «Li Isaias 11:6 kʼalal ta 9 chakʼbun kil Jeova ti buchʼuuk noʼox xuʼ skolta sventa sjel li stalelale. Taje jaʼ tstijbun koʼonton sventa jcholbeik mantal li buchʼutik muʼyuk ta yoʼontonik mantal yilele». Xi chal ek jun ermano ta Zambia ti Kristofer sbie: «Jech kʼuchaʼal chal li ta Markos 13:​10, li lekil aʼyejetike yakal xa chichʼ cholel ta spʼejel balumil. Jaʼ jun muyubajel chkaʼi ti xuʼ jkolta jba sventa xkʼot ta pasel li albil kʼop taje». Li voʼot une, ¿kʼusi albil kʼopal ta Vivlia tstij avoʼonton sventa jechuk-o xachol mantale?

LA SPAT YOʼONTON TA STOJOLAL JEOVA TI TA ONOʼOX XKOLTAATE

11. ¿Kʼu yuʼun skʼan spat yoʼonton ta stojolal Jeova li Jesus sventa ta sjunuluk-o yoʼonton xchol mantale? (Lukas 12:​49, 53).

¹¹ Li Jesuse spatoj yoʼonton ti ta onoʼox xkoltaat yuʼun Jeova sventa jechuk-o xchol mantal ta sjunul yoʼontone. Akʼo mi snaʼ x-ichʼvan ta mukʼ kʼalal la xchol mantal li Jesuse, snaʼoj ti oy onoʼox buchʼutik muʼyuk lek chaʼiik li lekil aʼyejetik ta sventa li Ajvalilale xchiʼuk ti oy buchʼutik chkontrainvanike (kʼelo Lukas 12:​49, 53). Jech xtok, li jnitvanejetik ta relijione spʼajojik tajek li Jesus ta skoj ti la xchol mantale xchiʼuk ep ta velta tskʼan ox tsmilike (Juan 8:59; 10:​31, 39). Akʼo mi jech, li Jesuse muʼyuk laj yikta li cholmantale, yuʼun snaʼoj ti te chiʼinbil yuʼun li Jeovae. Xi laj yale: «Mu jtukuk, yuʼun liʼ xchiʼinojun li Totil ti la stakun tale» (Juan 8:16). Xi to laj yale: «Muʼyuk bu yiktaojun jtuk, yuʼun jaʼ onoʼox ta jpas li kʼusi lek chile» (Juan 8:29).

12. ¿Kʼuxi la xchapan yajchankʼoptak Jesus sventa jechuk-o xcholik mantal akʼo mi xichʼik kontrainele?

¹² Li Jesuse la svulesbe ta sjol yajchankʼoptak ti xuʼ spat yoʼontonik ta stojolal Jeova ti ta onoʼox xkoltaatike. Ta skoj ti snaʼoj ti chichʼik kontrainele, ep ta velta laj yalbe yajchankʼoptak ti chkoltaatik yuʼun li Jeovae (Mat. 10:​18-20; Luk. 12:​11, 12). Jech xtok, laj yalanbe ti akʼo xichʼ spʼijilike (Mat. 10:16; Luk. 10:3). Laj yalanbe xtok ti mu sujik li krixchanoetik mi mu skʼan xchikintaik li lekil aʼyejetike (Luk. 10:​10, 11). Jech xtok, laj yalanbe mantal ti akʼo xjatavik mi laj yichʼik kontrainele (Mat. 10:23). Akʼo mi spatoj yoʼonton ta stojolal Jeova li Jesuse xchiʼuk ti ta sjunul yoʼonton la xchol mantale, maʼuk ti yolbaj xa te chbat ti bu xuʼ sta svokole (Juan 11:​53, 54).

13. ¿Kʼu yuʼun skʼan jpʼeluk ta avoʼonton ti ta onoʼox skoltaot li Jeovae?

¹³ Li avi eke, chkichʼtik kontrainel, jaʼ yuʼun chtun kuʼuntik ti skoltautik Jeova sventa jechuk-o jcholtik mantal ta sjunul koʼontontike (Apok. 12:17). ¿Kʼu yuʼun xuʼ jpʼel ta koʼontontik ti ta skoltautik ta jujuntal li Jeovae? Jaʼ ta skoj li orasion la spas Jesus ti te ta jtatik ta Juan kapitulo 17. Li Jesuse la skʼanbe Stot ti akʼo xchabi li yajtakboltake, vaʼun li Jeovae la xchikinta. Li ta slivroal Echose te chal kʼu yelan laj yichʼik koltael yuʼun Dios li jtakboletik sventa xcholik mantal ta sjunuluk yoʼontonike akʼo mi chichʼik kontrainel. Li ta orasion la spas Jesuse, la skʼanbe Jeova xtok ti akʼo xchabi li buchʼutik chakʼ xchʼunel yoʼontonik li ta lekil aʼyejetik chalik batel li jtakboletike, ti te jkʼoplaltik eke. Jaʼ yuʼun, xuʼ jpʼel ta koʼontontik ti jech-o chtakʼbat s-orasion li Jesuse xchiʼuk ti jech-o tskoltautik jech kʼuchaʼal la spas ta stojolal li jtakboletike (Juan 17:​11, 15, 20).

14. ¿Kʼu yuʼun xuʼ jpʼel ta koʼontontik ti xuʼ ta sjunul-o koʼonton jcholtik mantale? (Kʼelo xtok li lokʼole).

¹⁴ Ta skoj ti yantik xa xnopaj tal li slajebal kʼakʼale, xuʼ me mas vokol chkaʼitik ti jcholtik mantal ta sjunul koʼontontike. Pe li Jesuse laj yal ti ta onoʼox xkichʼtik koltaele (Luk. 21:​12-15). Jech kʼuchaʼal la spas li Jesus xchiʼuk yajchankʼoptake, chkakʼbetik snop stuk li krixchanoetik mi tskʼan chchikintaik li mantale o mi muʼyuk. Jech xtok, muʼyuk ta jtsak jbatik ta kʼop xchiʼukik. Li ta lumetik ti bu mu xakʼik jpas kabteltike, li ermanoetike jech-o ta xcholik batel mantal. Pe maʼuk ta yipal stukik, yuʼun spatoj yoʼontonik ta stojolal Jeova. Jech kʼuchaʼal li ta baʼyel sigloe, li Jeovae laj yakʼbe yipal yajtuneltak sventa lekuk tsʼakal xcholik li mantale. Li avi eke, chakʼ kipaltik sventa jcholtik mantal jaʼ to mi laj yal ti muʼyuk xa chichʼ pasele (2 Tim. 4:17). Mi jpatoj lek koʼontontik ta stojolal Jeovae, jech-o ta sjunul koʼontontik ta jcholtik mantal.

TE TA SNOPBEN TI OY ONOʼOX BUCHʼUTIK TA XCHIKINTAIK LI MANTALE

15. ¿Kʼuxi jnaʼojtik ti te ta sjol Jesus ti oy onoʼox buchʼutik chchikinta li mantale?

¹⁵ Li Jesuse snaʼoj ti oy krixchanoetik ti chchikintaik li lekil aʼyejetike. Ti jech la snope jaʼ koltaat-o sventa xchol mantal ta sjunul yoʼonton. Li ta slajebaltik sjabilal 30, li Jesuse laj yakʼ venta ti oy krixchanoetik ti oy ta yoʼontonik chchikintaik li lekil aʼyejetike. Jaʼ yuʼun, la skoʼoltas ta tsʼunobil ti jaʼ xa yorail skʼan tsobbel sate (Juan 4:35). Tetik van jun jabil ta mas tsʼakale, xi laj yalbe li yajchankʼoptake: «Toj ep kʼusitik tsʼunbil ti skʼan tsobbel sate» (Mat. 9:​37, 38). Xi to laj yal ta mas tsʼakal xtoke: «Ta melel, toj ep kʼusitik tsʼunbil ti skʼan tsobbel sate, […] kʼanbeik vokol li Yajval Abtel ti akʼo stak tal mas j-abteletik ta stsobbel sat li kʼusitik tsʼunbile» (Luk. 10:2). Li Jesuse te onoʼox ta sjol ti oy krixchanoetik ti tskʼan chchikintaik li lekil aʼyejetike xchiʼuk xmuyubaj tajek kʼalal oy buchʼu chchʼam mantale (Luk. 10:21).

16. ¿Kʼusi skoʼoltasobil la stunes Jesus sventa xakʼ ta ilel ti lek kʼusi chkʼot ta pasel kʼalal chichʼ cholel mantale? (Lukas 13:​18-21; kʼelo xtok li lokʼole).

¹⁶ Li Jesuse laj yakʼbe yil yajchankʼoptak ti skʼan teuk ta sjolik ti oy onoʼox buchʼutik chchikintaik li mantale. Taje jaʼ koltaatik-o sventa xcholik mantal ta sjunul yoʼontonik. Jkʼeltik batel chib skoʼoltasobil ti laj yalbe skʼoplale (kʼelo Lukas 13:​18-21). Li baʼyel skʼelobile laj yal ti xkoʼolaj kʼuchaʼal ta jpʼej sbekʼ mostasa ti tspas ta mukʼta teʼ li lekil aʼyejetik chichʼ cholel batele. Taje jaʼ jech laj yakʼ ta aʼiel ti oy krixchanoetik ti ta xchʼamik li lekil aʼyejetike xchiʼuk ti muʼyuk kʼusi xuʼ xmakatik-oe. Li xchibal skʼelobile la skoʼoltajes ta levadura li lekil aʼyejetik sventa Ajvalilale. Jaʼ jech laj yakʼ ta ilel ti chichʼ cholel batel ta spʼejel balumil li lekil aʼyejetike xchiʼuk ti xuʼ xjelbat-o xkuxlejal li krixchanoetik akʼo mi mu jechuk chkʼot ta pasel yilel li ta slikebale. Ti jech laj yale, jaʼ sventa skolta yajchankʼoptak ti xakʼik venta ti ep krixchanoetik tstabeik sbalil li lekil aʼyejetike.

17. ¿Kʼusi srasonal oy kuʼuntik sventa teuk ta jnopbentik ti oy onoʼox buchʼu chchʼam li mantale?

¹⁷ ¿Kʼusi tstij koʼontontik sventa jechuk-o jcholtik mantal ta sjunul koʼontontike? Jaʼ ti jnopbetik skʼoplal kʼusi lekik kʼotem ta pasel ta spʼejel balumil ti jech chichʼ cholel mantale. Ta jujun jabile, ta smilal xa noʼox krixchanoetik ti oy ta yoʼontonik mantale chkʼotik li ta Konmemorasione xchiʼuk chchʼamik chanubtasel ta Vivlia. Jech xtok, ta smilal xa noʼox krixchanoetik chlik xcholik mantal xchiʼuk chichʼik voʼ. ¿Jayvoʼ to van krixchanoetik oy ta yoʼontonik xchikintael li mantale? Mu jnaʼtik. Pe li kʼusi jnaʼojtike jaʼ ti yakal tstsob epal krixchanoetik li Jeova sventa kuxul xkomik li ta mukʼta tsatsal vokolile (Apok. 7:​9, 14). Li Jeova ti jaʼ Yajval abtelale yakʼoj venta ti ep to krixchanoetik xuʼ xchʼamik mantale. Jaʼ yuʼun, oy lek srasonal kuʼuntik sventa jechuk-o jcholtik mantale.

18. ¿Kʼusi oy ta koʼontontik ti xakʼik venta li krixchanoetike?

¹⁸ Li melel yajchankʼoptak Jesuse ojtikinbilik ta skoj ti baxbolik ta cholmantal xchiʼuk ti ta sjunul yoʼontonik tspasike. Kʼalal laj yilik krixchanoetik ti tsots yoʼontonik xchiʼuk ti ta sjunul yoʼontonik chcholik mantal li jtakboletike, «laj yakʼik venta ti jaʼik li buchʼutik chchiʼinik toʼox li Jesuse» (Ech. 4:13). Taje jaʼ li kʼusi oy ta koʼontontik eke, ti xakʼik venta krixchanoetik ti ta sjunul koʼontontik ta jcholtik mantal jech kʼuchaʼal la spas li Jesuse.