«Li paskʼope jaʼ yuʼun li Jeovae»

Li ta 1999, li ajvalil ta Franciae laj yalbe li Betel ta Francia ti skʼan stojbe spatanil ta persa li matanal takʼin la stsob li ta sjabilaltik 1993 kʼalal ta 1996. La jkʼankutik parte li ta snail chapanobbail ta Franciae, pe muʼyuk chapaj yuʼun. La jkʼankutik parte yan velta, pe muʼyuk xchapaj xtok. Li kʼusi noʼox kʼot ta pasele, jaʼ ti jochbat lokʼel stakʼin yuʼun ajvalil li Betele: pojbat 4,500,000 euros, jaʼ xkaltik, 96,138,000 pesos. Jech oxal, te xa la jkʼankutik parte li ta Tribunal Europeoe, pe laj yalbunkutik ti baʼyel skʼan xbat jchiʼinkutik ta loʼil jun ants ti jaʼ yaj-abtel li Tribunal Europeoe. Skʼan xbatik ek li s-abogadotak li ajvalile. Taje jaʼ sventa jkʼelkutik mi xuʼ te noʼox xchapaj li kʼope, ti mu persauk jaʼ chchapanvan li Tribunal Europeoe.

Xi toʼox la jnopkutike: «Mase chkichʼtik albel ti akʼo jtojtik jutebuk li takʼin chkichʼtik kʼanbel sventa xchapaj li jkʼoptike». Pe jnopojkutik ti mi jaʼuk jun euro chkakʼkutike, yuʼun jamal chal Vivlia ti mu stakʼ jech jpastike. Yuʼun li matanal takʼin yakʼoj ermanoetike, jaʼ sventa xichʼ pasbel yabtel li Diose, maʼuk sventa xkakʼbekutik ajvalil (Mat. 22:21). Akʼo mi jech, laj onoʼox jchʼunbekutik li Tribunal Europeoe, yuʼun li-aykutik li ta tsobajel taje.

Te la jtsob jbakutik ta jun kʼupil sba ofisina. Kʼot onoʼox ta pasel li kʼusi jnopojkutike. Yuʼun li yaj-abtel li Tribunal Europeoe laj yalbunkutik ti skʼan onoʼox jtojkutik jutebuk li patan tskʼan li ajvalil ta Franciae. Vaʼun, xilokʼ ta koʼontonkutik sjakʼbele: «¿Mi avabinoj xa ti laj xa xjochbunkutik lokʼel ta jkuentakutik ta vanko mas ta 4,500,000 euros li ajvalile?».

Labal to sba laj yaʼi li yaj-abtel Tribunal Europeoe, yuʼun mu toʼox snaʼ. Li s-abogadotak ajvalile laj yalik ti melel maʼ taje, jaʼ yuʼun mas to chopol laj yaʼi li yaj-abtel Tribunale. Jech oxal, la stsakanan ta utel xchiʼuk la stsutses li tsobajele. Laj kakʼkutik venta ti jaʼ koltavan stuk li Jeovae. Jaʼ yuʼun, ximuyubajkutik lilokʼkutik batel, mu jchʼun laj kaʼikutik.

Li ta 30 yuʼun junio ta 2011, li Tribunal Europeoe laj yal ti muʼyuk ta jtojkutik li patane xchiʼuk laj yalbe ajvalil ti akʼo sutesbunkutik skotol li takʼine xchiʼuk ti akʼo stojbe sjole. Li kʼusi kʼot ta nopel yuʼun li snail chapanobbaile yakal-o tstabeik sbalil li ermanoetik ta Francia li avi kʼakʼale. Li kʼusi la jakʼkutike xkoʼolaj kʼuchaʼal li ton ti matsʼal kʼot ta stiba li Goliate, yuʼun jaʼ la skoltaunkutik yoʼ xkuch kuʼunkutik. ¿Kʼu yuʼun? Yuʼun xi laj yalbe Goliat li Davide: «Li paskʼope jaʼ yuʼun li Jeovae» (1 Sam. 17:​45-47).

Maʼuk noʼox jun velta kuchem kuʼuntik, yuʼun akʼo mi chkichʼtik kontrainel yuʼun li yan relijionetike o li jpolitikoetik ti tsots yabtelike: kuchem kuʼuntik 1,225 ta velta li ta snail chapanobbail ti mas tsotsik skʼoplal ta 70 mukʼta lumetik xchiʼuk li ta yantik snail chapanobbail ta yantik lume. Ti jayib velta jpasojtik kanale, jaʼ sventa oyuk jderechotik sventa xkichʼtik ojtikinel kʼuchaʼal jun relijion, ti xakʼik jcholtik mantale, ti mu xkichʼtik sujel ta skʼejintael imno nasional, ta spasel saludar li vanderae xchiʼuk ti mu jchʼamtik chʼichʼe.

Li voʼone te toʼox chitun li ta smeʼ nail abtelal yuʼun stestigotak Jeova ta Nueva York, Estados Unidos. Pe, ¿kʼuxi ti lik tunkun li ta jtsop abogadoetik li ta Europae?

TOJ BAXBOLIK TA MISIONEROAL LI JTOT JMEʼE

Li jtot jmeʼe jaʼ sbi Yorch xchiʼuk Lucil, ayik ta Chanob vun ta Galaad numero 12. Li voʼone livokʼ ta 1956 kʼalal jaʼo te chtunik ta Etiopiae. Philip laj yakʼik jbi, yuʼun Felipe sbi li j-al lekil aʼyej chal Vivliae (Ech. 21:8). Kʼalal echʼ jun jabile, muʼyuk xa laj yakʼ jpas kabteltik li ajvalile. Akʼo mi toj kʼoxun toʼox, xvul to ta jol ti ta mukul chbatik ta cholmantal xchiʼuk ta tsobajel li kutsʼ kalale. Voʼone toj kʼupil sba laj kaʼi. Chopol ta aʼiel, pe ta 1960, laj kichʼkutik nutsel lokʼel ta Etiopía.

Te libatkutik ta naklej ta Wichita (Kansas, Estados Unidos). Li jtot jmeʼe tskʼupinik tajek li cholmantale, yuʼun xkoʼolajik-o ta misioneroetik. Oy jun jvix ti Yudi sbi xchiʼuk jun kitsʼin ti Lesli sbie, te vokʼik ta Etiopia ek. Ta skoj ti laj yakʼ ta xkuxlejalik mantal li jtot jmeʼe, jaʼ jech laj yakʼ jchankutik ek. 13 toʼox jabilal kʼalal laj kichʼ voʼe. Vaʼun, kʼalal 16 xa ox jabilale, bat tunkunkutik ta Arequipa (Perú), yuʼun chtun tajek jcholmantaletik te.

Li ta 1974, kʼalal kichʼoj toʼox 18 jabile, li Betel ta Perue la sbiiltasikun ta prekursor espesial xchiʼuk yan chanvoʼ ermanoetik. Te laj kichʼkutik takel batel li ta vitstikaltik ta Andese, yuʼun muʼyuk buchʼu chchol mantal tee. Jaʼ te la jcholbekutik mantal ek li krixchanoetik ti chkʼopojik ta quechua xchiʼuk ta aimara kʼope. La jtuneskutik jkot karro ti xuʼ te xivaykutike, Arca laj kakʼbekutik sbi ta skoj ti teltele. Xvul to ta jol ti ta jkʼupin tajek ti chkakʼbe yilik ta Vivlia li jnaklejetik ta bikʼtal lumetik ti jutuk xa skʼan slajes povreal, chameletik xchiʼuk lajelal li Jeovae (Apok. 21:​3, 4). Ep buchʼutik kʼot ta yoʼontonik li mantale.

LIK TUNKUN LI TA SMEʼ NAIL ABTELALE

Li ta sjabilal 1977, ay vulaʼanvanuk ta Perú li ermano Albert Schroeder ti chtun li ta Jtsop Jbeiltasvaneje. La stijbun koʼonton yoʼ jnojes jun solisitud sventa xitun li ta smeʼ nail abtelale. Jaʼ jech la jpas un. Vaʼun, li ta 17 yuʼun junio ta 1977, la stakikun ta ikʼel li ta Betel ta Brooklyne. Te likoltavan li ta departamento ta Limpieza y Mantenimiento. Chanib jabil jech likoltavan.

Laj kojtikin Elizabeth Avallone ta junio ta 1978, ta jun asamblea internasional ta Nueva Orleans (Luisiana). Li stot smeʼ eke yakʼoj ta xkuxlejalik li mantale. Li Elizabethe oy xa ta chanib jabil ti chtun ta prekursora regulare xchiʼuk oy ta yoʼonton ti xtun ta tsʼakal ora ta sjunul xkuxlejale. Jech-o la jsaʼ jbakutik, vaʼun lik jkʼan jbakutik. Linupunkutik ta 20 yuʼun oktuvre ta 1979, jmoj xa lik tunkunkutik ta Betel.

Li baʼyel tsobobbail ti bu litunkutike, jaʼ sbi Brooklyn Spanish, toj lek yoʼonton li ermanoetik tee. Ti kʼu xa sjalil echʼem tale, tunemunkutik ta yan oxib tsobobbail. Toj lek yoʼonton li ermanoetik te eke xchiʼuk tstij koʼontonkutik sventa jechuk-o xitunkutik li ta Betele. Ta jtojbekutik ta vokol li ermanoetike, li kamigotakutike xchiʼuk li kutsʼ kalalkutik ti la skoltaunkutik ta xchabiel li jtot jmeʼkutik kʼalal oy xa ox sjabilalike.

LIK KOLTAVANKUN LI TA DEPARTAMENTO DE ASUNTOS LEGALES

Li ta enero ta 1982, oy kʼusi labal sba kʼot ta pasel: la stakikun batel ta Departamento de Asuntos Legales ta Betel. Kʼalal echʼ oxib jabile, la stakikun batel ta chanun ta universidad sventa xlokʼ jvun ta abogadoal. Kʼalal yakal chichanunaje, labal sba laj kil kʼu yelan spasojik talel kanal li stestigotak Jeova ta nail chapanobbaile, ta skoj taje xuʼ jun yoʼonton kʼusitik spasik li krixchanoetike. Pe li yan krixchanoetik ta Estados Unidos xchiʼuk ta yan lumetike mu stsakik ta venta li kʼusi spasoj talel li j-organisasiontike. Li ta jujun kʼakʼal chichanunajkutike, jal ta jchʼakbekutik yorail xchanel li kʼusitik tsots skʼoplal kʼotemik ta spasel yuʼun li stestigotak Jeovae.

Li ta sjabilal 1986, kʼalal kichʼoj xa ox 30 jabile, laj yakʼbeikun jbain li Departamento de Asuntos Legalese. Labal sba laj kaʼi ti la stsakikun ta ventae, yuʼun toj keremun to. Pe toj tsots laj kaʼi xtok un. Mu spas kuʼun laj kaʼi li abtelal taje, yuʼun toj ep kʼusitik skʼan kʼelel.

Li ta 1988, la jta jvun sventa xitun ta abogado. Pe muʼyuk toʼox laj kakʼ venta ti likʼunib ta mantal yuʼun li chanune. Kʼalal oy buchʼu chchanunaj ta universidade, xuʼ van xlik stoy sba, xuʼ van xlik snop ti mas tsots skʼoplale ti jaʼ mu sta li buchʼutik muʼyuk ayemik jech ta chanune. Pe li Elizabethe jaʼ la skoltaun sventa xitsatsub yan velta li ta mantale. Kakʼoj venta jtuk ti jaʼ mas tsots skʼoplal ti lekuk xkamigoin jbatik xchiʼuk Jeova, ti jkʼantik ta sjunul koʼontontike xchiʼuk ti jkʼan li kermanotaktike, jaʼ muʼyuk tsots skʼoplal mi ep kʼusi jchanojtike.

CHICHʼ PAKBEL SKʼOPLAL LI LEKIL AʼYEJETIKE

Kʼalal nel li jchanune, jaʼ xa lik kakʼ ta koʼonton spasel li kabtel ta asuntos legales li ta Betele xchiʼuk lik jpakbekutik skʼoplal li lekil aʼyejetik ta snail chapanobbailetike. Ta jkʼupin tajek li kabtele. Akʼo mi jech, oy kʼusitik ti vokol ta pasele, yuʼun toj anil kʼusi snaʼ xjel li ta steklumal Jeovae. Jech kʼuchaʼal liʼe, li ta 1990, laj kichʼkutik kʼanbel ti akʼo jchapanbekutik svunal ti bu chal ti mu xa persauk jkʼanbetik jutebuk stojol li vunetik ta jpuktike. Vaʼun, li stestigotak Jeovae ta moton xa lik yakʼik li vunetike. Taje jaʼ jutukajem-o li abtelal ta Betel xchiʼuk li ta tsobobbailetike. Jech xtok, jaʼ koltavanem sventa mu jtojtik jlomantik patan ti mu persauke. Junantike la snopik ti chlaj stakʼin li organisasione xchiʼuk ti mas xa jutuk chichʼ cholel mantale. Pe mu jechuk kʼot ta pasel. Yuʼun ti kʼu toʼox yepal oy stestigotak Jeova li ta 1990, mas to ta j-oʼlol epajem talel. Maʼuk noʼox, yuʼun xuʼ sta sveʼelik ta mantal ta moton li krixchanoetike. Kiloj ta jsat jtuk ti lek kʼusi chkʼot ta pasel koliyal ti tskoltautik li Jeovae xchiʼuk ti tsbeiltasutik li tukʼil mosoile (Eks. 15:2; Mat. 24:45).

Ti jayib velta jpasojtik kanal li ta snail chapanobbaile, ep ta velta jaʼ ta skoj ti lek stalelal li ermanoetike, maʼuk ta skoj ti lek xtojob li abogadoetike. Jech kʼuchaʼal liʼe, li ta 1998, ayik ta jayibuk asambleaetik ta Cuba oxvoʼ ermanoetik ta Jtsop Jbeiltasvanej xchiʼuk li yajnilike. Ta skoj ti lek snaʼ xkʼopojik xchiʼuk ti lek snaʼ x-ichʼvanik ta mukʼe, jaʼ mas to la xchʼunik-o j-abteletik ti muʼyuk ta jtikʼ jbatik ta politikae akʼo mi jchiʼinojkutik xa onoʼox ta loʼil.

Pe bateltik xtoke, skʼan xijbat li ta snail chapanobbailetik «sventa oyuk jderechotik ta sventa li lekil aʼyejetike» (Filip. 1:7). Jech kʼuchaʼal liʼe, ta epal jabil li j-abteletik ta Europa xchiʼuk ta Corea del Sure muʼyuk la stsakik ta venta li jderechotik ti muʼyuk chij-och ta soltaroale. Ta skoj taje, te van 18 mil ermanoetik ta Europa xchiʼuk mas ta 19 mil ermanoetik ta Corea del Sur ochik ta chukel ta skoj ti mu skʼan x-ochik ta soltaroale.

Pe li ta 7 yuʼun julio ta 2011, oy kʼusi lek kʼot ta nopel yuʼun li Tribunal Europeo de Derechos Humanos kʼalal yakal tskʼelbeik skʼoplal li Bayatyan contra Armeniae. Yuʼun laj yalbe mantal li lumetik ta Europa ti xuʼ spasik yan abtelaletik li stestigotak Jeova ti muʼyuk tsakal skʼoplal ta politikae. Ta tsʼakal jutuke, li ta 28 yuʼun junio ta 2018, jaʼ jechtik kʼot ta nopel yuʼun ek li Tribunal Constitucional ta Corea del Sur. Ti jech kuchem tal kuʼuntike, jaʼ koliyal ti tukʼ yakʼoj sbaik ta stojolal Jeova li keremetik taje.

Li ermanoetik ta asuntos legales li ta smeʼ nail abtelale xchiʼuk li ta yan Beteletike tsots ch-abtejik sventa spakbeik skʼoplal jderechotik yoʼ jcholtik li mantale. Jaʼ jun mukʼta matanal chkaʼikutik ti xuʼ jpakbekutik skʼoplal li ermanoetik ti chlajik ta kontrainel yuʼun j-abteletike. Mi la jpastik kanal o mi muʼyuk, pe ta onoʼox jtoybetik skʼoplal Jeova ta stojolal li ajvaliletike, li jpasmantaletike xchiʼuk li ta mukʼta lumetike (Mat. 10:18). Li jchapanvanejetik, li j-abteletik, li buchʼutik ch-abtejik ta radio, ta television, li buchʼutik tslokʼesik periodiko xchiʼuk li yan krixchanoetike, ta onoʼox xilik li tekstoetik li ta vunetik jchapanojkutik sventa jpak jkʼoplaltike. Jech xtok, chchikintaik li tekstoetik ta jkʼelkutik kʼalal ta jpak jkʼoplaltik li ta nail chapanobbaile. Li buchʼutik oy ta yoʼontonik mantal ta melele, chlik yojtikinik li stestigotak Jeovae xchiʼuk chilik ti te lokʼem ta Vivlia skotol li kʼusi jchʼunojtike. Junantike ochemik ta mantal.

¡KOLAVAL, JEOVA!

Li 40 jabil echʼem tale, jkoltaoj jayibuk Beteletik ta spʼejel balumil li ta asuntos legalese xchiʼuk oy kʼusitik yichʼoj chapanel li ta snail chapanobbailetike xchiʼuk ta stojolal j-abteletik ti tsots yabtelike. Jkʼanojan tajek li jchiʼiltak ta abtel li ta Departamento de Asuntos Legales li ta smeʼ nail abtelale xchiʼuk li yan ermanoetik ti jaʼ jech chkoltavanik li ta Beteletik ta spʼejel balumile. Toj ep bendision yakʼojbun li Jeovae xchiʼuk ximuyubaj tajek.

Li 45 jabil jnupunelkutike, jech-o skoltaojun talel Elizabeth akʼo mi oy jvokolkutik bateltik. Jech-o spasoj talel akʼo mi tsakbil ta jtos chamel ti chkʼunib-o yuʼun chaʼie. ¡Toj ep sbalil chkil li kʼusi tspase!

Kiloj ta jsat jtukutik xchiʼuk kajnil ti jaʼ chakʼ kipaltik li Jeovae, yuʼun ta kipal jtuktike mu kʼusi spas kuʼuntik. Xi onoʼox laj yal li Davide: «Li Jeovae jaʼ kʼotem ta stsatsal li steklumale» (Sal. 28:8). Ta melel, «li paskʼope jaʼ yuʼun li Jeovae».