1925: leʼ xa ta sien jabile

MUʼYUK XKʼOT TA PASEL LI KʼUSI SMALAOJIKE

Li ta 1925, li Jchanolajeletik ta Vivliae smalaojik xa ox ti xkʼataj ta paraiso li balumile. ¿Kʼu yuʼun ti jech toʼox snopojike? Li Albert Schroeder ti tun ta Jtsop Jbeiltasvanej ta tsʼakale xi laj yale: «Jnopojtik toʼox ti ta 1925, chmuyik batel ta vinajel li buchʼutik tʼujbilik sventa xbat xchiʼinik ta ajvalilal li Jesuse. Jech xtok, jchʼunojtik toʼox ti jaʼo chchaʼkuxiik tal li buchʼutik tukʼ laj yakʼ sbaike, jech kʼuchaʼal li Abraan, David xchiʼuk yantik sventa xbeiltasvanik liʼ ta balumile». Pe muʼyuk xkʼot ta pasel li kʼusi snopojik oxe, jaʼ yuʼun oy junantik ermanoetike chopol tajek laj yilik xchiʼuk chibajik-o (Prov. 13:12).

Akʼo mi jech, ep buchʼutik laj yakʼ-o ta yoʼontonik li cholmantale xchiʼuk ta kʼunkʼun laj yaʼibeik smelolal ti jaʼ mas tsots skʼoplal ti spukbeik batel skʼoplal li Jeovae. Jkʼeltik batel kʼuxi la stunesik radio sventa spukik batel li lekil aʼyej ta namal lumetike.

LIK YICHʼ TUNESEL YAN ESTASIONETIK TA RADIO

Kʼalal laj yilik ti lek kʼusi kʼot ta pasel yuʼun li radio WBBR ta 1924, li Jchanolajeletik ta Vivliae la svaʼanik yan snail radio ti mas to nom tspuk batel señale. Te la smeltsanik ta stsʼel Chicago (Illinois) xchiʼuk WORD laj yakʼbeik sbi. Li Ralph Leffler ti jaʼ injenieroe xchiʼuk ti la skolta sba ta smeltsanel li snail radioe, xi laj yale: «Akʼo mi sik tajek li ta akʼobaltike, oy krixchanoetik ti nom to tajek bu nakajtike chchikintaik li radioe». Jun utsʼ alalil ti nakalik ta Pilot Station (Alaska), ti mas ta 5 mil kilometro xil snaik li estasione, laj yaʼiik li mantaletik jelav ta radioe. Kʼalal laj xa ox yaʼiike, li utsʼ alalile la stsʼibabeik batel jlik karta li buchʼutik te ch-abtejik ta snail radio sventa stojbeik ta vokol ti toj kʼupil sba jelav li mantaletike.

Li Jkʼel-osil ta toyol ta inglés ta 1 yuʼun disiembre ta 1925 laj yal ti toj echʼ xa noʼox labal sba ti bu to kʼalal tspuk batel señal li radio WORD, xi laj yale: «Jaʼ jun li ta radioetik ta Estados Unidos ti toj echʼ xa noʼox tsots yipe (5,000 vatios). Yuʼun xuʼ xaʼiik skotol li buchʼutik te nakajtik ta yosilal Estados Unidos, ta Cuba xchiʼuk kʼalal to ta snorteal Alaska. Ep krixchanoetik ti muʼyuk toʼox yaʼiojik li lekil aʼyeje oy xa tajek ta yoʼontonik chchanik mas».

Li ta 1924 xtoke, li Jchanolajeletik ta Vivlia ta Canadae kʼot ta nopel yuʼunik ti stunesik radio sventa spukik batel li lekil aʼyejetike. Jaʼ yuʼun, la svaʼanik jun snail radio ta Saskatoon (Saskatchewan) ti CHUC laj yakʼbeik sbie. Li vaʼ orae, muʼyuk to’ox junuk radio ti tsjelubtasik mantaletik sventa relijion li ta Canadae. Pe li ta 1925, la snopik ti skʼan sjelbeik snail li radioe. Jaʼ yuʼun, och lek ta sbi li Sociedad Watch Towere xchiʼuk la sman li voʼneal teatro Regent Building ta Saskatoone. Laj yachʼubtasik xchiʼuk la smeltsanik lek sventa jaʼuk xa te xkom li snail radioe.

Ep krixchanoetik ti te nakalik ta parajeetik ti nom xil li Saskatchewane laj yaʼiik ta sba velta li mantaletik jelav ta radio CHUC. Kalbetik junuk skʼelobil, oy jun ants ti nakal ta jun paraje ti nom to bu chʼikile, la stak ta kʼanel vunetik kʼalal laj xa ox yaʼi li mantal ta radioe. Xi laj yal li ermano George Naish: «Li kʼusi la stsʼiba tal ta skartae laj yakʼ ta aʼiel ti solel tskʼan chanubtasele. Jaʼ yuʼun, la jtakbekutik batel li Estudios de las Escrituras ti oy jayvokʼ pasbile». Mu ta sjaliluke, li antse lik xchol mantal ta namal parajeetik.

OY KʼUSITIK LAJ YICHʼ JAMBEL SMELOLAL

Li ta revista Li Jkʼel-osil ta toyol ta inglés ta 1 yuʼun marso ta 1925, te lokʼ jun mantal ti xi sbie: «Nacimiento de la nación». ¿Kʼu yuʼun tsots skʼoplal li mantal taje? Yuʼun li Jchanolajeletik ta Vivliae snaʼojik xa onoʼox ti oy jun s-organisasion li Satanase, ti te skʼoplal li chopol kuxlejaletik ta vinajel ti mu xvinajik ta kʼelele, li relijionetike, li pʼolmajebaletike xchiʼuk li politikae. Pe li tukʼil xchiʼuk pʼijil mosoile te laj yakʼbe snaʼ ermanoetik ti oy jun s-organisasion li Jeova eke, ti mu xkoʼolaj jsetʼuk xchiʼuk li s-organisasion Satanase xchiʼuk ti muʼyuk tskap sbaik jsetʼuk te li steklumal Jeovae (Mat. 24:45). Jech xtok, li tukʼil xchiʼuk pʼijil mosoile te laj yal ti lik ta 1914 li Ajvalilal yuʼun Diose. Ta skoj taje, lik jun paskʼop ta vinajel, vaʼun laj yichʼ jipel tal ta balumil li Satanas xchiʼuk spukujtake (Apok. 12:​7-9).

Junantik Jchanolajeletik ta Vivliae vokol laj yaʼiik xchʼamel li kʼusi laj yichʼ jambel smelolale. Jaʼ yuʼun, li revistae xi tojobtasvane: «Mi oy buchʼu vokol chaʼi xchʼamel li kʼusi laj yichʼ alele, skʼan oyuk smalael yuʼun, ti spat yoʼonton ta stojolal Kajvaltike xchiʼuk ti tukʼuk-o xtun ta stojolale».

Jun colportor (prekursor) ta Gran Bretaña ti Tom Eyre sbie laj yal ti kʼu yelan laj yaʼi sbaik jutuk mu skotoluk li Jchanolajeletik ta Vivlia kʼalal la xchanik li mantal taje, xi laj yale: «Li ermanoetike ta sjunul yoʼonton la xchʼamik li kʼusi laj yichʼ jambel smelolal ta Apokalipsis 12. Kʼalal laj kaʼibekutik smelolal ti yakal xa tspas mantal ta vinajel li Ajvalilal yuʼun Diose, ta sjunul koʼonton laj kalbekutik batel li yantike. Taje jaʼ la stij koʼontonkutik sventa masuk to jcholkutik mantal xchiʼuk laj yakʼ kilkutik ti oy to kʼusitik labalik sba tspas ta steklumal li Jeovae».

LAJ YAKʼIK TA OJTIKINEL LI JEOVAE

Li stestigoutik Jeova avie xkojtikintik lek li kʼusi chal Isaias 43:10 ti xi chal jtuchʼe: «Xi ta xal li Jeovae: ‹Voʼoxuk jtestigooxuk, jech, voʼoxuk li kajtuneloxuk ti jtʼujojoxuke›». Akʼo mi jech, kʼalal skʼan toʼox 1925, jutuk toʼox tajek chichʼ albel skʼoplal ta jvuntik li teksto taje. Pe ta mas tsʼakale, mas xa lik yichʼ albel skʼoplal. Li ta 1925, laj yichʼ albel skʼoplal ta 11 ta lik revista ta inglés li Isaias 43:10 xchiʼuk 12.

Li ta slajebtik agosto ta 1925, li Jchanolajeletik ta Vivliae jelav s-asambleaik ta Indianápolis (Indiana). Li ermano Joseph Rutherford oy kʼusi la stsʼiba li ta sprogramail asamblea sventa xchʼam li buchʼutik chkʼotike, xi chale: «Ti lijtal li ta asambleae jaʼ sventa xakʼ kipaltik li Kajvaltike, vaʼun oy xa lek kipaltik sventa masuk to jcholtik batel mantal». Jalij vaxakib kʼakʼal li asambleae xchiʼuk laj yichʼ tijbel yoʼontonik li buchʼutik ayik ta asamblea sventa xakʼik ta ojtikinel Jeova ta buyuk noʼox.

Li ta savado 29 yuʼun agostoe, li ermano Rutherford laj yetʼes jun mantal ti xi sbie: «Una llamada a la acción». Te laj yal ti toj tsots skʼoplal li cholmantale, xi laj yale: «Xi chalbe yajtuneltak li Jeovae: ‹Voʼoxuk jtestigooxuk ti voʼon Diosune›. Xi to chal mantal li Jeovae: ‹Vaʼanik junuk senyail ta sventa li jteklumetike›» (Is. 43:12; 62:10). Laje, xi la xchapbe smelolal li Rutherforde: «Muʼyuk buchʼu yan xuʼ svaʼanbe senyail sventa xil li jteklumetike, jaʼ xkaltik, ti xakʼik ta ojtikinel li Jeovae, jaʼ noʼox li yajtuneltake, ti akʼbilik chʼul espiritu yuʼun li Kajvaltike xchiʼuk ti jaʼ stestigotake».

Kʼalal laj xa ox sdiskurso li ermano Rutherforde, la skʼel jlik vun ti xi sbie: «Mensaje de esperanza». Te laj yalbe skʼoplal ti jaʼ noʼox li Ajvalilal yuʼun Dios xuʼ xakʼ spatobil koʼontontik sventa «junuk noʼox koʼontontik, lekuk noʼox jkuxlejaltik, muʼyuk xa chij-ipaj, chijkuxi sbatel osil, kolemutik xa xchiʼuk xijmuyubaj sbatel osil». Skotol li buchʼutik te oyike ta sjunul yoʼonton la xchʼamik taje. Ta mas tsʼakale, laj yichʼ jelubtasel ta jeltos kʼopetik li vun taje xchiʼuk laj yichʼ pasel imprimir sventa xichʼ tunesel li ta cholmantale. Laj yichʼ pukel te van 40 miyon ta lik.

Li vaʼ orae, muʼyuk toʼox laj yichʼik ojtikinel kʼuchaʼal stestigotak Jeova li Jchanolajeletik ta Vivliae, jaʼ to ta mas tsʼakal. Pe mas xa ox chakʼik venta ti toj tsots skʼoplal ti xakʼik ta ojtikinel li Jeovae.

LIK XCHAʼVULAʼANIK LI KRIXCHANOETIKE

Kʼalal yantik xa ox x-epajik li Jchanolajeletik ta Vivlia ta spʼejel balumile, li organisasione lik stijbe tal yoʼonton sventa xbat xchaʼvulaʼanik li krixchanoetik ti lek laj yaʼiik mantale. Kʼalal tsuts xa ox li kampaña sventa spukel li vun «Mensaje de esperanza», xi laj yal li Bulletinea: «Akʼik persa ti xbat achaʼvulaʼanik li krixchanoetik ti la xchʼamik komel li vun ‹Mensaje de esperanza› akʼo mi muʼyuk la xchʼamik komel yan vunetik».

Li ta Bulletin ta enero ta 1925, te laj yal sloʼil jun Jchanolajel ta Vivlia ti likem ta Plano (Texas), xi laj yale: «Toj labal sba chkilkutik ti mas lek kʼusi chkʼot ta pasel kʼalal oy jaykojuk chbat jcholkutik mantal li ta jun territorioe, ti jaʼ mu jechuk li ta yan territorioetik ti chichʼ cholel mantal ta sba veltae. Oy jun paraje ta jun jterritoriokutike kʼajomal voʼob velta ayemunkutik li ta lajuneb jabil echʼem tale. Achʼtik toe, ayik te ta cholmantal li ermana Hendrix xchiʼuk jmeʼe xchiʼuk ep la spukik livroetik ti muʼyuk toʼox bu jech spukojike».

Xi laj yal jun colportor ta Panamá: «Ep krixchanoetike muʼyuk lek la xchʼamikun kʼalal ay jcholbeik mantal ta sba veltae. Pe kʼalal ay xa jkʼelik ta xchibal o yoxibal veltae, mas xa lek laj yaʼiik li mantale. Li jabil liʼe, mas xa kakʼoj ta koʼonton xchaʼvulaʼanel li krixchanoetike xchiʼuk oy kʼusitik lek kʼotemik ta pasel».

CHTAL TO YAN ABTELAL

Li ta karta chichʼ takbel jujun jabil li colportoretike, li ermano Rutherford te laj yal li kʼusitik la spasik li ta 1925 xchiʼuk laj yal li kʼusitik chichʼ pasel ta mas jelavele. Xi laj yale: «Li echʼ jabile, ep tajek krixchanoetik la apatbeik yoʼonton ta skoj ti oy svokolike. Xamuyubajik tajek ti jech la apasike. Li jabil chtale, ep kʼusitik chakʼupinik spasel ti jaʼoxuk stestigo Diose xchiʼuk li ajvalilal yuʼune xchiʼuk ti chavaʼanbeik junuk senyail sventa xilik li jteklumetike. Jechuk-o jmoj jtoy yechʼomal ketik sventa jkʼupil kʼoptatik li Jdiostik ti jaʼ Ajvalil kuʼuntike».

Li ta stsutsebaltik 1925, li ermanoetike yakal xa ox tskʼelik kʼuxi tsmukʼibtasik li Betel ta Brooklyn (Nueva York). Li ta 1926, li organisasione la slikes li abtelal ti stuk xa noʼox jeche.