¿Kʼusi skʼan xal li mantal «li buchʼu tstupʼbe sbekʼ sat xchiʼile, akʼo yichʼ tupʼbel sbekʼ sat ek» xie?
Li kʼusi chal Vivliae
Kʼalal ‹li buchʼu tstupʼbe sbekʼ sat xchiʼile akʼo yichʼ tupʼbel sbekʼ sat ek› xie, jaʼ jtos mantal ti laj yakʼbe j-israeletik li Diose. Li Jesus eke laj yalbe skʼoplal li ta Mantaletik ta Vitse (Mateo 5:38; Éxodo 21:24, 25; Deuteronomio 19:21). Li mantale chal ti jech akʼo yichʼ akʼbel stoj smul jech kʼuchaʼal la spas li jun krixchanoe.a
Jaʼ jech chichʼ pasbel li buchʼutik yolbaj chakʼbe svokol li yantike. Xi chal li Smantal Moisese: «Me ta scʼasbe sbaquil xchiʼile; acʼo yichʼ cʼasbel sbaquil ec. Me ta stuʼpbe sat xchiʼile, acʼo yichʼ tuʼpbel sat ec. Me ta scolesbe stanal ye xchiʼile, acʼo yichʼ colesbel stanal ye ec. Ti cʼu xʼelan svocol chacʼbe xchiʼile, jaʼ jech acʼo yichʼ pasbel ta sbecʼtal stuc ec» (Levítico 24:20).
¿Kʼusi sventa li mantal taje?
Li mantale maʼuk chakʼ ta aʼiel ti skʼan spak skʼoplalike. Jaʼ sventa jechuk xakʼik kastigo jchapanvanejetik jech kʼuchaʼal sta-oe: ti mu xbatuk ta mase, pe ti mu toj kʼunuk xtoke.
Li mantal taje chkoltavan xtok sventa sjel snopben li buchʼu yolbaj chakʼbe svokol xchiʼile o ti snopoj jech tspase. Li Mantale chal ti kʼalal chilik kʼu yelan chchapanvan li Diose, «ta xlic xiʼicuc, jech mu spasic jech ec li cʼusi toj chopol ta pasele» (Deuteronomio 19:20).
¿Mi skʼan xchʼun yajtsʼaklomtak Kristo li mantal taje?
Moʼoj, mu xa persauk xchʼunik. Akʼo mi te tsakal skʼoplal li ta Smantal Moisese, chʼay skʼoplal kʼalaluk cham li Jesuse (Romanos 10:4).
Akʼo mi jech, li mantal taje tskoltautik yoʼ xkojtikin kʼu yelan tsnop li Diose. Jech kʼuchaʼal liʼe, chakʼ kiltik ti tsots skʼoplal chil li tukʼilale (Salmo 89:14). Chakʼ kiltik xtok ti sta-o chil ti xichʼik kastigo ti kʼu yepal lokʼ ta saʼel yuʼunik li buchʼutik chopol kʼusi tspasike (Jeremías 30:11).
¿Kʼusitik tsnopik ta sventa li mantal taje?
Xi xchʼunojik jlome: «Toj tsots li mantal taje».
Li kʼusi melele: Li mantale muʼyuk chakʼ ta aʼiel ti skʼan tsotsuk xichʼ chapanel li buchʼu tsaʼ smule. Kʼalal lek tstsakik ta venta mantal li jchapanvanejetike, baʼyel tskʼelik kʼu yelan kʼot ta pasel xchiʼuk tskʼelik mi yolbaj jech la spas li buchʼu la saʼ smule, vaʼun tsnopik kʼu stsatsal kastigo chakʼbeik (Éxodo 21:28-30; Números 35:22-25). Jaʼ yuʼun chaʼa, li mantal taje chkoltavan yoʼ mu toj tsotsuk li kastigo xakʼike.
Xi xchʼunojik jlome: «Li mantal taje tstij koʼontontik ti jechuk-o jpak jkʼoplaltike».
Li kʼusi melele: Xi chal li Smantal Moisese: «Mu me tojtoj paqueluc avuʼunic li cʼusi chapasbatique; mu me tojtoj ilineloxuc noʼox [o mu xanakʼ skʼakʼal avoʼontonik] ta stojol li achiʼiltaquic ta israelale» (Levítico 19:18). Li Mantale jaʼ chtijbat yoʼontonik yoʼ spat yoʼontonik ta stojolal Dios xchiʼuk ta stojolal li mantaletik yakʼoj sventa xichʼ chapanel li kʼusitik chopole, maʼuk sventa tspak-o skʼoplalik (Deuteronomio 32:35).
a Li mantaletik yuʼun yan lumetik ta voʼne eke tstsakik ta venta li mantal taje, bateltike xi chalbeik sbie: mantal ti koʼole (ta latín, lex talionis).