TEKSTOETIK TI CHAPBIL SMELOLALE
Jeremias 29:11 | «Vuʼun jnaʼoj jtuc li cʼusi chapal cuʼun ta aventaique»
«Xi chal li Jeovae:a ‹Yuʼun jnaʼoj lek li kʼusi ta jpas ta atojolalike, chkakʼboxuk jun oʼontonal, maʼuk vokolil, sventa oyuk kʼusi lek xataik ta jelavel xchiʼuk sventa oyuk spatobil avoʼontonik›» (Jeremias 29:11, Xchʼul Kʼop Dios sventa Achʼ Balumil).
«Vuʼun jnaʼoj jtuc li cʼusi chapal cuʼun ta aventaique; chapal cuʼun sventa alequilalic, maʼuc sventa avocolic. Tsʼacal chacacʼboxuc li cʼusi amalaojic onoʼoxe» (Jeremias 29:11, Xchʼul Cʼop Jtotic Dios, ta skʼop Chenalhó).
Li kʼusi skʼan xal Jeremias 29:11
Li Jeovae laj yalbe ta jamal yajtuneltak ti oy kʼusi xchapanoj ta stojolalik ta jelavel sventa staik jun oʼontonale. Akʼo mi jaʼ laj yalbe skʼoplal li yajtuneltak Dios ta voʼne taje, jaʼ jech chalbe li yajtuneltak li avi eke. Li Jeovae jaʼ li ‹Dios ti chakʼ spatobil oʼontonale› (Romanos 15:13). Yuʼun laj yakʼ ti te xichʼ tsʼibael ta Vivlia sventa oyuk spatobil koʼontontik li ta jelavele (Romanos 15:4).
Stsʼak loʼil ta Jeremias 29:11
Li kʼusi chal ta Jeremiase jaʼ stsʼak jlik karta ti laj yichʼik albel li j˗israeletik ti ikʼbilik batel ta Babiloniae (Jeremias 29:1).b Te albatik yuʼun Dios ti oy kʼuk sjalil chkomik li ta Babiloniae, vaʼun albatik ti akʼo svaʼan snaik, stsʼunik jsatinom teʼetik xchiʼuk ti epajuk li yutsʼ yalalike (Jeremias 29:4˗9). Xi to laj yal li Diose: «Kʼalal mi tsʼaki li 70 jabil ti te oyoxuk ta Babiloniae, chkakʼ batel jsat ta atojolalik xchiʼuk chkʼot ta pasel kuʼun ti kaloj chkikʼoxuk sutel tal li ta alumalike», jaʼ xkaltik, li ta Jerusalene (Jeremias 29:10). Jamal laj yakʼ ta aʼiel Dios ti muʼyuk chchʼay ta sjol li j˗israeletike xchiʼuk ti tsut onoʼox li ta slumalike (Jeremias 31:16, 17).
Kʼot onoʼox ta pasel yuʼun Dios li kʼusi laj yale. Jech kʼuchaʼal albil xa onoʼoxe, li ajvalil Siro ta Persiae la stsal li Babiloniae (Isaias 45:1, 2; Jeremias 51:30˗32). Vaʼun, li Siroe laj yakʼ ti akʼo sutikuk ta slumal li judaetike. Kʼalal tsʼaki 70 jabil ti te oyik ta Babiloniae, sutik batel ta Jerusalen (2 Kronikas 36:20˗23; Esdras 3:1).
Tspat koʼontontik ti kʼot ta pasel li kʼusi chal Jeremias 29:11. Li Diose chakʼ kʼotuk ta pasel skotol li kʼusi yaloje, jech kʼuchaʼal ti oy jun oʼontonal ta spʼejel balumil ti jaʼ chakʼ kʼotuk ta pasel li Jesukristo ti jaʼ tspas mantal li ta Ajvalilal yuʼun Diose (Salmo 37:10, 11, 29; Isaias 55:11; Mateo 6:10).
Li kʼusi mu jechuk chalik ta sventa Jeremias 29:11
Li kʼusi xchʼunoj yantike: Li Diose oy kʼusi xchapanoj ta stojolal jujun krixchano.
Li kʼusi melele: Li Diose chakʼ jnop jtuktik li kʼusi ta jkʼan ta jpastik ta jujuntal xchiʼuk li jkuxlejaltike. Li kʼusi laj yal Jeova ta Jeremias 29:11 jaʼ laj yalbe li j˗israeletik kʼalal te toʼox oyik ta Babiloniae. Li kʼusi tskʼan Diose jaʼ ti junuk yoʼontonik ta jelavele (Jeremias 29:4). Pe ta jujuntal skʼan snopik mi tskʼan tstaik li jun oʼontonale (Deuteronomio 30:19, 20; Jeremias 29:32). Li buchʼutik lokʼ ta yoʼontonik la saʼik li Diose ta sjunul yoʼonton la skʼoponik (Jeremias 29:12, 13).
Li kʼusi xchʼunoj yantike: Li Diose tspas ta jkʼulej li yajtuneltake.
Li kʼusi melele: Li ta Jeremias 29:11, li jpʼel kʼop ta ebreoe jelubtasbil ta junantik Vivlia kʼuchaʼal «kʼulejal» o «ti lek noʼox oyike». Li ta voʼneal ebreoe jaʼ skʼan xal ti oy jun oʼontonale xchiʼuk ti lek noʼox oyike. Li ta yan tekstoetike chakʼ ta ilel ti maʼuk onoʼox skʼoplal ti ch˗akʼbat skʼulejalik li j˗israeletik ti ikʼbilik batel ta Babiloniae. Jaʼ yakal ch˗albatik ti ch˗akʼbatik jun oʼontonal xchiʼuk ti lek noʼox oyike. Jech xtok, albatik ti jaʼik˗o jun jteklum xchiʼuk ti tsutik batel ta Jerusalen mi kʼot yoraile (Jeremias 29:4˗10).
Kʼelo li kapitulo 29 ta Jeremiase xchiʼuk li tsʼibetik ta yok vun yichʼoj tale xchiʼuk li tekstoetik ti bu chtakvan batel li chʼin letraetike.
a Jaʼ Jeova sbi li Diose (Salmo 83:18).
b Jlik livro ti chalbe skʼoplal Vivliae xi chalbe smelolal li Jeremias 29:11: «Stuk xa noʼox jech ta Vivlia ti kʼusi ch˗albatik yuʼun Yahweh [Jeova] li j˗israeletik ti chukbilik batele, yuʼun te ch˗akʼbatik ta ilel xkʼuxul oʼontonal xchiʼuk ch˗akʼbatik lek srasonal sventa oyuk lek spatobil yoʼontonik xchiʼuk ti xmuyubajike» (The Expositorʼs Bible Commentary, volumen 7, pajina 360).