Kʼox puntoetik ti chjel˗o yuʼun xkuxlejal krixchanoetike

Xi laj yal The Watch Tower (La Torre del Vigía) ti lokʼ ta 1 yuʼun junio ta 1912: «Xuʼ van li voʼoxuk ti chakʼelik li revistae xavojtikinik li krixchanoetik ti maʼsatetike. Li revistae laj yal ti oy matanal vunetik ta sventa li maʼsatetike». Xi to laj yal xtoke: «Li vunetik ta sventa li maʼsatetike ta xichʼ pasel imprimir sventa stakʼ kʼelel kʼalal ta jpik ta jkʼobtike. Epal maʼsatetike ta stojik tajek ta vokol li aʼyej ti tstaik bendisionetik ta tsʼakale».

Kʼalal laj yichʼ tsʼibael kʼusi chal li revistae, li stestigotak Jeovae tslokʼesik xa onoʼox vunetik ti lokʼemik ta Vivlia sventa li maʼsatetike, akʼo mi jech muʼyuk toʼox lek chapbil kʼu yelan chichʼ tsʼibael li braile ta inglése. Li avie jech˗o chichʼ lokʼesel vunetik sventa li maʼsatetike. Avie yakal chlokʼ mas ta 50 kʼopetik. ¿Kʼuxi chichʼ meltsanel taje?

Kʼuxi chichʼ pasel li vunetik ta brailee

Baʼyel, chichʼ tsʼibael, mi laje ta xichʼ jelubtasel ta braile. Xi chal li Michael Millen ti ch˗abtej ta Servicios de Procesamiento de Texto ta Patterson (Nueva York): «Ta slikebale, jaʼ toʼox ta jtuneskutik programaetik ti slokʼesoj yan empresaetik sventa xichʼ jelubtasel ta brailee, jaʼ noʼoxe mu xtun sventa xichʼ jelubtasel ta yantik kʼopetik. Li avie jaʼ xa ta jtuneskutik li programa Watchtower Translation System sventa xichʼ jelubtasel ta braile ta jeltos kʼopetik ta spʼejel balumil. Jaʼ jun programa ti stuk noʼox jeche. Chʼabal yan jech».

Li vunetik ta brailee maʼuk noʼox chalbe skʼoplal li letraetike, yuʼun chalbe skʼoplal xtok kʼu yelan li lokʼoletike. Jun skʼelobile jaʼ li lokʼol talem ta livro Kʼupino akuxlejale xi chal li ta brailee: «Jun vinik chlik xanavuk ta jun be ti lukurantike, te ch˗echʼ ta osiltik ti nichimaltike xchiʼuk ti vitstikaltike». Li Jamshed ti jaʼ siervo ministerial xchiʼuk prekursore, pe ti maʼsate xi chale: «Toj kʼupil sba chkaʼi kʼalal chalbe skʼoplal kʼu yelan li lokʼoletike».

Kʼalal mi laj xa ox yichʼ tsʼibael ta braile li vunetike, ta xichʼ takel batel ta Beteletik sventa xichʼ pasel imprimir. Li vun chichʼ tunesele muʼyuk chjelav ta jot xchiʼuk muʼyuk chjat kʼalal chichʼ pasel li uni puntoetike. Jech xtok, muʼyuk tsok akʼo mi ep ta velta chichʼ tunesel. Baʼyel, ta xichʼ cholel li pajinaetike, mi laje ta xichʼ tikʼbel yuni plastikoal li ta xokontake. Mi laje, te ta xichʼ akʼel yoʼ bu li yav vunetik ti chichʼ takbel batel li tsobobbailetike o chichʼ takel batel ta korreo postal ti ta matanal chlokʼ sventa chichʼ svun li maʼsatetike. Mi oy jun ermano ti maʼsat o ti mu xa xil lek li vune, li Betele jaʼ chchapan stuk sventa anil noʼox stakbe batel mi chtun yuʼun li ta tsobajeletike.

Toj jal xchiʼuk epal takʼin chichʼ kʼalal chichʼ pasel li vunetik ta brailee. Kʼalal chichʼ pasel chaʼlik Vivlia ta braile li ta imprenta ta Wallkill ta Nueva Yorke, jech sjalil chichʼ yuʼunik kʼalal tspasik 50 mil Vivlia ti ta onoʼox jtunestike. Jlik noʼox Vivlia ta braile ta grado 2 li ta inglése yichʼoj 25 volumen.a Ti kʼu yepal stojol li kʼusitik chichʼ tunesel sventa xichʼ pasel li jlik Vivlia ta brailee 123 to stojol chjelav jech kʼuchaʼal li jlik Vivlia ta jtunestike. Sventa xichʼ pasbel spat li Vivlia ti 25 volumen yichʼoje, chlokʼ ta 150 dolar.

¿Kʼu van yelan chaʼi sbaik li buchʼutik chkoltavanik spasel li vunetik ta brailee? Xi chal li Nadia ti chtun ta Betel ta Sudáfricae: «Mu kʼunuk xkuxlejalik li ermanoetik ti tupʼem satike o ti mu x˗ilvanik leke. Jech oxal, jaʼ jun mukʼta matanal chkaʼi ti oy kʼusi xuʼ jpas ta stojolalike. Jaʼ yuʼun, jnaʼoj lek ti kʼanbilik yuʼun li Jeovae».

Chano skʼelel braile

¿Kʼusi xuʼ spas jun maʼsat mi mu snaʼ skʼelel li braile? Leʼ xa ta jayibuk jabile laj yichʼ lokʼesel li foyeto Aprenda a leer braille (Chano skʼelel braile). Li foyeto taje yichʼoj tal sventa xkʼel yuʼunik li buchʼutik maʼsatetike xchiʼuk li buchʼu xil vune. Ti kʼu yelan pasbile xuʼ stunes li buchʼu maʼsate xchiʼuk li buchʼu muʼyuke. Te yichʼoj tal xtok jun regleta xchiʼuk jun punzón sventa xichʼ tsʼibael li ta brailee. Li buchʼu yakal chchan stsʼibaj ta brailee xuʼ me jaʼ stunes li abtejebaletik taje. Li ejersisioetik yichʼoj talele chkoltaat sventa xkom ta sjol li letraetik ta brailee xchiʼuk ti xchanuk skʼelel ta sniʼ skʼobtake.

«¡Mu xa xkom kuʼun skʼelel!»

Li ermanoetik ti maʼsatetike o ti mu x˗ilvanik leke, ¿kʼu yelan staojbeik sbalil li vunetike? Jkʼeltik avil kʼusi kʼot ta stojolal Ernst ti te nakal ta Haitíe. Chkʼotilan onoʼox li ta tsobajeletike, pe chʼabal jlikuk svun ta braile. Jaʼ yuʼun, persa skʼan skomes ta sjol skotol kʼalal tsjelubtas sparte ta tsobajeletik o kʼalal chakʼ sloʼile. Xi chal li ermano Ernste: «Pe li avie jelel xa tajek, xuʼ xa jtoy jkʼob xchiʼuk xkakʼ jloʼil kʼusuk ora. Mas xa jmoj oyun chkaʼi xchiʼuk li ermanoetik ta tsobobbaile, yuʼun li avie koʼol xa chkichʼkutik li veʼlil ta mantale».

Li Jane jaʼ jun mol ta tsobobbail ti likem ta Austria xchiʼuk ti ip sate. Akʼo mi jech jaʼ chetʼes li Xchanel Vivlia ta tsobobbail xchiʼuk li Xchanel Li Jkʼel˗osil ta toyole. Xi chal li Jane: «Li vunetik ta braile lek jamal li kʼusi chale, yuʼun lek cholol talem li spajinailtake, anil ta tael li notaetike xchiʼuk kʼupil sba chal ti kʼu yelan li lokʼoletike»

Li ta Corea del Sur, te nakal jun prekursora ti Seon-ok sbie. Jaʼ maʼsat xchiʼuk makal xchikin. Li ta tsobajeletike chtun toʼox yuʼun ti oy buchʼu chpikbat skʼob sventa xjelubtasbat ta senya kʼope. Pe li avi une xkʼel xa yuʼun stuk li vunetik ta brailee. Xi chal li Seon-oke: «Vokol ta kʼelel li yan vunetik ta brailee, yuʼun chʼabal tsʼakal yichʼoj tal li puntoetike, muʼyuk lek cholbil tal o toj joy li vune. Pe toj kʼun ta kʼelel li vunetik tstunes li stestigotak Jeovae, yuʼun toj lek li vun tstunesike xchiʼuk lek xkaʼitik ta pikel li puntoetike. Kʼalal ta jchan toʼox li vunetike, persa toʼox oy buchʼu tskoltaun. Pe li avi une xkʼel xa kuʼun jtuk. Ta jkʼupin tajek kʼalal ta jelubtas jpartetak ta tsobajeletike xchiʼuk kʼalal chkakʼ jloʼile. Ta jkʼupin skʼelel skotol li vunetik ta brailee. Ta melel, ¡mu xa xkom kuʼun skʼelel!».

Li vunetik ta braile xchiʼuk li yantik vunetike xi chal tee: «Li spukel vun liʼe jaʼ jtos abtelal sventa chanubtasel ta Vivlia ta spʼejel balumil ti ta matanal takʼin chichʼ pasele. Maʼuk sventa chichʼ chonel». Ta skoj ti chavakʼik matanal takʼin li ta donate.jw.org, oy veʼlil ta mantal sventa skotol krixchanoetik mu ventauk mi maʼsatetik o mi ip ta satik. ¡Kolavalik tajek ti ta sjunul avoʼonton chavakʼik li matanal takʼine!