«Li bochʼotic scʼoplal onoʼox chcuxiic sbatel osile» chchʼamik li mantale
«La xchʼunic scotol li bochʼotic scʼoplal onoʼox chcuxiic sbatel osile.» (HECH. 13:48.)
1, 2. ¿Kʼuxi la xchʼunik li baʼyel yajtsʼaklomtak Jesús li mantal albatik ti chichʼ cholel ta spʼejel Balumil li lekil aʼyeje?
LI TA slivroal Vivlia ti Hechos sbie te tsʼibabil li labal sba aʼyej ta sventa ti kʼuyelan la xchʼunbeik smantal Jesús li baʼyel jchankʼopetike, ti laj yal chichʼ cholel ta spʼejel Balumil li lekil aʼyej ta sventa li Ajvalilal yuʼun Diose (Mat. 24:14). Jaʼ la sjamik be li buchʼutik oy tajmek ta yoʼontonik chcholik mantale, vaʼun ep buchʼutik chanbat stalelalik. Ta sventa ti oy tajmek yoʼonton la spas yabtelik li yajtsʼaklomtak Jesús ta Jerusalene, epal krixchanoetik xchiʼuk «ep paleetic la xchʼunic ec», ochik li ta stsobobbail yajtsʼaklom Cristo ta baʼyel sigloe (Hech. 2:41; 4:4; 6:7).
2 Li misioneroetik ti vaʼ kʼakʼal taje la skoltaik epal krixchanoetik sventa chkʼotik ta yajtsʼaklomtak Cristo. Jech kʼuchaʼal liʼe, kʼalal bat ta Samaria li Felipee te la sta ep krixchanoetik ti oy ta yoʼontonik chaʼiik li kʼusi chale (Hech. 8:5-8). Li Pabloe nom ixanav xchiʼuk jelajtik buchʼu la xchiʼin sventa chbat xchol mantal ta Chipre, ta jlomuk yosilal Asia Menor, ta Macedonia, ta Grecia xchiʼuk ta Italia; li kʼusi kʼot ta pasele jaʼ ti ep judioetik xchiʼuk jgriegoetik pasik ta jchʼunolajeletik ta jayibuk lumetik ti bu la xchol mantale (Hech. 14:1; 16:5; 17:4). Li Titoe la spas li yabtel akʼbil ta Cretae (Tito 1:5). Li Pedroe la xchol mantal ta Babilonia, vaʼun kʼalal la stsʼiba li sbaʼyel kartae (te van ta sjabilal 62 xchiʼuk 64), li aʼyej sventa Cristoe pukem xaʼox batel ta Ponto, ta Galacia, ta Capadocia, ta yosilal Asia xchiʼuk ta Bitinia (1 Ped. 1:1; 5:13). ¡Toj kʼupil sba li kʼakʼal taje! Li yajtsʼaklomtak Cristo ta baʼyel siglo taje oy tajmek yoʼonton la xcholik li mantale, yuʼun li yajkontraike laj yalik ti la «socbeic sjol cristianoetic ta sbejel banamile» (Hech. 17:6; 28:22).
3. ¿Kʼusitik yakal chkʼot ta pasel yuʼunik ta chol mantal li jchol lekil aʼyejetik sventa Ajvalilal yuʼun Diose, xchiʼuk kʼu yelan chavaʼi taje?
3 Li stsobobbail yajtsʼaklom Cristo avie chʼiem talel ek. ¿Mi mu tauk stsatsubtas avoʼonton li yaʼyejal yabtel yajrextikotak Jeova jujun jabile xchiʼuk ti chavakʼ venta li kʼusitik kʼotem ta pasel ta spʼejel Balumile? ¿Mi mu xa muyubajuk ti chavil ti mas ta vakib miyon chanubtasel ta Vivlia laj yakʼik ta septiembre ta 2006 kʼalal ta septiembre ta 2007 li buchʼutik chcholik mantale? Jech xtok li echʼ jabile, jutuk mu lajunebuk miyon krixchanoetik ti maʼukik yajrextikotak Jeovae, laj yakʼik ta ilel ti oy ta yoʼontonik li lekil aʼyejetike, yuʼun ayik li ta sNaʼobil slajel Cristoe. Taje chakʼ ta ilel ti ep to abtel skʼan pasele.
4. ¿Buchʼutik yakal xchʼamik li yaʼyejal Ajvalilal yuʼun Diose?
4 Jech kʼuchaʼal ta baʼyel sigloe, li avi eke «scotol li bochʼotic scʼoplal onoʼox chcuxiic sbatel osile» chchʼamik li yaʼyejal kʼusi melele (Hech. 13:48). Li krixchanoetik taje ch-ikʼatik talel yuʼun Jeova ta s-organisasion (kʼelo Ageo 2:7). Pe sventa lek ta jkolta jbatik li ta abtelal sventa stsobel li krixchanoetik taje, ¿kʼu yelan skʼan jtalelaltik?
Buchʼuuk noʼox jcholbetik mantal
5. ¿Buchʼutik xuʼ lek ch-ilatik yuʼun Dios?
5 Li yajtsʼaklomtak Cristo ta baʼyel sigloe snaʼojik ti «muc tʼujbiluc bochʼo chcʼuxubin li Diose. Buyuc noʼox banamilal oy li cristianoetique lec ta xʼilatic yuʼun Dios me ta xichʼic ta muqʼue, me tspasic cʼusi tuqʼue» (Hech. 10:34, 35). Buchʼuuk noʼox krixchanoal xuʼ lek chil sba xchiʼuk li Diose jaʼ noʼox venta mi chakʼ xchʼunel yoʼonton ta stojolal li matanal pojelal laj yakʼ Jesuse (Juan 3:16, 36). Jech, li kʼusi tskʼan Diose jaʼ ti «acʼo coluc scotol cristianoetique, xchiʼuc ti acʼo lic yotquinic li cʼusi melele» (1 Tim. 2:3, 4).
6. ¿Kʼusi skʼan mu jpastik li buchʼutik ta jcholtik li lekil aʼyej sventa Ajvalilal yuʼun Diose, xchiʼuk kʼu yuʼun?
6 Li jchol lekil aʼyejetike mu me lekuk ti baʼyel chopol kʼusi tsnopik ta stojolal krixchanoetik ta skoj ti yan-o stsʼunbalike, ti kʼuyelan spat xokonike, srelijionik, kʼuyelan xkuxlejalik o kʼusiuk yan srasonal. Jnoptik avaʼi liʼe: ¿mi mu jechuk ti oy ta koʼontontik stojbel ta vokol li buchʼu laj yalbutik ta sba velta li mantaletik ta Vivlia ti muʼyuk laj yakʼ ta venta li kʼusi xuʼ chopol laj yil ta jtojolaltike? Jech oxal chaʼa, ¿kʼu yuʼun mu xkakʼbetik yaʼi lekil aʼyej li krixchanoetik ti xuʼ jaʼ kuxul-o xkomike? (Kʼelo Mateo 7:12.)
7. ¿Kʼu yuʼun skʼan mu chopoluk kʼusi jnoptik ta stojolal li krixchanoetik ta jcholbetik mantale?
7 Li Jeovae jaʼ svaʼanoj ta Jchapanvanej li Jesuse, jaʼ yuʼun mu junuk buchʼu oy sderecho chchapan junuk krixchano. Ti kʼuyelan chi jchapanvan li voʼotike jaʼ noʼox ti kʼusi xuʼ xkil ta jsatike xchiʼuk li kʼusi xkaʼi ta jchikintike, yan li Jesuse xkʼel yuʼun li kʼusi ta jnoptike xchiʼuk li kʼusi oy ta yutil to koʼontontike (Isa. 11:1-5; 2 Tim. 4:1).
8, 9. 1) ¿Kʼu toʼox yelan stalelal Saulo kʼalal muʼyuk toʼox pasem ta yajtsʼaklom Cristoe? 2) ¿Kʼusi ta jchanbetik li jtakbol Pabloe?
8 Buchʼuuk noʼox kʼotem ta yajtunel Jeova. Jech kʼuchaʼal Saulo likem ta Tarso ti toj lek ta albel skʼoplale, ti laj yichʼ ojtikinel kʼuchaʼal jtakbol Pabloe. Jaʼ toʼox jun fariseo ti muʼyuk xkʼuxul yoʼonton laj yilbajin li yajtsʼaklomtak Cristoe, yuʼun ta sjunul yoʼonton laj yal ti muʼyuk lek li kʼusi xchʼunojike (Gál. 1:13). Ta sat krixchanoetike muʼyuk chkʼot ta yajtsʼaklom Cristo yileluk. Pe li Jesuse oy kʼusi lek laj yilbe ta yoʼonton, vaʼun la stʼuj sventa tspas jun abtelal ti tsots skʼoplale. Ta tsʼakale, li Sauloe toj baxbol echʼ ek xchiʼuk oy tajmek ta yoʼonton abtej ta stsobobbail li yajtsʼaklom Cristo ta baʼyel sigloe.
9 ¿Kʼusi ta jchantik ta stojolal li jtakbol Pabloe? Li bu ta jcholtik mantale oyikʼaluk van oy jayvokʼuk krixchanoetik ti tskontrainik li aʼyeje. Akʼo mi mu jchʼuntik ti chkʼot ta yajtsʼaklom Cristo junuk li krixchanoetik taje, kakʼbetik yipal xi jrasonaj xchiʼukik. Bakʼintike chaʼa, jaʼ chaʼiik li buchʼutik muʼyuk toʼox jnopojtik mi chaʼiike. Jvules ta joltik ti kabtel akʼbilutike jaʼ ti mu jkomtsantik xcholbel mantal skotol li krixchanoetike (kʼelo Hechos 5:42).
Li bendision chichʼik buchʼutik «muc scomtsanic» xcholel mantale
10. ¿Kʼu yuʼun skʼan jcholbetik mantal li buchʼu xibal sba chkiltike? Alo kʼusitik jech kʼotem ta pasel ti bu cha chol mantale.
10 Jech onoʼox kʼuchaʼal jnaʼojtike chloʼlavan li jpat jxokontike. Jech kʼuchaʼal li Ignacioe,a ti lik xchan Vivlia xchiʼuk yajrextikotak Jeova kʼalal jaʼo ochem ta chukel ta jun lum ta Sudamérica. Jaʼ toʼox jun jmajvanej vinik ti xiʼem yuʼun skotol krixchanoetike. Jech, li jchukeletik ti tspasik kʼusitik sventa chchonbeik xchiʼiltakike jaʼ chalbeik ti jaʼ akʼo xbat skʼan ilil li Ignacioe. Pe kʼalal yakal xchan batel mas li kʼusi chal Vivliae xchiʼuk ti chakʼ ta xkuxlejal li kʼusi chchane, jel batel li stalelale, pas ta manxo vinik, maʼuk xa jun vinik ti chmajvane xchiʼuk ti mu x-ichʼvan ta mukʼe. Muʼyuk xa buchʼu ch-albat ti akʼo skʼan ilile. Li Ignacioe xmuyubaj tajmek ti jelbat stalelal li kʼusitik melel ta Vivliae xchiʼuk li s-espiritu Diose. Jech xtok, koliyal chalbe li ermanoetik ti maʼuk la skʼelik li kʼusi chopol ta stojolale xchiʼuk ti laj yakʼbeik yipal ta xchanubtasele.
11. ¿Kʼu yuʼun chi jkʼotilan ta svulaʼanel li krixchanoetike?
11 Jun srasonal ti chi jkʼotilan ta svulaʼanel li krixchanoetike jaʼ ti yuʼun xuʼ xjel li stalelalike xchiʼuk li kʼusitik ta xkuxlejalike. Li ta slajebal velta echʼ jvulaʼantike, li jlome xuʼ van staojik tsots chamel, chʼay van yabtelik o xuʼ van oy buchʼu cham yuʼunik (kʼelo Eclesiastés 9:11). O ta skoj li kʼusitik yakal chkʼot ta pasel ta spʼejel Balumile, xuʼ van jaʼ itijbat-o yoʼontonik ta snopel lek li kʼusi chtal ta tsʼakale. Kʼusiuk srasonal, xuʼ van lek xa chaʼiik li mantale, manchuk mi mu toʼox skʼanik li ta baʼyele o mi skontrainojik toʼox. Jech oxal chaʼa, mu me jkomtsantik ta yakʼel ta ojtikinel ta buyuk noʼox li lekil aʼyeje.
12. ¿Kʼu yelan skʼan jnopbentik ta stojolal li krixchanoetik ta jcholbetik mantale, xchiʼuk kʼu yuʼun?
12 Li krixchanoe stalel onoʼox ti baʼyel chopol kʼusi tsnop ta stojolal li yantike. Yan li Jeovae jaʼ tskʼel ta jujuntal li krixchanoetike xchiʼuk tskʼel kʼusitik lekil talelaletik xuʼ xchʼiesik (kʼelo 1 Samuel 16:7). Kakʼbetik yipal xchanbel stalelal li ta chol mantale. Ep kʼusitik kʼotem ta pasel ti chakʼ ta ilel ti lek kʼusitik xuʼ chkʼot ta pasel kʼalal lek jnopbentik ta stojolal skotol li krixchanoetik ta jcholbetik mantale.
13, 14. 1) ¿Kʼu yuʼun muʼyuk xa xbat svulaʼan jun ants li jun prekursorae? 2) ¿Kʼusi ta jchantik ta sventa taje?
13 Jun prekursora ti Sandra sbie yakal chchol mantal ta naetik ta jun lum kakal ta nab ta Caribe kʼalal la sta li Ruthe. Xmuyubaj onoʼox chlokʼ ta karnaval li Ruthe, yuʼun chib velta laj yichʼ biiltasel ta reina yuʼun karnaval li ta balumil ti bu nakale. Ta sventa ti lek tajmek laj yaʼi lekil aʼyej li Ruthe, li Sandrae laj yalbe ti chbat svulaʼan yan velta sventa chchanubtas ta Vivliae. Xi tsvules ta sjol li ermanae: «Kʼalal li och ta sba velta ta snae, ta ora noʼox laj kilbe jun smukʼta lokʼol ti lek slapoj skʼuʼ sventa karnavale xchiʼuk li trofeoetik ti spasoj kanale. La jnop ti ta anil noʼox chchʼay ta yoʼonton li kʼusi melele, yuʼun lek ojtikinbil xchiʼuk oy tajmek ta yoʼonton kʼinetik, jech oxal muʼyuk xa bu xbat jvulaʼan», xi.
14 Te van kʼu sjaliluk ta tsʼakale, kʼot ta Salon sventa Tsobobbail li Ruthe, vaʼun kʼalal laj li tsobajele, xi la sjakʼbe li Sandrae: «¿Kʼu yuʼun muʼyuk xa xbat avulaʼanun un?», xut. La skʼan perton li Sandrae, vaʼun laj yalbe ti chbat xchanubtas yan veltae. Ta anil noʼox chʼi ta mantal li Ruthe. La slokʼes li slokʼoltak sventa karnavale, lik spas skotol li abtelaletik ta tsobobbaile, vaʼun laj yakʼ xkuxlejal ta stojolal Jeova. Li Sandrae laj yakʼ venta ti muʼyuk lek li kʼusi la snop ta baʼyele.
15, 16. 1) ¿Kʼusi kʼot ta pasel yuʼun jun ermana ti la xcholbe mantal smuʼe? 2) ¿Kʼu yuʼun skʼan mu xchibetuk koʼontontik ta xcholbel mantal junuk kutsʼ kalaltik ta skoj ti kʼu yelan xkuxlejale?
15 Jech xtok, oy kʼusitik lek kʼotem ta pasel yuʼun epal jchol mantaletik ti yalojbeik mantal yutsʼ yalalik ti maʼuk jchʼunolajeletike, manchuk mi mu xchʼamik yilel li lekil aʼyeje. Joyce, ti nakal ta Estados Unidose, toj lek kʼusi xuʼ jchanbetik. Li ermana taje oy jun smuʼ ti ta skeremal onoʼox ep ta velta ochem ta chukele. «Li krixchanoetike chalik ti chʼayel la chbate, yuʼun chabtelan droga, ch-elkʼaj xchiʼuk tspas yan kʼusitik chopol —xi chal li ermanae—. Akʼo mi jech, chkalbe onoʼox li kʼusitik melel ta Vivliae. Echʼ 37 jabil ti muʼyuk bu la jpajtsan jba ta yalbel li mantale», xi. Li smukʼul yoʼonton xchiʼuk ti muʼyuk xlubtsaj li Joyce, la sta jun smoton kʼalal lik xchan Vivlia xchiʼuk yajrextikotak Jeova li smuʼe xchiʼuk ti toj echʼem la sjel stalelale. Mu to jaluk yechʼel laj yichʼ voʼ ta jun mukʼta tsobajel ta oxib kʼakʼal ta California ti yichʼoj xaʼox 50 jabile. Xi chal li Joyce: «Li okʼ ta muyubajel kʼalal laj yichʼ voʼe. ¡Jun tajmek koʼonton chkaʼi ti muʼyuk xchʼay spatobil koʼonton ti xuʼ xjel stalelale!», xi.
16 Ta skoj ti kʼuyelan xkuxlejal junuk kutsʼ kalaltike, oyikʼal van xchibet koʼontontik ta yalbel li kʼusitik melel ta Vivliae. Pe taje muʼyuk xakʼ xmakbat yoʼonton ta xcholbel mantal smuʼ li Joyce. Yuʼun jech chaʼa, ¿kʼuxi xuʼ jnaʼtik li kʼusi oy ta yoʼonton li yan krixchanoe? Xuʼ van ta sjunul yoʼonton yakal tsaʼ li kʼusi melele. Jech oxal chaʼa, mu jmakbetik yoʼonton ta stael (kʼelo Proverbios 3:27).
Jun abtejebal lokʼem ta Vivlia ti toj jtunele
17, 18. 1) ¿Kʼusi chakʼ ta ilel li aʼyejetik ti chlik talel ta spʼejel Balumil ta sventa ti toj ep sbalil li livro Chchanubtasvane? 2) ¿Kʼusitik lek kʼotem ta pasel avuʼun ta sventa li livroe?
17 Li aʼyejetik chlik talel ta spʼejel Balumile chakʼ ta ilel ti yakal tskolta epal krixchanoetik ti lek yoʼontonik li livro ¿Kʼusi chchanubtasvan ta melel li Vivliae? Jun prekursora ta Estados Unidos ti Penni sbie lik yakʼ ep chanubtasel ta Vivlia xchiʼuk li livro taje. Li chaʼvoʼ yajchanuntake oy xa sjabilalik, lek tukʼ yakʼoj sbaik ta srelijionik, jaʼ yuʼun li Pennie mu snaʼ lek kʼuyelan chaʼiik li kʼusitik melel ta Vivlia ti yichʼoj tal li livro Chchanubtasvane. Pe jech kʼuchaʼal stsʼibaoj li Pennie, «li yaʼyejale lek jamal chal, lek smelolal xchiʼuk lek tukʼ, jaʼ yuʼun ta ora noʼox laj yaʼibeik smelolal ti melel li kʼusi yakal xchanike xchiʼuk muʼyuk bu vokol la xchʼamik».
18 Jun jchol mantal ants ta Gran Bretaña ti Pat sbie lik yakʼbe chanubtasel ta Vivlia jun jatvil ants ti likem ta Asiae. Kʼalal muʼyuk toʼox bu jataven lokʼel ta slumale, li ants taje tsots tajmek vokol laj yil: li jtoyba soltaroetike laj yikʼbeik batel li smalale xchiʼuk li yalabtake, muʼyuk xa bu laj yil-o, la stsanbeik skʼakʼal li snae, oy ta vokol li xkuxlejale xchiʼuk laj ta utsʼintael yuʼun jtsop viniketik. Ta skoj taje la snop ti mu xa kʼusi stu li xkuxlejale xchiʼuk ep ta velta la snop ti tsmil sbae. Pe akʼbat spatobil yoʼonton li xchanel Vivliae. «Li kʼusitik chalbe smelolal xchiʼuk li skʼelobiltak ti toj kʼunik ta aʼibel smelolal ti yichʼoj tal li livro Chchanubtasvane, toj labal sba laj yaʼi», xi la stsʼiba li Pate. Ta anil noʼox ichʼi ta mantal, pas yuʼun li kʼusitik skʼan pasel sventa x-och ta jchol mantal ti muʼyuk to yichʼoj voʼe, vaʼun laj yal ti tskʼan chichʼ voʼ li ta mukʼta tsobajel chtale. ¡Xmuyubaj tajmek koʼontontik ti ta jkoltatik li krixchanoetik ti oy ta yoʼontonik stael li spatobil oʼontonal chakʼ li Tsʼibetike!
«Mu me xijlubtsajutic ta spasel li cʼusitic leque»
19. ¿Kʼu yuʼun ta anil xa noʼox skʼan jcholtik mantal?
19 Toj anil xa noʼox me skʼan jpastik jujun kʼakʼal li kabtel akʼbilutik ta xcholel mantal xchiʼuk ta spasel ta yajchankʼoptak Cristo li krixchanoetike. Skotol jabil ta smilal noʼox viniketik xchiʼuk antsetik ta xchʼamik li aʼyeje, «li bochʼotic scʼoplal onoʼox chcuxiic sbatel osile». Pe «nopol xa scʼan sta li smucʼta cʼacʼalil Mucʼul Diose», li kʼusi skʼan xal taje jaʼ ti buchʼutik oyik to ta ikʼal osil ta mantale xtamlajetik batel li ta lajelale (Sof. 1:14; Pro. 24:11).
20. ¿Kʼusi skʼan oy ta koʼontontik spasel?
20 Xuʼ to jkoltatik li krixchanoetik taje. Pe sventa spas kuʼuntike toj tsots skʼoplal ti jchanbetik stalelal li yajtsʼaklomtak Cristo ta baʼyel siglo ti «muc scomtsanic xcholbel scʼoplal li Jesucristoe. [Ti] scotol cʼacʼal ichanubtasvani[que]» (Hech. 5:42). Jech oxal chaʼa, jchanbetik stalelalik: jcholtik-o mantal manchuk mi oy vokolil, jkʼeltik lek li «tojobel ta [chanubtasvanej]» kuʼuntike xchiʼuk buchʼuuk noʼox krixchanoal jcholbetik mantal. «Mu me xijlubtsajutic ta spasel li cʼusitic leque», yuʼun mi chkakʼbetik yipale, lek me chilutik li Diose xchiʼuk ep me bendision ta jtatik (2 Tim. 4:2, NM; kʼelo Gálatas 6:9).
[Tsʼibetik ta yok vun]
a Jlom biiletike jelbil.
[Lokʼol ta pajina 13]
Ta smilal noʼox krixchanoetik ti lek yoʼontonike yakal xchʼamik li mantale
[Lokʼol ta pajina 15]
¿Kʼusi ta jchantik-o ti la sjel stalelal li jtakbol Pabloe?
[Lokʼol ta pajina 16]
Li jchol lekil aʼyejetike muʼyuk baʼyel kʼusi chopol tsnopik ta stojolal li krixchanoetike
[Lokʼol ta pajina 16]
¿Kʼusi cha takʼ?
• ¿Buchʼutik yakal xchʼamik li lekil aʼyeje?
• ¿Kʼu yuʼun chkakʼbetik yipal sventa mu baʼyuk kʼusi chopol jnoptik ta stojolal li krixchanoetik ti ta jcholbetik mantale?
• ¿Kʼusitik yakal xkʼot ta pasel yuʼun li livro Chchanubtasvane?