Ti bu laj yichʼ lokʼesel li stakʼobiltak li ta Jkuxlejaltik xchiʼuk Kabteltik sventa Dios, programa xchiʼuk bu chijtsʼibaj
3-9 YU’UN MARSO
KʼUSITIK KʼUPIL SBA TA VIVLIA | PROVERBIOS 3
Akʼo ta ilel ti apatoj avoʼonton ta stojolal Jeovae
Proverbios 3:5, 6 | «Mu xapat-o avoʼonton ti oy kʼusi xavaʼibe smelolale»
«Ta sjunul avoʼonton pato avoʼonton ta stojolal Jeova». Chkakʼtik ta ilel ti ta jpat koʼontontik ta stojolal Dios kʼalal jaʼ jech ta jpastik kʼuchaʼal tskʼan yoʼontone. Ta sjunul koʼontontik skʼan jpat koʼontontik ta stojolal. Kʼalal koʼontontik xi li Vivliae, jaʼ chalbe skʼoplal kʼu yelan li jun krixchanoe, jaʼ xkaltik, ti kʼu yelan chaʼi sbae, li kʼusi tspase, ti kʼu yelan tsnope xchiʼuk ti kʼu yelan stalelale. Jaʼ yuʼun, ti ta sjunul koʼonton ta jpat koʼontontik ta stojolal Diose, maʼuk noʼox ti kʼu yelan chkaʼi jbatike, jaʼ skʼan xal ti jchʼunojtik lek ti li Jpasvanej kuʼuntike snaʼoj li kʼusi mas lek ta jtojolaltike (Ro 12:1).
«Mu xapat-o avoʼonton ti oy kʼusi xavaʼibe smelolale». Ta skoj ti jpasmulilutike mu stakʼ ti jpat koʼonton li ta jpʼijil noʼox jtuktike. Jaʼ yuʼun, toj tsots skʼoplal ti jpat koʼontontik ta stojolal Diose. Mi jaʼ noʼox ta jpastik li kʼusi ta jkʼan jtuktike, ta slikebale lek noʼox yilel, pe ta tsʼakale chakʼ jvokoltik (Pr 14:12; Jer 17:9). Li Diose stuk xa noʼox toj echʼ spʼijil (Is 55:8, 9). Mi chkakʼtik akʼo sbeiltasutike, lek me chbat li jkuxlejaltike (Sl 1:1-3; Pr 2:6-9; 16:20).
Proverbios 3:5, 6 | «Mu xapat-o avoʼonton ti oy kʼusi xavaʼibe smelolale»
«Tsako ta venta ta skotol li kʼusitik chapase». Kʼalal oy kʼusi tsots skʼoplal ta jkʼan ta jpas ta jkuxlejaltike, skʼan jtsaktik ta venta li kʼusi tsnop Diose. ¿Kʼuxi ta pasel? Jaʼo kʼalal ta jkʼanbetik Dios ti akʼo sbeiltasutike xchiʼuk kʼalal ta jchʼuntik li beiltaseletik chakʼbutik ta Vivliae (Sl 25:4; 2Ti 3:16, 17).
«Jaʼ tstukʼibtas batel li abe bu chabate». Li Diose tskoltautik sventa jkuxlebintik li stukʼil mantaltake, vaʼun jaʼ jech tstukʼibtas batel li jbetike (Pr 11:5). Kʼalal jech ta jpastike, mu masuk chkil jvokoltik xchiʼuk xijmuyubaj noʼox (Sl 19:7, 8; Is 48:17, 18).
Chʼian-o batel ta mantal
Kʼalal ep xa kʼusitik snuptanoj ta xkuxlejal jun krixchanoe, yikʼaluk van xi chale: «Kiloj xa onoʼox jech. Jnaʼoj xa kʼusi ta jpas». ¿Mi pʼijutik van mi jech ta jnoptike? Xi chtojobtasvan li Proverbios 3:7: «Mu me xanop ti toj bijote». Melel onoʼox ti xuʼ skoltautik tajek li kʼusitik jnuptanoj ta jkuxlejaltike. Pe mi yakal chijchʼiutik ta mantale, skʼan me teuk ta koʼontontik xchiʼuk ta joltik ti jaʼ koliyal Jeova ti kuchem talel kuʼuntike. Maʼuk me te chvinaj ti yakal chijchʼi ta mantal mi ta jpat koʼonton ta jtuktik kʼalal ta jnuptantik jtosuk vokolile, jaʼ te chvinaj mi ta jsaʼtik li beiltasel chakʼ Jeovae. Mi jnaʼojtik ti jaʼ noʼox chkʼot ta pasel jlom kʼusitik mi chakʼ permiso li Jeovae, mi jpatoj koʼontontik ta stojolale xchiʼuk mi jkʼanojtike, jaʼ jech chkakʼtik ta ilel ti yakal chijchʼiutik ta mantale.
Jsaʼtik lek li kʼusitik kʼupil sba ta Vivliae
Kakʼbe jbatik ta ilel tukʼil kʼanelal
1 Oy lek srasonal kuʼuntik sventa xkakʼbe jbatik ta ilel tukʼil kʼanelal. Junantike liʼ chal ta slivroal Proverbiose. «Mu me xavakʼ ti xiktaot li tukʼil kʼanelal xchiʼuk tukʼilale [...]; vaʼun lek cha-ilat xchiʼuk chata lek apʼijil chil li Diose xchiʼuk li vinike»; «li buchʼu oy tukʼil kʼanelal yuʼune tstabe sbalil stuk» xchiʼuk «buchʼuuk noʼox ti jaʼ stsʼaklioj batel li kʼusi tukʼe xchiʼuk li tukʼil kʼanelale tsta kuxlejal» (Pr 3:3, 4; 11:17, tsʼib ta yok vun; 21:21).
2 Li versikuloetik ta Proverbios liʼe chal oxib srasonaltak ti kʼu yuʼun skʼan xkakʼtik ta ilel tukʼil kʼanelale. Baʼyel, yuʼun mi jech ta jpastike, oy jbalil chilutik li Diose. Xchibal, ta jtabetik sbalil jtuktik. Jech kʼuchaʼal liʼe, xuʼ jta jlekil amigotaktik. Yoxibal, mi chkakʼtik ta ilel tukʼil kʼanelale, ta jtatik bendisionetik ta mas jelavel, jech kʼuchaʼal li kuxlejal sbatel osile. Jaʼ yuʼun, oy lek srasonal kuʼuntik sventa jchʼuntik li mantal chal Jeova liʼe: «Akʼbo abaik ta ilel tukʼil kʼanelal xchiʼuk kʼuxubino abaik» (Sak. 7:9).
10-16 YUʼUN MARSO
KʼUSITIK KʼUPIL SBA TA VIVLIA | PROVERBIOS 4
Chabio li avoʼontone
¿Kʼuxi xuʼ jchabi li koʼontontike?
4 Kʼalal ‹koʼontontik› xi li ta Proverbios 4:23, jaʼ chalbe skʼoplal li kʼusi mu xkil ta jsatik noʼoxe o li kʼusi oy ta yut to koʼontontike (kʼelo Proverbios 20:27). Jech oxal, li koʼontontike maʼuk skʼoplal ti kʼu kelantik ta jpat jxokontike, jaʼ li kʼusi oy ta jnopbentike, li kʼusi chkaʼitike, li kʼusitik tstij koʼontontike xchiʼuk li kʼusi ta jkʼan ta jtatike.
¿Kʼuxi xuʼ jchabi li koʼontontike?
10 Sventa jchabi li koʼontontike, skʼan xijtojob ta skʼelel li kʼusitik xuʼ xakʼutik ta vokol xchiʼuk ti jpʼajtik ta anile. Li kʼusi chal ta Proverbios 4:23 tsvules ta joltik li kʼusi tspas li jchabivanejetik ta skʼakʼalil Salomone. Li stukike te tsvaʼan sbaik ta sba li muroetik sventa tskʼelik mi oy kʼusi xibal sba chnopaj talel. Mi oy kʼusi xibal sba chilike, tsots chalik batel ta anil. Taje chakʼ ta ilel kʼusi skʼan jpastik yoʼ mu sokes jnopbentik li Satanase.
11 Li ta mas voʼnee, jmoj ch-abtejik li jchabivanejetik ti oyik ta sba muroetik xchiʼuk li buchʼutik chchabiik li stiʼ lume (2Sa 18:24-26). Jmoj tskolta sbaik sventa xchabiik li stiʼ lum kʼalal mi nopaj talel li yajkontraike (Ne 7:1-3). Mi lek chanubtasbil ta Vivlia li jol koʼontontike, xuʼ xkoʼolaj ta jun jchabivanej. Yuʼun xuʼ xalbutik mi tskʼan tsokes koʼontontik li Satanase, jaʼ xkaltik, kʼalal tskʼan tsokes li kʼusi oy ta jnopbentike, ti kʼu yelan chkaʼi jbatike, li kʼusitik tstij koʼontontike xchiʼuk li kʼusi ta jkʼan ta jtatike. Jech oxal, mi chalbutik jol koʼontontik ti oy kʼusi maʼuk jech yakal ta jpastike, tsots skʼoplal ti jtsaktik ta ventae. Mi jech ta jpastike, xkoʼolaj ti ta jmakbetik stiʼ koʼontontik li Satanase.
¿Kʼuxi xuʼ jchabi li koʼontontike?
14 Sventa jchabi li koʼontontike, skʼan mu xkakʼtik ochuk li kʼusitik chopole, pe taje maʼuk skʼan xal ti muʼyuk xa chkakʼtik ochuk li kʼusitik leke. Jnopbetik skʼoplal yan velta li lum ti joyol lek ta muroe. Li jchabi tiʼ naetike tsmakbeik stiʼ li lum sventa mu x-och li yajkontraike, pe ta onoʼox sjamik kʼalal mi kʼot yakʼik li kʼusi jtunel yuʼunike xchiʼuk li sveʼelike. Ati muʼyukuk tsjamike, te chlajik ta viʼnal jechuk li jnaklejetike. Taje xkoʼolaj xchiʼuk li koʼontontike, yuʼun skʼan jambetik stiʼ sventa x-och li kʼusitik chakʼ ta chanel li Jeovae.
Jchabi li koʼontontike
¿Kʼu yuʼun skʼan jchabitik li oʼontonal chalbe skʼoplal Vivliae? Li ajvalil Salomone xi akʼbat stsʼiba yuʼun Diose: «Li cʼusi tsots scʼoplal ta scotole jaʼ tscʼan chanop lec li cʼusi chaticʼ ta avoʼntone, yuʼun jaʼ te chlic tal li acuxlejale» (Pr 4:23). Jaʼ yuʼun sventa lek xijkuxi avie xchiʼuk li ta mas jelavele, tsots skʼoplal ti jchabitik li oʼontonal chalbe skʼoplal Vivliae. Yuʼun li Diose xil onoʼox skotol li kʼusi oy ta koʼontontike (1Sa 16:7). Jaʼ yuʼun, ta skoj ti kʼuyelan li koʼontontike xuʼ lek o chopol chilutik li Diose (1Pe 3:4).
Jsaʼtik lek li kʼusitik kʼupil sba ta Vivliae
¿Mi ta sjunul koʼontontik ta jmalatik li kʼusi tspas Jeovae?
4 Xi chal Proverbios 4:18: «Li sbe buchʼutik tukʼike xkoʼolaj kʼuchaʼal xojobal sakil osil ta sob ti yantik to tsakub batel jaʼ to mi sakjaman xa ox lek li kʼakʼale». Li kʼusi chal liʼe chakʼ kiltik ta jamal ti ta kʼunkʼun chchanubtas steklumal Jeova ta sventa li kʼusi oy ta yoʼonton tspase. Jech xtok, li jun versikulo liʼe chalbe skʼoplal ti kʼu yelan chchʼi ta mantal li jun yajtsʼaklom Kristoe. Mu kʼusi stakʼ jpastik sventa xchʼi ta anil. Mi ta jchantik lek xchiʼuk mi chkakʼ ta jkuxlejaltik li beiltaseletik chal ta Skʼop Dios xchiʼuk ta s-organisasione, ta kʼunkʼun ta jchantik batel ti kʼu yelan stalelal li Kristoe xchiʼuk chkojtikintik mas li Diose. Li Jesuse laj yalbe jun skʼelobil sventa xchapbe smelolal taje.
17-23 YU’UN MARSO
KʼUSITIK KʼUPIL SBA TA VIVLIA | PROVERBIOS 5
Namajan ta stojolal li mulivajele
w00-S 15/7 paj. 29 par. 1
Xuʼ me sak jtalelaltik akʼo mi noj ta mulivajel li balumile
Li ta Proverbio liʼe, li jtoyba krixchanoe jaʼ chalbe skʼoplal jun «jchʼayemal ants» o «jmulavil ants». Sventa sloʼla jolile, li skʼopojele xkoʼolaj kʼuchaʼal ta chiʼil pom xchiʼuk kʼun tajek kʼuchaʼal li aseitee. ¿Mi mu jaʼuk jech chlik li mulivajele? Jkʼeltik kʼusi kʼot ta stojolal jun sekretaria ti 27 sjabilale, ti Amy sbie. Xi chale: «Oy jun jchiʼil ta abtel ti lek tajek chchikintabune xchiʼuk ti tskʼupil kʼoptaune. Lek chkaʼi ti tsvul yoʼontonik ta jtojolale, pe laj kakʼ venta ti jaʼ noʼox tskʼan chchiʼinvan ta vayele. Muʼyuk bu chkakʼ jba ta loʼlael». Toj kʼupilik sba kʼusi chal li buchʼu chloʼlavane, pe skʼan jkʼeltik li kʼusi oy ta yoʼonton ta melele. Jaʼ yuʼun, skʼan ti xijtojobuk lek ta snopele.
Ta jtabetik sbalil mi la jxiʼtatik li Diose
9 Oy lek srasonal kuʼuntik sventa mu xijmulivaje. Jech kʼuchaʼal chal li slivroal Proverbiose, «li bol antse» xi chale: «Lek chiʼ ta uchʼel li voʼ ti elkʼanbile». ¿Kʼusi skʼan xal li voʼ ti elkʼanbile? Kʼalal chchiʼin sbaik ta vayel li buchʼutik nupunemike, li Vivliae tskoʼoltajes ta voʼ ti tsikubtas oʼontonale (Pr 5:15-18). Li vinik xchiʼuk li ants ti lek nupunemike xuʼ me skʼupinik li chiʼinejbail ta vayele. Yan li buchʼutik chmulivajike, muʼyuk tsikubtasbat yoʼontonik, yuʼun jaʼ chuchʼik li voʼ ti elkʼanbile. Li buchʼutik jech tspasik taje ta nakʼal tspasik jech kʼuchaʼal li jun j-elekʼe. Li voʼ ti elkʼanbile xuʼ me chiʼ chaʼiik li buchʼutik tsnopik ti muʼyuk buchʼu ch-ilatik kʼalal oy kʼusi chopol tspasike. Pe jaʼ noʼox tsloʼla sba stukik, yuʼun li Jeovae xil skotol, mu stakʼ jloʼlatik. Pe li kʼusi mas toj chopole, jaʼ ti muʼyuk xa lek chilutik li Jeovae (1Ko 6:9, 10). Pe maʼuk noʼox taje.
10 Li buchʼutik chmulivaje xuʼ van xkʼexavik, muʼyuk xa sbalil chaʼi sbaik, chlik skʼop ta yutsʼ yalalik xchiʼuk chchiʼin yolik. Jaʼ yuʼun, jpʼajtik kʼusi chal «li bol antse». Li buchʼutik chmulivajike maʼuk noʼox chlajik ta mantal, yuʼun xuʼ staik chamel ti xuʼ xchamik-oe (Pr 7:23, 26). Xi tstsuts li kapitulo 9: «Te oyik ta yutil Mukinal li yajvulaʼaltake». ¿Kʼu yuʼun ep buchʼutik chchʼunik kʼusi chal li bol ants un chaʼa? (Pr 9:13-18).
w15 15/6 paj. 15, 16 par. 8-10
8 Li ta Proverbios 5:8 xi ta spʼijubtasutike: «Mu me xanopaj batel ta stojol li chopol antse; me jutuc mu me xanopaj batel ta stiʼ sna». Li ta kapitulo 7 ta Proverbiose te chalbe sloʼilal jun kerem ti lokʼ xanavuk ta akʼobaltik ta stsʼel sna jun ants ti chchon sbae. Li ants taje tstij oʼontonal ta chiʼinejbail ta vayel ta skoj ti kʼu yelan slapoj li skʼuʼ spokʼe xchiʼuk te vaʼal ta jun eskina. Li antse laj yil li kereme, vaʼun kʼalal nopaj batel ta stojolale la sbutsʼ xchiʼuk laj yalbe kʼusitik sventa x-ayan mas ta yoʼonton li chiʼinejbail ta vayele. Li kerem taje muʼyuk toʼox snopoj mi chmulivaj kʼalal lokʼ ta snae. Ta skoj ti muʼyuk la spʼaj li kʼusi chopol ayan ta yoʼontone, tsʼuj onoʼox li ta mulivajele. Vaʼun laj yil svokol ta skoj taje. Ti lajuk snop baʼyel li kʼusi xuʼ xibal sba chkʼot ta pasele, namaj van batel ti jechuke (Pr 7:6-27).
9 ¿Mi xuʼ van jech xkʼot ta jtojolaltik ek? Mi mu xkichʼ jbatik ta ventae xuʼ chopol kʼusi chkʼot ta pasel kuʼuntik. Jech kʼuchaʼal liʼe, mi akʼobal xaʼoxe xibal me sba mi jujulikel ta jelbetik skanalil jtelevisiontik sventa noʼox ta jkʼeltik kʼusi yakal chlokʼanuke. ¿Kʼu yuʼun? Yuʼun xuʼ jtatik ta kʼelel junuk programa ti chakʼ ta ilel lutsʼbaile. Mi jaʼo ta jkʼeltik Internet xtoke, toj xibal me sba mi laj kakʼbetik klik ta junuk pajina ti mu jnaʼtik kʼusi chlokʼ talel tee o ti jkʼeltik pajinaetik ti bu chakʼ ta ilel lutsʼbaile o ti ch-ikʼvan batel ta spajinail pornografiae. Mi jech ta jpastik taje xuʼ me jtatik ta kʼelel kʼusitik xuʼ chakʼ ayanuk ta koʼontontik kʼusitik chopol xchiʼuk ti mu xa jchʼunbetik smantal li Jeovae.
10 Li Vivlia xtoke chal kʼu yelan skʼan xichʼ sbaik ta mukʼ li viniketik xchiʼuk li antsetike (kʼelo 1 Timoteo 5:2). Li jun stestigo Jeova ti nupuneme jaʼ noʼox me mas skʼan xichʼ ta mukʼ li snup xchiʼile. Li buchʼutik chʼabal to nupunemike jaʼ noʼox me mas skʼan xichʼ ta mukʼ li buchʼu ta xnupun xchiʼuke. Junantike tsnopik ti mi muʼyuk tspik sbaik li chaʼvoʼ krixchanoetike muʼyuk la chopol, jech oxal xuʼ la stsʼuʼ sati sbaik, stseʼinta sbaik xchiʼuk ti xchʼinlajetik o sbitsbun ti kʼu yelan chanavik sventa tsloʼlabe sba sjolike. Pe kʼalal jech tspasik chaʼvoʼ krixchanoetik taje, xuʼ me xlik ayanuk ta yoʼontonik kʼusitik chopol, vaʼun xuʼ stsʼujik ta mulivajel. Taje oy xa jech kʼotem ta stojolal yan krixchanoetik, jaʼ yuʼun xuʼ jech xkʼot ta jtojolaltik ek.
Jsaʼtik lek li kʼusitik kʼupil sba ta Vivliae
¿Kʼusi chal Vivlia ta sventa li chiʼinejbail ta vayele?
Jaʼ jun matanal yakʼoj Jeova li chiʼinejbail ta vayele. Yuʼun oy ta yoʼonton ti akʼo skʼupinik li jun ants xchiʼuk jun vinik ti nupunemike. Li chiʼinejbail ta vayele maʼuk noʼox sventa xil-o yalab xnichʼnabik li nupultsʼakaletike, yuʼun jaʼ sventa xakʼbe sbaik ta ilel ti skʼanoj sbaike xchiʼuk ti xkuxet-o yoʼontonike. Jaʼ yuʼun, xi chal li Skʼop Diose: «Muyubajan noʼox xchiʼuk li avajnil ta akeremale» (Pr 5:18, 19). Li Jeovae oy ta yoʼonton ti mu smukul sati sbaik ta snupunelik li yajtsʼaklomtak Kristoe. Jech oxal, muʼyuk tsloʼla li snup xchiʼilike (kʼelo Ebreos 13:4).
24-30 YUʼUN MARSO
KʼUSITIK KʼUPIL SBA TA VIVLIA | PROVERBIOS 6
¿Kʼusi chakʼ jchantik li xinichʼetike?
g05-S 8/9 paj. 4 par. 1, 2
Ti kʼu yelan tskolta sbaik li kʼusitik pasbile
Liʼe jaʼ noʼox junantik skʼelobiltak ti kʼu yelan tskolta sbaik li kʼusitik pasbile. Skotol li kʼusitik pasbile ta onoʼox skolta sbaik akʼo mi kʼoxik noʼox o mukʼtik jech kʼuchaʼal li krixchanoetike. Akʼo mi jelel stsʼunbalik, ta onoʼox skolta sbaik. Oy xa ta smilal jabil, li ajvalil Salomon ti toj lek xaʼi skʼelbel skʼoplal li kʼusitik pasbile, la skʼelbe lek skʼoplal li xinichʼetike xchiʼuk xi la stsʼibae: «Chʼajil vinik, batan ti bu oy li xinichʼe; kʼelavil li kʼusitik tspase, vaʼun te chata apʼijil. Akʼo mi chʼabal komandante yuʼun, bankilal yaj-abtel o ajvalil yuʼun, chchapan kʼusitik tslajes xchiʼuk tstsob sveʼel li ta yorail chichʼ tsobel tsʼunobiletike» (Pr 6:6-8).
Li xinichʼetike jaʼ jun slekil kʼelobil ti kʼu yuʼun skʼan jkolta jbatike, ti baxbolukutik ta abtele xchiʼuk ti lekuk xchapet li kʼusi ta jpastike. Jmoj tskolta sbaik sventa xkuchik batel li kʼusitik mas mukʼtik kʼuchaʼal stukike. Jech xtok, chkuch batel ta snaik li xchiʼiltakik kʼalal yayijemik xa o lubemike. Jaʼ yuʼun, li Salomone laj yalbe skʼoplal xinichʼetik sventa jchanbetik stalelalik.
Te chvinaj spʼijil Jeova li ta kʼusitik spasoje
9 Ep kʼusitik xuʼ jchantik ta stojolal li xinichʼetike. Jech kʼuchaʼal liʼe, mi oy kʼusi lek ta jkʼan ta jtatike, skʼan baxbolutik ta abtel. Xi tstojobtasutik li Vivliae: «Jaracan, chʼajil vinic, qʼuelo lec avil li xinichetique; otquino lec avil li cʼusitic tspasique, jech xuʼ oy cʼusi chachan te. Li stuquique muʼyuc jpasmantal, muʼyuc ajvalil yuʼunic, muʼyuc bochʼo ch-albatic li cʼusi tspasique. Pero lec snaʼ stsob sveʼelic ta yorail qʼuepelaltic; lec snaʼ stsob cʼusi tstunic ti cʼalal yorail cʼaoje» (Pr 6:6-8). Xi laj yal li Jesuse: «Li Jtote ta to xʼabtej. Jech ta xiʼabtej ec li vuʼune», taje jaʼ chakʼ kiltik ti toj lek baxbolik ta abtele (Jn 5:17).
10 Jkotoltik me skʼan jchanbetik stalelal li Jeova xchiʼuk Cristo ti toj baxbolik ta abtele. Kʼusiuk ti kabtel kichʼojtik o jbainojtik ta s-organisasion Diose, ta me xichʼ kʼanel ti akʼo xkakʼbetik yipal spasele xchiʼuk ti «scotoluc ora abtej[kutik-o] yuʼun li Cajvaltique» (1Ko 15:58). Jaʼ yuʼun toj lek me ti jchʼuntik li tojobtasel laj yakʼbe yajtsʼaklom Cristo ta Roma li Pabloe: «Aqʼuic persa spasel cʼusi tscʼan li Cajvaltique; mu me xachʼajubic. Staojuc me yav avoʼntonic, tunanic o yuʼun li Cajvaltique» (Ro 12:11). Mu jecheʼuk ti chkakʼbetik yipal ta spasbel kʼusi tskʼan yoʼonton li Diose, yuʼun xi chalbutik ta melel li Vivliae: «Li Diose tucʼ cʼusi tspas. Mu xchʼay ta yoʼnton ti lec avabtelique, ti chacʼuxubinvanique» (Ebr 6:10).
Jsaʼtik lek li kʼusitik kʼupil sba ta Vivliae
Xuʼ me xalokʼ li amol talelale
11 Pʼajo li kʼusi tspʼaj Jeovae (Sl 97:10). Li Vivliae chal ti Jeovae spʼajoj «li jtoyba satile, li jutkʼop eile xchiʼuk li kʼobil ti tsmalbe xchʼichʼel li buchʼu chʼabal smule» (Pr 6:16, 17). Jech xtok, spʼajoj «li jsaʼkʼopetike xchiʼuk li jloʼlavanejetike» (Sl 5:6). Li Jeovae chopol tajek chil li buchʼu jech tspase, jaʼ yuʼun la slajesbe skʼoplal li chopol krixchanoetik ta skʼakʼalil Noe ta skoj ti la snojesik ta choplejal li balumile (Je 6:13). Li kʼusi yan tspʼaj Jeovae jaʼ kʼalal tsmukul sati snup xchiʼilik sventa xtuchʼ snupunelik jech kʼuchaʼal laj yalbe li j-alkʼop Malakiase. Akʼo mi chichʼik ta mukʼ Dios yalojik li buchʼutik jech tspase, muʼyuk chchʼambatik xchiʼuk ch-akʼbat stoj smulik (Mal 2:13-16; Ebr 13:4).
31 YUʼUN MARSO–6 YUʼUN AVRIL
KʼUSITIK KʼUPIL SBA TA VIVLIA | PROVERBIOS 7
Mu teuk xijbat ti bu xuʼ jta-o jvokoltike
Vikʼiluk me jsatik sventa mu jpastik kʼusi chopol
8 ¿Kʼusi xuʼ jpastik sventa mu xijtsʼuj ta spasel li kʼusi chopole? Jkʼeltik kʼusi chakʼ jchantik li kapitulo 7 ta Proverbiose. Te chalbe skʼoplal jun kerem ti mulivaj xchiʼuk jun jmulavil antse. Li ta versikulo 22, chal ti kereme ta anil noʼox te napʼal bat ta spat li antse. Pe li ta versikuloetik ta slikeb kapituloe, chal ti oy kʼusitik jaytos la spas ti jaʼ ta kʼunkʼun tijbat-o yoʼonton sventa xmulivaje.
9 ¿Kʼusitik ti la spase? Baʼyel, «kʼalal chʼayem xa ox batel li kʼakʼale», «te echʼ ta kaye ti te nopol ta s-eskinail sna li jmulavil antse». Laje, te bat ta sbelel sna li antse (kʼelo Proverbios 7:8, 9). Jech xtok, kʼalal laj yil li antse, muʼyuk sut batel xchiʼuk muʼyuk namaj. Laj yakʼ sba ta tsʼutsʼel xchiʼuk lek xa laj yaʼi ti albat ti jaʼ to ay yakʼ milbil matanal sventa jun oʼontonale, taje jaʼ van chakʼ aʼiel ti lek yoʼontone (kʼelo Proverbios 7:13, 14, 21). Ti manchukuk jech la spase, muʼyuk xmulivaj jechuke.
Jtsaltik me komel li kʼusitik chopol oy ta koʼontontike
8 Li ta Proverbios 5:8 xi ta spʼijubtasutike: «Mu me xanopaj batel ta stojol li chopol antse; me jutuc mu me xanopaj batel ta stiʼ sna». Li ta kapitulo 7 ta Proverbiose te chalbe sloʼilal jun kerem ti lokʼ xanavuk ta akʼobaltik ta stsʼel sna jun ants ti chchon sbae. Li ants taje tstij oʼontonal ta chiʼinejbail ta vayel ta skoj ti kʼu yelan slapoj li skʼuʼ spokʼe xchiʼuk te vaʼal ta jun eskina. Li antse laj yil li kereme, vaʼun kʼalal nopaj batel ta stojolale la sbutsʼ xchiʼuk laj yalbe kʼusitik sventa x-ayan mas ta yoʼonton li chiʼinejbail ta vayele. Li kerem taje muʼyuk toʼox snopoj mi chmulivaj kʼalal lokʼ ta snae. Ta skoj ti muʼyuk la spʼaj li kʼusi chopol ayan ta yoʼontone, tsʼuj onoʼox li ta mulivajele. Vaʼun laj yil svokol ta skoj taje. Ti lajuk snop baʼyel li kʼusi xuʼ xibal sba chkʼot ta pasele, namaj van batel ti jechuke (Pr 7:6-27).
Ta jtabetik sbalil mi la jxiʼtatik li Diose
10 Li buchʼutik chmulivaje xuʼ van xkʼexavik, muʼyuk xa sbalil chaʼi sbaik, chlik skʼop ta yutsʼ yalalik xchiʼuk chchiʼin yolik. Jaʼ yuʼun, jpʼajtik kʼusi chal «li bol antse». Li buchʼutik chmulivajike maʼuk noʼox chlajik ta mantal, yuʼun xuʼ staik chamel ti xuʼ xchamik-oe (Pr 7:23, 26). Xi tstsuts li kapitulo 9: «Te oyik ta yutil Mukinal li yajvulaʼaltake». ¿Kʼu yuʼun ep buchʼutik chchʼunik kʼusi chal li bol ants un chaʼa? (Pr 9:13-18).
Jsaʼtik lek li kʼusitik kʼupil sba ta Vivliae
Vikʼiluk me jsatik sventa mu jpastik kʼusi chopol
11 ¿Kʼusi chakʼ jchantik li loʼile? Mu baluk noʼox ti mu jpastik li mulile, skʼan mu jpastik li kʼusi xuʼ xijtsʼuj-o yuʼun ta mulile. Taje jaʼ li kʼusi laj yal Salomon kʼalal laj yalbe skʼoplal li kerem xchiʼuk li jmulavil antse. Li Salomone xi laj yalbe skʼoplal li jmulavil antse: «Mu me xakʼejpʼuj batel ti butik chanave» (Pr 7:25). Laje, xi pʼijubtasvane: «Nom oyan ta stojolal li jtoyba antse, mu xanopaj batel li ta yochebal snae» (Pr 5:3, 8). Jaʼ yuʼun chaʼa, mi mu jkʼan xijtsʼuj ta mulile, skʼan mu jpastik li kʼusi xuʼ xijtsʼuj-o yuʼune. Taje jaʼ skʼan xal ti muʼyuk ta jpastik li kʼusi jnaʼojtik ti xuʼ xijtsʼuj-o ta mulile akʼo mi muʼyuk chopol chil li ermanoetike (Mt 5:29, 30).
7-13 YU’UN AVRIL
KʼUSITIK KʼUPIL SBA TA VIVLIA | PROVERBIOS 8
Jchikintabetik li spʼijil Jesuse
cf-S paj. 130 par. 7
«Jkʼanoj li Totile»
7 Li ta versikulo 22, xi chal li pʼijilale: «Jaʼ la spasun li Jeovae. Voʼon baʼyel la spasun ta skotol li yabteltake, voʼon ti mas sob la spasun ta voʼnee». Taje maʼuk noʼox skʼoplal li pʼijilale. ¿Kʼu yuʼun ti jech chkaltike? Li Jeovae te onoʼox oy xchiʼuk pʼij onoʼox, jaʼ yuʼun li pʼijilale, muʼyuk bu laj yichʼ pasel, muʼyuk slikeb (Sl. 90:2). Yan li Nichʼonile, jaʼ pase yuʼun Jeova. Jaʼ baʼyel laj yichʼ pasel ta skotol li yabteltake. Jech, «jaʼ baʼyel laj yichʼ pasel ta skotol li kʼusitike» (Kol 1:15). Jech kʼuchaʼal chal li Proverbiose jaʼ baʼyel laj yichʼ pasel li Nichʼonile, jaʼ tsʼakal to li vinajel xchiʼuk balumile. Ta skoj ti jaʼ li Kʼope o li Yajkʼopojel Diose, jamal laj yakʼ ta ilel li spʼijilal Jeovae (Jn 1:1).
¿Kʼu yuʼun Xnichʼon Dios chichʼ albel li Jesuse?
Yichʼoj toʼox tsots yabtel. Jaʼ laj yalbe skʼoplal Jesus kʼalal xi la skʼan ta orasione: «Tot, toybun jkʼoplal [...] jech kʼuchaʼal toybil toʼox jkʼoplal ta axokon kʼalal skʼan toʼox xlik tal stsʼunbal li krixchanoetike» (Jn 17:5).
La skolta Stot ta pasel skotol li kʼusitik oye. Koʼol abtej xchiʼuk Stot «kʼuchaʼal jun bankilal j-abtel» (Pr 8:30). Xi chal Vivlia ta sventa li Jesuse: «Jaʼ ta stojolal ti laj yichʼ pasel skotol li kʼusitik yantik ta vinajele, li kʼusitik ta sba balumile» (Kol 1:16).
Oyuk sbalil xkiltik li yabtel Jesús, li Bankilal David xchiʼuk Salomone
14 Jaʼ noʼox jun vinik echʼem ta Balumil ti mas toj pʼije, ti jaʼ mu sta li Salomone, taje jaʼ li Jesucristoe. Xi laj yal stuke: «Vuʼun tsots cabtel [kichʼoj,] jaʼ mu sta ti ajvalil Salomone» (Mt 12:42, Ch). Li Jesuse laj yal «li cʼop sventa cuxlejal sbatel osile» (Jn 6:68). Jech kʼuchaʼal liʼe, li ta Mantaletik ta Vits laj yale te laj yalbe skʼoplal ek beiltaseletik ti te ta jtatik ta Proverbiose. Ep kʼusitik laj yalbe skʼoplal Salomón ti tsta-o smuyubajelik li yajtuneltak Jeovae (Pr 3:13; 8:32, 33; 14:21; 16:20). Jech li Jesús eke, laj yal ti jaʼ ta xichʼ tael-o melel muyubajel li kʼusitik ta sventa mantale, ti jaʼ skotol li kʼusitik tsakal skʼoplal ta yichʼobil ta mukʼ Diose xchiʼuk li skʼoteb ta pasel li kʼusi yaloje. Xi laj yale: «Xmuyubajik li buchʼutik oy ta sjol yoʼontonik ti chtun yuʼunik mantale, yuʼun jaʼ chuʼuninik li ajvalilal ta vinajele» (Mt 5:3, NM). Li buchʼutik chakʼ ta xkuxlejalik li chanubtaseletik yuʼun Jesuse chnopajik ta stojolal Jeova, «li nioʼ sventa cuxlejale» (Sl 36:9; Pr 22:11; Mt 5:8). Li Jesuse jaʼ chakʼ ta ilel li «mero sbijil Dios[e]» (1Ko 1:24, 30). Ta sventa ti jaʼ Ajvalil Mesías li Jesuse oy «lec sbijil» (Is 11:2).
Jsaʼtik lek li kʼusitik kʼupil sba ta Vivliae
¿Kʼu yelan stalelal li Jesuse?
Li Vivliae chal ti skʼanoj tajek xnichʼnab krixchanoetik li Jesuse (Pr 8:31). ¿Kʼuxi laj yakʼ ta ilel ti skʼanoj krixchanoetik li Jesuse? Jaʼo kʼalal la skolta xchiʼuk la spatbe yoʼontone. Ti jech la spase maʼuk ta skoj ti oy kʼusi smalaoj chichʼ akʼbele. Kʼalal oy kʼusitik labalik sba la spase, maʼuk noʼox laj yakʼ ta ilel ti oy sjuʼele, yuʼun laj yakʼ ta ilel ti oy xkʼuxul yoʼontone (Mr 1:40-42). Muʼyuk la stʼuj buchʼu chakʼbe ta ilel slekil yoʼonton. Jech xtok, la spatbe yoʼonton li buchʼutik chchikintaik kʼusi chale. Ta skoj ti skʼanoj krixchanoetik li Jesuse, laj yil svokol xchiʼuk cham ta stojolalik. Pe mas to skʼanoj li buchʼutik chchʼunik li kʼusi laj yakʼ ta chanele (kʼelo Juan 15:13, 14).
14-20 YU’UN AVRIL
KʼUSITIK KʼUPIL SBA TA VIVLIA | PROVERBIOS 9
Ichʼo apʼijil, mu xa labanvan
«Aʼio li kʼusitik chal li buchʼutik pʼijike»
4 Ti melel xijkʼopoje, mas vokol chkaʼitik kʼalal oy buchʼu tstojobtasutike xchiʼuk xuʼ van chopol chkaʼi jbatik. Akʼo mi jnaʼojtik ti jmulavilutike, muʼyuk lek chkaʼitik kʼalal oy buchʼu chalbutik ta jamal li kʼusi muʼyuk lek ta jpastike (kʼelo Eklesiastes 7:9). Xuʼ van jpak jkʼoplaltik, ta van jnoptik kʼu yuʼun ti jech chalbutike o xuʼ van chopol chkaʼitik ti kʼu yelan laj yalbutike. Xuʼ van xi jnoptik xtoke: «¿Kʼusi yabtel ti tstojobtasune? ¡Jmulavil li stuk eke!». Mi muʼyuk lek chkaʼitik li kʼusi chalbutike, xuʼ van muʼyuk ta jchikintabetik o ta jchiʼintik ta loʼil yan krixchano ti jaʼuk xalbutik li kʼusi ta jkʼantik albele.
«Aʼio li kʼusitik chal li buchʼutik pʼijike»
12 Kʼalal bikʼit chkakʼ jbatike, jaʼ tskoltautik sventa jchʼamtik li tojobtasele. Tsvules ta joltik ti jmulavilutik noʼoxe xchiʼuk ti oy kʼusi muʼyuk lek chbat ta pasel kuʼuntike. Jech kʼuchaʼal laj xa jchantike, li Jobe jelel toʼox li kʼusi tsnope, pe la stukʼibtas ta tsʼakal. Bikʼit laj yakʼ sba xchiʼuk la xchʼam li tojobtasel akʼbat yuʼun Eliu ti jaʼ yitsʼin toe (Job 32:6, 7). Li Jeovae laj yakʼbe bendision Job ta skoj ti bikʼit laj yakʼ sbae. Kʼalal bikʼit chkakʼ jbatik eke, jaʼ tskoltautik sventa jchʼamtik li tojobtasele akʼo mi ta jnoptik ti muʼyuk chtun kuʼuntike o mi mas chex to li buchʼu tstojobtasutike. Xi chal jun mol ta tsobobbail ti te likem ta Canadáe: «Li voʼotike mu xkiltik li kʼusi xilik yantik ta jtojolaltike. Jaʼ yuʼun chaʼa, ¿kʼuxi xuʼ xijchʼi ta mantal mi muʼyuk buchʼu tstojobtasutike?». Jkotoltik skʼan xkakʼtik persa sventa jchʼiestik li talelaletik chakʼ chʼul espiritue xchiʼuk ti xijtojobuk lek ta chanubtasvaneje (kʼelo Salmo 141:5).
13 Teuk ta joltik ti jaʼ svinajeb ti skʼanojutik Diose. Li Jeovae tskʼan ti lekuk xbat li jkuxlejaltike (Pr 4:20-22). Kʼalal tstojobtasutik ta Skʼop, ta jlikuk vun ti lokʼem ta Vivliae o ta stojolal junuk ermano ti lek yij ta mantale, jaʼ jech chakʼ ta ilel ti skʼanojutike. Jech kʼuchaʼal chal ta Ebreos 12:9 xchiʼuk 10, «jech tspas sventa jtabetik sbalil».
14 Jaʼ kakʼ ta koʼontontik li kʼusi chkichʼtik albele, maʼuk ti kʼu yelan chkichʼtik albele. Bakʼintike, muʼyuk lek chkaʼitik ti kʼu yelan tstojobtasutik jun krixchanoe. Li buchʼu chtojobtasvane skʼan xakʼ persa ti ta smeloluk noʼox xtojobtasvan sventa mu vokoluk xkaʼitik xchʼamele (Gal 6:1). Pe mi voʼotik chkichʼtik tojobtasele, skʼan jaʼ xkakʼ ta koʼontontik li kʼusi chij-albate akʼo mi laj kiltik ti muʼyuk lek ti kʼu yelan laj yalbutike. Xuʼ xi jnoptike: «Akʼo mi muʼyuk lek laj kaʼi ti kʼu yelan la stojobtasune, ¿mi oy van srason? ¿Mi xuʼ van mu jtsak ta venta ti kʼu yelan la spas stalelale xchiʼuk ti jaʼuk jtsak ta venta li kʼusi laj yalbune?». Toj lek ti jkʼeltik kʼuxi ta jtabetik sbalil kʼalal chkichʼtik tojobtasele (Pr 15:31).
w01-S 15/5 paj. 30 par. 1, 2
Jal chijkuxiutik mi pʼijutike
Li jlabanvaneje muʼyuk lek chaʼi li tukʼibtasele, pe jaʼuk li buchʼu pʼije lek chaʼi. Xi laj yal li Salomone: «Jaʼ tukʼibtaso li buchʼu pʼije, vaʼun ta skʼanot. Jaʼ pʼijubtaso li buchʼu pʼije, vaʼun mas to chpʼijub batel» (Prov. 9:8 xchaʼvokʼal, 9 sbavokʼal). Li buchʼu pʼije snaʼoj «ti mu jtosuk tukʼibtasel xijmuyubaj xa yuʼun li avie, moʼoj, yuʼun toj kʼux; pe ta tsʼakale, chakʼbutik jun oʼontonal xchiʼuk tukʼilal mi laj kichʼtik tukʼibtasele» (Ebr 12:11). Akʼo mi toj kʼux li tojobtasele, pe mi jnaʼojtik ti jaʼ chijpʼijub-o yuʼune, ¿kʼu yuʼun ta jpak jkʼoplaltik?
Xi to chal li pʼijil ajvalile: «Chanubtaso li buchʼu tukʼe, vaʼun chchan batel mas» (Pr 9:9 xchaʼvokʼal). Akʼo mi oy xa jpʼijiltik, pe skʼan-o me jech jchantik batel. Xijmuyubaj tajek yuʼun kʼalal chkiltik chchʼamik mantal li buchʼutik oy xa sjabilalike xchiʼuk ti chakʼ sbaik ta stojolal Jeovae. Kakʼtik persa ti oyuk-o kʼusi jchantik batel mase xchiʼuk ti x-abtejuk-o batel li jnopbentike.
w01-S 15/5 paj. 30 par. 5
Jal chijkuxiutik mi pʼijutike
Voʼotik oy ta jbatik mi ta jkʼan chijpʼijub. Xi laj yal li Salomone: «Mi chapʼijube, chatabe sbalil li apʼijile, yan mi jlabanvanejote, voʼot noʼox chatabe stojobil» (Pr 9:12). Li buchʼu pʼije tstabe sbalil stuk li kʼusi tspase, yan li buchʼu chlabanvane jaʼ ta smul stuk ti chil svokole. Ti melel xkaltike, ta jtsobbetik sat li kʼusi ta jtsʼuntike, jaʼ yuʼun jtsʼetanbetik lek xchikinal li pʼijilale (Pr 2:2).
Jsaʼtik lek li kʼusitik kʼupil sba ta Vivliae
Ta jtabetik sbalil mi la jxiʼtatik li Diose
9 Oy lek srasonal kuʼuntik sventa mu xijmulivaje. Jech kʼuchaʼal chal li slivroal Proverbiose, «li bol antse» xi chale: «Lek chiʼ ta uchʼel li voʼ ti elkʼanbile». ¿Kʼusi skʼan xal li voʼ ti elkʼanbile? Kʼalal chchiʼin sbaik ta vayel li buchʼutik nupunemike, li Vivliae tskoʼoltajes ta voʼ ti tsikubtas oʼontonale (Pr 5:15-18). Li vinik xchiʼuk li ants ti lek nupunemike xuʼ me skʼupinik li chiʼinejbail ta vayele. Yan li buchʼutik chmulivajike, muʼyuk tsikubtasbat yoʼontonik, yuʼun jaʼ chuchʼik li voʼ ti elkʼanbile. Li buchʼutik jech tspasik taje ta nakʼal tspasik jech kʼuchaʼal li jun j-elekʼe. Li voʼ ti elkʼanbile xuʼ me chiʼ chaʼiik li buchʼutik tsnopik ti muʼyuk buchʼu ch-ilatik kʼalal oy kʼusi chopol tspasike. Pe jaʼ noʼox tsloʼla sba stukik, yuʼun li Jeovae xil skotol, mu stakʼ jloʼlatik. Pe li kʼusi mas toj chopole, jaʼ ti muʼyuk xa lek chilutik li Jeovae (1Ko 6:9, 10). Pe maʼuk noʼox taje.
10 Li buchʼutik chmulivaje xuʼ van xkʼexavik, muʼyuk xa sbalil chaʼi sbaik, chlik skʼop ta yutsʼ yalalik xchiʼuk chchiʼin yolik. Jaʼ yuʼun, jpʼajtik kʼusi chal «li bol antse». Li buchʼutik chmulivajike maʼuk noʼox chlajik ta mantal, yuʼun xuʼ staik chamel ti xuʼ xchamik-oe (Pr 7:23, 26). Xi tstsuts li kapitulo 9: «Te oyik ta yutil Mukinal li yajvulaʼaltake». ¿Kʼu yuʼun ep buchʼutik chchʼunik kʼusi chal li bol ants un chaʼa? (Pr 9:13-18).
21-27 YUʼUN ABRIL
KʼUSITIK KʼUPIL SBA TA VIVLIA | PROVERBIOS 10
¿Kʼuxi xuʼ xijmuyubajutik ta melel?
w01-S 15/7 paj. 25 par. 1-3
Jaʼ tstaik bendision li buchʼutik tukʼike
Ti kʼu yelan tstabe sbalil li buchʼu tukʼe. «Li buchʼu chʼaj skʼobe tspas ta povre, pe li buchʼu baxbol skʼobe tspas ta jkʼulej. Li nichʼonil ti oy spʼijile tstsob tsʼunobil ta verano, yan li nichʼonil ti kʼexlal sba stalelale ochem lek svayel kʼalal jaʼo chichʼ tsobel li tsʼunobile» (Pr 10:4, 5).
Toj jtunel tajek li kʼusi albatik yuʼun ajvalil li buchʼutik tstsobbeik sat tsʼunobile. Kʼalal chichʼ tsobbel sat li kʼusitik tsʼunbile, maʼuk yorail vayel, jaʼ yorail ti skʼan tsots xij-abteje, jech, skʼan xkakʼ ta koʼontontik.
Li Jesuse xi laj yalbe li yajchankʼoptake: «Toj ep kʼusitik tsʼunbil ti skʼan tsobbel sate, pe jaʼ toj jutuk li j-abteletike. Jaʼ yuʼun, kʼanbeik vokol li Yajval Abtel [Jeova Dios] ti akʼo stak batel j-abteletik ta stsobbel sat li kʼusitik tsʼunbile» (Mt 9:35-38). Li Jesuse maʼuk yakal chalbe skʼoplal li stsobel trigoetike, jaʼ yakal chalbe skʼoplal li krixchanoetike. Li ta Konmemorasion ta sjabilal 2000 mas ta 14 miyon krixchanoetik la stsob sbaik. Taje jaʼ skʼan xal ti chib to velta mas ep la stsob sbaik ti kʼu yepal oy li stestigotak Jeovae. Jaʼ yuʼun chaʼa, ¿mi mu jaʼuk xa yorail sventa xichʼ tsobbel sat li kʼusitik tsʼunbile? (Jn 4:35). Li buchʼutik chichʼik ta mukʼ Diose tskʼanbeik yajval abtel ti stak tal mas j-abteletike. Pe chakʼik persa xtok ti spasik ta yajchankʼoptak Kristo li krixchanoetike jech kʼuchaʼal tskʼan ta s-orasionike (Mt 28:19, 20). Li Jeovae yakʼojbe bendision li abtelale. ¿Kʼu yuʼun ti jech chkaltike? Yuʼun li ta sjabilal 2000, laj yichʼik voʼ mas ta 280 mil yajtsʼaklomtak Kristo ti yakʼojik persa ta xchanubtasvanike. Mi chkakʼtik persa ta jpastik ta yajchankʼoptak Kristo li krixchanoetike, jaʼ jech chkakʼtik ta ilel ti xijmuyubaj noʼox ta jtsobbetik sat li kʼusitik tsʼunbile.
w01-S 15/9 paj. 24 par. 3, 4
Jaʼ jpastik li kʼusi tukʼe
Li Salomone toj tsots skʼoplal chil li tukʼilale, xi laj yale: «Li jkʼuleje jaʼ kʼotem ta skʼulejal li steklumal ti joyobtabil ta muroe. Li buchʼutik povreike jaʼ slajebik li spovrealike. Li kʼusitik tspas li buchʼu tukʼe ch-ikʼvan batel ta kuxlejal, yan li kʼusitik tspas li buchʼu toj chopole ch-ikʼvan batel ta spasel mulil» (Pr 10:15, 16).
Li kʼulejale tskoltautik onoʼox kʼalal oy kʼusi ta jnuptan ta jkuxlejaltike, jech kʼuchaʼal jun jteklum ti lek joyol ta muroe lek chabibil chaʼi sbaik li buchʼutik te nakajtike. Pe jaʼuk li povreale chkil onoʼox jvokoltik yuʼun kʼalal oy kʼusi ta jnuptantik ta anil noʼoxe (Ekl 7:12). Pe li pʼijil ajvalil xtoke laj yakʼ ta aʼiel ti xuʼ van xil svokol li jkʼuleje xchiʼuk li povree. Yuʼun li jkʼuleje tspat yoʼonton li ta skʼulejale, tsnop ti chchabivan li kʼusitik oy yuʼun jech kʼuchaʼal «jun muro ti chchabivane» (Pr 18:11). Li buchʼu povree xuʼ van tsnop ti muʼyuk onoʼox kʼusi lek tsta ta jelavel ta skoj li spovreale. Jaʼ yuʼun, xchaʼvoʼalik muʼyuk lek ilbilik ta sat Dios.
it-1-S paj. 309 par. 21
Bendision
Li Jeovae chakʼbe bendision li krixchanoetike. «Jaʼ tspasvan ta jkʼulej li sbendision Jeovae, pe muʼyuk koʼol chakʼ tal xchiʼuk vokolil» (Pr 10:22). Li Jeovae chchabi li buchʼutik lek chile, tsbeiltas, tskoltaan sventa lekuk xbat li xkuxlejalike xchiʼuk chakʼbe li kʼusi chtun yuʼunike.
Jsaʼtik lek li kʼusitik kʼupil sba ta Vivliae
Li chaʼkuxesele oy kʼusi chakʼ kiltik ta stojolal Jeova
12 Kʼalal yakal tsventainutik li Ajvalilal yuʼun Diose, jkotoltik chkakʼtik venta ti melel li kʼusi chal Proverbios 10:22: «Jaʼ tspasvan ta jkʼulej li sbendision Jeovae, pe muʼyuk koʼol chakʼ tal xchiʼuk vokolil». Li Jeovae tskoltautik ta xchʼul espiritu sventa x-epaj jkʼulejaltik ta mantal, jaʼ xkaltik, mas to chkoʼolaj jtalelaltik kʼuchaʼal li Kristoe xchiʼuk chijtukʼib batel (Jn 13:15-17; Ef 4:23, 24). Kʼunkʼun chlekub batel jtalelaltik xchiʼuk tstsatsub batel jbekʼtaltik. ¡Jun yutsil li jkuxlejaltike! (Job 33:25). Pe li avie, ¿kʼuxi tskoltautik mi la jnopbetik skʼoplal li chaʼkuxesele?
28 YUʼUN AVRIL–4 YUʼUN MAYO
KʼUSITIK KʼUPIL SBA TA VIVLIA | PROVERBIOS 11
¡Mu xaval!
w02-S 15/5 paj. 26 par. 4
Lek kʼusitik tspas li buchʼutik tukʼe
Kʼalal oy buchʼu tukʼ chakʼ sbae, tstabe sbalil li yantike, pe li buchʼutik chopolike chil svokol yuʼun li yantike. Xi laj yal jun ajvalil ta Israele: «Tsokes xchiʼil ta skoj ye li jvalopatinvaneje, pe ta skoj ti oy yojtikinobil yuʼunik li buchʼutik tukʼike, chichʼik pojel» (Pr 11:9). ¿Mi mu jechuk ti chil-o svokol yantik kʼalal oy buchʼutik tstikʼ mulil, ti chloʼiltavanike, ti tstunesik bol kʼopetik xchiʼuk ti muʼyuk sbalil li kʼusi chalike? Pe li buchʼutik tukʼ yakʼoj sbaike tsnop lek li kʼusi chalike xchiʼuk tstsakik ta venta li yantike. Jech xtok, ta skoj ti oy yojtikinobil yuʼune, jaʼ chkoltaat-o sventa xakʼ ta ilel ti mu meleluk kʼusi chal li jtikʼmuliletike.
w02-S 15/5 paj. 27 par. 2, 3
Lek kʼusitik tspas li buchʼutik tukʼe
Kʼalal tukʼ chakʼ sbaik li jnaklejetik ta jun jteklume, oy jun oʼontonal xchiʼuk lek noʼox chaʼiik. Jech xtok, jaʼ jech tskoltaik li yan jnaklejetike, vaʼun chichʼ kʼupil kʼoptael li jteklume xchiʼuk lek noʼox oyik. Pe kʼalal oy buchʼu stikʼik mulil xchiʼuk ti chopol kʼusi chalike, jaʼ noʼox chchʼakvanik, chʼabal xa jun yoʼonton yuʼunik li jteklume xchiʼuk chlik-o yuʼunik kʼop. Mas to jech chkʼot ta pasel mi jaʼ jech tspasik li buchʼu tsots yabtelik o ti lek ojtikinbilike. Vaʼun, li jteklume muʼyuk xa jun yoʼontonik, chlajik ta loʼlael, chʼabal xa lek stalelalik xchiʼuk yikʼaluk van chil svokolik ta takʼin.
Li beiltasel chal ta Proverbios 11:11 skʼan stsakik ta venta ek li yajtuneltak Jeova ti te tstsob sbaik ta jun tsobobbaile ti xkoʼolajik ta jun jteklume. Kʼalal lek tsotsik ta mantal li buchʼutik te oyik ta jun tsobobbaile, jaʼ xkaltik, ti tukʼ yakʼoj sbaike, xmuyubaj noʼox sjunul li tsobobbaile xchiʼuk baxbolik ta spasbel yabtel Dios. Vaʼun, li Jeovae chakʼbe bendision li tsobobbaile xchiʼuk lek noʼox oyik ta mantal. Bateltike, xuʼ van oy buchʼutik ti mu junuk yoʼontonike, ti jaʼ noʼox tstaik ta kʼelel li paltailetike xchiʼuk ti muʼyuk noʼox lek chilik li kʼusitik chichʼ pasel ta tsobobbaile. Taje xkoʼolaj ta yibel teʼ ti oy svenenoale, ti chpuk batel xchiʼuk ti tsokesbe stalelal li yantike (Ebr 12:15). Li buchʼutik jech stalelalik taje, jaʼ noʼox tskʼanik ti oyuk lek tsots yabtelik xchiʼuk ti ojtikinbiluk ta tsobobbaile. Tspukik batel jecheʼ loʼiletik ti muʼyuk la kʼusi tukʼ chichʼ pasel ta tsobobbail o ti muʼyuk la lek tspas yabtel li moletike. Ta melel, li buchʼutik jech skʼopojelik taje, chchʼak-o yuʼun li tsobobbaile. ¿Mi mu jechuk ti skʼan xkichʼ jpʼijiltik sventa mu jchikintabetik li kʼusi jecheʼ chalik xchiʼuk ti xkakʼtik persa sventa lekuk-o oyutik ta mantale? Mi jech la jpastike, jun noʼox koʼontontik xchiʼuk jmoj noʼox oyutik li ta tsobobbaile.
w20.03 paj. 21, 22 par. 12, 13
¿Bakʼin skʼan xijkʼopoj?
12 ¿Kʼusi skʼan jpastik mi oy kʼusi snaʼoj junuk ermano ti mu stakʼ xale? Jnoptik noʼox ti oy buchʼu xkojtikintik ti jaʼ te nakal ti bu mu xakʼik jpas kabteltike, xuʼ van xi ta jakʼbetik ta slekil koʼontontike: «¿Kʼu yelan chacholik mantal o chatsob abaik tee?». Ti jech ta jpastike jaʼ ta skoj ti jkʼanoj li kermanotaktike, ti ta jkʼan ta jnaʼtik kʼu yelan oyike xchiʼuk sventa jpastik orasion ta stojolalike. Pe jaʼ mas lek ti jpajes ketike xchiʼuk ti tsʼijil xijkome. Kʼalal oy kʼusi ta jotsʼol jakʼbetik junuk ermano ti mu stakʼ xale, chkakʼtik ta ilel ti muʼyuk jkʼanojtike xchiʼuk ti muʼyuk jkʼanojtik li ermanoetik ti spatoj yoʼontonik ta stojolale. Mu jkʼan xkakʼbetik mas svokol li kermanotaktik ti te nakalik ti bu mu xakʼik jpas kabteltike. Li buchʼutik jech tsnuptanike muʼyuk onoʼox chalik kʼu yelan chcholik mantal, tstsob sbaik o li yan kʼusitik tspasike.
13 Li moletike skʼan mu spukik batel li kʼusi mu stakʼ alel jech kʼuchaʼal chal li beiltasel ta Proverbios 11:13 (kʼelo). Pe xuʼ van mas vokol chaʼiik li buchʼutik oy xa yajnilike, yuʼun nopem xaʼi tsloʼiltaik li kʼusi tsnopike, ti kʼu yelan chaʼi sbaike xchiʼuk li kʼusi tsvul-o yoʼontonike. ¿Mi lek van ti svinajesik batel li kʼusi snaʼojik ta stojolal ermanoetik ti mu stakʼ alele? Moʼoj, yuʼun mi oy junuk mol jech tspase, muʼyuk xa tspat yoʼontonik ta stojolal xchiʼuk chopol chkom skʼoplal. Mu stakʼ «xloʼlavan ta skʼopojelik» li buchʼutik oy yabtelik ta tsobobbaile (1Ti 3:8). Jaʼ xkaltik, ti mu spukik batel li kʼusi snaʼojike. Mi skʼanoj yajnil li jun mol ta tsobobbaile, muʼyuk me chalbe li kʼusi mu persauk skʼan snaʼe.
Jsaʼtik lek li kʼusitik kʼupil sba ta Vivliae
Li yutsil oʼontonale jaʼ jtos talelal ti xvinaj ta jkʼopojeltik xchiʼuk ta jtalelaltike
Li Vivliae chal ti tstabeik sbalil li buchʼutik ch-ichʼvanik ta mukʼe xchiʼuk ti lek yoʼontonike (Pr 11:17). Oy ta yoʼontonik yantik ti xchanbat stalelalike xchiʼuk ti xnopajik ta stojolalike. Xi laj yal li Jesuse: «Ti kʼu yelan chapʼisvanike jaʼ jech chavichʼik pʼisel ek» (Lu 6:38). Li buchʼutik jech tspasike mu vokoluk chaʼiik ta stael yamigoik.
Li jtakbol Pabloe xi laj yalbe mantal li yajtsʼaklomtak Kristo ta Efesoe: «Oyuk slekil avoʼontonik ta [jujuntal], kʼuxuk tajek ta avoʼonton xavaʼi abaik xchiʼuk pasbo abaik perton ta sjunul avoʼontonik ta jujuntal» (Ef 4:32). Kʼalal chkoltavanik xchiʼuk ti xaʼibeik smelolal kʼu yelan chaʼi sbaik yantik li ermanoetik ta tsobobbaile, toj ep tstabeik sbalil. Muʼyuk chkʼexlaltasvanik, muʼyuk toj tsotsik xa kʼusi chalik, muʼyuk bu chyayijesvan ta skʼopojelik. Maʼuk batem ta yoʼontonik loʼiltavanej, jaʼ chakʼik persa yalel li kʼusitik ti tstsatsubtas oʼontonale (Pr 12:18). Mi jech tspasike, chchʼiik ta mantal sjunul li tsobobbaile.
Jech ta melel, li yutsil oʼontonale chvinaj ta jkʼopojeltik xchiʼuk ta jtalelaltik. Kʼalal oy kʼusi lek ta jpasbetik li yantike, chkakʼtik ta ilel li slekil yoʼonton Jeovae xchiʼuk ti mu snaʼ kʼusi sjalane (Ef 5:1). Jaʼ jech ta jtsatsubtastik li tsobobbaile xchiʼuk jaʼ jech ch-ayan ta yoʼonton mantal kuʼuntik li yan krixchanoetike. Jaʼ yuʼun, kakʼtik persa yakʼel ta ilel ta jkuxlejaltik li kʼupil sba talelal taje.