¿Kʼusi skʼan xal li jtiʼaval chonbolom ti kuxul tsoj skoloral li ta kapitulo 17 ta Apokalipsise?
Li kʼusi chal Vivliae
Li jtiʼaval chonbolom ti kuxul tsoj skoloral li ta kapitulo 17 ta Apokalipsise jaʼ slokʼobal jun organisasion ti tskʼan jmojuk oy xchiʼuk ti jaʼuk yajkʼopojel li lumetik ta spʼejel balumile. Ta slikebe jaʼ toʼox li Sociedad de Naciones sbie, li avie jaʼ li Naciones Unidas (ONU).
Ti kʼuxi xuʼ xkojtikintik li jtiʼaval chonbolom taje
Jaʼ skʼan xal jun organisasion sventa politika. Jech kʼuchaʼal chal li Vivliae li jtiʼaval chonbolom ti kuxul tsoj skolorale oy «vukpʼej sjol», ti jaʼ skʼan xal «vukpʼej vits» xchiʼuk «vukvoʼ ajvalil» (Apokalipsis 17:9, 10). Li ta Tsʼibetike, li vitsetik xchiʼuk li jtiʼaval chonbolometike bakʼintike jaʼ skʼoplal li ajvaliletike (Jeremías 51:24, 25; Daniel 2:44, 45; 7:17, 23).
Jaʼ slokʼol li politika ta spʼejel balumile. Li jtiʼaval chonbolom ti kuxul tsoj skolorale xkoʼolaj xchiʼuk li jtiʼaval chonbolom ti vukpʼej sjol chal ta kapitulo 13 ta Apokalipsise, ti jaʼ skʼan xal li politika ta spʼejel balumil avie. Li chaʼkot jtiʼaval chonbolom taje oy vukpʼej sjol, lajuneb xulub xchiʼuk biiletik ti chchopol kʼoptaik Diose (Apokalipsis 13:1; 17:3). Ep tajek ti kʼusi xkoʼolajiko li chaʼkot jtiʼaval chonbolometike, jaʼ yuʼun xuʼ xkaltik ti mu ta jecheʼuk noʼox ti xkoʼolajike. Li jtiʼaval chonbolom ti kuxul tsoj skolorale, jaʼ slokʼol o jaʼ skʼelobil li politika ta spʼejel balumile (Apokalipsis 13:15).
Chakʼbat sjuʼel yuʼun yan ajvaliletik.
Li jtiʼaval chonbolom ti kuxul tsoj skolorale «te lokʼ talel» ta stojolal yan ajvaliletik, jaʼ xkaltik, ti jaʼ chakʼbat yipale (Apokalipsis 17:11, 17).
Lek xil sbaik xchiʼuk li relijionetike. Li Mukʼta Babiloniae jaʼ skotol li jecheʼ relijionetik ta balumile, te kajal lek ta sba li jtiʼaval chonbolom ti kuxul tsoj skolorale. Taje jaʼ skʼan xal ti koltabil yuʼun relijionetik li jtiʼaval chonbolome (Apokalipsis 17:3-5).
Chchopol kʼopta Dios. Li jtiʼaval chonbolome «noj ta biil ti chchopol kʼopta Diose» (Apokalipsis 17:3).
Chchʼay batel kʼuk sjalil. Li Vivliae chal ti jtiʼaval chonbolom ti kuxul tsoj skolorale, te chichʼ akʼel ta «xab»a o muʼyuk kʼusi tspas, pe ti chchaʼlokʼ talel noxtoke (Apokalipsis 17:8).
Chkʼot ta pasel li albil kʼop chal Vivliae
Jkʼeltik batel kʼuxi kʼotem ta pasel yuʼun li Naciones Unidas xchiʼuk li Sociedad de Naciones li albil kʼop ta sventa li jtiʼaval chonbolom ti kuxul tsoj skolorale.
Jaʼ jun institusion sventa politika. Li ONU, tskolta politika kʼalal tskʼan: «Ti akʼo xichʼ ichʼbel ta mukʼ sderecho li sviniktake».b
Jaʼ slokʼol li politika ta spʼejel balumile. Li ta sjabilal 2011, li Naciones Unidas laj yichʼ alel ti te xa kapal skʼoplal li ta 193 tikʼilike. Jaʼ yuʼun chal ONU ti jaʼ yajkʼopojel jutuk mu skotoluk li lumetik xchiʼuk li mukʼtik lumetik ta Balumile.
Chakʼbat sjuʼel yuʼun yan ajvaliletik. Li ONU ayan ta skoj li yan lumetike xchiʼuk jaʼ noʼox chakʼbat sjuʼel o yip li lumetik taje.
Lek xil sbaik xchiʼuk li relijionetike. Li Sociedad de Naciones xchiʼuk li Naciones Unidase persa onoʼox koltabil yuʼun li relijionetike.c
Chchopol kʼopta Dios. Li Naciones Unidase laj yichʼ pasel sventa «oyuk jun oʼontonal xchiʼuk oyuk lekilal ta spʼejel li balumile»d. Akʼo mi stao xichʼ kʼupil kʼoptael ta skoj taje, pe ti kʼusi melele jaʼ ti chchopol kʼopta Dios li ONU, yuʼun chal ti jaʼ la tspas li kʼusi jaʼ noʼox xuʼ yuʼun spasel li Ajvalilal yuʼun Diose (Salmo 46:9; Daniel 2:44).
Chchʼay batel kʼuk sjalil. Li Naciones Unidase laj yichʼ pasel kʼalal mu toʼox jaluk yechʼel li Baʼyel Mukʼta Paskʼop ta spʼejel Balumile, taje jaʼ la sventa ti oyuk jun oʼontonale, akʼo mi jech, muʼyuk xpaj yuʼun li kʼopetik ta jujun lume. Ta 1939 chʼay skʼoplal, jaʼo kʼalal lik li Xchibal Mukʼta Paskʼop ta spʼejel Balumile. Kʼalal laj li paskʼop taje, ta 1945, jaʼo ayan li ONU. Li kʼusi tskʼan tspase, ti kʼu yelan chchanubtasvane xchiʼuk ti kʼu yelan chabteje xkoʼolaj tajek xchiʼuk li Sociedad de Nacionese.
a Jech kʼuchaʼal chal li Diccionario expositivo de palabras del Antiguo y del Nuevo Testamento exhaustivo yuʼun W. E. Vine, li jpʼel kʼop ta griego ti jelubtasbil kʼuchaʼal «xab» xie, jaʼ chalbe skʼoplal li «xab ti muʼyuk spajebe». Li versión ta Biblia Escrituras de Restauración sbie, tstunes li kʼop «Chʼen ti muʼyuk spajebe». Li ta Vivliae chal ti jaʼ li bu mu stakʼ kʼusi xichʼ pasele.
b Kʼelo li Articulo 1 ta Carta de las Naciones Unidas.
c Jech kʼu chaʼal liʼe, li ta 1918, jtsop krixchanoetik ti jaʼ chkʼopojik ta stojolal li relijionetik ta Estados Unidose laj yal ti Liga de Nacionese jaʼ li «spolitika li Ajvalilal yuʼun Dios liʼ ta balumile». Li ta 1965, kʼotik jbudistaetik, jkatolikoetik, jinduetik judioetik, jmusulmanetik, ortodoxoetik xchiʼuk yantik. Te la stsob sbaik ta San Francisco (Estados Unidos) sventa skoltaik li ONU xchiʼuk ti spasik orasion ta stojolale. Li ta 1979, li papa Juan Pablo II laj yal ti tspat yoʼonton ti jaʼ te «chichʼo tael jun oʼontonal xchiʼuk tukʼilal li ta ONU».
d Kʼelo li Articulo 2 ta Carta de las Naciones Unidas.