Buyuk xitakatkutik batel, ta sjunul koʼonton chitunkutik ta stojolal Jeova

TAJE kʼot ta pasel ta 1949, mas xa ta 60 jabil. Pe maʼuk te lik tal li sloʼilal jkuxlejale. Li jtot ti Hendrik sbie, ch-abtej ta meltsanej xonobil xchiʼuk ta stsʼun nichim ta Donderen, jun bikʼit lum ta snorteal Drenthe ta Países Bajos. Te livokʼ ta 1927, vukvoʼ laj yil yalab xnichʼnabik li jtot jmeʼkutike, voʼon xchanvoʼalun. Nopol yiloj tiʼ be li jnakutik ti te oy ta jun bikʼit jteklume. Jutuk mu skotoluk ti ta osiltik snaʼ x-abtej li jlakʼnatakutike, toj lek chkaʼi ti jech jkuxlejalkutike. Li ta sjabilal 1947 ti kʼalal kichʼoj xaʼox balunlajuneb jabile, laj yalbun ta sba velta melel mantal jun jlakʼna ti Theunis Been sbie. Xvul ta jol ti mu toʼox jkʼan lek jkʼopone, pe och ta stestigo Jeova kʼalal mu toʼox jaluk yechʼel li Xchibal Mukʼta Paskʼop ta spʼejel Balumile, jaʼ yuʼun lekub stalelal. Jaʼ la stijbun koʼonton ti la sjel stalelale, jech oxal la jchikintabe kʼalal lik yalbun ti yaloj ta melel Dios ti chkʼataj ta paraiso li Balumile. Ta ora noʼox kʼot ta koʼonton li mantale, vaʼun te lik kamigoin-o jbakutik tal.a

Lik jchol mantal ta mayo ta 1948, vaʼun laj kichʼ voʼ ta 20 yuʼun junio kʼalal jun toʼox u yechʼele, ta jun mukʼta tsobajel ta Utrecht. Lik tunkun ta prekursor ta 1 yuʼun enero ta 1949. Te litakat batel ta Borculo, ta slokʼebtik batel Kʼakʼal ti te oy jun bikʼit tsobobbaile. Sventa xikʼote skʼan xixanav batel 130 kilometro, jaʼ yuʼun la jnop ti chibat ta jvisikletae. La jnop ti te noʼox vakibuk ora chijalije, pe jaʼ to chkile lijalij lajcheb ora ta skoj ti toj tsots voʼ xchiʼuk ikʼe. ¡Pe taj une li slajeb 90 kilometroe ta tren lixanav! Likʼot ta vokol un, toj ikʼ xa osil likʼot ta snaik li ermanoetik ti bu chivay ti kʼu sjalil litun ta prekursor tee.

Muʼyuk kʼusi mas oy yuʼun li krixchanoetik ta skoj ti jaʼ toʼox yechʼel li paskʼope. Jaʼ yuʼun, kʼajomal jlik kuni traje ti toj mukʼ kuʼune xchiʼuk kʼajomal jlik jvex ti toj komkom yoke. Kʼuchaʼal laj xa onoʼox kalboxuke toj tsots laj kaʼi li ta sba u ti litun ta Borculoe, pe laj yakʼbun bendision li Jeovae, yuʼun laj yakʼbun ep buchʼutik ta jchanubtas ta Vivlia. Kʼalal echʼ baluneb ue litakat batel ta Ámsterdam.

TA BIKʼIT LUM LIKEMUN, PE LIBAT TA MUKʼTA LUM

Jaʼ te lichʼi ti bu ch-abtejik ta osiltike, pe jaʼ to chkile litakat batel ta Ámsterdam, ti jaʼ li lum ti mas mukʼ ta Países Bajos. Toj lek xaʼiik mantal te: mas toj ep laj kakʼ vunetik te li ta sba ue, jaʼ mu sta ti kʼuyepal laj kakʼ ti baluneb u ti bu toʼox litun ta slikebale. Kʼalal mu toʼox jaluk jkʼotele chkakʼ xaʼox vaxakib chanubtasel ta Vivlia. Kʼalal laj kichʼ biiltasel ta jtunel ta tsobobbaile (jbabe yuʼun moletik sbi li avie), laj yalbeikun ti akʼo xkakʼ li Mantal sventa Skotol Krixchanoetike. Kʼalal ta jnop ta sventa taje chakʼbun tajek xiʼel, jaʼ yuʼun xkuxet tajek koʼonton kʼalal laj yalbeikun ti chibat ta yan tsobobbail kʼalal jaʼo xa chketʼes li mantale. ¡Muʼyuk toʼox bu jnopoj ti chkakʼ mas ta voʼmil mantaletike!

Li ta mayo ta 1950 la stakikun batel ta Haarlem. Kʼalal echʼ xaʼox kʼuk sjalile, laj yalbeikun ti chitun ta jkʼelvanej ta sirkuitoe, solel muʼyuk lek livay oxib akʼobal. Laj kalbe li ermano Robert Winkler ti chtun ta Betele, ti mu spas kuʼun chkaʼi li abtelal taje. Xi la stakʼbune: «Te chachan, jaʼ noʼox nojeso li asolisitude». Ta mas tsʼakale laj kichʼ chanubtasel jun u, vaʼun lik tunkun ta jtunel (ta jkʼelvanej) ta sirkuito. Kʼalal jaʼo ta jvulaʼan jun tsobobbaile, te laj kojtikin Janny Taatgen, jun tsebal prekursora ti xmuyubaj noʼoxe, ti skʼanoj Jeovae xchiʼuk ti jpʼel ta yoʼonton tspas ti bu kʼalal xuʼ yuʼune. Linupunkutik ta 1955. Pe yoʼ to muʼyuk chkal batel jloʼile, chal kʼuxi och ta prekursora li Janny.

JMOJ CHITUNKUTIK TA STOJOLAL JEOVA

Janny: Och ta stestigo Jeova ta 1945 li jmeʼe, kʼalal buluchib toʼox jabilale. Ta slikebal onoʼox laj yakʼ venta ti skʼan xakʼbe xchan beiltaseletik ta Vivlia li oxvoʼ yalabe. Pe jaʼ to chakʼ jchankutik kʼalal chʼabal te li jtotkutike, yuʼun tskontrain mantal li stuke.

Li baʼyel tsobajel li-aye jaʼ ta jun mukʼta tsobajel ti laj yichʼ pasel ta jun lum ti La Haya sbie, ta 1950. Ta yan xemanae libat ta sba velta ta jun tsobajel ta Salon sventa Tsobobbail ta Assen (Drenthe). Ilin tajek li jtote xchiʼuk la snutsun lokʼel ta jnakutik. Xi laj yalbun li jmeʼe: «Xanaʼ xa onoʼox bu chbat naklan». Laj kakʼ venta ti jaʼ chalbe skʼoplal li ermanoetike, jaʼ yuʼun bat jchiʼin ta naklej jchop utsʼ alalil ti jaʼik stestigotak Jeova ti te nopol nakalike. Pe jech-o chilbajinun li jtote, jech oxal libat ta yan tsobobbail ta Deventer (Overijssel), ti 95 kilometro snamale. Pe ta skoj ti bikʼitun toe la sta smul ta stojolal j-abteletik kʼalal laj yaʼiik ti la snutsun lokʼel ta jnakutik li jtote, jaʼ yuʼun laj yalbun ti akʼo xisute. Manchuk mi muʼyuk onoʼox la xchʼam mantal li jtote, ta kʼunkʼun laj yakʼ ti xibat ta tsobajele xchiʼuk li ta cholmantale.

Kʼalal mu toʼox jaluk jsutel tale tsots ipaj li jmeʼe, jaʼ yuʼun voʼon la jbain skotol li kʼusitik skʼan pasel ta jnakutike. Akʼo mi jech, laj kakʼbe yipal sventa xichʼi ta mantal, vaʼun laj kichʼ voʼ ta 1951 kʼalal vuklajuneb xaʼox jabilale. Kʼalal echʼ yuʼun li jmeʼ ta 1952, lik tunkun chib u ta prekursora auksiliar ti prekursor sventa vakasion toʼox sbie, la jchiʼin oxvoʼ prekursoraetik. Te nakalunkutik ta jpʼej na ti xkajet ta ba voʼe xchiʼuk te ta jcholkutik mantal ta chib lum ta Drenthe. Li-och ta prekursora regular ta 1953. Kʼalal jun xaʼox jabil te oyune, te kʼot svulaʼan jtsobobbailkutik jun kerem ti jaʼ jkʼelvanej ta sirkuitoe. Markus sbi. Linupunkutik ta mayo ta 1955, yuʼun la jnopkutik ti mas to lek xuʼ xitunkutik ta stojolal Jeovae (Ecl. 4:9-12).

Markus: Kʼalal linupunkutik xaʼoxe litakatkutik batel ta prekursor ta Veendam (Groninga). Te linakikutik ta jkʼol uni kuarto ti oxib metro snatile xchiʼuk ti chib metro sjamleje. Manchuk mi jech, alakʼ sba xvinaj xchiʼuk jun noʼox koʼontonkutik ta skoj ti lek tsmeltsan li kajnile. Skotol akʼobal ta jkʼej li jmexakutik xchiʼuk li kuni xilakutik sventa jyaleskutik tal li jtemkutik ti pakʼal ta pakʼbalnae.

Kʼalal lokʼ vakib ue li-albatkutik ti akʼo xbat tunkunkutik ta jkʼelvanej ta sirkuito ta Bélgica, ti kʼajomal toʼox oy chanmil jcholmantaletik tee. ¡Pasem xa ta 24,000 li avie! Li ta Flandes ti te xkom ta snorteal Belgicae, jaʼ jech chkʼopojik ek kʼuchaʼal li krixchanoetik ta Países Bajos. Pe jaʼ jelel li yechʼomal ye chkʼopojik ta Belgicae, jaʼ yuʼun vokol laj kaʼikutik ta slikebal.

Janny: Ta melel, oy onoʼox bu laj kil jvokolkutik kʼalal litunkutik ta jkʼelvanej ta sirkuitoe. Ta visikleta chibatkutik kʼalal chbat jvulaʼankutik tsobobbailetike xchiʼuk te chivaykutik ta sna ermanoetik. Ta skoj ti chʼabal jkuarto jtukutike, te chikomkutik ta sna ermanoetik, jaʼ yuʼun jaʼ to sob ta martes chilokʼkutik batel sventa chbat jvulaʼankutik yan tsobobbail. Akʼo mi jech, jaʼ sbendision Jeova laj kilkutik ti jech la jpasbekutik yabtele.

Markus: Muʼyuk toʼox buchʼu xkojtikinkutik ta tsobobbail li ta slikebale, pe laj yakʼ ta ilel slekil yoʼontonik ta jtojolalkutik xchiʼuk lek la xchʼamunkutik (Heb. 13:2). Ep ta velta la jvulaʼankutik li tsobobbailetik ti chkʼopojik ta holandés kʼop ta Bélgica li vaʼ kʼakʼale, jaʼ jun muyubajel laj kaʼikutik. Yuʼun laj kojtikinkutik lek jutuk mu skotoluk li ermanoetik ti chkʼopojik ta holandés kʼope xchiʼuk lik jkʼankutik tajek. Kilojkutik kʼuxi staoj tal svaʼlej kerem tsebetik, ti chʼiemik tal ta mantale, ti laj yakʼ xkuxlejalik ta stojolal Jeovae xchiʼuk ti jaʼ baʼyel yakʼoj ta xkuxlejalik li Ajvalilal yuʼun Diose. Ximuyubajkutik tajek ti ep tukʼ chtunik ta stojolal Jeova ta tsʼakal orae (3 Juan 4). Kʼalal ta jtsatsubtas jbakutik ta mantale jaʼ la skoltaunkutik sventa xitun ta sjunul koʼontonkutik ti bu chitakatkutik batele (Rom. 1:12).

TOJ VOKOL, PE JAʼ JUN BENDISION

Markus: Kʼalal linupunkutike oy onoʼox ta koʼonton ti chibatkutik ta Chanob vun ta Galaade. Ta jchankutik junuk ora inglés skotol kʼakʼal, pe ta skoj ti mu kʼunuk ta chanel ta livroetike, chibatkutik ta vakasion ta Inglaterra xchiʼuk ta jcholkutik mantal sventa jchankutik mas. Jaʼ to laj kichʼkutik akʼbel ta 1963 jlik sovre un, te tikʼil tal chaʼlik karta, jlik kuʼun xchiʼuk jlik yuʼun li kajnile; jaʼ la stakbunkutik tal li smeʼ nail abtelal kuʼuntik ti te oy ta Brooklyne. Li kuʼune jaʼ sventa chitakat ta ikʼel lajuneb u ta chanun ta Galaad ti stuk noʼox jeche. Taje jaʼ sventa xtojobik mas li ermanoetike xchiʼuk ti xichʼik chanubtasel ta spasel li abtelaletik ta s-organisasion Jeovae. Jaʼ yuʼun oy 82 viniketik li ta 100 laj kichʼkutik takel ta ikʼele.

Janny: Li karta laj kichʼ voʼon li vaʼ kʼakʼale, te chal ti skʼan xkalbe Jeova li kʼusi chikʼanbate xchiʼuk mi lek la chkaʼi ti chikom ta cholmantal ta Bélgica kʼalal chbat ta chanun li Markus ta Galaade. Jamal chkal ti chopol laj kaʼie. Muʼyuk chakʼbun sbendision Jeova laj kaʼi, akʼo mi kakʼojbe tajek yipal ta spasbel li yabtele. Akʼo mi jech, la jvules ta jol ti jaʼ sventa xichʼik koltael li jchanunetik ta Galaad yoʼ xbatik ta xcholel li lekil aʼyej ta sventa li Ajvalilal yuʼun Dios ta spʼejel Balumile. Jaʼ yuʼun, la jchʼam ti xikom ta prekursora espesial ta Gante te ta Belgicae, jaʼ jchiʼiltak li Anna xchiʼuk Maria Colpaert ti jaʼik prekursora espesial ti lek xa chanemike.

Markus: Ta skoj ti skʼan jchan lek inglese, la stakikun ta ikʼel voʼob u ta Brooklyn kʼalal skʼan toʼox xlik li chanune. Li-abtej ta Departamento sventa cholmantal xchiʼuk ta Departamento sventa stakel vunetik. Ti kʼu sjalil li-abtej ta xchapanel vunetik ti chichʼ takel batel ta Asia, Europa xchiʼuk ta Sudamericae te laj kakʼ venta ti oy ta spʼejel Balumil li kermanotaktike. Li buchʼu xvul lek ta jole jaʼ li ermano Alexander H. Macmillan, ti tun ta peregrino (jkʼelvanej ta sirkuito) ta skʼakʼalil li ermano Russell. Oy xa sjabilal xchiʼuk mu xaʼi lek kʼoponel, akʼo mi jech, chkʼot ta skotol tsobajeletike. Toj labal sba laj kil xchiʼuk laj yakʼ jchan ti tsotsuk skʼoplal xkil ti jtsob jba xchiʼuk li kermanotaktike (Heb. 10:24, 25).

Janny: Ta onoʼox jtakbe jbakutik karta jayibuk velta ta xemana xchiʼuk li Markuse. ¡Ta jnaʼ jbakutik tajek! Akʼo mi jech, li jmalale yakal tskʼupin li xchanun ta Galaade, li voʼone yakal ta jkʼupin li cholmantale. Yuʼun kʼalal sut tal ta Estados Unidos li jmalale, yakal chkakʼ vuklajuneb chanubtasel ta Vivlia. Toj tsots laj kaʼi ti la jchʼak jbakutik voʼlajuneb ue, pe laj kakʼ venta ti laj yakʼbunkutik sbendision Jeova manchuk mi oy bu laj kil jvokolkutik. Li avion ti bu tal li Markuse muʼyuk xvul ta yorail, jaʼ yuʼun kʼalal vul ta vokole xi-okʼoletkutik xa la jmey jbakutik. Muʼyuk xa bu la jchʼak-o jbakutik un.

TA JTOJKUTIK TA VOKOL LI JELTOS YABTEL JEOVAE

Markus: Kʼalal lisut tal ta chanun ta disiembre ta 1964, laj yalbunkutik ti chbat tunkunkutik ta Betele. Mu toʼox jnaʼkutik ti kʼu sjalil te chitunkutike, pe muʼyuk jal. Kʼalal jaʼ toʼox echʼ oxib ue, laj kichʼkutik takel batel ta jkʼelvanej ta distrito ta Flandes. Li Aalzen xchiʼuk Els Wiegersma ti laj yichʼik takel batel ta Bélgica ta misioneroetike, laj yichʼ biiltasel ta jkʼelvanej ta distrito li ermanoe; yan li voʼonkutike lichaʼsutkutik ta Betel, te li-abtej ta Departamento sventa cholmantal. Li ta 1968 kʼalal ta 1980 litunkutik bakʼintik ta Betel xchiʼuk ta jkʼelvanej ta sirkuito. Ta slajeb xa une, li ta 1980 kʼalal ta 2005 li-och yan velta ta jkʼelvanej ta distrito.

Akʼo mi ep ta velta jel ti kʼuyelan chitunkutik ta stojolal Jeovae, muʼyuk onoʼox la jchʼay ta jolkutik ti kakʼoj jbakutik ta stojolal sventa ta jpasbekutik yabtel ta sjunul koʼontonkutik. Toj echʼ noʼox la jkʼupinkutik li jeltos yabtel Jeovae, yuʼun jnaʼojkutik ti jaʼ sventa xichʼ pukbel skʼoplal li Ajvalilal yuʼune.

Janny: Ximuyubaj ta jvules ta jol kʼalal ay jchiʼin ta Brooklyn li Markus ta 1977 xchiʼuk ta Patterson ta 1997 kʼalal ay ta Chanobvun sventa li Buchʼutik Sbainojik Betele. ¡Toj echʼ noʼox la jkʼupin!

SNAʼOJ KʼUSI CHTUN KUʼUNKUTIK LI JEOVAE

Markus: Li ta 1982 laj yichʼ pasbel operasion li kajnile, pe lek tsatsub tal. Oxib jabil ta mas tsʼakale, li tsobobbail ta Lovainae ta slekil yoʼonton laj yalbunkutik ti xuʼ te xinakikutik ta jpʼej na ti te oy ta xchibal piso li ta Salon sventa Tsobobbaile. Jaʼ to sba velta oy jna jtukutik ti jelav xaʼox 30 jabile. Ta jujun martes xiyal ximuy ta eskalera ti yichʼoj 54 ta koj sventa ta jyales li kikatskutik kʼalal chbat jvulaʼankutik junuk tsobobbaile. Ta jtojkutik tajek ta vokol ti kʼalal la spasik persa ta spasel jpʼej na ta 2002 ti muʼyuk xa chimuykutik ta eskalerae. Kʼalal lilokʼ ta 78 jabile, laj kichʼkutik biiltasel ta prekursor espesial sventa xitakatkutik batel ta Lokeren. Ximuyubajkutik tajek ti jech chitunkutik ta stojolal Jeovae xchiʼuk ti xuʼ to xilokʼkutik ta cholmantal jujun kʼakʼale.

Janny: Ta jchaʼvoʼalkutike oy xa mas ta 120 jabil tunemunkutik tal ta tsʼakal ora. Kiloj ta jkuxlejalkutik ti muʼyuk ch-iktavan Jeova kʼuchaʼal yaloj onoʼoxe xchiʼuk ti muʼyuk kʼusi tspas palta kuʼuntik mi tukʼ chijtun ta stojolale (Heb. 13:5; Deut. 2:7).

Markus: Ta jkerem jtsebalkutik onoʼox laj kakʼ jbakutik ta stojolal li Jeovae xchiʼuk muʼyuk ta koʼontonkutik skʼanel jkʼulejalkutik. Ta sjunul koʼonton la jchʼamkutik li jeltos abtelal li-akʼbatkutike, yuʼun jpatoj lek koʼontonkutik ti mu ventauk bu chijtune xchiʼuk ti kʼusi abtelal ta jpastike, yuʼun li kʼusi mas tsots skʼoplale jaʼ ti buchʼu ta jpasbetik yabtele.