25-تەتقىق ماقالىسى
بېشىڭىزغا كۈن چۈشكەندە يەھۋاغا تايىنىڭ
«مەن پەرىشان».—1-سام. 1:15.
51-ناخشا يېپىش چىڭ يەھۋاغا!
بۇ ماقالىدەa
1. ئەيسانىڭ ئاگاھلاندۇرۇشىغا نېمە ئۈچۈن قۇلاق سېلىشىمىز كېرەك؟
ئەيسا ئاخىرقى كۈنلەر توغرۇلۇق مۇنداق پەيغەمبەرلىك سۆزلەرنى ئېيتقان: «ئۆزۈڭلارغا ئاگاھ بولۇڭلار. ئۆزۈڭلارنى … تۇرمۇشنىڭ غەم-ئەندىشىلىرى بىلەن ئېغىرلاشتۇرماڭلار» (لۇقا 21:34). بىز بۇ ئاگاھلاندۇرۇشقا قۇلاق سېلىشىمىز ئىنتايىن مۇھىم. نېمە ئۈچۈن؟ چۈنكى، باشقىلارنىڭ بېشىغا چۈشكەن قىيىنچىلىقلارغا بىزمۇ دۇچ كېلىۋاتىمىز.
2. ئېتىقادداشلىرىمىز قانداق قىيىنچىلىقلارغا دۇچ كېلىۋاتىدۇ؟
2 بەزى ۋاقىتتا قىيىنچىلىقلار كەينى-كەينىدىن كېلىشى مۇمكىن. ئىككى مىسالنى كۆرەيلى. كۆپ قوزغىلىدىغان قېتىشىپ قېلىش كېسىلى (بەدەن ئەزالىرى قېتىشىش) بىلەن ئاغرىۋاتقان جونb ئىسىملىك بۇرادەرنى 19 يىل ئۆي تۇتقان رەپىقىسى تاشلاپ كەتكەندە، بۇ ئۇنىڭ ئۈچۈن بەك ئېغىر سىناق بولغانىدى. كېيىن، ئۇنىڭ ئىككى قىزى يەھۋانى تاشلاپ كەتكەن. بوب ۋە لىندا ئىسىملىك ئەر-ئايال جونغا ئوخشىمايدىغان قىيىنچىلىقلارغا دۇچ كەلگەن. ئۇلار ئىشتىن، ئاندىن ئۆيىدىن ئايرىلىپ قالغان. بۇنىڭدىن باشقا، لىندا يۈرەك كېسىلىگە گىرىپتار بولۇپ، ھەتتا ئۆلۈپ كېتىشى مۇمكىن ئىدى. ئۇنىڭ يەنە ئىممۇنىتېت سىستېمىسىنى ئاجىزلاشتۇرىدىغان باشقا بىر كېسىلى بولغان.
3. فىلىپىلىكلەر 4:6، 7-ئايەتتىن يەھۋا خۇدا توغرۇلۇق نېمىنى بىلىمىز؟
3 بىزنىڭ كۆيۈمچان ياراتقۇچىمىز ۋە مېھرىبان ئاتىمىز يەھۋا قىيىنچىلىقلار بىزگە قانداق تەسىر قىلىدىغانلىقىنى ياخشى بىلىدۇ. ئۇ بىزگە ئۇلار بىلەن كۈرىشىشكە ياردەم بەرگۈسى كېلىدۇ (فىلىپىلىكلەر 4:6، 7-نى ئوقۇڭ). مۇقەددەس كىتابتا بېشىدىن كۆپ قىيىنچىلىقلارنى ئۆتكۈزگەن خۇدانىڭ خىزمەتچىلىرىنىڭ مىساللىرى كەلتۈرۈلگەن. ئۇنىڭدا يەھۋا ئۇلارغا قانداق كۈچ-قۇۋۋەت بەرگەنلىكىمۇ يېزىلغان. بىرنەچچە مىسالنى كۆرۈپ چىقايلى.
ئىلياس پەيغەمبەر — بىزگە ئوخشاش ئادەم
4. ئىلياس قانداق سىناقلارغا دۇچ كەلگەن ۋە ئۇنىڭغا نېمە ياردەم بەرگەن؟
4 ئىلياس پەيغەمبەر يەھۋا خۇداغا رەزىل زامانلاردا خىزمەت قىلغان ۋە ئېغىر سىناقلارغا دۇچ كەلگەن. زالىم پادىشاھ ئاخاب بائالغا سەجدە قىلغان ئىزابېل، دېگەن ئايالغا ئۆيلەنگەن. ئۇلار خەلقنى بائالغا سەجدە قىلىشقا ئازدۇرۇپ، يەھۋانىڭ نۇرغۇن پەيغەمبەرلىرىنى ئۆلتۈرۈۋەتكەن. ئىلياس بولسا، ئۆلۈمدىن قېچىپ قۇتۇلغان. شۇنداقلا، يەھۋاغا تايىنىپ، ئاچارچىلىق ۋاقتىدا ئامان قالغان (1-پادىشاھ. 17:2—4، 14—16). بۇنىڭدىن تاشقىرى، بائالغا سەجدە قىلغۇچىلارغا ۋە بائالنىڭ پەيغەمبەرلىرىگە قارشى تۇرغاندا ئىلياس يەھۋاغا تايانغان. ئۇ ئىسرائىللارنى يەھۋاغا ئىبادەت قىلىشقا ئۈندىگەن (1-پادىشاھ. 18:21—24، 36—38). شۇ قىيىن ۋاقىتلاردا، ئىلياس پەيغەمبەر يەھۋانىڭ ئۇنىڭغا ياردەم بەرگەنلىكىنى ۋە قوغدىغانلىقىنى كۆپ قېتىم كۆرگەن.
يەھۋا ئىلياس پەيغەمبەرگە كۈچكە ئىگە بولۇشقا ياردەم بېرىش ئۈچۈن پەرىشتىسىنى ئەۋەتكەن (5، 6-ئابزاسلارغا قاراڭ)c
5، 6. 1-پادىشاھلار 19:1—4كە ئاساسەن، ئىلياس ئۆزىنى قانداق ھېس قىلغان ۋە يەھۋا ئۇنى ياخشى كۆرگەنلىكىنى قانداق كۆرسەتكەن؟
5 1-پادىشاھلار 19:1—4-نى ئوقۇڭ. ئىزابېل ئايال پادىشاھ ئىلياسنى ئۆلتۈرگۈسى كەلگەندە، ئۇ قورقۇپ كېتىپ بەرشېباغا قېچىپ كەتكەن. جېنى ئازابلانغانلىقى شۇكى، ھەتتا ئۆزىگە ئۆلۈم تىلىگەن. پەيغەمبەر نېمە ئۈچۈن ئۆزىنى شۇنداق ھېس قىلغان؟ چۈنكى، ئۇ «ھېس-تۇيغۇلىرى بار» نامۇكەممەل ئادەم ئىدى (ياقۇپ 5:17). بەلكىم، ئىلياس ھېرىپ ھالىدىن كېتىپ، چۈشكۈنلۈككە چۈشكەن. ئۇ بەلكىم پاك ئىبادەتنى قوللاش ئۈچۈن قىلغان ئەمگىكىم زايە كەتتى، خەلق توغرا يولغا قايتمىدى ۋە يەھۋانىڭ خىزمەتچىلىرىدىن يالغۇز مەنلا قالدىم دەپمۇ ئويلىغان بولۇشى مۇمكىن (1-پادىشاھ. 18:3، 4، 13؛ 19:10، 14). سادىق پەيغەمبەرنىڭ شۇنداق ھېس-تۇيغۇدا بولغىنى بىزنى ھاڭ-تاڭ قالدۇرۇشى مۇمكىن. لېكىن، يەھۋا خۇدا ئۇنىڭ سېزىملىرىنى ياخشى چۈشەنگەن.
6 يەھۋا ئىلياسنى ئىچ باغرىنى تۆككەنلىكى ئۈچۈن ئەيىبلەشنىڭ ئورنىغا، ئۇنىڭغا كۈچ-مەدەت بەرگەن (1-پادىشاھ. 19:5—7). كېيىن، يەھۋا ئىلياسقا ئۆزىنىڭ قۇدرىتىنى كۆرسىتىپ، ئوي-پىكىرىنى مېھرىبانلىق بىلەن تۈزەتكەن. شۇنداقلا، خۇدا ئىسرائىلدا بائالغا سەجدە قىلمىغان يەنە 7000 كىشى بار ئىكەنلىكىنى ئېيتقان (1-پادىشاھ. 19:11–18) . يەھۋا ئىلياسنى ياخشى كۆرگەنلىكىنى ئەمەلىيەتتە كۆرسەتكەن.
يەھۋا بىزگە قانداق ياردەم بېرىدۇ؟
7. يەھۋانىڭ ئىلياسقا ياردەم بەرگەنلىكى بىزنى نېمىگە ئىشەندۈرىدۇ؟
7 ئېھتىمال، سىزنىڭ بېشىڭىزغىمۇ ئېغىر سىناقلار كەلگەندۇ. يەھۋا ئىلياسنىڭ ھېس-تۇيغۇلىرىنى چۈشەنگەنلىكى بىزگە تەسەللىي بېرىدۇ. بۇ بىزنى نېمىگە ئىشەندۈرىدۇ؟ قىيىنچىلىققا دۇچ كەلگىنىمىزدە، يەھۋا بىزنىڭمۇ قانداق ھېس-تۇيغۇدا ئىكەنلىكىمىزنى چۈشىنىدۇ. ئۇ بىزنىڭ قولىمىزدىن نېمە كېلىدىغانلىقىنى ۋە نېمە كەلمەيدىغانلىقىنى، ھەتتا ئويلىرىمىز بىلەن ھېس-تۇيغۇلىرىمىزنىمۇ ياخشى بىلىدۇ (زەبۇر 103:14؛ 139:3، 4). ئىلياسقا ئوخشاش يەھۋاغا تايانساق، ئۇ بىزگىمۇ بېسىمغا قارشى تۇرۇشقا ياردەم بېرىدۇ.—زەبۇر 55:22.
8. يەھۋا خۇدا بېسىمغا قارشى تۇرۇشىڭىزغا قانداق ياردەم بېرىدۇ؟
8 بېسىم تۈپەيلىدىن سىز چۈشكۈنلۈككە چۈشۈپ، ھال-ئەھۋالىم ھېچقاچان ئۆزگەرمەيدۇ دەپ، ئۈمىدىڭىزنى ئۈزۈشىڭىز مۇمكىن. شۇ چاغدا يەھۋاغا تايىنىڭ. ئۇ سىزگە قانداق ياردەم بېرىدۇ؟ ئۇنىڭغا ئىچ باغرىڭىزنى تۆكۈڭ. ئۇ زار يىغلاپ ئېيتقان دۇئايىڭىزغا چوقۇم جاۋاب بېرىدۇ (زەبۇر 5:3؛ 1-پېتر. 5:7). شۇڭا، ئەھۋالىڭىز توغرۇلۇق دائىم يەھۋاغا ئېيتىپ بېرىڭ. ئەلۋەتتە، ئۇ سىزگە ئىلياسقا سۆزلىگەندەك ئۇدۇل سۆزلىمەيدۇ، لېكىن يەھۋا سىزگە ئۆز سۆزى ۋە تەشكىلاتى ئارقىلىق سۆزلەيدۇ. قانداقلارچە؟ مۇقەددەس كىتابتىن ئوقۇغان ئايەتلەر سىزگە ئىلھام ۋە ئۈمىد بېرىشى مۇمكىن. قېرىنداشلارمۇ سىزنى قوللاپ-قۇۋۋەتلەيدۇ.—رىملىقلار 15:4؛ ئىبرانىي. 10:24، 25.
9. جان دوستىمىز بىزگە قانداق ياردەم بېرەلەيدۇ؟
9 يەھۋا ئىلياس پەيغەمبەرگە ۋەزىپىسىنى ئېلىشاغا تاپشۇرۇشنى بۇيرىغان. شۇنداق قىلىپ، يەھۋا ئىلياسقا قىيىن ۋاقىتلاردا ياردەم بېرىدىغان دوستنى بەرگەن. شۇنىڭغا ئوخشاش بىز جان دوستىمىزغا دەردىمىزنى تۆككەندە، يۈرىكىمىز يېنىكلىشىپ قالىدۇ (2-پادىشاھ. 2:2؛ پەند. نە 17:17). دەردىڭىزنى ئېيتىدىغان دوستىڭىز بولمىسا، يەھۋاغا دۇئا قىلىپ، سىزگە تەسەللىي بېرىدىغان روھىي جەھەتتىن يېتىلگەن ئېتىقادداشنى تېپىشىڭىزغا ياردەم بېرىشنى سوراڭ.
10. ئىلياسنىڭ مىسالى بىزگە قانداق ئۈمىد بېرىدۇ ۋە يەشايا 40:28، 29-ئايەتتىكى ۋەدە بىزگە قانداق ياردەم بېرىدۇ؟
10 يەھۋا ئىلياس پەيغەمبەرگە قىيىنچىلىق بىلەن كۈرىشىشكە ياردەم بەرگەنلىكتىن، ئۇ نۇرغۇن يىل داۋامىدا خىزمەت قىلالىغان. ئىلياسنىڭ مىسالى بىزگە ئۈمىد بېرىدۇ. بەزى ۋاقىتلاردا ئېغىر سىناقلار بىزنى ماغدۇرسىزلاندۇرۇشى مۇمكىن. ئەمما، يەھۋاغا تايانساق، ئۇ بىزگە خىزمىتىمىزنى داۋاملاشتۇرۇش ئۈچۈن كېرەكلىك كۈچ بېرىدۇ.—يەشايا 40:28، 29-نى ئوقۇڭ.
ھاننا، داۋۇت ۋە زەبۇر يازغۇچىسى يەھۋاغا تايانغان
11—13. خۇدانىڭ قەدىمدىكى ئۈچ خىزمەتچىلىرى قانداق سىناقلارنى باشتىن كەچۈرگەن؟
11 مۇقەددەس كىتابتا تىلغا ئېلىنغان خۇدانىڭ باشقىمۇ خىزمەتچىلىرىنىڭ بېشىغا كۈن چۈشكەن. مەسىلەن، پەنىنناھ ھاننانى تۇغماس دەپ زاڭلىق قىلغان (1-سام. 1:2، 6). ھاننا قاتتىق ئازابلانغاچ، يىغلاپ، ھېچ نېمە يېمىگەن.—1-سام. 1:7، 10.
12 داۋۇت پادىشاھنىڭمۇ بېشىغا كۈلپەت چۈشكەن ۋاقىتلىرى بولغان. ئۇنىڭ قىيىنچىلىقلىرى توغرۇلۇق ئويلاپ بېقىڭ. قىلغان خاتالىقلىرى تۈپەيلىدىن، ئۇ ۋىجدان ئازابى تارتىپ، چۈشكۈنلۈككە چۈشۈپ قالغان (زەبۇر 40:12). داۋۇتنىڭ سۆيۈملۈك ئوغلى ئابشالوم ئۇنىڭغا قارشى چىقىپ، ئاخىرىدا ۋاپات بولغان (2-سام. 15:13، 14؛ 18:33). شۇنىڭ بىلەن، داۋۇتنىڭ ئەڭ يېقىن دوستلىرىنىڭ بىرى ئۇنى سېتىۋەتكەن (2-سام. 16:23—17:2؛ زەبۇر 55:12—14). زەبۇر كۈيلىرىنىڭ كۆپىنچىسىدە، داۋۇت ئۆز ھېس-تۇيغۇلىرى ۋە يەھۋاغا بولغان تەۋرەنمەس ئېتىقادى توغرۇلۇق يازغان.—زەبۇر 38:5—10؛ 94:17—19.
زەبۇر يازغۇچىسىغا قايتىدىن خۇشاللىق بىلەن خىزمەت قىلىشقا نېمە ياردەم بەرگەن؟ (13—15-ئابزاسلارغا قاراڭ)d
13 زەبۇر يازغۇچىسى رەزىل ئادەملەرنىڭ تۇرمۇشىغا قىزىقىپ قاراپ، شۇنىڭغا ھەۋەس قىلىشقا باشلىغانىدى. ئۇ ئاساف، دېگەن لاۋىي قەبىلىسىدىن چىققان كىشىنىڭ ئەۋلادى بولۇشى مۇمكىن ۋە خۇدانىڭ مۇقەددەس جايىدا خىزمەت قىلغان. ئۇ قاتتىق ئازابلىنىپ ۋە ھاياتىدىن نارازى بولۇپ، ئۆزىنى بەختسىز ھېس قىلغان. ھەتتا خۇداغا خىزمەت قىلىشتىن كەلگەن بەرىكەتلەرگە رازى بولمىغان.—زەبۇر 73:2—5، 7، 12—14، 16، 17، 21.
14، 15. يەھۋادىن ياردەم ئىزدەش توغرۇلۇق كەلتۈرۈلگەن ئۈچ مىسالدىن قانداق ساۋاق ئالىمىز؟
14 خۇدانىڭ بۇ ئۈچ خىزمەتچىسى يەھۋادىن ياردەم ئىزدىگەن. ئۇلار خۇداغا چىن يۈرەكتىن دۇئا قىلىپ، دەردىنى خۇداغا ئېيتقان. ئۇلار ئەنسىرەشلىرىنىڭ سەۋەبىنى ئەركىن ئازادە بىلدۈرگەن ۋە ئىبادەت قىلىدىغان جايلارغا بېرىپ، يەھۋاغا خىزمەت قىلىشنى داۋاملاشتۇرغان.—1-سام. 1:9، 10؛ زەبۇر 73:2–5، 7، 12–14، 16، 17، 21.
15 يەھۋا ئۇلارنىڭ ھەربىرىگە مېھرىبانلىق بىلەن جاۋاب بەرگەنىدى. ھاننا كۆڭۈل خاتىرجەملىكىگە ئىگە بولغان (1-سام. 1:18). داۋۇت بولسا: «ئادىل كىشى دۇچ كېلىدىغان قىيىنچىلىقلار كۆپ بولار، بىراق يەھۋا ئۇلارنىڭ ھەممىسىدىن ئۇنى قۇتقۇزار»،— دېگەن (زەبۇر 34:19). زەبۇر يازغۇچىسى يەھۋانىڭ ئۇنى ئوڭ قولىدىن تۇتۇپ، مېھىر-مۇھەببەت بىلەن يېتەكلىگەنلىكىنى ھېس قىلغان. ئۇ: «لېكىن مەنە ئۈچۈن يەھۋاغا يېقىنلىشىش ياخشىدۇر. ئالىي ھۆكۈمران يەھۋادىن پاناھ ئىزدەپ يۈرۈيمەن»،— دەپ مەدھىيىلىگەن (زەبۇر 73:23، 24، 28). بۇ مىساللاردىن قانداق ساۋاق ئالىمىز؟ بىزنىڭ بېشىمىزغا ئېغىر كۈنلەر كېلىشى مۇمكىن. شۇ چاغدا، يەھۋا خۇدا باشقىلارغا قانداق ياردەم بەرگەنلىكى ھەققىدە چوڭقۇر ئويلانساق، ئۇنىڭغا دۇئا قىلساق ۋە ئىتائەت قىلساق، ھەممە قىيىنچىلىقلارنى يېڭەلەيمىز.—زەبۇر 143:1، 4—8.
يەھۋاغا تايانسىڭىز، ئۇ سىزگە ياردەم بېرىدۇ
بېشىدا قېرىندىشىمىز ئۆزىنى باشقىلاردىن قاچۇرغان، لېكىن باشقىلارغا كۆڭۈل بۆلۈشنى باشلىغاندا، ئەھۋالى ياخشىلانغان (16، 17-ئابزاسلارغا قاراڭ)
16، 17. (1) نېمە ئۈچۈن ئۆزىمىزنى باشقىلاردىن ئېلىپ قاچماسلىقىمىز كېرەك؟ (2) كۈچكە قانداق ئىگە بولالايمىز؟
16 كەلتۈرۈلگەن ئۈچ مىسالدىن يەنە بىر مۇھىم ساۋاق ئالىمىز: بىز يەھۋادىن ۋە ئۇنىڭ خەلقىدىن يىراقلاشماسلىقىمىز كېرەك (پەند. نە 18:1). يولدىشى تاشلاپ كېتىپ، قاتتىق ئازاب چەككەن قېرىندىشىمىز نەنسى مۇنداق دەيدۇ: «بىراز ۋاقىت ھېچكىم بىلەن كۆرۈشكۈم ۋە سۆزلەشكۈم كەلمەيتتى. ئۆزۈمنى باشقىلاردىن ئېلىپ قاچقانېسىرى، تېخىمۇ قايغۇغا پاتاتتىم». بىراق، نەنسى قىيىنچىلىققا دۇچ كېلىۋاتقان قېرىنداشلارغا ياردەم بېرىشكە تىرىشقاندا، ئۇنىڭ ئەھۋالى ئۆزگەرگەندى. ئۇ مۇنداق دەيدۇ: «باشقىلار ماڭا دەردىنى ئېيتقاندا، ئۇلارنى زېھىن قويۇپ تىڭشايتتىم. باشقىلارغا كۆپرەك كۆڭۈل بۆلگەندە، ئۆزۈمنىڭ قىيىنچىلىقلىرىغا ئانچە كۆڭۈل بۆلمەيدىغان بولدۇم».
17 جامائەت يىغىلىشلىرى بىزگە كۈچ بېرىدۇ. يىغىلىشقا بارساق، يەھۋانىڭ بىزگە ياردەم ۋە تەسەللىي بېرىشىگە يول ئاچىمىز (زەبۇر 86:17). ئۇ بىزنى مۇقەددەس روھى، سۆزى ۋە خەلقى ئارقىلىق قوللاپ-قۇۋۋەتلەيدۇ. جامائەتتە بىز ئۆزئارا ئىلھام ئالالايمىز (رىملىقلار 1:11، 12). سوفىيا ئىسىملىك قېرىندىشىمىز مۇنداق دەيدۇ: «يەھۋا خۇدا ۋە قېرىنداشلىرىم قىيىنچىلىقلارغا بەرداشلىق بېرىشكە ياردەم بەرگەن. بولۇپمۇ يىغىلىشلار ماڭا كۆپ كۈچ-مەدەت بېرەتتى. شۇنى تونۇپ يەتتىمكى، ۋەز خىزمىتىگە كۆپرەك قاتنىشىپ، جامائەتتە قىزغىن بولسام، غەم-قايغۇ ۋە بېسىملارغا ياخشىراق قارشى تۇرالايمەن».
18. چۈشكۈنلۈك بىلەن كۈرەش قىلىش ئۈچۈن يەھۋا خۇدا قانداق ياردەم بېرەلەيدۇ؟
18 چۈشكۈنلۈككە چۈشكەن چاغدا، يەھۋا خۇدانىڭ بىزنى كېلەچەكتە قىيىنچىلىقلاردىن قۇتۇلدۇرۇش ھەققىدە بەرگەن ۋەدىسىنى، ھەتتا ھازىرنىڭ ئۆزىدە ئۇلارغا قارىشى تۇرۇشقا ياردەم بېرىدىغانلىقىنى ئەستىن چىقارمايلى. يەھۋا چۈشكۈنلۈك ۋە ئۈمىدسىزلىك بىلەن كۈرەش قىلىشىمىزغا «ئارزۇ-ئىستەكنى كۈچەيتىپ، كۈچ-قۇدرەت بېرىدۇ».—فىلىپى. 2:13.
19. رىملىقلار 8:37—39-ئايەتلەردىكى سۆزلەر بىزنى نېمىگە ئىشەندۈرىدۇ؟
19 رىملىقلار 8:37—39-نى ئوقۇڭ. ئەلچى پاۋلۇس خۇدايىمىزنىڭ مېھىر-مۇھەببىتىدىن بىزنى ھېچنېمە ئايرىۋېتەلمەيدىغانلىقىنى ئېيتقان. قىيىنچىلىقلار بىلەن كۈرەش قىلىۋاتقان قېرىنداشلارغا بىز قانداق ياردەم بېرەلەيمىز؟ كېلەركى ماقالىدە، يەھۋادىن ئۈلگە ئېلىپ، ئېتىقادداشلارنى قوللاپ-قۇۋۋەتلەپ، قانداق ھېسداشلىق كۆرسىتەلەيدىغانلىقىمىزنى كۆرۈپ چىقىمىز.
38-ناخشا يۈكۈڭنى يەھۋاغا تاشلا!
a بېسىم بەك ئېغىر بولسا ياكى ئۇزۇن ۋاقىتقا سوزۇلسا، تەن سالامەتلىكىمىز ۋە ھېس-تۇيغۇلىرىمىزغا زىيان كەلتۈرىدۇ. يەھۋا خۇدا بىزگە قانداق ياردەم بېرەلەيدۇ؟ ئىلياس پەيغەمبەرنىڭ روھى چۈشكەندە، يەھۋا ئۇنىڭغا قانداق ياردەم بەرگەنلىكىنى كۆرۈپ چىقىمىز. شۇنداقلا مۇقەددەس كىتابتىكى باشقا مىساللاردىن قىيىن ۋاقىتلاردا يەھۋادىن ياردەم ئىزدەشنى ئۆگىنىمىز.
b بۇ ماقالىدىكى بەزى ئىسىملار ئۆزگەرتىلگەن.
c سۈرەتتە: يەھۋانىڭ پەرىشتىسى ئىلياسنى ئاستا ئويغىتىپ، ئۇنىڭغا نان بىلەن سۇ بېرىۋاتىدۇ.
d سۈرەتتە: ئاسافنىڭ ئەۋلادىدىن چىققان زەبۇر يازغۇچىسى كۈي يېزىپ، ئىككى لاۋىي بىلەن ناخشا ئېيتىۋاتىدۇ.