سىزدە ئىشەنچلىك دەلىل-ئىسپاتلار بارمۇ؟
«سۆزنى ئاڭلىماي تۇرۇپ جاۋاب بەرگەن، جاۋاب بېرىشكە ئالدىرىغان، ئەخمەقلىقىنى كۆرسىتىپ، ئۆزىنى خىجالەتتە قالدۇرار» (پەندى-نەسىھەت 18:13).
1، 2. ئا) قانداق مۇھىم قابىلىيەتنى يېتىلدۈرۈشىمىز كېرەك ۋە نېمە ئۈچۈن؟ ئە) بۇ ماقالىدە نېمىنى كۆرۈپ چىقىمىز؟
ھەممىمىز مەلۇماتنىڭ ساختا ياكى ھەقىقىي ئىكەنلىكىنى پەرقلەندۈرۈش ۋە توغرا خۇلاسە چىقىرىش قابىلىيىتىنى يېتىلدۈرۈشىمىز كېرەك (پەندى-نەسىھەت 3:21—23؛ 8:4، 5). ئەگەر شۇنداق قىلمىساق، شەيتان ۋە ئۇنىڭ دۇنياسى ئوي-پىكرىمىزنى ئاسانلا بۇرمىلىۋېتىدۇ (ئەفەسلىكلەرگە 5:6؛ كولوسىلىقلارغا 2:8). شۇڭا، بىز توغرا خۇلاسە چىقىرىش ئۈچۈن چوقۇم دەلىل-ئىسپاتلارغا ئىگە بولۇشىمىز كېرەك. پەندى-نەسىھەت 18:13تە: «سۆزنى ئاڭلىماي تۇرۇپ جاۋاب بەرگەن، جاۋاب بېرىشكە ئالدىرىغان، ئەخمەقلىقىنى كۆرسىتىپ، ئۆزىنى خىجالەتتە قالدۇرار»،— دەپ يېزىلغان.
2 بۇ ماقالىدە دەلىل-ئىسپاتقا ئىگە بولۇشقا ۋە توغرا خۇلاسىگە كېلىشكە نېمىنىڭ توسالغۇ بولۇشى مۇمكىنلىكىنى كۆرۈپ چىقىمىز. بىز يەنە مەلۇماتلارنى قانداق پەرقلەندۈرۈشنى ئۆگىتىدىغان مۇقەددەس كىتابتىكى پرىنسىپلار ۋە مىساللارنى مۇھاكىمە قىلىمىز.
«ھەممە گەپكە» ئىشەنمەڭ
3. پەندى-نەسىھەت 14:15تىكى پرىنسىپنى نېمە ئۈچۈن ئەمەلىيەتتە قوللىنىشىمىز كېرەك؟ (ماقالىنىڭ بېشىدىكى رەسىمگە قاراڭ.)
3 بۈگۈنكى كۈندە مەلۇماتلار ھەر تۈرلۈك مەنبەلەردىن كېلىدۇ. مەسىلەن، مەلۇماتنى توردىن، تېلېۋىزوردىن ۋە باشقا ئاممىۋىي ئاخبارات ۋاسىتىلىرىدىن ئېلىشقا بولىدۇ. بۇنىڭدىن باشقا، بىزگە يەنە كۆپلىگەن ئېلىكترونلۇق خەتلەر، ئۇچۇرلار كېلىشى ياكى دوستلىرىمىزدىن ھەر تۈرلۈك ھېكايە ۋە يېڭىلىقلارنى ئاڭلىشىمىز مۇمكىن. بەزىدە شۇ مەلۇماتلارنىڭ كۆپلىكىدىن، ئۇنىڭغا چۆكۈپ كېتىدىغاندەك ھېس قىلىمىز. شۇڭا، بىز پەخەس بولۇشىمىز كېرەك. ئەلۋەتتە، دوستلىرىمىزنىڭ نىيىتى ياخشى بولۇشى مۇمكىن، بىراق يەنە يالغان سۆزلەرنى ئەتەي تارقىتىدىغان ياكى ھەقىقەتنى بۇرمىلايدىغان باشقا كىشىلەر بار. ئۇنداقتا، مۇقەددەس كىتابتىكى قايسى پرىنسىپ ئاڭلىغانلىرىمىزنى پەرقلەندۈرۈشكە ياردەم بېرىدۇ؟ پەندى-نەسىھەت 14:15تە: «ساددىلار ھەممە گەپكە ئىشىنىپ كېتەر، لېكىن ئەقىل-پاراسەتلىك كىشى ھەربىر قەدەمنى ئاۋايلاپ باسار»،— دەپ يېزىلغان.
4. فىلىپپىلىقلارغا 4:8، 9دە، قانداق مەلۇماتنى ئوقۇشنى تاللاش ھەققىدە قانداق مەسلىھەت بار؟ توغرا مەلۇماتقا ئىگە بولۇش نېمە ئۈچۈن مۇھىم؟ («ئىشەنچلىك مەلۇمات مەنبەلىرى» ناملىق رامكىغا قاراڭ.)
4 بىز توغرا قارار چىقىرىش ئۈچۈن ئىشەنچلىك دەلىل-ئىسپاتلارغا ئىگە بولۇشىمىز كېرەك. شۇ سەۋەبتىن، نېمىلەرنى ئوقۇشنى تاللىغاندا، چوقۇم بەكمۇ ئېھتىياتچان بولۇشىمىز لازىم (فىلىپپىلىقلارغا 4:8، 9نى ئوقۇڭ). شۇڭا، بىز ئىشەنچلىك ئەمەس ئىنتېرنېت خەۋەرلىرىنى كۆرۈپ ياكى سۆز-چۆچەك تارقىتىدىغان ئېلىكترونلۇق خەتلەرنى ئوقۇپ، ۋاقتىمىزنى ئىسراپ قىلماسلىقىمىز كېرەك. بولۇپمۇ ھەقىقەتتىن يۈز ئۆرۈگەنلەرنىڭ ئىدىيىلىرىنى تەشۋىق قىلىدىغان تور بەتلەردىن نېرى تۇرۇشىمىز كېرەك. ئۇلارنىڭ مەقسىتى — خۇدا خەلقىنىڭ ئېتىقادىنى ئاجىزلاشتۇرۇش ۋە ھەقىقەتنى بۇرمىلاش. ئىشەنچسىز مەلۇماتلار خاتا قارار چىقىرىشقا يېتەكلەيدۇ. ھەرگىزمۇ يالغان مەلۇمات ماڭا تەسىر قىلالمايدۇ، دەپ ئويلىماڭ (تىموتىيغا 1-خەت 6:20، 21).
5. ئىسرائىللىقلار قانداق يالغان سۆزلەرنى ئاڭلىغان ۋە بۇ ئۇلارغا قانداق تەسىر قىلغان؟
5 يالغان سۆزلەر پاجىئەلىك ئاقىۋەتنى كەلتۈرۈشى مۇمكىن. مۇسانىڭ كۈنلىرىدە 12 پايلاقچى ۋەدە قىلىنغان يەرگە ئەۋەتىلگەن ئىدى. 10 پايلاقچى ئۇ يەر ھەققىدە سەلبىي خەۋەرلەرنى ئېلىپ كەلگەن (سانلار 13:25—33). ئۇلار تۈگمىدەك نەرسىنى تۆگىدەك كۆرسىتىپ، خەلقنىڭ روھىنى چۈشەرگەن (سانلار 14:1—4). نېمە ئۈچۈن خەلق شۇنداق ئىنكاس قايتۇرغان؟ بەلكىم، خەلق پايلاقچىلارنىڭ كۆپىنچىسى ئوخشاش سەلبىي خەۋەرنى ئېيتقانلىقتىن، ئۇلارغا ئىشىنىپ قالغان. شۇڭا، خەلق قالغان ئىككى پايلاقچىنىڭ شۇ يەر توغرىسىدا ئېيتقان ياخشى گەپلىرىگە ئىشەنمىگەن (سانلار 14:6—10). خەلق ئاڭلىغان مەلۇماتلار ھەققىدە ئېنىق دەلىل-ئىسپاتقا ئىگە بولماي تۇرۇپلا، يەھۋاغا ئىشەنچ كۆرسىتىشنىڭ ئورنىغا ئەخمەقلىق قىلىپ، سەلبىي خەۋەرگە ئىشەنگەن.
6. نېمە ئۈچۈن يەھۋا گۇۋاھچىلىرى ھەققىدە غەلىتە ھېكايىلەرنى ئاڭلىغاندا ھەيران بولمايمىز؟
6 بىز يەھۋا گۇۋاھچىلىرى ھەققىدە قانداقتۇ بىر گەپ-سۆزلەرنى ئاڭلىغاندا، ئالاھىدە ئېھتىياتچان بولۇشىمىز كېرەك. دۈشمىنىمىز شەيتاننىڭ «قېرىنداشلىرىمىزنى كېچە-كۈندۈز ئەيىپلىگۈچى» دەپ ئاتالغانلىقىنى ئەستە تۇتۇڭ (ۋەھىي 12:10، ئۇمكج). ئەيسا بىزنى قارشى چىققۇچىلارنىڭ ھەرخىل يالغان-ياۋداقلىرى بىلەن تۆھمىتىگە ئۇچرايدىغانلىقىمىز ھەققىدە ئاگاھلاندۇرغان (مەتتا 5:11). بۇ ئاگاھلاندۇرۇشقا قۇلاق سالساق، يەھۋا گۇۋاھچىلىرى ھەققىدە غەلىتە ھېكايىلەرنى ئاڭلىغاندا ھەيران بولمايمىز.
7. يلېكترونلۇق خەتلەرنى ياكى ئۇچۇرلارنى ئەۋەتىشتىن بۇرۇن نېمە ھەققىدە ئويلىشىمىز كېرەك؟
7 دوستلىرىڭىزغا ئېلىكترونلۇق خەتلەرنى ياكى ئۇچۇرلارنى ئەۋەتىشنى ياخشى كۆرەمسىز؟ قىزىقارلىق ھېكايە ياكى خەۋەرلەرنى ئاڭلىغاندا ياكى كۆرگەندە، سىز خۇددى مۇخبىرلاردەك دەرھال باشقىلارغا بۇ ئۇچۇرلارنى تارقىتامسىز؟ ئېلىكترونلۇق خەتلەرنى ياكى ئۇچۇرلارنى ئەۋەتىشتىن بۇرۇن، ئۆز-ئۆزىڭىزدىن مونۇ سوئاللارنى سوراڭ: «بۇ ھېكايە راستمۇ ياكى يالغانمۇ؟ مېنىڭدە دەلىل-ئىسپاتلار بارمۇ؟» ئەگەر سىزدە دەلىل-ئىسپات يوق تۇرۇپ، شۇلارنى ئەۋەتسىڭىز، سىز يالغاننى تارقىتىشىڭىز مۇمكىن. شۇڭا، بىر خەۋەرنىڭ راست-يالغانلىقىنى بىلمىسىڭىز، ئۇنى باشقىلارغا ئەۋەتمەي ئۆچۈرۈۋېتىڭ.
8. بەزى دۆلەتلەردە قارشى چىققۇچىلار نېمە قىلغان؟ بىز ئۆزۈمىز بىلمەي ئۇلارغا قانداق ياردەم بېرىشىمىز مۇمكىن؟
8 ئېلىكترونلۇق خەتلەرنى ياكى ئۇچۇرلارنى ئويلىماي ئەۋەتىشنىڭ يەنە بىر خەتىرى بار. بەزى دۆلەتلەردە بىزنىڭ پائالىيىتىمىز چەكلەنگەن، ھەتتا مەنئىي قىلىنغان. قارشى چىققۇچىلار بىزنى قورقۇتۇش ياكى بىر-بىرىمىزدىن گۇمان قىلىشنى باشلىشىمىز ئۈچۈن، ئەتەي يالغان گەپ-سۆزلەرنى تارقىتىشى مۇمكىن. ئىلگىرى سوۋېت ئىتتىپاقىدا يۈز بەرگەن ۋەقەگە نەزەر سالايلى. كگب مەخپىي ساقچىلىرى بەزى مەسئۇلىيەتلىك بۇرادەرلەر يەھۋانىڭ خەلقىگە ساتقۇنلۇق قىلدى، دەپ سۆز-چۆچەك تارقاتقانa (ئىزاھاتقا قاراڭ). بەكمۇ ئەپسۇس، نۇرغۇن قېرىنداشلار بۇ يالغان گەپكە ئىشىنىپ، يەھۋانىڭ تەشكىلاتىدىن كېتىپ قالغان ئىدى. كېيىنىرەك، كۆپىنچىلىرى قايتىدىن ھەقىقەتكە قايتىپ كەلگەن، بىراق بەزىلىرى شۇ كەتكەنچە قايتىپ كەلمىگەن. ئۇلار يالغان گەپلەرگە ئىشىنىپ، ئېتىقادىنىڭ ۋەيران بولۇشىغا يول بەرگەن (تىموتىيغا 1-خەت 1:19). شۇنداق ۋەزىيەتكە چۈشۈپ قالماسلىق ئۈچۈن نېمە قىلىشىمىز كېرەك؟ سەلبىي ياكى دەلىل-ئىسپاتى يوق خەۋەرلەرنى تارقاتماڭ. ئاڭلىغان ھەممە نەرسىلەرگە ئىشىنىۋەرمەڭ. ئەكسىچە، قولۇڭىزدا دەلىل-ئىسپات بار-يوقلىقىنى جەزىملەشتۈرۈڭ.
يېرىم-يارتا مەلۇمات
9. توغرا مەلۇماتقا ئېرىشىش نېمە ئۈچۈن قىيىن بولۇشى مۇمكىن؟
9 بەزى ۋاقىتلاردا راست-يالغان ئارىلاش ياكى يېرىم-يارتا ھېكايىلەرنى ئاڭلايمىز. شۇ سەۋەبتىن، بىزنىڭ توغرا خۇلاسە چىقىرىشىمىز قىيىن بولۇشى مۇمكىن. راست-يالغان ئارىلاش ھېكايىلەرگە ئىشىنىشكە بولمايدۇ! شۇڭا، بۇنداق ھېكايىلەرگە ئىشىنىپ قالماسلىق ئۈچۈن نېمە قىلىشىمىز كېرەك؟ (ئەفەسلىكلەرگە 4:14).
10. نېمە ئۈچۈن بەزى ئىسرائىللىقلار قېرىنداشلىرى بىلەن جەڭ قىلىشقا تاسلا قالغان ۋە بۇنىڭ ئالدىنى ئېلىشقا، ئۇلارغا نېمە ياردەم بەرگەن؟
10 يەشۇئانىڭ كۈنلىرىدە ئىئوردان دەرىياسىنىڭ غەربىي تەرىپىدە ياشىغان ئىسرائىللىقلار بىلەن بولغان ۋەقەدىن ساۋاق ئالالايمىز (يەشۇئا 22:9—34). ئۇلار ئىئورداننىڭ شەرقىي تەرىپىدە ياشاۋاتقان ئىسرائىللىقلارنىڭ دەريانىڭ يېنىدا يوغان بىر قۇربانگاھ ياسىغانلىقىنى ئاڭلىغان. ئۇلارنىڭ ئاڭلىغانلىرى راست ئىدى، ئەمما ئۇلار ھەممە تەپسىلاتلىرىنى بىلمىگەن. شۇڭا، غەرب تەرەپتە ياشىغان ئىسرائىللىقلار شەرق تەرەپتىكى قېرىنداشلىرى يەھۋادىن يۈز ئۆرگەن دەپ ئويلاپ، ئۇلارغا قارشى جەڭ قىلىش ئۈچۈن يىغىلغان (يەشۇئا 22:9—12نى ئوقۇڭ). لېكىن ھۇجۇم قىلىشتىن بۇرۇن، غەرب تەرەپتىكى ئىسرائىللىقلار دەلىل-ئىسپاتلارغا ئېرىشىش ئۈچۈن بىرنەچچە ئەر كىشىنى ئەۋەتكەن. بۇ ئەر كىشىلەر قانداق دەلىل-ئىسپاتلارغا ئېرىشكەن؟ شەرق تەرەپتىكى ئىسرائىللىقلار قۇربانگاھنى ساختا ئىلاھلار ئۈچۈن قۇرمىغان. ئۇلار بۇنى يەھۋاغا ئىبادەت قىلىدىغانلىقىنى ئەسلىتىش ئۈچۈن قىلغان ئىدى. ئىسرائىللىقلار ئۆز قېرىنداشلىرى بىلەن دەرھال جەڭ قىلماي، ئاۋۋال بارلىق دەلىل-ئىسپاتلارغا ئېرىشكىنى ئۈچۈن چوقۇم بەكمۇ خۇشال بولۇشقان.
11. ئا) مېفىبوشەت قانداق ئادالەتسىزلىكە ئۇچرىغان؟ ئە) داۋۇت قانداق قىلغان بولسا مېفىبوشەتكە ئادالەتلىك مۇئامىلىدە بولغان بولاتتى؟
11 بەزىدە باشقىلار سۆزگە سۆز قوشۇپ بىز ھەققىدە يېرىم-يارتا مەلۇمات تارقىتىپ، بىزگە زىيان كەلتۈرۈشى مۇمكىن. مېفىبوشەت شۇنداق ۋەقەنى باشتىن كەچۈرگەن. داۋۇت پادىشاھ مېفىبوشەتكە بوۋىسى سائۇلنىڭ ھەممە يېرىنى قايتۇرۇپ بەرگەن (سامۇئىلنىڭ 2-يازمىسى 9:6، 7). بىراق، كېيىنىرەك داۋۇت مېفىبوشەت ھەققىدە يالغان گەپلەرنى ئاڭلىغان ئىدى. ئۇ گەپ-سۆزلەرنىڭ راست-يالغانلىقىنى تەكشۈرمەيلا، مېفىبوشەتنىڭ ھەممە مال-مۈلكىنى تارتىۋالغان (سامۇئىلنىڭ 2-يازمىسى 16:1—4). داۋۇت ئۇنىڭ بىلەن سۆزلەشكەندىن كېيىن، ئۆزىنىڭ خاتا قىلغانلىقىنى تونۇپ يەتكەن. شۇڭا، ئۇ مېفىبوشەتنىڭ مال-مۈلكىنىڭ بىر قىسمىنى قايتۇرۇپ بەرگەن (سامۇئىلنىڭ 2-يازمىسى 19:24—29). ئەگەر داۋۇت ئالدىراقسانلىق قىلماي، دەلىل-ئىسپاتلارغا ئېرىشكەن بولسا، مېفىبوشەت ھېچقانداق ئادالەتسىزلىككە ئۇچرىمىغان بولاتتى.
12، 13. ئا) ئادەملەر ئەيسا ھەققىدە يالغان سۆز تارقاتقاندا، ئۇ نېمە قىلغان؟ ئە) ئادەملەر بىز ھەققىدە سۆز-چۆچەك قىلسا، نېمە قىلساق بولىدۇ؟
12 بىرسى سىز توغرۇلۇق سۆز-چۆچەك قىلسا، نېمە قىلىسىز؟ ئەيسا ۋە چۆمۈلدۈرگۈچى يەھيا شۇنداق ۋەزىيەتكە دۇچ كەلگەن (مەتتا 11:18، 19نى ئوقۇڭ). ئەيسا قانداق ئىنكاس قايتۇرغان؟ ئۇ ئادەملەرنىڭ ئۆزى ھەققىدە ئېيتقانلىرىنىڭ ھەممىسىنىڭ يالغانلىقىنى دەلىللەش ئۈچۈن پۈتۈن ۋاقتى بىلەن كۈچىنى سەرپ قىلىشقا تىرىشمىغان. ئەكسىچە، ئۇ ئادەملەرنى دەلىل-ئىسپاتلارغا ئىگە بولۇشقا ئۈندىگەن. ئۇ ئۇلارنىڭ ئۆزىنىڭ نېمە سۆزلەپ، نېمە قىلغانلىقىغا دىققەت ئاغدۇرۇشىنى خالىغان. شۇڭا ئەيسا: «دانالىقنىڭ ھەققانىيلىقى ئىشلىرى بىلەن تەستىقلىنىدۇ»،— دەپ ئېيتقان (مەتتا 11:19).
13 ئەيسانىڭ ئۈلگىسىدىن مۇھىم ساۋاق ئالالايمىز. بەزىدە ئادەملەر بىز ھەققىدە ناھەق ياكى يامان گەپ-سۆزلەرنى ئېيتسا، بىز ئابرويىمىز چۈشۈپ كېتىدۇ، دەپ غەم قىلىشىمىز مۇمكىن. بىراق، بىز ئادەملەرگە ئۆزۈمىزنىڭ قانداق ئادەم ئىكەنلىكىمىزنى يۈرۈش-تۇرۇشىمىز بىلەن كۆرسىتەلەيمىز. ئەيسانىڭ ئۈلگىسىدىن كۆرگىنىمىزدەك، ئۆز يۈرۈش-تۇرۇشىمىز بىلەن بىز ھەققىدە ئېيتىلغان يېرىم-يارتا يالغان مەلۇماتلارنى ۋە ئەيىبلەشلەرنىڭ خاتالىقىنى ئىسپاتلىيالايمىز.
ئۆز ئەقلىڭىزگە ئىشىنەمسىز؟
14، 15. نېمە ئۈچۈن ئۆز ئەقلىمىزگە تايانماسلىقىمىز كېرەك؟
14 بىز كۆرۈپ چىققىنىمىزدەك، ئىشەنچلىك دەلىل-ئىسپاتلارغا ئىگە بولۇش قىيىن. يەنە بىر توسقۇنلۇق قىلىدىغان نەرسە — نامۇكەممەللىكىمىز. بەلكىم، بىز ئۇزۇن يىللار داۋامىدا يەھۋاغا خىزمەت قىلدۇق، شۇڭا بەزى تەرەپتىن دانالىققا ئىگە بولدۇق. ئېھتىمال، بىز ساغلام ئوي-پىكىر قىلغانلىقىمىز ئۈچۈن باشقىلار بىزنى چوڭقۇر ھۆرمەتلەيدۇ. بىراق، بۇ بىزگە تۇزاق بولامدۇ؟
15 ھەئە،، چۈنكى بىز ئۆز ئەقلىمىزگە تايىنىشقا باشلىشىمىز مۇمكىن. بىز ئۆز ھېس-تۇيغۇلىرىمىز ۋە ئىدىيەلىرىمىزنىڭ ئوي-پىكىر قىلىشىمىزنى تىزگىنلىشىگە يول قويۇشىمىز مۇمكىن. بۇ بەك خەتەرلىك! مۇقەددەس كىتاب ئۆز ئەقلىمىزگە تايانماسلىقىمىز كېرەكلىكى ھەققىدە ئېنىق ئاگاھلاندۇرىدۇ (پەندى-نەسىھەت 3:5، 6؛ 28:26).
16. بۇ مىسالدا رېستوراندا نېمە ئىش يۈز بەرگەن؟ تۇرسۇننىڭ ئويىغا دەرھاللا نېمە كەلگەن؟
16 بىر مىسالنى كۆز ئالدىمىزغا كەلتۈرەيلى: بىر كۈنى كەچتە ئۇزۇن يىل ئاقساقال بولۇپ خىزمەت قىلغان تۇرسۇن ئىسىملىك قېرىنداش رېستورانغا بارغان. شۇ يەردە ئۇ جاپپار ئىسىملىك ئاقساقالنىڭ ئۆز ئايالى ئەمەس، باشقا بىر ئايال كىشى بىلەن ئولتۇرغىنىنى كۆرۈپ قالغان. تۇرسۇن ئۇلارنىڭ كۈلۈشۈپ، قۇچاقلاشقانلىقىنى كۆرگەن. ئۇ دەرھاللا مۇنداق ئويلايدۇ: «جاپپار ئەمدى ئايالى بىلەن ئاجرىشارمۇ؟ بالىلىرىغا نېمە بولار؟» تۇرسۇن شۇنىڭغا ئوخشاش ئىشلارنى كۆرگەن ئىدى. ئەگەر سىز تۇرسۇننىڭ ئورنىدا بولغان بولسىڭىز نېمە ئويلايتىڭىز؟
17. تۇرسۇن كېيىنرەك نېمىنى بىلىۋالغان ۋە بىز بۇنىڭدىن قانداق ساۋاق ئالالايمىز؟
17 ئالدىرىماي ئويلىنىپ كۆرەيلى: تۇرسۇن، «جاپپار ئايالىغا ۋاپاسىزلىق قىلىپ يۈرىدۇ» دەپ ئويلىغان. بىراق، ئۇ ۋەزىيەتنى ئېنىق بىلگەنمۇ؟ كېيىنرەك، تۇرسۇن جاپپارغا تېلېفون قىلىپ، ھېلىقى ئايال ئۇنىڭ بىر قوساق قېرىندىشى ئىكەنلىكىنى بىلگەن. ئۇ يىراق يەردىن كەلگەن ئىكەن. بىر-بىرىنى كۆرمىگەنلىكىگە خېلى يىل بولغان ئىدى. قېرىندىشى پەقەت بىرنەچچە سائەتكە كەلگەنلىكتىن، جاپپارنىڭ ئۆيىگە بېرىشقا ۋاقتى بولمىغان ھەم ئايالى ئۇنىڭ بىلەن كۆرۈشۈشكە كېلەلمىگەنىدى. تۇرسۇن «جاپپار توغرىسىدا ئويلىغانلىرىمنى ھېچكىمگە ئېيتمىغانلىقىم ياخشى بولدى» دەپ ئويلىغان. بۇ ۋەقەدىن نېمىنى ئۆگىنىمىز؟ يەھۋاغا مەيلى قانچە ۋاقىت خىزمەت قىلايلى، بىز توغرا خۇلاسە چىقىرىش ئۈچۈن ۋەزىيەتنى ياخشى چۈشىنىشىمىز كېرەك.
18. نېمە سەۋەبتىن قېرىندىشىمىز ھەققىدە ناتوغرا خۇلاسە چىقىرىشىمىز مۇمكىن؟
18 بىز بىر قېرىنداش بىلەن تىل تېپىشالماي يۈرسەك، ۋەزىيەتكە توغرا باھا بېرىش قىيىن بولىدۇ. ئەگەر ئارىمىزدىكى پەرق توغرىسىدا دائىم ئويلاۋەرسەك، قېرىندىشىمىزدىن گۇمان قىلىشىمىز مۇمكىن. كېيىنرەك ئۇ ھەققىدە يامان بىر نەرسە ئاڭلاپ، راست-يالغانلىقىنى بىلمىسەكمۇ، شۇ گەپكە ئىشەنگۈمىز كېلىشى مۇمكىن. بۇنىڭدىن قانداق ساۋاق ئالىمىز؟ ئەگەر قېرىندىشىمىز ھەققىدە يامان ئويلارغا يۈرىكىمىزدە ئورۇن بەرسەك، نەتىجىدە ئۇ توغرىسىدا دەلىللەرگە ئاساسلانمىغان خاتا خۇلاسە چىقىرىشىمىز مۇمكىن (تىموتىيغا 1-خەت 6:4، 5). ئىچى تارلىق ۋە ھەسەتخورلۇققا ئوخشاش يامان ئىللەتلەرنىڭ يۈرىكىمىزدە يىلتىز تارتىشىغا يول بەرمەيمىز. يەھۋا قېرىنداشلىرىمىزنى ياخشى كۆرۈشىمىزنى ۋە ئۇلارنى چىن يۈرەكتىن كەچۈرۈشىمىزنى خالايدۇ (كولوسىلىقلارغا 3:12—14نى ئوقۇڭ).
مۇقەددەس كىتاب پرىنسىپلىرى بىزنى قوغدايدۇ
19، 20. ئا) مۇقەددەس كىتابتىكى قايسى پرىنسىپلار مەلۇماتقا توغرا باھا بېرىشكە ياردەم بېرىدۇ؟ ئە) كېلەركى ماقالىدە نېمىنى ئۆگىنىمىز؟
19 بۈگۈنكى كۈندە ئىشەنچلىك دەلىل-ئىسپاتلارنى تېپىش ۋە ئۇلارغا توغرا باھا بېرىش ناھايىتى قىيىن. نېمە ئۈچۈن؟ چۈنكى مەلۇماتلارنىڭ كۆپىنچىسى تولۇق ئەمەس ياكى يالغان ئارىلاشقان. نامۇكەممەللىكىمىزمۇ بىزگە تەسىر قىلىدۇ. بىزگە نېمە ياردەم بېرەلەيدۇ؟ ئەلۋەتتە، خۇدا سۆزىدىكى پرىنسىپلار! مەسىلەن، شۇنداق بىر پرىنسىپتا. سۆزنى ئاڭلىماي تۇرۇپلا جاۋاب بەرگەن كىشى ئەخمەق، دەپ سانىلىدىغانلىقى كۆرسىتىلگەن (پەندى-نەسىھەت 18:13). يەنە بىر پرىنسىپ، مەلۇماتنىڭ راست-يالغانلىقىنى تەكشۈرمەي تۇرۇپ، دەرھال ئۇنىڭغا ئىشەنمەسلىك كېرەكلىكىنى كۆرسىتىدۇ (پەندى-نەسىھەت 14:15). مەيلى قانچە ئۇزۇن ۋاقىت يەھۋاغا خىزمەت قىلايلى، ئۆز ئەقلىمىزگە تايىنالمايمىز (پەندى-نەسىھەت 3:5، 6). ئەگەر بىز ئىشەنچلىك دەلىل-ئىسپاتلارنى ئىشلەتسەك، مۇقەددەس كىتاب پرىنسىپلىرى بىزنى قوغدايدۇ. بىز شۇندىلا توغرا خۇلاسىگە كېلىپ، دانا قارارلارنى چىقىرالايمىز.
20 بىزگە مەلۇم بىر ۋەزىيەتتە ئاق-قارىنى پەرق قىلىش قىيىن بولىدىغان يەنە بىر سەۋەپ بار. نامۇكەممەل بولغانلىقتىن، بىز ئىشلارغا پەقەت تاشقى كۆرۈنىشىگە قاراپلا باھا بېرىمىز. كېلەركى ماقالىدە، بىز قايسى ۋەزىيەتتە بۇ خاتالىقنى ئۆتكۈزۈشىمىز ۋە شۇنداق خاتالىقتىن قانداق ساقلىنالايدىغانلىقىمىزنى ئۆگىنىمىز.
a «يەھۋا گۇۋاھچىلىرىنىڭ يىلنامىسى» (ئىنگىلىزچە) كىتابىنىڭ 2004-يىل، 111، 112-بەتلىرى ۋە 2008-يىل، 133—135 بەتلىرىگە قاراڭ.