Enyenye Linene

Suku wa eca ku Yesu unene woku tetulula ovitangi viosi viomanu. Yesu pocakati covikomo viaye, eye wa lekisa unene woku yula ovitangi vina okuti nda lalimue eteke tua tẽla oku vi yula lika wetu. Ndeci, eye o kuete unene woku tu yovola kono yovitangi via kokiwa lekandu okuti, oku vela loku fa. (Mat. 9:1-6; Va Rom. 5:12, 18, 19) Ovikomo viaye via situlula okuti, eye o pondola oku sakula “ovovei aiñi aiñi” loku pindula ava va fa. (Mat. 4:23; Yoa. 11:43, 44) Eye o kuetevo unene woku tateka ahunguhungu anene loku yovola omanu kaspiritu avĩ. (Mar. 4:37-39; Luka 8:2) Ci pamisa calua oku kũlĩha okuti Yehova wa eca unene waco peka Liomõlaye! Etu tu pondola oku kolela okuti, asumũlũho o kovaso oloneke vemehi Liusoma wa Suku a ka tẽlisiwa muẽle ocili. Ovikomo Yesu a linga eci a kala palo posi, vi tu longisa okuti o ka linga vali eci ca velapo Ndosoma Yusoma wa Suku. w23.04 3 ¶5-7

Nda vekongelo o kasi linene kuenje olonjanja viosi o tulika eka ku ilikiwa, pamue o kuata ovisimĩlo vioku liwekapo oku eca atambululo. Pole, ku ka liwekepo oku tulika. Pongiya atambululo alua kolohongele viosi. Nda ka va ku ilikile kefetikilo lielilongiso, citava okuti vokuenda kuohongele o ka kuata apuluvi oku eca etambululo. Eci o pongiya Utala Wondavululi Welilongiso, sokolola ndomo ocinimbu locinimbu ci kuete elitokeko losapi yocipama. Nda wa ci linga o ka tẽla oku eca atambululo awa kueci wa lilongisila kulandu waco. Handi vali, o pondolavo oku pongiya oku eca etambululo kovinimbu vina vi tukula ocili Cembimbiliya condongisi okuti via tĩla oku vi lombolola. Momo lie? Momo konepa yaco ka valuile va tulika eka oco va ece etambululo. Nye o sukila oku linga vali nda lopo ku kuete epuluvi lioku eca etambululo kolohongele viosi? Sapela la manji o songola osimbu ohongele ka ya fetikile, loku u sapuila epulilo o yongola oku tambulula. w23.04 21-22 ¶9-10

Yosefe wa enda oku kapako lonjanga olonumbi via Yehova kuenje co kuatisa oku kala ohueli yimue yiwa. Vapuluvi atatu, eye wa tambula olonumbi via Suku ndomo a ponduile oku tata epata liaye. Olonjanja viosi eye wa pokola lonjanga kolonumbi viaco ndaño pamue ka ca lelukile kokuaye. (Mat. 1:20; 2:13-15, 19-21) Yosefe, poku kapako olonumbi via Suku wa teyuila Maria, wo kuatisa kuenda wo tata. Sokolola ndomo ovilinga via Yosefe via vetiya Maria oku u sola loku u sumbila vali calua! Ene alume vu kuele, vu pondola oku setukula ongangu ya Yosefe poku sanda alungulo vu tanga Vembimbiliya atiamẽla koku tata apata ene. Eci o kapako alungulo aco, ndaño okuti pamue ka ca lelukile oku ci linga, o lekisa ocisola kukãi wove kuenda vu pamisa olohuela viene. Manji umue ukãi ko Vanuatu okuti tunde eci a kuela papita ale 20 kanyamo, wa popia hati: “Eci ulume wange a sanda oku kapako alungulo a Yehova, ame ndu sumbila vali calua. Ndi liyeva okuti nda kolapo kuenda ñolela kolonjila eye a nõla.” w23.05 21 ¶5

Va Yudea vana va tiuka ko Bavulono veya oku linga “ofeka yimue yi kola” ku Suku yavo. (Esin. 7:6) Eci ka ca lombolokele okuti, ovo ka va sukilile oku linga apongoloko oco va sanjuise Yehova. Valua pokati ka va Yudea va citiwila ko Bavulono citava okuti va kuatele ale ovisimĩlo kuenda ovituwa vio ko Bavulono. Noke lianyamo alua, va Yudea vatete va tiukila ko Isareli, Nguluvulu Nehemiya wa va komõha eci a sanga okuti omãla va citiwila ko Isareli ka va tẽlele oku vangula elimi lia va Yudea. (Esin. 6:6, 7; Neh. 13:23, 24) Oco hẽ omãla vaco va ponduile ndati oku sola kuenda oku fendela Yehova nda ovo ka va kuatele elomboloko lielimi lio Heveru lina Ondaka ya Suku ya sonehiwile? (Esera 10:3, 44) Kuenje va Yudea vaco va sukilile oku linga apongoloko alua, pole, ca ponduile oku leluka vali kokuavo oku linga apongoloko aco ko Isareli, kuna efendelo liocili lia kala oku tumbuluiwa.—Neh. 8:8, 9. w23.05 15 ¶6-7

Ci sumuisa ceci okuti, ndaño pamue tu kuete onjongole yalua ale tua kuakutẽlisa asokiyo etu, pamue ku molẽha etateka limue. Ndeci, “ovina viya ño ocipikipiki,” vi pondola oku nyõla otembo yetu tu sukila oco tu likolisileko kocimãho cetu. (Uku. 9:11) Pamue tu liyaka locitangi cimue ci pondola oku tu sumuisa kuenda oku tu honguisa. (Olosap. 24:10) Handi vali, omo liekambo lietu lioku li pua, ci tava okuti tu linga ovina vĩvi vi tu kokela okuti ka ci leluka oku tẽlisa ocimãho cetu. (Va Rom. 7:23) Ale pamue tu liyeva okuti tua kava. (Mat. 26:43) Nye ci tu kuatisa oku yula ateke esumuo? Ivaluka okuti nda wa pita letateka limue, ka ci lomboloka okuti wa liwekapo kocimãho cove. Embimbiliya li popia okuti, olonjanja vialua tu li pita lovitangi. Eci ci lekisa okuti, tu pondola oku tẽlisa ocimãho cetu, ca piãla ene lekuatiso lia Yehova. Poku amamako oku tẽlisa ocimãho cove ndaño okuti pamue olonjanja vimue ka ca lelukile, o ka lekisa ku Yehova okuti, o yongola oku u sanjuisa. Yehova o sanjuka calua eci eye a mola okuti o kasi oku likolisilako oku tẽlisa ocimãho cove! w23.05 30 ¶14-15

Oku kala ukundi wotembo yosi ci kuatisa umalẽhe oku lilongisa oku talavaya ciwa lomanu va kuete ovituwa via litepa. Cu kuatisavo oku talavaya lolondunge lolombongo a nganyala kuenda oku yuvula oku pesela olombongo kovina ka vi kuete esilivilo. (Va Fil. 4:11-13) Onjila yiwa yoku fetika upange wotembo yosi, oku kala ukundi wasokamo, cina kuatisa oku lipongiyila oku kala akundi votembo yosi. Oku kala ukundi votembo yosi cecelela oku iñila kovopange akuavo otembo yosi, oku kongelamo upange woku tunga ale upange wo Betele. Alume Akristão va sukila oku likolisilako oku kapako olonumbi vioku kala akulu vekongelo oco va kuatise vamanji vekongelo. Embimbiliya li popia hati, alume vana va kasi oku sanda ocikele caco, va “yongola upange uwa.” (1 Tim. 3:1) Eye o sukila tete oku linga oñuatisi yekongelo. Oloñuatisi viekongelo vi kuatisa akulu vekongelo volonjila via litepa. Cikale akulu vekongelo, ale oloñuatisi, lumbombe va kuatisa vamanji, loku lekisa ombili kupange woku kunda. w23.12 28 ¶14-16

SomaYosiya wa kala umalẽhe eci a fetika oku sanda Yehova. Eye wa yonguile oku lilongisa vali calua catiamẽla ku Yehova kuenda oku linga ocipango caye, pole, ekalo liomuenyo waye ka lia lelukile. Kotembo yaco, onepa yalua yomanu va enda oku fendela olosuku viesanda kuenje Yosiya wa sukilile utõi oco a teyuile efendelo liocili. Kuenje oco eye a linga! Eci a tẽlisa 20 kanyamo, wa fetika oku lundula atavo esanda vofeka. (2 Asa. 34:1, 2) Ndaño okuti ove wumalẽhe calua, o pondola oku setukula Yosiya loku lilongisa ovina vialua viatiamẽla ku Yehova kuenda ovituwa Viaye vi komõhisa. Eci oco ci ka ku vetiya oku kuata onjongole yoku litumbika ku Yehova. Pole, onjila yaco, yi ka ku kuatisa ndati komuenyo wove? Luke, okuti wa papatisiwa eci a kuata 14 kanyamo wa popia hati: “Oku upisa cilo toke kovaso, ndi velisapo upange wa Yehova komuenyo wange kuenda oku likolisilako oku sanjuisa utima waye.” (Marko 12:30) Kolela okuti o ka sumũlũisiwavo calua nda wa nõlapo oku linga cimuamue! w23.09 11 ¶12-13

Eci upostolo Paulu a soneha ukanda owu, ekongelo lia va Tesalonike ndopo lia sokiyiwile. Alume va nõliwile oku songola, citava okuti ka va loñolohele kuenda va enda oku lueya. Ndaño ndoco, va sasamãlele oku sumbiwa. Omo okuti ohali ya piãla yi kasi ocipepi, citava okuti tu ka sukila oku kuama vali calua olonumbi viakulu vekongelo vo pocitumãlo. Etu pamue ka tu ka tẽla ndomo tu tambula olonumbi vi tunda Kombala Yolombangi Via Yehova kuenda kofiliale; omo liaco, ci kuete esilivilo oku lilongisa cilo oku sola loku sumbila akulu vekongelo. Vapuluvi osi tu amamiko oku kuata uloño woku sokolola, ka tu ka luluvaleli kakulueya avo, pole, tu tiamisili utima ku Yehova okuti pocakati ca Kristu o songuila alume vaco vakuekolelo. Ndeci ocikoko ci teyuila utue wesualali, elavoko lietu liepopelo li teyuila ovisimĩlo vietu. Tu limbuka okuti, ovina oluali lueca komanu ka vi silivila. (Va Fil. 3:8) Elavoko li tu kuatisa oku tula utima kuenda oku kolapo. w23.06 11-12 ¶11-12

Vana va yevelela ‘kukãi eveke’ va pondola oku nõla nda va tava kelaleko liaye, ale sioKuli asunga alua oku yuvula ocituwa cevĩho liukahonga. “Ukãi eveke” o situluiwa okuti: “Ovava anyaniwa asõsa.” (Olosap. 9:17) Nye ci lomboloka “ovava anyaniwa?” Embimbiliya li sokisa oku lipekela kulume lukãi vakuẽle, ndo kunyua ovava atalala. (Olosap. 5:15-18) Ulume lukãi vakuẽle, ovo lika vakuete elianjo lioku sanjukila eliangiliyo liaco lioku lipekela. Eci ca litepa ‘lovava anyaniwa.’ Momo, oku lipekela kuaco ku pisiwa, hakuo kuavĩha. Elinga liaco li lingiwa vuyombeki, ndeci ocimunu ca siata oku nyana vuyombeki. Omanu va siata oku linga evĩho liukahonga, va tenda elinga liaco ‘ndovava asõsa’ ca piãla enene nda va sima okuti lomue o ka limbuka elinga liavo. Pole, ocisimĩlo caco cesanda! Momo Yehova o lete cosi. Ka kuli ocina cilula vali nda hakupumbako ohenda ya Suku, omo liaco kakuli ‘cisõsa’ ci tunda kelinga liaco lĩvi.—1 Va Kor. 6:9, 10 w23.06 22 ¶7-9

Nye o sukila oku linga nda wa limbuka okuti olohutililo viove ka vi kasi oku lingiwa vali lutima wosi, ale ombili yove yoku kunda ya tepuluka? Ku ka sime okuti ku kuete vali ekuatiso liespiritu lia Yehova. Omo okuti ka tua lipuile ovisimĩlo vietu vi pondola oku pongoloka otembo lotembo. Nda ombili yove ya tepuluka, sokolola kulandu wupostolo Paulu. Ndaño okuti eye wa likolisilako oku setukula Yesu, wa kũlĩhĩle okuti halonjanja viosiko a ka linga eci a yongola. Paulu wa likapeleleko oku tẽlisa upange waye woku kunda ndaño halonjanja viosiko a laikele oku kuata onjongole yaco. Cimuamue haico okuti, ku ka ecelele ovisimĩlo viove ka via lipuile oku ku vetiya oku nõlapo onjila ka ya sungulukile. Likolisilako oku linga eci ca sunguluka ndaño okuti ku kuete onjole yaco. Nda okuti ove wamamako oku linga ovina via sunguluka, ovisimĩlo viove vokuenda kuotembo vi ka pongoloka.—1 Va Kor. 9:16. w24.03 11-12 ¶12-13

Tu pondolavo oku lekisa ocisola ku vamanji poku linga ukamba lavo kuenda oku pita otembo lavo. (2 Va Kor. 6:11-13) Valua pokati ketu tu kasi vakongelo ana okuti vamanji va kuete ovituwa via litepa levi vietu. Tu pondola oku pamisa ocisola cetu kokuavo poku tiamisila utima wetu kovituwa viavo viwa. Ocisola ci ka kuata esilivilo lialua vokuenda kuohali ya piãla. Eci ohali ya piãla yi ka fetika, Yehova o ka tu teyuila ndati? Kũlĩhĩsa eci Yehova a sapuila afendeli vaye oku linga eci o Bavulono yo kosimbu ya nyõliwa poku popia hati: “Kuendi amanu vange, iñili volohondo viene, kuenda yiki apito konyima yene. Lisalami vokuenda kuokatembo kamue toke eci onyeño yi pita.” (Isa. 26:20) Olondaka evi vi tiamisiwilavo kokuetu tu ka liyaka lohali ya piãla. w23.07 6-7 ¶14-16

Lekisa kovituwa viove okuti ukuesunguluko. Lipula ndoco: ‘Anga hẽ omanu va ñuliha okuti ndukuesunguluko, ndumunu umue uwa kuenda nda lianja? Ale va ndi tenda ndomunu umue ka lekisa esunguluko, wa tema, ale ukualonamalãla? Ndi yevelela kuenda ndi tava kovisimĩlo viavo nda ci sukiliwa?’ Nda okuti tumanu vamue vakuesunguluko tu ka situlula okuti tu kasi loku setukula Yehova kuenda Yesu. Etu tu sukila oku lekisa esunguluko eci ekalo liomuenyo wetu li pongoloka. Apongoloko aco pamue a tu kokela ovitangi ka tua lavokaile. Ndeci, citava okuti vocipikipiki vosi yetu tu kuatiwa loku vela. Ale vocipikipiki tu liyaka lekambo liolombongo, ale olombiali vi koka okuti omuenyo wetu u tĩla calua. (Uku. 9:11) Ka ci lelukavo kokuetu eci ovikele tu kuete vocisoko ca Yehova vi pongoloka. Pole, tu pondola oku litunda ciwa poku liyaka lekalo liaco liokaliye, nda tua kapako atosi akuãla ndeci: (1) Oku tava ekalo liaco, (2) Oku sokolola kekalo liove lio kovaso yoloneke, (3) Oku tiamisila utima kovina viwa kuenda (4) Oku lingila ovina viwa ku vakuetu. w23.07 21-22 ¶7-8

Uprofeto Daniele wa kala umalẽhe eci opiwa kofeka yaye ko Yerusalãi oku tualiwa kumandekua ko Bavulono. Pole, ndaño okuti Daniele wa kala umalẽhe, olohoka vio Bavulono vio komõha calua. Ovo va vanja lika ‘kueci ci molẽha kilu’, okuti ka ‘kuete etondelo wa posoka’ kuenda wa tunda kepata limue lia kemãlele. (1 Sam. 16:7) Omo liaco, vo pindisa oco a vumbe kelombe lia soma. (Dan. 1:3, 4, 6) Yehova wa solele calua Daniele, omo liekalo liomuenyo umalẽhe waco a nõlelepo oku ambata. Eci Yehova a popia okuti Daniele wa kala nda Noha kuenda Yovi, citava okuti Daniele wa kuatele lika 20 kanyamo. Lonjila eyi, Yehova wa tendele umalẽhe Daniele okuti ukuesunga ndeci ca kala Noha la Yovi, vana vo vumba lekolelo vokuenda kuanyamo alua. (Efet. 5:32; 6:9, 10; Yovi 42:16, 17; Esek. 14:14) Kuenje Yehova wamamako oku sola Daniele vokuenda kuomuenyo waye wosi.—Dan. 10:11, 19. w23.08 2 ¶1-2

Eci o kasi oku sima oku landa onjo yimue o tala olonepa viosi vionjo, loku yi kũlĩhĩsa lutate. Cimuamue haico tu sukila oku linga eci tu lilongisa Embimbiliya. Nda wa lilongisa Embimbiliya lonjila yimue okuti ku kũlĩhisa ovina via longa, citava okuti, o lilongisa lika ovina viefetikilo “violondaka vi kola via Suku.” (Va Hev. 5:12) Cimuamue haico, o sukila oku linga okuti, osimbu kua landele onjo yimue o sukila oku yi kũlĩha ciwa. Eli olio esunga liokuti o sukila oku tanga lutate Embimbiliya oco o kuate elomboloko liwa liovina wa tanga. Onjila yimue yiwa yoku lilongisa Embimbiliya oku sokisa ndomo onepa yimue yi kuete elitokeko lolonepa vikuavo. Likolisilako okuti ku kuata lika elomboloko liocili covina wa kolela pole, o kuatavo elomboloko lieci wa kolelela kovina viaco. Oco tu kũlĩhe ciwa Ondaka ya Suku, tu sukila oku lilongisa ovina via longa viocili Cembimbiliya. Upostolo Paulo wa vetiya vamanji vo kotembo yaye, oco va lilongise ondaka ya Suku lutate okuti, va kuata uloño woku “kũlĩha ciwa upati, lusõvi loku lepa kuenda oku longa” kuocili. Poku ci linga, oco lika va ponduile oku “pamisiwa vociseveto” cekolelo liavo. (Va Efe. 3:14-19) Cimuamue haico tu sukila oku linga. w23.10 18 ¶1-3

Embimbiliya li tukula ovolandu alua omanu va kala vakuepandi. Momo lie ku lingila esokiyo limue lielilongiso poku konomuisa vali calua catiamẽla komanu vaco? Ndeci, Daviti wa kala umalẽhe calua eci a nõliwa oco a kale osoma yo Isareli kuenda eye wa sukila oku talamẽla anyamo alua oco a linge osoma. Ulandu ukuavo, wa Simeone kuenda Ana. Ovo va fendela Yehova lekolelo osimbu va kala oku talamẽla oku iya kua Mesiya wa likuminyiwile. (Luka 2:25, 36-38) Poku lilongisa ovolandu aco, konomuisa atambululo apulilo a kuãimo: Nye ca kuatisa omanu vaco oku lekisa epandi? Ovo va kuatisiwa ndati omo lioku kala vakuepandi? Ndi va setukula ndati? O pondolavo oku lilongisila ku vana ka va lekisile epandi. (1 Sam. 13:8-14) Poku konomuisa ovolandu aco li pula ndoco: ‘Momo lie omunu waco ka lekisilile epandi? Ovitangi vipi vieyililako omo lielinga liaco?’ w23.08 25 ¶15

Upostolo Petulu wa kala ukuacili, eye ka ecelele okuti cimue, ale omunu umue u kokela oku liwekapo oku kuama Yesu. Ndeci, eteke limue eye wa lekisa okuti ukuacili eci olondonge ka via kuatele elomboloko liocina cimue Yesu a popia. (Yoa. 6:68) Kuenje valua va kala oku kuama Yesu va liwekapo oku ci linga kuenda ka va yonguile oku talamẽla vali elomboluilo limue. Pole, Petulu ka ci lingile. Petulu wa kala ukuacili kuenda wa popia hati, Yesu o kuete “olondaka viomuenyo ko pui.” Yesu ka yandulukile Petulu. Eye wa kũlĩhĩle okuti Petulu lovapostolo vaye va laikele oku u yanduluka. Ndaño ndoco, Yesu wa kũlĩhĩle okuti Petulu wa ponduile oku amamako lekolelo. (Luka 22:31, 32) Yesu wa kũlĩhĩlevo okuti “Utima wa pama, pole, etimba lia hongua.” (Mar. 14:38) Kuenje Yesu ka yandulukile Petulu upostolo waye o soliwe, ndaño ceci o likala okuti ko kũlĩhĩle. Noke liepinduko lia Yesu, ovovangi a lekisa okuti eye wa molẽha ku Petulu eci a kala lika liaye. (Mar. 16:7; Luka 24:34; 1 Va Kor. 15:5) Eci ca pamisa calua Petulu una wa sumuĩle calua, omo lieci a linga! w23.09 22 ¶9-10

Suku ecela, ale o tuvika akandu omanu vana va kolela kokuaye. Eye o va ecela lutima wosi kuenda ka ivaluka vali akulueya avo. (Osa. 32:1, 2) Yehova o tenda omanu vaco ndu okuti, ka va kuete eko kuenda vakuesunga omo liekolelo liavo. Ndaño Avirahama la Daviti kuenda afendeli vakuavo va Suku vakuekolelo va tendiwile okuti vakuesunga, ovo ka va lipuile. Pole, omo liekolelo liavo, Suku wa va tendele ndu okuti ka va kuete eko, eci a enda oku va sokisa la vana ka va kuatele ekolelo kokuaye. (Va Efe. 2:12) Ndomo upostolo Paulu a ci lombolola vukanda waye, ekolelo li kuete esilivilo lia velapo oco tu kuate ukamba wocili la Suku. Avirahama la Daviti va kala akamba va Suku, omo va lekisile ekolelo kokuaye. Tu pondolavo oku kala akamba va Suku omo lioku kolela kokuaye. w23.12 3 ¶6-7

Koloneke vilo Akristão vosi va kuete esumũlũho lioku eca ovilumba ku Yehova poku talavaya lotembo yavo, ongusu kuenda lovipako viavo oco va kuatise kovopange osi Wusoma. Etu tu lekisa okuti tua velisapo calua esumũlũho liaco eci tu fendela Yehova poku wĩha ocilumba ca velapo. Upostolo Paulu wa tukula ovina vialua tu sukila oku linga oco tu fendele Yehova. (Va Hev. 10:22-25) Vovina viaco mua kongela oku likutilila olonjanja viosi ku Yehova, oku kundila omanu catiamẽla kelavoko lietu, oku endaenda kolohongele vietu kuenda oku li pamisa la vakuetu “ca piãla enene omo [tu] lete okuti eteke [lia Yehova] li kasi ocipepi.” Handi vali, kelivulu Liesituluilo ku lekisa okuti ungelo umue wa Yehova wa popia hati: “Fendela Suku!” (Esit. 19:10; 22:9) Lalimue eteke ka tu ka ivaliko cosi tua lilongisa catiamẽla konembele yinene yespiritu ya Yehova kuenda kesumũlũho linene tu kuete lioku fendela Suku yetu ukuonene wosi Yehova! w23.10 29 ¶17-18

Vosi yetu tu yongola oku ‘amamako oku li sola pokati.’ Omo liaco, ci kuete esilivilo oku ivaluka olondaka via Yesu viokuti, ‘ocisola comanu valua [ca laikele] oku pola.’ (Mat. 24:12) Yesu ka kaile oku popia okuti, onepa yalua yolondonge ya laikele oku siapo oku lisola pokati. Eli olio esunga lieci tu sukilila oku kuata utate oco ka tu ka yapuisiwe lovituwa viomanu ka va lekisa ocisola voluali lulo. Oku kũlĩha ovina viaco ci ka tu kuatisa ndati oku limbuka nda ocisola cetu ku vamanji ca pama? Onjila yimue yoku limbuka nda ocisola cetu ca pama, oku kũlĩhĩsa ocituwa tu lekisa kovina vimue tu pita lavio komuenyo. (2 Va Kor. 8:8) Vimue pokati kovina viaco, via tukuiwa lupostolo Petulu hati: “Ca velapo vali kovina viosi, lisoli pokati, momo ocisola ci tuvika akandu alua.” (1 Pet. 4:8) Kuenje eci vamanjetu va tu lueyela ale va linga ovina vimue okuti vi tu sumuisa, ci ka tu kuatisa oku limbuka nda ocisola cetu kokuavo ca pama. w23.11 10-11 ¶12-13

Ka tu ka pokola kolonumbi via Yesu nda tu lekisa lika ocisola ku vamanji vamue vekongelo okuti, ku vakuavo sio. Ocili okuti, pamue tu lika ño lomanu vamue okuti vakuavo sio, ndeci Yesu a livalele lika ukamba la vamue pokati kolondonge viaye. (Yoa. 13:23; 20:2) Pole, upostolo Petulu o tu ivaluisa okuti tu sukila oku likolisilako oku ‘sola vamanji vosi’ okuti ocisola caco ca velapo vana va situe. (1 Pet. 2:17) Petulu o tu vetiya okuti ci kuete esilivilo lialua oku ‘lisola pokati omunu lukuavo lutima wosi.’(1 Pet. 1:22) Vocinimbu eci, ondaka “lutima wosi” ci lomboloka oku sola umue ndaño okuti ka ca lelukile oku ci linga. Ndeci, nye nda tua linga nda manji umue wa tu sumuĩsa, ale wa tu popia lãvi? Ocisimĩlo cetu catete, oku fetuluinya okuti, ka tu lekisa ocisola. Pole, Petulu wa lilongisa la Yesu okuti, ocituwa caco ka ci sanjuisa Yehova. (Yoa. 18:10, 11) Petulu wa soneha hati: “Ko ka fetuluinyi ũvi lũvi, puãi lingi ovina viwa.” (1 Pet. 3:9) Nda wa sola vamanji lutima wosi o ka lekisa ohenda ku vosi loku kuata elomboloko liekalo liomunu waco. w23.09 28-29 ¶9-11

Tu komõha calua poku tala ndomo omõla umue a kula lonjanga. Ci molẽha ndu okuti oku kula kuaco kuocipikipiki. Pole, oku kula konepa yespiritu ka ku lingiwa vocipikipiki. (1 Va Kor. 13:11; Va Hev. 6:1) Oco tu tẽlise ocimãho caco, tu sukila oku kuata ukamba wa pama la Yehova. Tu sukilavo espiritu sandu liaye, lina li tu kuatisa oku kuata ovituwa viusanjuisa kuenda ovoloño awa a pondola oku tu pongiyila ovikele vio kovaso yoloneke. (Olosap. 1:5) Yehova wa lulika omanu okuti ulume lukãi. ( Efet. 1:27) Ocili okuti ulume lukãi va litepa ketimba kuenda va litepavo kolonepa vikuavo. Ndeci, Yehova wa lulika ulume lukãi oco va tẽlise ovikele viavo, kuenje ovo va sukila oku kuata ovituwa vi ka va kuatisa oku tẽlisa ovikele viaco.—Efet. 2:18 w23.12 18 ¶1-2

Anga hẽ Yesu wa yonguile okuti omanu va tukulavo onduko ya Isiaye? Oco. Asongui vamue vatavo vo kotembo yaco, va enda oku popia okuti, oku tukula onduko ya Suku ekambo liesumbilo, pole, Yesu lalimue eteke a ecelelele okuti oviholo viaco vi tateka oku eca esivayo konduko ya Isiaye. Kũlĩhĩsa epuluvi eci eye a sakula ulume umue wa kuatiwile lolondele ko Gerasa. Omanu va kuata usumba walua kuenda va pinga ku Yesu oco a ende. Eli olio esunga lieci eye ka kailele vimbo liaco. (Mar. 5:16, 17) Ndaño ndoco, Yesu wa yonguile okuti onduko ya Yehova yi kũlĩhĩwa vimbo liaco. Kuenje Yesu wa sapuila kulume una a sakula oco a lomboluile komanu vakuavo eci Yehova o lingila, pole, haceciko Yesu a linga. (Mar. 5:19) Yesu o yongola okuti koloneke vilo, tu kuatisavo omanu oku kũlĩha onduko ya Isiaye voluali luosi! (Mat. 24:14; 28:20) Eci tu likolisilako oku ci linga, tu sanjuisa Soma yetu, Yesu. w24.02 10 ¶10

Tu kuete esumũlũho linene lioku panga onepa kocisoko ca Yehova, koloneke vilo via sulako havio ka via lelukile. Omo okuti ekalo lĩvi lioluali lulo li kasi oku livokiya, Yehova wa tu ĩha vamanji oco va tu kuatise. (Osa. 133:1) Yehova o tu kuatisavo oku kuata epata limue lia sanjuka. (Va Efe. 5:33–6:1) Handi vali, eye o tu ĩha olondunge tu sukila, oco tu kuate ombembua yovutima. Tu sukila oku likolisilako calua oco tu amameko oku vumba Yehova lekolelo. Momo lie? Momo pamue tu sumua omo liakulueya a vakuetu. Handi vali, tu pondolavo oku sumua omo liakulueya etu, ca piãla enene nda tu a pitolola olonjanja vialua. Tu sukila oku pandikisa koku vumba Yehova (1) eci manji umue a tu sumuisa (2) eci ohueli yetu yi tu sumuisa kuenda (3) eci tu sumua omo liakulueya etu. w24.03 14 ¶1-2

Otembo lotembo o ka yeva ovolandu a vamanji vana okuti va nõlapo oku vokiya upange wavo va lingila Yehova. Pamue va pindisiwa Kosikola Yusoma, ale va ilukila kuna kuli esukila liakundi. Nda ekalo liove li ku ecelela, citava okuti o kuamavo ongangu yavo yiwa. Afendeli va Yehova va yongola calua oku vokiya upange wavo woku kunda. (Ovil. 16:9) Pole, nye ci popiwa nda ekalo liove ka li ku ecelela oku ci linga? Ku ka sime okuti vana va pondola oku ci linga va ku velapo. Ca velapo vali, amamako oku pandikisa. (Mat. 10:22) Ivaluka okuti Yehova o sanjuka calua eci o linga ovina vi likuata lepondolo liove. Eyi oyo onjila ya velapo yoku amamako oku kuama Yesu, noke liepapatiso liove.—Osa. 26:1. w24.03 10 ¶11

Isietu wokilu o tu likuminya oku ecela akandu etu nda tu likekembela. (Osa. 86:5) Kuenje nda tu likekembela lutima wosi akandu tua linga, tu pondola oku kolela okuti Yehova o ka tu ecela. Poku ivaluka okuti, Yehova ukuesunguluko. Eye lalimue eteke a ka tu kisika oku linga eci ka tu tẽla. Yehova o sanjukila alikolisilo tu linga lutima wosi. Ci kuetevo esilivilo oku sokolola kulandu wa vana va tukuiwa Vembimbiliya okuti, va vumba Yehova lutima wosi. Ndeci, sokolola eci catiamẽla kupostolo Paulu. Eye vokuenda kuanyamo alua wa likolisilako calua, wa linga ovongende kuenda wa sokiya akongelo alua. Pole, eci ovina via pongoloka okuti, ka ponduile vali oku kunda calua ndeci a lingaile, ca lekisile hẽ okuti Yehova ko sanjukilile vali? Sio. Eye wamamako oku linga eci a tẽla kuenje Yehova wo sumũlũisa. (Ovil. 28:30, 31) Cimuamue haico okuti, alikolisilo etu kupange wa Yehova a pondola oku pongoloka. Pole, ocina ca velapo kokuaye ocimãho cetu coku u vumba. w24.03 27 ¶7, 9

Yesu omo lioku likutilila ku Yehova wa sia ongangu kolondonge viaye oco va yi kuame. Yesu poku linga upange waye woku kunda wa enda oku likutilila olonjanja viosi. Eye wa sandaile otembo yoku likutilila momo olonjanja vialua wa enda oku kala lomanu valua. (Mar. 6:31, 45, 46) Yesu wa pasokavo omele oco a kuate otembo yoku kala likaliaye oku likutilila. Vepuluvi limue wa likutilila uteke wosi, osimbu ka nõlele onjila yimue yikuete esilivilo lialua. (Luka 6:12, 13) Handi vali, Yesu wa likutilila olonjanja vialua vuteke osimbu handi ka file loku tiamisila utima kocikele caye ka ca lelukile palo posi. (Mat. 26:39, 42, 44) Ongangu ya Yesu yi tu longisa okuti ka kuli lacimue ci pondola oku tu tateka oku sanda otembo yoku likutilila. Ndeci Yesu a linga, tu sukila oku sanda otembo yoku likutilila poku pasuka omele, ale tu ci linga luteke. Nda tua ci linga tu lekisa ku Yehova okuti tua sanjukila ombanjaile yaco yilikasi. w23.05 3 ¶4-5

Kũlĩhĩsa ondaka yokuti “ca sukumũhila.” Ondisionaliu yimue Yembimbiliya ya lombololola ondaka oku sukumũhila hati, “ciya kokuetu ndolui.” Ocindekaise eci, ci lekisa ocisola calua Yehova a kuetele olombuavekua! Olombuavekua via kũlĩha okuti, vi “soliwe la Suku.” (Yuda 1) Upostolo Yoano wa lombolola ndomo eye a liyeva poku soneha hati: “Limbuki ocisola calua Isia a siata oku lekisa kokuetu okuti, tu tukuiwa omãla va Suku!” (1 Yoa. 3:1) Anga hẽ Yehova o sole lika olombuavekua? Sio, Eye o lekisa ocisola caye kokuetu vosi. Elinga lipi lia velapo liocisola Yehova a lekisa? Elinga lia velapo liocisola Yehova a lekisa mulo voluali, Ocisembi.—Yoa. 3:16; Va Rom. 5:8. w24.01 28 ¶9-10

Ocinimbu eci ci situlula ocina cikuavo ca kuatisa Daviti eci a kala lusumba, ndaño okuti omuenyo waye handi wa kala kohele. Eye wa enda oku sokolola kueci Yehova a laikele oku u lingila. Daviti wa kũlĩhĩle okuti Yehova wa laikele oku u yovola vepuluvi limue lia sunguluka. Yehova wa popele ale okuti, Daviti wa laikele oku kala osoma ya va Isareli. (1 Sam. 16:1, 13) Daviti wa kolelele okuti, cosi Yehova a likuminyile ci tẽlisiwa. Nye Yehova a likuminya oku ku lingila? Etu ka tu lavoka okuti Yehova o tu teyuila kovitangi viosi. Pole, ivaluka okuti, oloseteko viosi ove o pondola oku liyaka lavio voluali lulo lũvi, ndopo Yehova o ka vi malako voluali luo kaliye. (Isa. 25:7-9) Ululiki wetu o kuete unene walua woku pindula vana va fa, oku sakula ovovei etu kuenda oku kundula omanu vosi vana va siata oku tu lambalala.—1 Yoa. 4:4. w24.01 6 ¶12-13

Sokolola kesunga lieci wa tumbikila omuenyo wove ku Yehova loku papatisiwa. Ove wa nõla onjila yaco, momo o yongola oku tiamẽla konele ya Yehova. Sokolola kueci ca ku kuatisa oku limbuka okuti wa sanga ocili. Ove wa kuata ukũlĩhĩso wa suapo wa Yehova kuenda wa fetika oku u sumbila loku u sola nda Isiove wokilu. Wa fetika oku kuata ekolelo kuenda ca ku vetiya oku likekembela. Utima wove wa ku vetiya oku siapo ovina ka via sungulukile kuenda oku ambata omuenyo umue u likuata locipango ca Suku. Ove wa yeva ekavuluko eci wa limbuka okuti Suku wa ku ecela. (Osa. 32:2) Ove wa fetika oku endaenda kolohongele Viakristão kuenda oku sapuilako vakuẽne ovina viwa wa kala oku lilongisa. Omo okuti wa linga Ukristão umue wa litumbika loku papatisiwa, ove cilo o kasi oku endela vonjila yomuenyo kuenda wa nõlapo oku amamako oku endela vonjila yaco. (Mat. 7:13, 14) Omo liaco, amamako oku pama, loku kuata epandi koku fendela Yehova, loku lekisa ekolelo lia pama koku sola Yehova kuenda oku pokola kolonumbi viaye. w23.07 17 ¶14; 19 ¶19

Poku sokolola kohutililo yelitumbiko wa linga ku Yehova, o ka tẽla ndomo o tamalãla leyonjo liosi. Ndeci, anga hẽ nda wa fetika oku linga ocitiokoso lohueli yomunu ukuavo? Ocili okuti nda wa yuvula elinga liaco! Momo wa likuminya ku Yehova okuti lalimue eteke wa laikele oku ci linga. Lonjila eyi o ka yuvula ovitangi vi tunda kovisimĩlo ka via sungulukile. Poku ci linga o ka ‘tinduka vonjila yolondingaĩvi.’ (Olosap. 4:14, 15) Yesu wa nõlelepo oku sanjuisa Isiaye. Ndeci Yesu a linga, nõlapo oku likala lonjanga cosi ci sumuisa Suku una ove wa litumbika kokuaye. (Mat. 4:10; Yoa. 8:29) Onjila o kuama poku liyaka lovitangi ale ceci o setekiwa oku linga eci ka ca sungulukile, yi pondola oku situlula nda o yongola oku ‘amamako oku kuama’ Yesu ale sio. Pole, kolela okuti Yehova o ka ku kuatisa oku amamako oku kuama Yesu. w24.03 9-10 ¶8-10