Olonumbi vioku Pindisa vikasi loku Nyõleha

HELMUT Schmidt, kaselelo ko ko Alemanya wa linga hati: “Ocina caco eci ka ca la pita.” Eye wa kala loku lisiõsiõla mekonda liovilinga viokaliye viekambo liesunga konepa yolomitavaso va linga esapulo. Eye hati: “Olonumbi vioku pindisa via siata oku nyelela mekonda liepela.”

Valua va pondola oku tava kokuaye. Olonumbi viepindiso via tayiwa Vondaka ya Suku, Embimbiliya, kuenda via siata oku taviwa okuti ovio viendisa omunu kueci ciwa leci civi, haivio etaili vi kasi loku tendiwa okuti ka vi silivila. Eci oco ocitangi ci kasi kolofeka vina vi tukuiwa okuti via likongela Letavo.

Olonumbi Viembimbiliya vi Silivila Calua?

Vocisimilo ca kunamẽla valongiso Embimbiliya mua kongela esunguluko kuenda ekolelo. Handi, ekambo liesunguluko, lovitukiko, kuenda esanda kaliye via lisandeka. Ukanda wasapulo The Times wo ko Londres wa lombolola okuti vimue olosipayu “via lomboluiwa okuti via yukisa onjipẽla eci cisoka £ 100.000 kolombongo vi tukiwa okuti libras, vonjanja lonjanja eci olosipayu vi kuata epangue, kuenje ovo muele va lilandisa vali kovisuanji ale ka vakuata esunga lioku pisa vana vakuete ekemãlo liundingaiivi.” Ko Austria oku kembisamo ekalo lia kolapo lia tukiwa okuti oco ocituwa ca siata enene. Kuenda ko Alemanya ocisoko culoño ca komõha eci vakua ku pakisa ndopo va limbuka “ocitangi cinene celinga liesanda kuloño woko Alemanya.” Ulongisi umue ulume wa velapo pokati kavakuoloño woku citiwa kuomunu ko Alemanya, vo lundilile hati wa kemba ale wa luvikiya atendelo votembo yimue yalua yatiamẽla ketimba liomunu.

Olonumbi via kunamẽla Vembimbimbiliya mua kongela epokolo volohuela, ca lomboloka okuti oku kala lelitokeko lia suapo. Puãi evokiyo lialua liava va likuele lisole oku sulila kombonge yoku tepisa olohuela. Ukanda wasapulo woko Katolika Christ in der Gegenwart (Akristão Votembo Yokaliye) wa lombolola okuti ‘kombonge yoku tokekisa olohuela’ yoko Suiça, olohuela viakahandangala vi kasi loku nyõleha.’ Kofeka yoko Holanda, cisoka 33 kolpurcentu vilohela vi puila voku litepa. Ukãi umue wa limbuka epongoloko liekalo ko Alemanya, eci papita ale alima atito konyima wa soneha eci ca tiamẽla kocisimiilo caye hati: “Olohuela kaliye via tendiwa ndombanga yosimbu kuenda ka vi silivila vali. Omanu va kuela ño ukuavo, pole ka va kala laye otembo yosi.”

Konepa yikuavo, olohulukãi violohulukãi viomanu vi tenda olonumbi vi longisiwa Vembimbiliya okuti via koleliwa calua kuenda vi silivila komuenyo wetu voluali lulo. Ulume lukãi waye vana va kasi kohulo yo Suiça–Alemanya va limbuka okuti, oku lilongisa eci cilikuata lolonumbi Viembimbiliya ca va iha esanju lialua. Mekonga ovo vakuata esakalalo hati, “kuli lika elivulu limosi kolonepa viosi viomuenyo. Elivulu liaco Embimbiliya.” Nye o sima? Embimbiliya hẽ li silivila kokueca olonumbi? Ono yolonumbi Viembimbiliya yilitava lekalo lietaili?