Uvala Wa Sumbiwa Kovaso A Suku Kuenda Komanu
“Kua kala uvala ko Kana ko vo Galilea, . . . Yesu wa lalekiwavo kuvala kuenda olondonge viaye.” —YOANO 2:1,2.
1. Ulandu wa Yesu watiamẽla kuvala wa lingiwa ko Kana, u lekisa nye?
YESU, la inaye, kuenda vamue pokati kolondonge viaye, va kũlĩhĩle esanju li tunda kuvala womanu va Yehova. Eteke limue puvala, wa sanjuisile omanu poku va lingila ocikomo caye catete ca tukuiwa Vembimbiliya. (Yoano 2:1-11) Ove citava okuti, wenda kuvala Wakristão va yongola oku amamako oku vumba Yehova lesanju noke yolohuela viavo. Pamue o kasi oku lavoka uvala wove ale o yongola oku kuatisa ekamba liove li yongola oku linga uvala waye. Nye ci lingiwa oco uvala waco wende ciwa?
2. Ulandu upi u sangiwa Vembimbiliya watiamẽla kuvala?
2 Akristão va siata oku limbuka okuti, olonumbi vi sangiwa Vondaka ya Suku, vi kuatisa ulume lukãi o yongola oku kuela. (2 Timoteo 3:16, 17) Pole, Vembimbiliya ka mu sangiwa olonumbi viosi viatiamẽla kuvala Wakristão. Momo ovituwa kuenda ovihandeleko violofeka, via litepa. Handi vali, vokuenda kuotembo, ovituwa viaco lovihandeleko, via siata oku pongoloka. Kotembo ya va Isareli, ka kua kaile olonumbi vioku tokekisa olohuela. Keteke liuvala, sandombua o nena ondombua konjo yaye ale konjo ya isiaye. (Efetikilo 24:67; Isaya 61:10; Mateo 1:24) Kuenje okupisa keteke liaco, va kũlĩhĩwa okuti va linga olohueli. Pole, ka kua kaile olonumbi violohuela ndevi via siata koloneke vilo.
3. Yesu wa kuatisa kocipito cipi ca lingiwa ko Kana?
3 Va Isareli va kũlĩhĩle okuti, ocituwa caco oco ci tokekisa omanu kolohuela. Ovo va enda oku linga ovipito viuvala ndeci ca lomboluiwa kelivulu lia Yoano 2:1. Vembimbiliya Liumbundu, ocinimbu eci ci popia hati: “Kua kala uvala ko Kana.” Pole, kelimi liosimbu ocinimbu eci ci tukula ‘ocipito colohuela ale ocipito cuvala.’a (Mateo 22:2-10; 25:10; Luka 14:8) Ulandu waco u lekisa okuti, Yesu wa kalavo pocipito caco cuvala wa va Yudea. Kuenda wa ecavo ekuatiso liaye kocipito caco. Pole, tu sukila oku ivaluka okuti, ovina viosi via lingiwa puvala waco, via litepa levi via siata oku lingiwa koloneke vilo.
4. Uvala upi Akristão vamue va siata oku nola oku linga, kuenda momo lie?
4 Kolofeka vialua, Akristão vana va yongola oku kuela, va sukila oku pokola kovihandeleko. Pole, kuli olonjila vikuavo va siata oku kuama okuti, vi taviwavo lovihandeleko viofeka. Olohuela viaco, citava okuti viendisiwa longanji yimue yofeka ale locimatamata cikuavo ca tumiwa Lombiali. Akristão vamue va siata oku kuama onjila yaco. Kuenje va laleka vamue pokati kepata liavo ale akamba Akristão oco va kale olombangi viocipito caco ci kuete esilivilo. (Yeremiya 33:11; Yoano 3:29) Vamanji vamue, va siata oku nõlapo oku linga ocipito cimue citito cuvala okuti ka va pesela otembo yalua yoku ci pongiya. Kuenda ka ci peselavo olombongo vialua. Ovo va sokiya ño okulila kumosi lomanu vamue vatito va yongola oku laleka. Pole, ndaño okuti tua nolapo oku linga ovina evi, tu sukila oku ivaluka okuti, Akristão vamue va kuete ovisimĩlo via litepa viatiamẽla kondaka eyi.—Va Roma 14:3, 4.
5. Momo lie Akristão vamue va yonguila oku linga ohundo yuvala noke yoku kuela? Ohundo yaco yi lekisa nye?
5 Akristão vamue noke yolohuela, va nolapo oku linga ohundo yuvala.b Ovo va kũlĩha okuti, Yehova Eye usovoli wolohuela. Kuenda Vondaka yaye mu sangiwa olonumbi vi kuatisa oku endisa ciwa olohuela loku kuata esanju. (Efetikilo 2:22-24; Marko 10:6-9; Va Efeso 5:22-33) Akristão valua keteke liolohuela, va laleka vamanji vamue kuenda epata liavo oco va kale pocipito caco. Ndamupi tu tenda ovihandeleko viaco via litepa kuenda ovituwa via siata kolofeka vikuavo? Vocipama cilo, tu konomuisa ovituwa via siata kolonepa vimue violuali. Vimue pokati kovituwa viaco via litepa levi wa kũlĩha, ale via litepa levi via siata vofeka yove. Pole, oka limbuka olonumbi vimue vi kuete esilivilo komanu vosi va Yehova.
Olohuela Viendisiwa Lovihandeleko Ovio Via Sumbiwa
6, 7. Momo lie tu sukilila oku kapako ovihandeleko viofeka viatiamẽla kolohuela? Ndamupi tu lekisa esumbilo liaco?
6 Ocili okuti, Yehova eye wa sovola olohuela. Pole, olombiali vi kuetevo ovihandeleko vioku songuila vana va yongola oku likuela. Tu sukila oku kũlĩha esilivilo liondaka eyi. Yesu wa popia hati: “Evi via Kaisare vi eci ku Kaisare levi via Suku vi eci ku Suku.” (Marko 12:17) Upostolo Paulu wa popiavo hati: “Omanu vosi, omunu omunu, va pokole kolombiali, momo ka kuli uviali te wa tunda ku Suku, la-a a kasi a kapiwa la Suku.”—Va Roma 13:1; Tito 3:1.
7 Kolofeka vialua, Kaisare okuti olombiali viofeka, ovio vi kuete omoko yoku nõla u o sesamẽla oku kuela. Omo liaco, Akristão vana va kuete ovituwa viwa okuti va yongola oku kuela, va pokola kovihandeleko viofeka. Vovihandeleko viaco, mua kongela oku tambula ukanda wuvangi, loku linga ohuminyo yolohuela kovaso yocimatamata combiali, kuenda oku sonehisa olohuela viaco. Eci soma Kaisare Agusto a ecele ocihandeleko coku ‘lisonehisa,’ Maria la Yosefe va pokola kocihandeleko caco. Kuenje, va endele toke ko Beteleme oku ka ‘lisonehisa.’—Luka 2:1-5.
8. Olohuela vi kuete esilivilo lie? Ocituwa Colombangi via Yehova catiamẽla kolohuela ci situlula ndati esumbilo liavo keliangiliyo liaco?
8 Nda Akristão vavali ulume lukãi va nõlapo oku likuela loku pokola kovihandeleko viofeka, va kuata ocikele kovaso a Suku. Ocili okuti, Olombangi via Yehova ka vi pitulula olohuela. Kuenda ka vi tumbulula ohuminyo yolohuela poku linga ocipito colohuela eci va tẽlisa 25 ale 50 kanyamo ndeci ca siata voluali. (Mateo 5:37) (Atavo vamue ka va sumbilile olohuela vi lingiwa lombiali ale lovihandeleko viofeka. Ovo va popia hati, ulume lukãi va tendiwa lika okuti olohueli nda ocitunda cetavo oco ca tokekisa olohuela viavo.) Kolofeka vimue, olombiali via siata oku eca omoko kakulu vamue vekongelo Volombangi via Yehova oco va kuelise vamanji. Noke yoku tokekisa vamanji yaco, ukulu wekongelo o linga ohundo yuvala Vonjango Yusoma. Momo Onjango Yusoma oyo ocitumãlo cefendelo liocili posongo. Kuenje omo mu sesamẽla oku lingiwila ohundo yeliangiliyo lia tumbikiwa la Yehova.
9. (a) Olohueli vina via kuelela kombiali, vi sukila oku nõla nye? (b) Akulu vekongelo va kongeliwa ndati vesokiyo liuvala?
9 Kolofeka vikuavo kuli ocihandeleko cokuti, ava va yongola oku kuela va sukila oku cilinga koseketa yombiali. Kuenje va linga ohuminyo yolohuela kovaso yocimatamata combiali. Akristão vamue noke yoku linga ohuminyo yololuela koseketa yombiali, va linga ohundo yuvala Vonjango Yusoma. (Noke yoku linga ohuminyo yaco yolohuela, ka ca sungulukile oku pita otembo yalua okuti oco ku lingiwa ohundo yolohuela. Momo kovaso a Yehova kuenda komanu oku kongelamo ekongelo, olondombua viaco via kũlĩhĩwa ale okuti, olohueli.) Nda olohueli via kuelela kombiali vi yongola oku va lingila ohundo yuvala Vonjango Yusoma, va sukila oku pinga kakulu vekongelo Vakuacisoko Cupange. Noke akulu vaco vekongelo, va kũlĩhĩsa nda olohueli viaco vi kuete ovituwa viwa. Kuenda va kũlĩhĩsavo nda epuluvi liaco liohundo ka li tateka esokiyo liolohongele Vonjango Yusoma. (1 Va Korindo 14:33, 40) Noke va kũlĩhĩsa nda ci sukila oku pongiya Vonjango yaco Yusoma loku linga esapulo liaco vekongelo.
10. Nda olohueli via kuelela kombiali, ohundo yolohuela yi lingiwa ndati?
10 Ukulu wekongelo o linga ohundo yuvala, o sukila oku likolisilako okuti yi lingiwa lesanju, loku pamisa kespiritu, kuenda oku lekisa esumbilo. Nda olohueli via kuelela kombiali, manji o linga ohundo, o sukila oku lombolola okuti olondombua via kuela loku pokola kovihandeleko via Kaisare. Nda olohuminyo violohuela ka via pongolokele koseketa yombiali, citava okuti vi pituluiwa vokuenda kuohundo yaco.c Nda va yongola oku pitulula olohuminyo viaco kovaso a Yehova kuenda kekongelo, citava okuti, va cilinga. Kuenje, va lekisa okuti, va ‘tokekisiwa kokanga yimuamue.’—Mateo 19:6; 22:21.
11. Kolofeka vimue omanu va siata oku kuela ndati?
11 Kolofeka vimue ka kuli ocihandeleko cokuti, ava va yongola oku kuela va sukila oku linga ohuminyo yolohuela kovaso yocimatamata cimue combiali. Momo olohuela viavo vi lingiwa poku soneha olonduko viavo velivulu limue liombiali. Kuenje, va tambula ukanda wuvangi wolohuela. Okupisa keteke liaco, va tendiwa okuti, va linga olohueli. Pole, ndomo ca lekisiwa kovinimbu viatete, olohueli noke yoku linga ohuminyo yavo kovaso ombiali, va linga ohundo yolohuela Vonjango Yusoma. Ohundo yaco, yi lingiwa lamanji umue wa loñoloha kespiritu. Eye o sapuila omanu vosi va kasi oku yevelela okuti, olondombua evi via linga ale olohuela viavo. Momo via lisonehisa kombiali. Ndomo ca lomboluiwa vocinimbu 10 kuenda ketosi li sangiwa vombuelo yocinimbu caco, olondombua, vi pitulula vali ohuminyo va linga koseketa yombiali. Omanu vosi va kasi Vonjango Yusoma, va sanjukila kumosi lolondombua. Kuenda vosi yavo va kuatisiwa lolonumbi vi tunda Vondaka ya Suku.—Ocisungo ca Salomone 3:11.
Olohuela vi Lingiwa Lepata Kuenda Evi vi Lingiwa Lombiali
12. Olohuela vi lingiwa lepata vi lomboloka nye? Noke yoku linga olohuela viaco, nye omunu a sukila oku linga?
12 Kolofeka vimue kuli ocituwa coku linga olohuela viendisiwa lepata. Pole, olohuela viaco, ka vi lomboloka viomanu vana va kasi ale pamosi. Kuenda ka vi lombolokavo olohuela vi lingiwa loku kuama ovihandeleko vimue ka vi taviwa lombiali yofeka.d Pole, vi lomboloka olohuela vimue vi lingiwa loku kuama ovituwa viopocitumãlo. Kuenje olondombua vi linga ohuminyo yavo pokati kepata. Volohuela viaco, mua kongela oku feta ovilombo. Kuenje ulume lukãi va tendiwa okuti, va linga olohueli. Ombiali yofeka yi tenda olohuela viaco okuti via sunguluka kuenda viocili. Noke yoku linga olohuela viaco, ulume lukãi waye va sonehisa olohuela viavo kelivulu liombiali oco va tambule ukanda wuvangi. Ukanda waco weca eteyuilo kokuavo. Ca piãla enene kukãi nda eteke limue wa siala umbumba. Handivali, u teyuilavo ovipako viomãla. Akulu vekongelo va sukila oku vetiya vamanji va linga olohuela viaco oco va vi sonehise kombiali. Momo kotembo ya va Isareli Ocihandeleko ca Mose ca kisikele oku sonehisa olohuela kuenda oñaña eci yi citiwa.—Mateo 1:1-16.
13. Noke yoku linga olohuela viendisiwa lepata, momo lie ci kuetele esilivilo oku linga ohundo yuvala?
13 Omanu vana va linga olohuela viaco, va tendiwa okuti, va kuela. Pole, ndomo ca lomboluiwa kovinimbu via pita, olohueli vi sukila oku linga ohundo yuvala Vonjango Yusoma. Nda kuli esokiyo liaco, manji o linga ohundo, o sukila oku kũlĩha okuti, olohueli via tokekisa ale olohuela viavo. Momo va kuama ocihandeleko ca Kaisare. Kuenje va sukila lika oku linga ohundo. Ndomo ca lomboluiwa ale, volohuela muli olonepa vivali via velapo. Onepa yatete, yeyi yi lingiwa lepata. Yavali, ohundo yolohuela yi lingiwa vekongelo. Oku linga ovina evi vivali veteke liaco, ci vetiya omanu vo posongo oku sumbila olohuela viaco.
14. Nye Ukristão a sukila oku linga nda vofeka yavo olohuela vi lingiwa lepata levi vi lingiwa lombiali vi taviwa?
14 Kolofeka vina okuti olohuela vi lingiwa lepata vi taviwa lomanu vosi, kulivo olohuela vi lingiwa lombiali. Olohuela viaco vi lomboloka olohuela vioku linga ohuminyo kovaso yocimatamata combiali. Volohuela viaco, mua kongela oku soneha olonduko violondombua velivulu liombiali. Akristão vamue va siata oku nolapo oku linga olohuela viaco. Pole, ka va kisikiwa oku linga olohuela vivali. Momo viosi vi taviwa lombiali kuenda lomanu vosi. Ndomo ca lekisiwa kocinimbu 9 kuenda 10, noke yolohuela, ku lingiwa ohundo yuvala. Kuenje olondombua vi pitulula vali olohuminyo violohuela viavo. Eci ca velapo kolohuela viaco ceci okuti, ovo va sumbiwa kovaso a Suku kuenda komanu.—Luka 20:25; 1 Petulu 2:13, 14.
Amamako Oku Sumbila Olohuela
15, 16. Esumbilo li kongeliwa ndati volohuela?
15 Soma yoko Persia eci a liyakele lovitangi violohuela, ondunguli yimue ya velapo o tukuiwa hati Memukana, wa eca onumbi yimue ya kuatisa ‘akãi vosi oku sumbila alume vavo.’ (Ester 1:20) Ocili okuti, olohuela Viakristão ka vi songuiwa locihandeleko cosoma. Pole, akãi Akrisatão va lekisa esumbilo kalume vavo lutima wosi. Alume vana okuti Akristão va ‘sumbilavo akãi vavo’ kuenda oku va pandiya. (Olosapo 31:11, 30; 1 Petulu 3:7) Oku sumbila olohuela vietu, kaku fetika noke yoku pita anyamo alua. Momo olohuela vi sumbiwa okupisa keteke liuvala eci tua linga ohuminyo yaco.
16 Olondombua havioko lika vi sukila oku lekisa esumbilo keteke liuvala eci va tokekisa olohuela. Ukulu wekongelo poku linga ohundo yuvala, o sukila oku yi linga lesumbilo. Ohundo yuvala te yitiamisiwila kolohueli viaco. Omo okuti ohundo yaco yi kuete esilivilo, ka citava okuti yilingiwa lombuanja ale oku kongelamo ovihilahila viopocitumãlo ‘lolondunge’ violuali. Ukulu wekongelo ka citava okuti, o kapamo ovisimĩlo viaye vina vi sumuisa olondombua kuenda olonjeveleli. Eye o sukila oku yi linga lesanju loku pamisa konepa yespiritu. O sukilavo oku lombolola ciwa olonumbi via Yehova Usovoli wolohuela. Esumbilo ukulu wekongelo a lekisa poku linga ohundo yaco, lika kuatisa olondombua oku sumbila olohuela viavo kuenda oku eca esivayo ku Yehova Suku.
17. Momo lie Akristão va sukilila oku pokola kovihandeleko viatiamẽla kolohuela?
17 Vocipama cilo, wa limbuka atosi alua atiamẽla kolohuela via sunguluka. Olonumbi vimue citava okuti pamue ka vi likuata lovituwa via siata vofeka yove. Pole, vosi yetu tu sukila oku kũlĩha okuti, uvala Wolombangi via Yehova, te wendisiwa loku sumbila ovihandeleko viombiali yofeka. (Luka 20:25) Upostolo Paulu wa popia hati: “Eci komanu vosi eci ca va sesamẽla, ulambu ku wa sesamẽla ulambu; ocivanda ku wa sesamẽla ocivanda; . . . esumbilo ku wa sesamẽla esumbilo.” (Va Roma 13:7) Omo liaco, Akristão okupisa keteke liuvala wavo, va sukila oku lekisa esumbilo keliangiliyo lia Yehova liatiamẽla kolohuela.
18. Olonumbi vipi viatiamẽla kolohuela tu sukila oku pokola kuenda pi tu sanga olonumbi viaco?
18 Olonjanja vimue Akristão noke yolohuela, va linga ocipito cuvala. Ivaluka okuti, Yesu eteke limue wa endelevo kocipito cuvala. Nda tua sokiya oku linga ocipito cuvala, olonumbi Viembimbiliya vi tu kuatisa ndati oku sumbila Yehova? Olonumbi viaco, vi situlula ndati ovituwa violohueli loku sumbila ekongelo? Vocipama cikuãimo tuka lilongisa ondaka yaco.
[Atosi pombuelo yamẽla]
a Ondaka yaco yi tiamisiwilavo kovipito vikuavo.—Ester 9:22.
b Olombangi via Yehova, noke yoku tokekisa olohuela, vi linga ohundo losapi hati: ‘Olohuela Via Sumbiwa la Suku.’ Ohundo yaco, yi lingiwa vakukutu 30. Oyo, yi lombolola olonumbi Viembimbiliya vi sangiwa velivulu Uloño Wepata Liasanjuka, kuenda valivulu akuavo a sandekiwa Lolombangi via Yehova. Ohundo yaco, yi kuatisa olohueli viaco kuenda olonjeveleli.
c Nda ovihandeleko viofeka ka vi kisika vali ovina vikuavo, olohueli vi sukila oku linga ohuminyo yesumbilo kovaso a Suku. Sandombua o popia hati: ‘Ame, [o tukula onduko yaye], nda likuminya, [o tukula onduko ya ndombua yaye], okuti o linga ukãi wange,’ loku u sola kuenda oku u sanjukila ndomo ca lekisiwa vovihandeleko Viembimbiliya viatiamẽla kalume Akristão. Nda likuminya okuti, ocisola caco lesanju, ndi ci lekisa vokuenda kuanyamo osi omuenyo wetu ndomo ca lekisiwa veliangiliyo lia Yehova liatiamẽla kolohuela.’ Ndombua o popia ndoco: ‘Ame [o tukula onduko yaye] nda likuminya [o tukula onduko yukuenje waye] okuti o linga ulume wange loku u sola kuenda oku u sanjukila loku lekisa esumbilo kokuaye, ndomo ca lekisiwa vovihandeleko Viembimbiliya viatiamẽla kakãi Akristão. Nda likuminya okuti, ocisola caco, lesanju, kuenda esumbilo, ndi ci lekisa vokuenda kuanyamo osi omuenyo wetu ndomo ca lekisiwa veliangiliyo lia Yehova liatiamẽla kolohuela.’
d Oco o sange a lomboluilo akuavo atiamẽla kolohuela vilingiwa lepata, tanga Utala Wondavululi 15 Yenyenye Linene wunyamo wo 1962, kemẽla 574.
Ivaluka Eci Tua Lilongisa?
• Catiamẽla kolohuela, momo lie tu sukilila oku pokola kovihandeleko violombiali kuenda via Yehova?
• Nda Akristão vavali ulume lukãi va nolapo oku kuelela kovaso yombiali, nye va sukila oku linga noke?
• Momo lie ohundo yolohuela yi lingiwila Vonjango Yusoma?
[Elitalatu kemẽla 12]
Kotembo ya va Isareli, keteke liolohuela ulume o nena ondombua konjo yaye ale konjo ya isiaye
[Elitalatu kemẽla 15]
Noke yolohuela vi lingiwa lepata, Akristão va nolapo oku linga ohundo Vonjango Yusoma