Ka Tua Kuatele Usumba​—⁠yehova Wa Tu Kuatisa

Ulandu wa Lomboluiwa la Petridou wo Kegito

Kunyamo wo 1972, Olombangi viosi Via Yehova via kala kofeka yo Kupro, via liongoluilile kolupale luo Nikosia oku yevelela ohundo ya manji Nathan H. Knorr, una wa songuila upange woku kunda Wolombangi Via Yehova vokuenda kuanyamo alua. Eye wa ndi limbuka ciwa, kuenda osimbu sia li tukuluile kokuaye, wa ndi pula hati: “Vamanji Kegito va kasi ndati?” Tunde eci nda kũlĩha Manji Knorr volupale luange luo Alexandria, kofeka Yegito, pa pitile ale eci ci soka 20 kanyamo.

NDA citiwa keteke 23 kosãi ya Susu kunyamo wo 1914 volupale luo Alexandria. Pokati komãla vakuãla, ame ndukulu wavo. Tua kulila ocipepi lokalunga. Volupale luo Alexandria mua kala omanu vakuapata aiñi aiñi, kuenda lua finile calua omo liolonjo viaco via posoka kuenda ulandu wolupale luaco. Omo okuti, omanu voko Europa va kuatele ukamba walua lomanu voko Arabia, etu tumãla tua lilongisa elimi lio Arabe, Liongelesi, lio Françes, lo Italiano, kuenda elimi lietu lio Helasi.

Noke lioku mala elilongiso kosikola, nda fetika oku talavaya vonjo yoku tonga uwalo woko França wakãi vana va kemãla vofeka. Nda kala ukuetavo, kuenda nda solaile calua oku tanga Embimbiliya, pole, sia kuatele elomboloko lia suapo liovina nda tanga.

Okupisa kunyamo wo 1930, ndeya oku kũlĩha ukuenje umue o tukuiwa hati, Theodotos Petrides, wa citiwila ko Kupro. Eye, wa kala esualali limue liwa, pole wa lilongisilevo uloño woku yoka olombolo. Noke wa sanga upange konjo yimue ya kemãla yoku panga olombolo lovilia vikuavo vi sõsa. Theodotos wa ndi sola calua omo liesinga liange lia fina. Eye wa enda oku kala ponele yonjanela yange loku imba ovisungo viocisola kelimi lio Helasi. Tua kuela kunyamo wo 1940 keteke 30 kosãi Yevambi. Tua kuata esanju lialua keteke liaco. Tua kala vosapalalo yi kasi ocipepi lonjo ya ina yange. Omõletu watete o tukuiwa hati, John, wa citiwa kunyamo wo 1941.

Nda Fetika Oku Lilongisa Embimbiliya

Vokuenda kuotembo, Theodotos wa enda oku kuata atatahãi kueci tua kala oku lilongisa vetavo, kuenje wa fetika oku linga apulilo atiamẽla Kembimbiliya. Sia limbukile okuti, eye wa fetika oku lilongisa Embimbiliya Lolombangi Via Yehova. Eteke limue, eci nda kala konjo loñaña yetu, ukãi umue wa totola kepito, kuenje wa nyiha okokanda kamue ka kuete esapulo Liembimbiliya. Nda tambula okokanda kaco lesumbilo, kuenje nda ka tanga. Noke, wa nyihavo alivulu a lombolola eci ci kasi Vembimbiliya. Nda komoha calua, momo Theodotos wa kuatelevo alivulu aco!

Kuenje, ukãi waco ndo sapuila ndoco: “Ndi kuete ale alivulu aco, pole citava oku iñila.” Noke, nda linga apulilo alua ku Eleni Nicolaou. Pole, wa tambulula lepandi apulilo ange lekuatiso Liembimbiliya. Atambululo aco a ndi sanjuisa calua. Kuenje, nda fetika oku kuata elomboloko liesapulo Liembimbiliya. Osimbu tua kala oku sapela, Eleni wa limbuka elitalatu liulume wange. Kuenje wa popia hati: “Nda kũlĩha ulume u wa sunguluka ndeti!” Omo liaco, ovina Theodotos a enda oku linga vuyombeki via situluiwa. Nda komoha calua poku limbuka ovina viaco. Eye wa enda oku endaenda kolohongele Violombangi Via Yehova, pole, ka ndi sapuilileko! Eci Theodotos a tiuka, ndo sapuila ndoco: “Osemana yilo, ndenda love oku wa endele Calumingu ca pita!”

Kohongele ndaendele onjanja yatete okuti kua kala ekũi komanu, kua lomboluiwa elivulu lia Mika. Nda patekela ovina viosi nda yeva! Tunde opo, manji George la Katerini Petraki, va enda okuiya konjo yetu Votãlo koñolosi oku tu longisa Embimbiliya. Isia yange la vamanjange, ka va solele okuti, tu lilongisa Embimbiliya Lolombangi Via Yehova. Pole, ndaño manjange ukãi ka lingile Ombangi ya Yehova, wa ecelela okuti, tu lilongisa. Ina yetu, wa tava oku lilongisa Embimbiliya. Omo liaco, kunyamo wo 1942, eye la Theodotos, kuenda ame, tua litumbika ku Yehova, kuenje, tua papatisiwa vokalunga ko Alexandria.

Tua Liyaka Lovitangi Vialua

Kunyamo wo 1939, kua fetika Uyaki Wavali una weya oku lisanduila Voluali luosi. Okupisa kunyamo wo 1940, Kesongo kolohoka viasualali kofeka yo Alemanya o tukuiwa hati Erwin Rommel, lekãlu liaye liovita, va kala ocipepi lolupale luo El Alamein. Kuenje olupale luo Alexandria lueyukile asualali voko Grã-Bretanya. Tua sukilile oku seleka okulia omo liuyaki waco. Noke, Theodotos cime caye cupange wo pinga oco a talavaye konjo yaye yikuavo yoku panga olombolo, ya kala volupale luo Port Taufiq ocipepi lo Suez, kuenje tua iluka volupale luaco. Eci tua pitilako vamanji vavali va vangula elimi lio Helasi, va tu sandiliya. Omo okuti ka va kũlĩhĩle apa tua kala, va fetika oku kundila konjo lanjo toke eci va tu sanga.

Eci tua kala ko Port Taufiq, tua fetika oku longisa ocili Cembimbiliya ku Stavros la Giula Kypraios, kuenda omãla vavo Totos la Georgia, kuenje va linga akamba vetu. Ocili okuti, Stavros wa sola calua elilongiso Liembimbiliya. Eye wa yonguile okuti, tu tiukila konjo yaye olonjanja vialua veteke. Omo okuti tua pumba omboyo yasulako yi pita ocipepi lonjo yetu, tua kala konjo yaye otembo yalua. Kuenje, tua pita olowola vialua kuteke loku sapela.

Tua kala volupale luo Port Taufiq ci soka 18 kolosãi, noke tua tiukila ko Alexandria eci ina yange a fetika oku vela. Eye wamamako lekolelo ku Yehova toke eci a fa kunyamo wo 1947. Tua limbuka ndomo Yehova a tu lembeleka lekuatiso liukamba tua kuata la vamanji. Tua lekisavo ocisola cetu poku yekisa olomisionaliu eci via enda oku pita lolombaluku viavo volupale luo Alexandria poku enda kovikanjo vikuavo.

Tua Kuata Esanju Ndaño Lovitangi

Kunyamo wo 1952, nda cita omõletu wavali, o tukuiwa hati, James. Omo okuti tulonjali viavo, tua limbuka esilivilo lioku pindisa omãla vetu lolonumbi via Yehova oco vamameko oku kula kespiritu. Kuenje, tua enda oku linga elilongiso Liembimbiliya vepata, kuenda oku yekisa konjo yetu vamanji va litumbika kupange wakundi votembo yosi. Omo liaco, John omõletu uveli, wa fetika oku sola calua ocili Cembimbiliya. Kuenje eci a kala handi umalẽhe, wa litumbikile kupange wakundi votembo yosi. Eye wa kalavo oku tanga luteke kosikola oco a malusule elilongiso liaye.

Noke liotembo yimue, Theodotos wa endele kosipitali, kuenje olondotolo vio sapuila hati, o kuete uvei wo vutima, kuenda vo vetiya oku liwekapo oku talavaya. Otembo yaco, omõletu James wa kuata lika anyamo akuãla. Nye tua sukilile oku linga? Anga hẽ, Yehova ka likuminyile hati, “ku ka kuate ohele, momo ñasi love”? (Isa. 41:​10) Kunyamo wo 1956 tua kuata esanju lialua eci va tu laleka oku enda kupange wakundi votembo yosi ko Ismailia, ocipepi Lolui Suez! Anyamo akuamamo, Kegito kua pita ovitangi vialua, kuenje vamanji va sukilile ekuatiso.

Kunyamo wo 1960, eci tua tunda Kegito, omunu lomunu pokati ketu wambata lika ekolombele limosi. Kuenje, tua ilukila vocifuka co Kupro muna ulume wange Theodotos a citiwila. Otembo yaco wa kala oku vela calua, kuenda ka kuatele epondolo lioku talavaya. Pole, manji umue lukãi waye, va tu yekisa vonjo yavo. Eci papita anyamo avali ulume wange wa fa, kuenje, nda sialele ulika lomõlange James. Omo okuti omõlange John una wa ilukila ko Kupro wa kuela ale, wa kuata ocikele coku tata epata liaye.

Tua Kuatisiwa Kotembo Yohali

Manji Stavros lukãi waye Dora Kairis va tu yekisa konjo yavo. Nda likutilila ku Yehova loku eca olopandu omo liekuatiso tua tambula. (Osa. 145:​16) Eci manji Stavros lukãi waye Dora va nõlapo oku landisa onjo yavo okuti va tunga yikuavo Lonjango Yusoma kosapalalo, va tu tungilavo olohondo vivali muna ndeya oku kala lomõlange James.

Noke James wa kuela kuenje, kumue lukãi waye va linga akundi votembo yosi toke eci va cita omõlavo watete. Ovo veya oku kuata omãla vakuãla. Kunyamo wo 1974 noke lianyamo avali tunde eci Manji Knorr a tu nyula, volupale luo Kupro mua kala uyaki.a Omanu valua oku kongelamo Olombangi Via Yehova, va sia olonjo viavo, kuenje va tilila kovitumãlo vikuavo. Omõlange John lukãi waye kuenda omãla vaye vatatu, va tilila kofeka yo Kanada. Pole, ndaño lovitangi viaco, tueya oku kuata esanju lialua omo lioku mola evokiyo liakundi Vusoma volupale luo Kupro.

Eci nda siapo upange woku sanda eteku omo lioku kuka, nda enda oku tambula lika olombongo, kuenje via ndi kuatisa oku talavaya calua kupange woku kunda. Noke lianyamo amue, nda kuatiwa luvei umue vowoño kuenje, ndeya oku kala lomõlange James kumue lepata liaye. Eci uvei waco wa livokiya, nda tualiwa kosipitali oku nda kala olosemana vialua. Noke nda tualiwa konjo yoku tata ava va kuka. Ndaño loku vela, nda likolisilako oku kundila olonalavayi viaco, olombei, kuenda vana veya oku nyula epata liavo. Nda enda oku pita olowola vialua loku linga elilongiso lio pokolika, kuenda oku tambula ekuatiso lia vamanji va kala oku vela. Handi vali, nda kuata epuluvi lioku enda kolohongele Vielilongiso Lielivulu ocipepi lonjo nda kala.

Nda Tambula Elembeleko Ndaño Loku Kuka

Nda kuata esanju lialua eci nda yeva okuti omanu vana tua kuata epuluvi lioku longisa Embimbiliya la Theodotos, va kasi oku amamako kespiritu. Valua pokati komãla vavo, kuenda olonekulu viavo, va litumbika kupange wakundi votembo yosi. Vakuavo, va kasi oku talavaya ko Australia, ko Kanada, ko Inglaterra, ko Helasi, kuenda ko Suisa. Cilo, omõlange John kumue lukãi waye, va kasi ko Kanada lomõlavo. Uveli wavo kumue lulume waye, va litumbika kupange wakundi votembo yosi. Omõlavo ukuavo otukuiwa hati Linda kumue lulume waye Joshua Snape, va pita Kosikola yo Gileada kocisoko ca 124.

Cilo, omõlange James kumue lukãi waye va kasi ko Alemanya. Pokati komãla vavo vavali, umue o talavaya ko Betele yo ko Helasi volupale luo Atenai. Ukuavo o kasi ko Betele yo Alemanya volupale luo Selters. Omõla ukuavo wa James ulume kuenda manjaco ukãi lulume waye, va litumbika kupange wakundi votembo yosi ko Alemanya.

Tuka kuata ovolandu alua oku sapuila ina yange, lulume wange Theodotos eci vaka pinduiwa! Ovo vaka kuata esanju lialua poku limbuka ocipiñalo va sila epata liavo.b

[Atosi pombuelo yamẽla]

[Etosi lia velapo kemẽla 24]

Tua limbuka ndomo Yehova a tu lembeleka lekuatiso liukamba tua kuata la vamanji

[Elitalatu kemẽla 23]

La Theodotos kunyamo wo 1938

[Omapa kemẽla 24]

(Tala vo revista omapa yaco)

KUPRO

NIKOSIA

OKALUNGA KO MEDITERRANEO

EGITO

KAIRO

Alexandria

El Alamein

Ismailia

Suez

Port Taufiq

Olui Suez

[Ofoto ya Eciwa]

Based on NASA/Visible Earth imagery

[Elitalatu kemẽla 25]

Omõlange John lukãi waye

[Elitalatu kemẽla 25]

Omõlange James lukãi waye