December

Uruemu oyoyovwin ọvo rẹ Jesu vwori ọyen ẹgba ro se vwo vwo ẹruọ rẹ ebẹnbẹn rẹ ihworakpọ re gbare-e hirharokuẹ. Ọke rọ vwọ hẹ otọrakpọ na, Jesu “ghọghọ kẹ otu re ghọghọ, otu re viẹ [o] nene ayen viẹ.” (Rom 12:15) Kerẹ udje, ọke rẹ oma vwọ vwerhen idibo 70 rẹ Jesu kidie nẹ ayen phikparobọ vwẹ iruo rẹ aghwoghwo na, Jesu “da ghọghọ vwẹ evun rẹ [“ẹwẹn ọfuanfon na,” NW].” (Luk 10:17-21) Jẹ, ọke ọfa rẹ Jesu vwọ mrẹ oborẹ ughwu rẹ Lazarọs da ihwo ri vwo ẹguọnọ rọyen te, Jesu de si “iherihe rẹ oviẹ ọ da da gangan.” (Jọn 11:33) Die yen chọn ọshare ọgbagba nana uko vwo dje erorokẹ phia ji gbe arodọnvwe kẹ ihworakpọ ri jẹgba? Kidie o vwo ẹguọnọ rayen. “Emọ rẹ ihwo rẹ akpọ” yen ma kẹ Jesu aghọghọ. (Isẹ 8:31) Ẹguọnọ ro vwo kpahen ihworakpọ nẹrhẹ ọ nabọ riẹn oborẹ ayen roro. Ọyinkọn Jọn da ta: “Ekpuyovwi rọye riẹn obo re hẹ evun rẹ ohwo.”—Jọn 2:25. w19.03 20 ¶1-2

Eshu guọghọ efe rẹ Job, ji gborho ekuakua eje ro vwori, o hwe idibo rọyen ji miovwo odẹ esiri ro rhere. O ji hwe emọ ihwe ro vwiẹre. Vwọba, Eshu da vwẹ irubẹ vwo mu Job, vwo nẹ ẹhẹrhawọ rhi tẹ ekrekruyovwin rọyen. Enana eje da nẹrhẹ ẹwẹn rẹ aye rọyen kuọrọn te ẹdia rọ vwọ vuẹ nẹ ọ harhe Ọghẹnẹ rere o ghwu. Job komobọ je guọnọ ghwu, dedena ọ sẹro rẹ ọyọnregan rọyen. Eshu da davwen ona ọfa, rọ vwọ reyọ igbeyan rọyen erha vwo ruiruo. Eshare erha na nene Job dia ẹdẹ ibro, jẹ ayen sa vwẹ onẹrhẹvwe kẹ-ẹ. Ukperẹ ọtiọyen, kẹ ayen ghwọ kuo ji ta eta ebrabra kẹ. Ayen tare nẹ Ọghẹnẹ yen so ebẹnbẹn rọyen na, kidie ọyọnregan rọyen fiemu vuọvo kẹ-ẹ. Ayen tobọ tanẹ Job ohwo umwemwu, nẹ obo ro ruru yen ọ rioja rọyen na!—Job 1:13-22; 2:7-11; 15:4, 5; 22:3-6; 25:4-6. w19.02 4 ¶7-8

Oshọẹdjẹ evo yovwirin. Kerẹ udje, ofori nẹ e vwo oshọẹdjẹ re vwo ru obo ri che miovwo Jihova ivun. Mane kẹ Adam vẹ Ivi vwo oka rẹ oshọẹdjẹ tiọyena, ayen rhe gbevwọso Jihova-a. Ẹkẹvuọvo, ayen gbevwọsuọ. Ayen vwo ru ọtiọyen nu, ẹro rayen de rhie, ayen da rhe mrẹvughe nẹ ayen ru umwemwu. Ọtiọyena, umwemwu vẹ ughwu ọvo kọyen emọ rayen cha riuku rọyen. Ayen vwọ mrẹvughe nẹ ayen churhi rẹ Jihova re, oma kọ vo ayen, ayen de rhurhu ẹban rayen. (Jẹn. 3:7, 21) Ofori nẹ a djoshọ re vwo ru obo ri che miovwo Jihova ivun, ẹkẹvuọvo, ofori nẹ a djoshọ rẹ ughwu-u. Jihova rhuẹrẹ idjerhe re se vwo vwo arhọ rẹ bẹdẹ phiyọ kẹ avwanre. Avwanre de kurhiẹriẹ nẹ umwemwu rẹ avwanre ruru, Jihova ko che vwo ghovwo avwanre, fikirẹ esegbuyota rẹ avwanre vwo kpahen izobo rẹ ọtanhirhe rẹ Ọmọ rọyen. Idjerhe ọghanghanre ọvo rẹ avwanre se vwo dje esegbuyota phia, ọyen a vwọ vwomakpahotọ ji bromaphiyame.—1 Pita 3:21. w19.03 5-6 ¶12-13

Jihova ru erọnvwọn buebun kẹ ihwo rẹ Izrẹl ri se mu ayen vwo dje ọdavwaro phia. O sivwin ayen nẹ eviẹn ọke rọ vwọ vwẹ Etiekọ Ihwe vwo gboja kẹ ihwo rẹ Ijipt. O ji sivwin ayen ọke rọ vwọ ghwọrọ ituofovwin rẹ Ijipt eje vwẹ Urhie Ọvwavware na. Ọke yena oma da vwerhen ihwo rẹ Izrẹl te asan rẹ ayen vwọ so une rẹ ophikparobọ vwo jiri Jihova. Ẹkẹvuọvo, ayen sa sẹro ọdavwaro rẹ ayen vwori na? Ayen rhi vwo hirharoku egbabọse kpokpọ, erhuvwu na eje rẹ Jihova ru kẹ ayen na da chọrọ ayen ẹro. Ayen de rhi djephia nẹ ayen vwo ọdavwaro-o. (Une 106:7) Vwẹ idjerhe vọ? “Ukoko rẹ ihwo rẹ Izrẹl ejobi de gun Mosis vẹ Erọn,” ayen riẹnre nẹ Jihova yen ayen guẹ-ẹn. (Eyan. 16:2, 8) Uruemu rayen na da Jihova mamọ. Ọke vwọ yanran, ọ da tanẹ uvwiẹ yena ejobi che ghwu vwevunrẹ aton na, jokparẹ Joshua vẹ Kalẹb.—Ukeri 14:22-24. w19.02 17 ¶12-13

Jesu guọnọre nẹ a re orẹ rode vwọ karophiyọ ughwu rọye-en. Ukperẹ ọtiọyen, ọ vuẹ idibo rọyen nẹ, ayen karophiyọ ọyen obọ ọvo ẹgbukpe womarẹ irueru rẹ kekpe nana. (Jọn 13:15; 1 Kọr. 11:23-25) Irueru nana rọ pha kekpe ro ji shephiyọ na djerephia nẹ Jesu dia ohwo rọ kparoma-a. Ọ vwerhoma ra vwọ riẹn nẹ omaevwokpotọ ọyen uruemu ọghanghanre ọvo ro rhe Ovie rẹ avwanre rọhẹ obo odjuvwu. (Fil. 2:5-8) Mavọ yen avwanre sa vwọ vwẹrokere omaevwokpotọ rẹ Jesu? Ọyen ra vwọ vwẹ ọdavwẹ rẹ ihwo efa vwọ kobaro. (Fil. 2:3, 4) Roro kpahen obo re phiare vwẹ ason rọ koba tavwen Jesu ki ghwu. Jesu riẹnre nẹ o rhe che kri-i, ọyen che ghwu ughwu rẹ oja, dedena ọ vwẹ ọdavwẹ rẹ iyinkọn ro che ghwu jovwo na vwọ kobaro. Ọtiọyena, o de yono ayen, bru ayen uche, ji phiuduphiyọ ayen awọ. (Jọn 14:25-31) Jesu vwẹ ọdavwe rẹ ihwo efa vwọ kobaro. Ọyena ghini omamọ rẹ udje vwọ kẹ avwanre! w19.01 21 ¶5-6

Udu wẹn teyan kpekpe siẹrẹ wọ da guọnọ rionbọ rere wọ kpahenphiyọ enọ? Ọ da dia ọtiọyen, gba riẹn nẹ ọ dia owẹ ọvo yen emu tiọyena phia kẹ-ẹ. Vwọrẹ uyota, udu bru buebun rẹ avwanre siẹrẹ a da kpahanphiyọ enọ. Vwọrẹ uyota, oshọ tiọyena yovwirin. Ghwa odjephia nẹ wo vwo uruemu rẹ omaevwokpotọ, wo ji no nẹ ihwo efa yovwin nọ wẹ. Jihova vwo ẹguọnọ rẹ ihwo re vwomakpotọ. (Une 138:6; Fil. 2:3) Ọ je guọnọ nẹ wo jiri ọyen, je bọn iniọvo wẹn gan vwẹ emẹvwa. (1 Tẹsa. 5:11) O vwo ẹguọnọ wẹn, ọ je cha kẹ wẹ uduefiogbere. Roro kpahen ẹkarophiyọ evo rẹ Baibol na vwọ kẹ avwanre. Baibol na tare nẹ avwanre eje ruẹ chọ womarẹ oborẹ avwanre ta vẹ obo ra ta ayen wan. (Jems 3:2) Jihova vẹ iniọvo rẹ avwanre rhẹro rẹ ogbagba mie avwanre-e. (Une 103:12-14) Avwanre eje orua ọvuọvo, ayen vwo ẹguọnọ rẹ avwanre. (Mak 10:29, 30; Jọn 13:35) Ayen riẹnre nẹ ọ dia oborẹ avwanre vwori vwẹ ẹwẹn yen avwanre ta phia ọke evo-o. w19.01 8 ¶3; 10-11 ¶10-11

Re vwo ru ọnana vwẹ akpọ re de yerẹn na ghwa lọhọ-ọ. Dedena, e ji se ruo. Jihova sa chọn wẹ uko vwo phikparobọ vwẹ ọke rẹ eghene wẹn, ji te akpeyeren wẹn ejobi. E gbe jẹ a mrẹ obo re se yono vwo nẹ ikuegbe rẹ oborẹ ihwo rẹ Izrẹl vwo phi Otọ rẹ Ive na kparobọ. Ọke rẹ ihwo rẹ Izrẹl vwo sikẹrẹ Otọ rẹ Ive na, ọ dia ofovwin yen Ọghẹnẹ tare nẹ ayen tẹn ona rọye-en. (Urhi 28:1, 2) Ukperẹ ọtiọyen, ọ vuẹ ayen nẹ ayen nyupho rọyen je vwẹrosuọ. (Jos. 1:7-9) Ihworakpọ se no nẹ ọyena uchebro rẹ ẹkpa! Ẹkẹvuọvo, uchebro yena yen me yovwin kidie Jihova nẹrhẹ ihwo rọyen phi ihwo rẹ Kenan kparobọ abọ buebun. (Jos. 24:11-13) Vwọrẹ uyota, ọ guọnọ esegbuyota e ki se nyupho rẹ Ọghẹnẹ, jẹ ọkeneje yen esegbuyota tiọyena vwo suẹn kpo ophikparobọ. Kirobo rọ hepha ọke rẹ awanre, eriyin ọ je hepha nonẹna. w18.12 25 ¶3-4

Ihwo evo vrẹn nẹ ukoko na fikirẹ ọkpọvi ra vwọphia kpahen oborẹ avwanre vwo ẹruọ rẹ ẹkpo rẹ Baibol ọvo phiyọ dẹvure. O ji vwo efa re vwomaba ivwighrẹn rẹ uyota na, yẹrẹ otu ri she nẹ ukoko na re vwọ suọ. Ọtiọyena, evo usun rayen da vwẹ arogba vwo “si” reyọ vwo nẹ ẹbẹre rẹ Jihova vẹ ukoko rọyen. (Hib. 3:12-14) Mane kẹ ayen sa serọ rẹ esegbuyota rayen je vwẹroso Jesu kirobo rẹ ọyinkọn Pita ruru! Ememerha yen ihwo evo vwo siobọnu uyota na, ọkiọvo bẹsiẹ ayen ki rhi nomaso jẹ ayen she re. Ayen ghwa họhọ okọ rọ vwẹ ememerha vwo bo nẹ ọkọkọ rẹ urhie. Baibol na djere nẹ ihwo tiọyena ‘bo ghwrẹ’ ememerha. (Hib. 2:1) Ọ dia arogba yen ohwo ro bo ghwru na vwo siomareyọ nẹ ukoko na-a. Dedena, oyerinkugbe rọyen vẹ Jihova sa rhe vwiẹrẹ te ẹdia rọ vwọ vabọ. w18.11 9 ¶5-6

Wọ guọnọre nẹ e yono uwe rere wọ sa vwọ nabọ tẹn ona rẹ iruo rẹ ẹga ru wọ guọnọ ruẹ? Ọ da dia ọtiọyen, wo se kpo Isikuru rẹ Ihwo ri Ghwoghwo Uvie Na, ro muegbe rẹ iniọvo eshare vẹ eya ri tedje rehẹ ẹga ọkieje, rere ayen sa vwọ hẹre iruo rẹ aghwoghwo rayen phiyọ. Ihwo ri vwo owenvwe rẹ ayen vwo rhiabọreyọ kiruo kiruo ra vwọ kẹ ayen siẹrẹ ayen de wontọ nu, yen kpo isikuru nana. Wọ sa vwẹ uphẹn nana vwọ hẹre iruo rẹ ẹga wẹn phiyọ? (1 Kọr. 9:23) Kerẹ idibo rẹ Jihova, avwanre guọnọ vwẹ ọkieje vwo ruẹse kẹ ihwo efa, yẹrẹ dje uruemu kerẹ uyoyovwi, ufuefu, kugbe ẹguọnọ phia. E de ru ọtiọyen, ke se vwo aghọghọ, ufuoma, kugbe omavwerhovwẹn. (Gal. 5:22, 23) O toro ẹdia ru wọ hepha-a, oma cha vwerhen owẹ siẹrẹ wọ da vwẹrokere Jihova vwo ruẹse. Ọyena je cha nẹrhẹ wọ dia ọvo usun rẹ ihwo ri nene Jihova wian kuẹgbe, ro nẹ ghanghanre!—Isẹ 3:9, 10. w18.08 27 ¶16-18

Ohwo sa nọ, ‘o vwo obo re sa nẹrhẹ Onenikristi fan orọnvwe, je rọvwọn ohwo ọfa?’ Jokaphiyọ oborẹ Jesu tare: “Ohwo kohwo ro siobọ nẹ aye rọye ọ da reyọ ọfa, yo gbe igberadja rhurho: ekpuyovwi rẹ aye ro siobọ nẹ ọshare rọye ọ da reyọ ọfa, yo gbe igberadja.” (Mak 10:11, 12; Luk 16:18) O phẹnre dẹn nẹ, Jesu muọghọ kẹ orọnvwe, ọ je guọnọ nẹ ihwo efa ru ọtiọyen. Ọshare rọ vwẹ omeru vwo siobọnu aye rọyen rọ fuevun, ọ da rọvwọn aye ọfa, jẹ o gbe igberadja (ọtiọyen ọ je hepha vwọ kẹ aye). Ọyena uyota kidie orọnvwe-ẹfan tiọyena phioba phiyọ orọnvwe na-a. Vwẹ ẹro rẹ Ọghẹnẹ ayen ihwo ivẹ na jẹ “oma ọvo.” Vwọ vrẹ ọyena, Jesu tare nẹ ọshare ro siobọnu aye rọyen rọ fuevun cha nẹrhẹ aye na shufi rẹ igberadja. Vwẹ idjerhe vọ? Vwẹ ọke awanre, aye re siobọnu se vwo ẹwẹn rọ vwọ rhoma rọvwọn rere ọ sa vwọ mrẹ ohwo rọ cha vwẹrote. Aye ro kpo oka rẹ orọnvwe tiọyena gbe igberadja. w18.12 11 ¶8-9

Oborẹ Jihova vuẹ Habakọk da nẹrhẹ ẹwẹn rọyen totọ. Ọtiọyena, ọ da tanẹ ọyen cha hẹrhẹ Jihova vẹ uduefiogbere. Ọ dia o muro ta-a, kidie ọ rhoma vwanriẹn, rọ vwọ ta: “Mi mudia gbiẹi hẹrhẹ ẹdẹ rẹ ukpokpogho.” (Hab. 3:16) Die yen uruemu rẹ Habakọk na yono avwanre? Ẹsosuọ, ofori nẹ avwanre nẹrhovwo rhe Jihova ọkieje, o toro ọdavwini ro te avwanre oma-a. Ọrivẹ, e jẹ avwanre kerhọ rẹ kemu kemu rẹ Jihova vuẹ avwanre womarẹ ukoko rọyen vẹ Baibol na. Ọrerha, e jẹ avwanre hẹrhẹ Jihova rere a vwẹrosuọ nẹ o che si ojaẹriọ ejobi no vwẹ ọke romobọ rọyen. Avwanre da ta ota rhe Jihova kerẹ ugbeyan, kerhọ rọyen je hẹrhẹ kirobo rẹ Habakọk ruru, kẹ avwanre che vwo ẹwẹn re dọe rọ cha nẹrhẹ e se chirakon. Iphiẹrophiyọ cha nẹrhẹ e vwo odirin, odirin na kọ nẹrhẹ e vwo aghọghọ dede nẹ avwanre rhiẹromrẹ ebẹnbẹn sansan. Iphiẹrophiyọ cha nẹrhẹ o mu avwanre ẹro nẹ Ọsẹ rẹ avwanre rọhẹ obo odjuvwu cha vwẹ ukẹcha kẹ avwanre.—Rom 12:12. w18.11 15-16 ¶11-12

Ẹro vọ yen Jihova vwo nẹ ohwo rọ dia ekprowọ kẹ ihwo efa? Jesu da ta: “Kohwo kohwo rọ nẹrhẹ ọvo vwẹ imitete nana ri se vwe gbuyota na she, oyovwi kẹ ohwo yena ro churu oragha rode mu ohọre, re muo teyọ abadi.” (Mak 9:42) Eta rẹ Jesu na vwo ọkpan! Rọ vwọ dianẹ Jesu vwẹrokere Ọsẹ rọyen gbagba na, ke se vwo imuẹro nẹ ẹwẹn tiọyena yen ji rhe Jihova kpahen ohwo rọ vwẹ arogba vwọ dia ekprowọ kẹ ọvo usun rẹ idibo rẹ Jesu. (Jọn 14:9) Ẹro rẹ Jihova vẹ Jesu vwo nẹ ihwo yen avwanre ji vwo nẹ ayen? Die yen uruemu rẹ avwanre djephia? Kerẹ udje, ọ da dianẹ oka rẹ irhuon vẹ osẹnvwe ro je we na sa dia ekprowọ kẹ ihwo evo vwevunrẹ ukoko na, yẹrẹ nẹrhẹ ayen vwo urhurusivwe rẹ ọfanrhiẹn vwo? Ẹguọnọ rẹ iniọvo na sa nẹrhẹ wọ kpairoro vrẹ oka rẹ irhuon vẹ osẹnvwe tiọyen? w18.11 25 ¶9-10

Diesorọ o vwo fo nẹ avwanre yọnregan? Kidie kirobo rẹ Eshu vwọso Jihova, eriyin ọ je vwọso avwanre. Amakashe ọbrabra yena miovwo odẹ rẹ Jihova womarẹ efian ro gunru nẹ Ọghẹnẹ orharhe rẹ Osun ro si emu esiri nẹ kẹ ihwo ro suẹn. Ọ da ohwo mamọ nẹ Adam vẹ Ivi ka ẹbẹre rọyen, ayen de ji gbevwọso Jihova. (Jẹn. 3:1-6) Akpeyeren rayen vwẹ ogba rẹ Idẹn kẹ ayen uphẹn rẹ ayen se vwo ru ẹguọnọ rayen kpahen Jihova ganphiyọ. Ẹkẹvuọvo, ẹguọnọ rayen sa dia ọsoso ọke rẹ Eshu vwo gbevwọso Ọghẹnẹ-ẹ. Ọke vwọ yanran na, onọ ọfa da vwomaphia: Ohworakpọ sa ghene fuevun kẹ Jihova fikirẹ ẹguọnọ ro vwo kpahọn? Yẹrẹ, ihworakpọ sa sẹro rẹ ọyọnregan rayen kẹ Jihova? Onọ yena vwomaphia gbonozẹ vwẹ ọke rẹ Job. (Job 1:8-11) Kerẹ avwanre, Job gbare-e. O ruẹ chọ. Ẹkẹvuọvo, Jihova vwo ẹguọnọ rẹ Job fikirẹ ọyọnregan rọyen. w19.02 3-4 ¶6-7

Jesu vwo dje oborẹ uyota rẹ Uvie rẹ Ọghẹnẹ ghanre te, o de kpe itẹ rẹ ọneki rode rọ guọnọ irhu iyoyovwin rọ cha dẹ, ukuotọ rọyen ọ da mrẹ ọvo. Fikirẹ oborẹ irhu rọ mrẹre na ghanre te, ọneki na da yanran “ra shẹ” obo ro vwori ejobi rere ọ sa vwọ dẹ. (Mat. 13:45, 46) Eriyin ọ je hepha kẹ avwanre; avwanre choma ra vwọ vwẹ ekuakua sansan vwo ze fikirẹ oborẹ uyota rẹ Baibol na vwọphia kpahen Uvie rẹ Ọghẹnẹ vẹ erọnvwọn efa ghanre te kẹ avwanre. Avwanre cha sa ‘shẹ’ uyota na siẹrẹ e de no ghanghanre-e. (Isẹ 23:23) Jẹ, ọ da ohwo mamọ nẹ iniọvo evo kpairoro vrẹ ọghanrovwẹ rẹ uyota na, tẹ ẹdia rẹ ayen vwọ tobọ shẹ. Avwanre guọnọre nẹ emu tiọyena phia kẹ avwanre-e! E se vwo djephia nẹ avwanre vwo ẹguọnọ rẹ uyota na, avwanre je guọnọ shẹ-ẹ, kẹ ofori nẹ avwanre rhiabọreyọ uchebro re vwo “nene uyota na.” (3 Jọn 2-4) Avwanre da guọnọ nene uyota na, kẹ avwanre phio phiyọ ẹdia rẹsosuọ vwẹ akpeyeren rẹ avwanre, ji reyọ vwọba akpọ yerin. w18.11 9 ¶3

A vuẹ ihwo rẹ Izrẹl nẹ ayen họnre Jeriko-o, ukperẹ ọtiọyen, ọ tare nẹ e jẹ ayen yan riariẹ orere na obọ ọvo ẹdọke vwẹ ẹdẹ esan, ayen mi rhe ru ọtiọyen abọ ighwrẹn vwẹ ẹdẹ righwrẹn na. Evo usun rẹ isodje na se roro, ‘Ọnana rha dia ọke ehwe-e!’ Ẹkẹvuọvo, Osun rayen rẹ ayen rhiẹromrẹ-ẹ na, riẹn obo ro ruẹ. Ona nana bọn esegbuyota rẹ ihwo rẹ Izrẹl gan, ọ je nẹrhẹ ayen sa kẹnoma kẹ ohọnre rẹ ayen rha họnre vẹ egbofovwin rẹ Jeriko. (Jos. 6:2-5) Die yen ikuegbe nana yono avwanre? Ukoko rẹ Jihova se ru ewene evo ri che gbe avwanre unu vwẹ ọke sansan. Kerẹ udje, ọ sa dianẹ wo vwo ẹwẹn ivivẹ ẹsosuọ kpahen ifonu vẹ itablẹti rẹ ukoko na tare nẹ a sa vwọba ruiruo vwẹ aghwoghwo vẹ emẹvwa, kugbe uyono romobọ. Ẹkẹvuọvo, avwanre mrẹ erere nọ cha asaọkiephana. Vwọrẹ uyota, erhuvwu ro nẹ ewene tiọyena cha ukuotọ rọyen, nabọ bọn esegbuyota rẹ avwanre gan, je siẹ avwanre kẹrẹ ohwohwo. w18.10 23 ¶8-9

Oka rẹ iroro vuọvo ro rhe idibo rẹ Jesu yen je nẹrhẹ ihwo rẹ Galili davwẹngba rẹ ayen vwọ vwẹ Jesu vwo mu ovie. Ọkiọvo ayen rorori nẹ Jesu cha dia uvi rẹ osun kidie ọyen ọwena rẹ ota, o sivwin ihwo, ọ tobọ je ghẹrẹ ihwo rẹ owẹnvwe hwe. Jesu vwọ ghẹrẹ eshare ri te omarẹ 5,000 nu, o de vwo oniso rẹ oborẹ ihwo na guọnọ ruẹ. “Rọ vwọ riẹn nẹ ayen cha vwẹ ogangan reyọ vwo mu ovie, Jesu da rhoma sioma reyọ kpo obo igbenu itete na ọye ọvo.” (Jọn 6:10-15) Jesu vwo kpo ẹbẹre ochekọ rẹ Urhie rẹ Galili vwẹ ẹdẹ rivẹ, ọkiọvo kidie nẹ ọ riẹnre nẹ ẹwẹn rẹ ihwo na kpotọ re, ọ da vuẹ ayen oboresorọ ọ vwọ rhe akpọ na. O rhi yono ayen uyota ro shekpahen Uvie rẹ Ọghẹnẹ, ọ dia emu yẹrẹ ekuakua rẹ ugboma yen ọ rhe ghare-e. Ọ da vuẹ ayen: “Ovwan wian owian fiki rẹ emuọre rọ ghwọrọ-ọ; ẹkẹvuọvo fiki rẹ emuọre rọ tọn re te arhọ ri bẹdẹ.”—Jọn 6:25-27. w18.06 4 ¶4-5

Jesu nabọ vwo ẹruọ rẹ ọdavwẹ rẹ otu re họhọ urhukpẹ rẹ evwri yẹrẹyẹrẹ rọ guọnọ fuẹn. Ọtiọyena, o de dje erorokẹ, ẹguọnọ, kugbe edirin phia kẹ ayen. (Mak 10:14) Vwọrẹ uyota, ọmrẹvughe vẹ ona rẹ uyono rẹ avwanre te ọ rẹ Jesu-u! Dedena, avwanre se dje erorokẹ kẹ ihwo rẹ avwanre ghwoghwo ota kẹ. Ọnana churobọ si oborẹ avwanre ta kẹ ayen, ọke rẹ avwanre vwọ ta, kugbe uche ọke ra cha dia etiyin kri te. Nonẹna, oduduru rẹ ihwo buebun “ro ẹnwan” fikirẹ isun rẹ akpọ na, ilori ẹga, kugbe ineki ride re ghwa ihwo ria, ri vwo arodọnvwẹ-ẹ. (Mat. 9:36) Eriyina, ihwo buebun rha vwẹroso ohwo ọvo-o, ayen vwo iphiẹrophiyọ-ọ. Kọyensorọ o vwo fo nẹ avwanre nabọ roro te tavwen a ke ta ota, a me je ta vẹ upho dẹndẹn ro dje ẹguọnọ phia! Ọ ghwa dia erianriẹn rẹ Baibol na vẹ imuẹro ro rhe avwanre, yen sorọ ihwo buebun vwọ kerhọ rẹ avwanre-e. Ẹkẹvuọvo, fikirẹ uvi rẹ ẹguọnọ vẹ ọdavwẹ rẹ avwanre dje kẹ ayen. w18.09 31-32 ¶13-14

Mavọ yen e se vwo djephia nẹ avwanre igbere vwẹ erhi? E se djephia siẹrẹ e de rhiabọreyọ iyono rẹ Baibol na, ni ayen ghanghanre, je vwẹ ẹga rẹ Jihova vwọ kobaro. E de ru ọtiọyen, omavwerhovwẹn rẹ avwanre vẹ esegbuyota rẹ avwanre kpahen ive rẹ Ọghẹnẹ kọ je ganphiyọ. (Taitọs 2:13) Uvi rẹ oyerinkugbe vẹ Jihova, ọyen emu ọvo kiriguo rọ sa nẹrhẹ e vwo obọdẹn rẹ omavwerhovwẹn. Ọyinkọn Pọl de si: “Ghọghọ vwẹ evun rẹ Ọrovwohwo [Jihova] kẹdẹ kẹdẹ; me rhoma ta, Ghọghọ.” (Fil. 4:4) Jẹ, e che vwo aghwanre ro nẹ obọ rẹ Ọghẹnẹ rhe tavwen a ke sa riavwerhen rẹ oka rẹ oyerinkugbe tiọyen. (Isẹ 3:13, 18) E de se Ota rẹ Ọghẹnẹ ji reyọ vwo ruiruo, omavwerhovwẹn rẹ avwanre kọ tọn. Jesu vwọ kanrunumuẹ obo rọ ghanre te re vwo ru nene obo re yonori, ọ da ta: “Ovwan da riẹn imu nana, ebruba kẹ ovwan rẹ ovwan de ru ayen.” (Jọn 13:17; Jems 1:25.) Ọnana yen emu ọvo kiriguo rọ sa nẹrhẹ e vwo urhurusivwe ọgangan kpahen Ota rẹ Ọghẹnẹ, je riavwerhen rẹ aghọghọ rọ tọn. w18.09 18 ¶4-6

Epafras nabọ vughe iniọvo na, o ji vwo ọdavwẹ rayen mamọ. Pọl se Epafras ọ “re mu kugbe [ọyen] vwẹ uwodi na.” Kọyen Epafras vwo ebẹnbẹn romobọ rọyen, dedena ọ kpairoro vrẹ ọdavwẹ rẹ iniọvo na-a. (Filim. 23) O de ji ru emu kpahọn. Ọyena ghini uvi rẹ erorokẹ. Ẹrhovwo ra nẹ kẹ iniọvo rẹ avwanre vọnre vẹ ẹgba mamọ, ma rho siẹrẹ a da karophiyọ se edẹ rayen. (2 Kọr. 1:11; Jems 5:16) Vwẹ ẹwẹn roro ihwo ru wo se se edẹ rayen vwẹ ẹrhovwo wẹn. Kerẹ Epafras, buebun rẹ iniọvo rẹ avwanre vwo ẹkuruemu rẹ ayen vwọ nẹrhovwo kẹ iniọvo efa kugbe erua ri vwo oghwa buebun rẹ ayen muẹ, kugbe iniọvo ri hirharoku edavwini yẹrẹ orhiẹn ọgangan rẹ ayen che bru. Vwọba, ofori a je vwọ karophiyọ iniọvo rẹ avwanre rẹ ihwo rayen ghwuru, e rẹ oghwọrọ te oma, e re dia ẹkuotọ re de phiẹ ofovwin kugbe e rẹ uwenre gan kẹ. Vwọrẹ uyota, iniọvo buebun ghene herọ re guọnọ ẹrhovwo rẹ avwanre. w18.09 5-6 ¶12-13

Ọ ghwa dia ekuakua rẹ ugboma re vwo ruẹse kẹ ihwo ọvo yen Pọl vwori vwẹ ẹwẹ-ẹn, ota rọyen na ji churobọ si uchebro, odjekẹ, vẹ ukẹcha ra vwọ kẹ otu re guọnerọ. (Iruo 20:31-35) Pọl vwẹ ota vẹ uruemu vwo yono avwanre nẹ ọ pha ghanghanre ra vwọ vwẹ ọke, ẹgba, erhọ-ẹka, vẹ ẹguọnọ rẹ avwanre vwọ vwẹ ukẹcha kẹ ihwo. Otu ri yono kpahen uruemu rẹ ihworakpọ tare nẹ oma nabọ vwerhen ihwo ri kokẹ. Ọbe ọvo tare nẹ, “ihwo ri kokẹ tare nẹ oma vwerhen ayen san siẹrẹ ayen de ruẹse kẹ ihwo.” Ihwo ri ruẹ ehiahiẹ tare nẹ siẹrẹ a da chọn ihwo efa uko, ọyena nẹrhẹ “e yeren uvi rẹ akpọ ro vwotọ, kidie avwanre ru obo ri fierere kẹ ihwo efa.” Eriyina, kẹ ayen jiro kẹ ihwo nẹ ayen vwomakpahotọ chọn ihwo efa uko, kidie o toroba omakpokpọ vẹ aghọghọ rẹ ohwo. Ọnana dia emu ọrhorha vwọ kẹ ihwo ri muọghọ kẹ Baibol na kerẹ ọbe rẹ Jihova siobọnu kẹ ihworakpọ-ọ.—2 Tim. 3:16, 17. w18.08 22 ¶17-18

Aroẹmrẹ rẹ Aizaya ro shekpahen Jesu Kristi kẹ avwanre iphiẹrophiyọ. Aizaya mraro phiyotọ nẹ Jesu de che guẹdjọ, “ọ dia obo rẹ ẹro rọye mrẹre o che ni vwo guẹdjọ-ọ eyẹ ọ cha vwẹ obo ro nyori brorhiẹ-ẹ, ọvwata o vwo guẹdjọ rẹ ivwiogbere.” (Aiz. 11:3, 4) Diesorọ ọnana vwo phiuduphiyọ avwanre awọ? Kidie avwanre yerẹn vwẹ akpọ rẹ ihwo buebun de nẹ ihwo ruẹ, je fẹnẹ oma. Avwanre rhẹro rẹ oguẹdjọ ọgbagba ro che ni opharo rẹ ihwo vwo guẹdjọ-ọ! Kẹdẹ kẹdẹ yen avwanre vwọ vwẹ ihwo guẹdjọ. Ẹkẹvuọvo, jẹgba cha sa nẹrhẹ a vwẹ ihwo guẹdjọ gbagba kerẹ Jesu-u. Oborẹ avwanre mrẹre yen avwanre vwo gun ihwo ẹdjọ. Jẹ, Jesu vwẹ iji nana phia ọke rọ vwọ hẹ otọrakpọ na nẹ, e “nẹ opharo” vwo guẹdjọ-ọ, ẹkẹvuọvo e “guẹdjọ rẹ ọsoso.” Jesu guọnọre nẹ avwanre vwẹrokere ọyen, rere a kẹnoma kẹ uruemu ra vwọ vwẹ obo ra mrẹre vwo gun ihwo ẹdjọ. w18.08 8 ¶1-2

Vwọrẹ uyota, avwanre che se nyo urhuru rẹ Ọghẹnẹ vwo nẹ odjuvwu rhe-e. Ọ kẹ avwanre odjekẹ womarẹ Baibol na. Vwọba, ẹwẹn ọfuanfon na je vwẹ ukẹcha kẹ “odibo rẹ esiri” rọ ghẹrẹ idibo rẹ Jihova. (Luk 12:42) Avwanre vwo iyovwinreta sansan vwẹ wẹbsaiti rẹ avwanre, eriyin ji te ividio kugbe uhworo rẹ ẹbe sansan re sa chọn avwanre uko vwọ sẹro rẹ ọyọnregan rẹ avwanre! E jẹ eta yena chọn avwanre uko vwọ mrẹvughe nẹ erọnvwọn eje hẹ obọ rẹ Jihova, o che phioba phiyọ ebẹnbẹn eje rẹ akpọ rẹ Eshu so kẹ avwanre. E jẹ avwanre brorhiẹn ra vwọ nabọ kerhọ rẹ urhuru rẹ Jihova. E de ru ọtiọyen, ke se chirakon rẹ ebẹnbẹn rẹ avwanre rhiẹromrẹ enẹna kugbe e re cha vwẹ obaro. Baibol na da ta: “O fori re we chirako, rere we vwo se ru ọhọre rẹ Ọghẹnẹ re we vwo obo ro veri na.”—Hib. 10:36. w19.03 13 ¶17-18

Rọ vwọ dianẹ Mosis yen suẹn ihwo na vwẹ ikpe buebun rhire na, Joshua se vwo ẹwẹn ivivẹ sẹ ihwo na cha rhọnvwe vwomakpotọ nene odjekẹ rọyen. (Urhi 34:8, 10-12) Ehiahiẹ ọvo re ru kpahen Joshua 1:1, 2 de se: “Nẹ ọke awanre rhi te ọke nana, obo ro me muoshọ kparobọ, ọyen re vwo wene ohwo ro suẹn. Kidie o se djobọte ofuvwegbe rẹ ẹkuotọ.” Joshua vwẹroso Jihova, dede nẹ o vwo oboresorọ oshọ vwo muo. Ẹdẹ ibro vwọ wan nu, ọ da reyọ owọẹjẹ ọghanghanre ọvo. (Jos. 1:9-11) Ẹroẹvwọsuọ rọyen kpahen Jihova fierere kẹ. Kirobo rẹ Baibol na djere, Jihova sẹro rọyen vẹ ihwo rẹ Izrẹl womarẹ amakashe ọvo. Amakashe yena sa dia Ota na, rọ dia Ọmọkpako rẹ Ọghẹnẹ. (Eyan. 23:20-23; Jọn 1:1) Womarẹ ukẹcha rẹ Jihova, ihwo rẹ Izrẹl de rhiabọreyọ ewene na, rẹ ayen vwo nẹ otọ rẹ usuon rẹ Mosis vwo kpo ọ rẹ Joshua. w18.10 22-23 ¶1-4

Jihova vwo oniso rẹ ihwo re ga vwọrẹ owenvwe, o ji si edẹ rayen phiyọ “ọbe rẹ ẹkarophihọ” rọyen. O vwo obo ra guọnọre nẹ e ru tavwen odẹ rẹ avwanre ke sa daji “ọbe rẹ ẹkarophihọ” rẹ Jihova. Malakae kanrunumuo nẹ e jẹ avwanre ‘djoshọ rẹ Jihova, ji roro kpahen odẹ rọyen.’ E che si odẹ rẹ avwanre nẹ ọbe rẹ arhọ rẹ udje na siẹrẹ a da vwẹ ẹga vwọ kẹ ohwo yẹrẹ orọnvwọn ọfa. (Eyan. 32:33; Une 69:28) Ọtiọyena, omaẹvwọkpahotọ rẹ avwanre kẹ Jihova ghwa dia ọ re di vwo ve kẹ nẹ e che ru ọhọre rọyen, ji bromaphiyame-e. Obọ vuọvo yen e ruẹ enana, ẹkẹvuọvo ẹga rẹ avwanre ọ rẹ rhinrin. A da guọnọ ka ẹbẹre rẹ Jihova, avwanre ke vwẹ uruemu vwo djephia ọkieje nẹ avwanre guọnọ nyupho rọyen.—1 Pita 4:1, 2. w18.07 23-24 ¶7-9

Kirobo rọ guọnọ ẹgbaẹdavwọn e ki se “ru” kerẹ omiragua, eriyin a je cha wian vwo ru erianriẹn vẹ ẹruọ rẹ avwanre kodophiyọ. Kọyensorọ e vwo jiri isese rẹ Baibol rẹ kẹdẹ kẹdẹ vwọ kẹ avwanre. (Une 1:1-3) Wo bru ẹkẹn yena kẹ oma re? Isese tiọyena cha nẹrhẹ ẹruọ wo vwo kpahen irhi vẹ odjekẹ rẹ Jihova kodophiyọ. Urhi rọ ma ghanre kẹ Inenikristi yen urhi rẹ ẹguọnọ. Jesu da vuẹ idibo rọyen: “Vwẹ oma rẹ ọnana kọye ihwo ejobi vwọ riẹn nẹ ovwan ghine idibo mẹ, ọ da dianẹ ovwan guọnọ ohwohwo.” (Jọn 13:35) Jems rọ dia oniọvo rẹ Jesu se ẹguọnọ “uvi rẹ urhi na.” (Jems 2:8) Pọl da ta: “Ẹguọnọ hẹ orugba rẹ urhi na.” (Rom 13:10) Eta yena re vwo djisẹ rẹ ẹguọnọ na, gbe avwanre unu-u, kidie Baibol na tare nẹ, “Ọghẹnẹ hẹ ẹguọnọ.”—1 Jọn 4:8. w18.06 19 ¶14-15

Dede nẹ Jihova yen ihwo rẹ Izrẹl gbevwọso, Mosis yen ivun miovwirin. Jẹ omaẹriẹnsuon evwo rhe jẹ ọ sa nabọ frẹkotọ roro eta na tavwen ọ ke ta aye-en. Mosis vwẹ uphẹn kẹ uruemu rẹ ihwo efa nẹ ọ dia ekprowọ kẹ, ukperẹ ọ vwọ tẹnrovi Jihova. Mosis ru obo ri shephiyọ vwẹ ẹdia rẹsosuọ na. (Eyan. 7:6) Jẹ, ọ sa dianẹ ofu djere, oma je rhọ fikirẹ uruemu rẹ ẹvwọsuọ rẹ ihwo rẹ Izrẹl djephia vwẹ ikpe nana eje na. Ọkiọvo, Mosis tẹnrovi oma rọyen ọvo ukperẹ o vwo roro kpahen obo rọ sa vwọ vwẹ urinrin kẹ Jihova. Ihwo da sa dia ekprowọ kẹ Mosis rọ dia ọmraro rọ fuevun, kọyen emu tiọyena je sa phia kẹ avwanre. Kerẹ Mosis, chekemerha ka cha ro akpọ kpokpọ rẹ Jihova ve kẹ avwanre. (2 Pita 3:13) Avwanre guọnọre nẹ uphẹn yena va avwanre abọ-ọ. Ọtiọyena, ofori nẹ a tẹnrovi Jihova, ji ru ọhọre rọyen ọkieje.—1 Jọn 2:17. w18.07 15 ¶14-16

Eshu cha sa gba ihwo vwo ru ọhọre rọye-en. (Jems 1:14) Jẹriẹn yen nẹrhẹ ihwo buebun ruẹ ọhọre rẹ Eshu. Ayen da rhe riẹn uyota na re, ayen mi rhi brorhiẹn rẹ ohwo rẹ ayen cha ga. (Iruo 3:17; 17:30) Eshu cha sa ghwọrọ ọyọnregan rẹ avwanre siẹrẹ e de brorhiẹn re vwo ru ọhọre rẹ Ọghẹnẹ-ẹ. (Job 2:3; 27:5) O ji vwo erọnvwọn efa rẹ Eshu vẹ emekashe rọyen che se ru-u. Kerẹ udje, o vwo asan vuọvo rẹ Baibol na da tanẹ ayen se vughe obo rehẹ ubiudu rẹ ohwo-o. Jihova vẹ Jesu ọvo yen vwo ẹgba rẹ ayen se vwo ru ọtiọyen. (1 Sam. 16:7; Mak 2:8) Avwanre de ru eta vẹ uruemu rẹ avwanre shephiyọ ọhọre rẹ Ọghẹnẹ, ke se vwo imuẹro nẹ ọ cha sa rhọnvwe nẹ avwanre rioja rẹ ukpokpoma rẹ Eshu bẹdẹ bẹdẹ-ẹ. (Une 34:7) Ofori nẹ a riẹn ọvweghrẹn rẹ avwanre, ẹkẹvuọvo a djoshọ rọye-en. Dede nẹ avwanre avwanre gbare-e, e se phi Eshu kparobọ womarẹ ukẹcha rẹ Jihova. Ọ cha djẹ, siẹrẹ a da vwọsuọ.—Jems 4:7; 1 Pita 5:9. w18.05 26 ¶15-17

Reyọ phiyọ nẹ e durhie uwe vwọ kẹ irueru oghẹresan re che ru vwẹ orere oshesheri ọvo. Imoto yen wọ cha ro kpo asan na. Wo vwo te asan wọ da cha ro imoto na, ku wo beghe kidie asan na vọnre vẹ imoto buebun ri kpo asan sansan. Ẹkẹvuọvo, kidie nẹ wọ riẹn asan wọ ra na, ku wọ sa guọnọ imoto ro che mu we kpo etiyin! Wọ cha rhọnvwe ro imoto ro kpo asan ọfa-a, kidie wọ guọnọ te asan wọ ra na. Ighene hirharoku ẹdia ọtiọnana. Jẹ, ọ dia oyan ogrongron rẹ imoto yen ayen cha ya-an, ẹkẹvuọvo ọ rẹ akpeyeren. Ọkiọvo, ofu se dje ayen fikirẹ ojẹ buebun vẹ orhiẹn sansan rẹ ayen hirharoku. Ighene, ekuakua cha lọhọ kẹ ovwan siẹrẹ ovwan da riẹn asan rẹ ovwan guọnọ ra. Wọ che mu akpeyeren wẹn eje kpahen eruo rẹ ọhọre rẹ Jihova? Ọnana churobọ si ẹbe eyono, iruo, oghwa rẹ orua, kugbe erọnvwọn efa. O ji churobọ si, ra vwọ yanmuẹ oboratẹnrovi vwẹ ẹga rẹ Jihova. Jihova cha nẹrhẹ ighene ri muomaphiyọ ẹga rọyen mrẹ ophikparobọ vwẹ akpeyeren. w18.04 25 ¶1-3

Jẹfta ru nene ive rọyen, ro vwo siobọnu ọmọtẹ rọyen nẹ ọ ra ga Jihova vwẹ itabanako rọyen rọhẹ Shiloh rhi te ẹdẹ rẹ ughwu rọyen. (Iguẹ. 11:30-35) O muẹro dẹn nẹ ọ bẹn kẹ Jẹfta ro vwo ru nene ive rọyen. Ẹkẹvuọvo, ọmọtẹ rọyen yen ọ ma bẹn kẹ, dedena, o ru nene ive rẹ ọsẹ rọyen. (Iguẹ. 11:36, 37) Ọmọte na rhe vwo uphẹn rọ vwọ rọvwọn, ji vwie emọ re cha sẹro rẹ odẹ vẹ uku rẹ orua na-a. Ọtiọyena, ọmọtẹ na yen ma guọnọ uchebro vwọ vrẹ ọsẹ na. Baibol na da ta: “Ọnana da rhe dia ẹkuruemu vwẹ Izrẹl ukpe kukpe kọye emete rẹ Izrẹl ejobi vwo kpo enu rẹ igbenu na da ra viẹ ẹdẹ ẹne kẹ ọmọtẹ ri Jẹfta ohwo ri Giliad na.” (Iguẹ. 11:39, 40) Ofori nẹ a je vwẹ uchebro kẹ iniọvo re reyọ ẹdia re kpogono rayen vwo “ru obo ri je Ọrovwohwo” na.—1 Kọr. 7:32-35. w18.04 17 ¶10-11

Emekashe evo kuomakugbe Eshu vwo gbevwọso Ọghẹnẹ. Tavwen Oghwe ki rhi ku akpọ na, Eshu phiẹn emekashe evo vwọ rhe otọrakpọ na rhi nene eya vwerhẹn. A vwẹ ovuẹ nana phia vwẹ Baibol na, ra vwọ tanẹ okpodje na si ẹkẹn ọvo rẹ ẹkẹn erha rẹ isio rẹ obo odjuvwu she. (Jẹn. 6:1-4; Ẹvwọ. 12:3, 4) Ọke rẹ emekashe yena vwo vrẹn nẹ ohri rẹ emọ rẹ Ọghẹnẹ rhe otọrakpọ na, ayen da rhe dia otọ rẹ usuon rẹ Eshu. Eshu vẹ emekashe nana ghwa dia otu ghevweghe ri sua okpetu kẹ ihwo-o. Ẹkẹvuọvo, Eshu vwẹrokere Ọghẹnẹ vwọ vwẹ Uvie romobọ rọyen vwo mu, rẹ ọyen komobọ de suẹn kerẹ ovie. Eshu si emekashe ebrabra na eje koko, ọ da kẹ ayen ogangan rẹ usuon, o de ru ayen phiyọ isun rẹ akpọ. (Ẹfe. 6:12) Womarẹ ukoko ro vwo mu na, Eshu ko suẹn akpọ na eje. w18.05 23 ¶5-6

Ọkiọvo Ọghẹnẹ se dje ẹguọnọ kẹ avwanre womarẹ ọkpọvi rọ vwọ kẹ avwanre. Devid rhiabọreyọ ọkpọvi tiọyen. Ọ nabọ mu ẹwẹn kpahen Ota rẹ Ọghẹnẹ, ọ da reyọ vwo te ubiudu, ji vwẹ uphẹn kẹ nẹ ọ ma iroro rọyen. Wo de ji ru ọtiọyen, ẹguọnọ wẹn kpahen Jihova kọ cha ganphiyọ, ọ me nẹrhẹ wo nyupho rọyen. Ọ je cha nẹrhẹ oyerinkugbe wẹn vẹ Jihova ganphiyọ. Oniọvo aye ọvo re se Christin da ta: “Siẹrẹ mi de ru ehiahiẹ ji roro kpahen oborẹ mi seri, ki mi ghwe no nẹ mẹvwẹ yen Jihova ta ota na kẹ!” Wo de vwo omamọ oyerinkugbe vẹ Jihova, ku wo che vwo erianriẹn vẹ oniso oghẹresan. Ọyena cha nẹrhẹ wọ sa vwẹ ẹro rẹ Ọghẹnẹ vwo nẹ akpọ na vẹ obaro na ji vwo ni ayen. Diesorọ Jihova vwọ kẹ wẹ oghẹre erianriẹn vẹ oniso tiọyena? Ọ guọnọre nẹ wọ riẹn erọnvwọn re ma ghanre vwẹ akpeyeren, jẹ ojẹ rẹ aghwanre, ji tẹnrovi obaro na vẹ uduefiogbere!—Aiz. 26:3. w18.12 26 ¶9-10