April

Aristakọs rọ dia Onenikristi ro nẹ Tẹsalonaika rọ dia otorere ri Masidonia rhe, ọyen ugbeyan rọ nabọ fuevun bicha Pọl. Ọke ri Pọl vwo kpo Ẹfesọs vwẹ oyan ri mishọnare rọyen rerha, ọyen e ke vwo nyo ikuegbe rẹ Aristakọs. Ihwo evo rẹ ivun miovwẹn muro ọke rọ vẹ Pọl vwọ hẹ oyan ọvo. (Iruo 19:29) Ọke re vwo siobọno nu, oshọ rẹ arhọ rọyen muro ọ da djẹ ji Pọl vwo-o, ukperẹ ọtiọyen, ọ je fuevun nene. Emeranvwe evo vwo wan nu, rẹ ivwighrẹn ri Pọl vwọ rhoma guọnọ hwe vwẹ Gris, Aristakọs je djẹ jovwo-o. (Iruo 20:2-4) Omarẹ 58 C.E. re vwo muẹ Pọl kpo uwodi vwẹ Rom, Aristakọs ji nene, ayen da rioja rẹ okọ ro churu. (Iruo 27:1, 2, 41) Ọ họhọre nẹ, o ji nene Pọl ghwọrọ ọmọke vwẹ uwodi rẹ ayen vwo te Rom. (Kọl. 4:10) Pọl ghene mrẹ ọbọngan vwo nẹ obọ rẹ ugbeyan rọyen nana rọ fuevun na! Kerẹ Aristakọs, avwanre sa dia igbeyan re fuevun vwọ kẹ iniọvo rẹ avwanre vwẹ “ẹdoja” vẹ ọke ro de yovwin. w20.01 9 ¶4-5

Onenikristi ra vwẹ ẹwẹn ọfuanfon jẹreyọ se ni oma rọyen nẹ ọyen muwan rẹ uphẹn ọghanghanre nana-a. Ẹkẹvuọvo, ọ nama vwo iroro ivivẹ nẹ Jihova jẹ ọyen reyọ-ọ. Udu rọyen mwavwan vẹ aghọghọ kọke kọke ro de roro kpahen iphiẹrophiyọ ro che vwo kpo odjuvwu. (1 Pita 1:3, 4) Ọnana ko mudiaphiyọ nẹ e ra jẹreyọ na guọnọ ghwu? Ọyinkọn Pọl kpahenphiyọ onọ nana. Ọ vwẹ ugboma rayen vwo dje utughẹ rọ vwọ ta: “Kidie rẹ avwanre je vwọ hẹ utughẹ nana, yẹ avwanre fiọn unu ro ẹnwan; ọ dianẹ kẹ avwanre ban phihọ-ọ, ẹkẹvuọvo ke rhuo avwanre phihọ, ọtiọye na arhọ ko mu obo re dia ọ rẹ ugboma ro ghwẹ rọ.” (2 Kọr. 5:4) Ọ dianẹ kẹ akpọ nu ayen ọhọ kẹ ayen guọnọ ghwu-u. Ukperẹ ọtiọyen, ayen nabọ riavwerhen rẹ akpeyeren, ayen je guọnọ nene ihwo rẹ orua vẹ igbeyan rayen ga Jihova kẹdẹ kẹdẹ. Otoro oborẹ ayen ruẹ-ẹ, ayen vwẹ ọkieje vwọ karophiyọ iphiẹrophiyọ roghẹresan nana rọ hẹrhẹ ayen vwẹ obaro na.—1 Kọr. 15:53; 2 Pita 1:4; 1 Jọn 3:2, 3. w20.01 23 ¶12-13

Ọsẹ rẹ avwanre ro vwo ẹguọnọ na je vwẹ ọghwọku vwọ kẹ avwanre kerẹ ẹbẹre ọvo rẹ uyono. Idjerhe sansan yen Jihova vwọ ghwọkuẹ avwanre. Kerẹ udje, avwanre sa vwẹ oborẹ avwanre seri vwẹ Baibol na yẹrẹ nyo vwẹ emẹvwa vwọ kpọ oma rẹ avwanre vi. Ukẹcha rẹ avwanre guọnọre ji se nẹ obọ rẹ ekpako na rhe. O toro idjerhe rẹ ọghwọku na wan rhe-e, ẹguọnọ yen mu Jihova vwọ ghwọkuẹ avwanre. (Jer. 30:11) Jihova chọn avwanre uko vwo chirakon rẹ edavwini. Kirobo rẹ ọsẹ ro vwo ẹguọnọ biẹcha emọ rọyen vwẹ ọke rẹ ebẹnbẹn, ọtiọyen Ọsẹ rẹ avwanre rọhẹ obodjuvwu na ji biẹcha avwanre vwẹ ọke rẹ edavwini. Jihova vwẹ ẹwẹn ọfuanfon rọyen vwọ sẹro rẹ avwanre vwo nẹ obo ri se miovwẹn oyerinkugbe rẹ avwanre vẹ ọyen vwori. (Luk 11:13) Jihova je chọn avwanre uko ọke rẹ avwanre da ro ẹnwan. Kerẹ udje, ọ kẹ avwanre uvi rẹ iphiẹrophiyọ. Iphiẹrophiyọ yena chọn avwanre uko vwo chirakon rẹ edavwini. Di roro, o toro emu ebrabra re phia kẹ avwanre-e, Ọsẹ rẹ avwanre ro vwo ẹguọnọ na cha rhuẹrẹ ebẹnbẹn na eje phiyọ. Ebẹnbẹn rẹ avwanre rhiẹromrẹ na cha dia bẹdẹ-ẹ, ẹkẹvuọvo ebruphiyọ ri Jihova kẹ avwanre cha dia bẹdẹ.—2 Kọr. 4:16-18. w20.02 5 ¶14-15

Avwanre se phi ẹwẹn rẹ omaẹriọ kparobọ! Ọtiọyena, jẹ a rhoma roro kpahen udje rẹ iniọvo ri Josẹf na. Ikpe buebun rẹ ayen vwo shenyẹ Josẹf nu, ayen da rhe mrẹ vwẹ Ijipt. Tavwen o ki djoma kẹ ayen, Josẹf da davwen ayen ni sẹ ayen wene re. Josẹf de muegbe rẹ udemu kẹ ayen, emu ri Josẹf mu kẹ Benjamin rọ dia omotete vwẹ usun rayen, kọyen me bun. (Jẹn. 43:​33, 34) Jẹ, a mrẹ emu vuọvo ro djerephia nẹ ayen rioma kpahen Benjamini-i. Ukperẹ ọtiọyen, ayen dje erorokẹ phia kẹ Benjamin vẹ ọsẹ rayen Jekọp. (Jẹn. 44:​30-34) Iniọvo ri Josẹf nẹrhẹ ufuoma rhe dia orua rayen kidie nẹ ayen rha rioma-a. (Jẹn. 45:​4, 15) Vwẹ idjerhe vuọvo na, avwanre de ghwie uruemu rẹ omaẹriọ nẹ udu rẹ avwanre, ke se toroba ufuoma rọhẹ orua vẹ ukoko na. Jihova guọnọre nẹ avwanre họnre vwọso ẹwẹn rẹ omaẹriọ rere avwanre vwọtua ufuoma. Uruemu rẹ omaevwokpotọ, ọdavwaro, kugbe ẹwẹn rẹ otekẹvwẹ de rhe avwanre, a rha cha rioma-a. w20.02 19 ¶17-18

Idjerhe ọvo wo se vwo dje ọdavwaro phia kpahen ẹguọnọ ri Jihova ọyen wọ vwọ nẹrhovwo rhe. Ẹguọnọ ru wo vwo kpahọn che kodophiyọ siẹrẹ wọ da ta ọdavwẹ wẹn kẹ je kpẹvwẹ fikirẹ obo ro ruẹ kẹ wẹ. Oyerinkugbe wẹn vẹ ọ ri Jihova cha ganphiyọ siẹrẹ wọ da mrẹ obo rọ kpahenphiyọ ẹrhovwo wẹn. Ko che rhi muwẹro nẹ Jihova riẹn wẹn dẹn. Jẹ oyerinkugbe na sa vwọ ganphiyọ, ofori nẹ wọ riẹn ẹro ro vwo nẹ emu. Ofori nẹ wọ je riẹn obo rọ guọnọ mie we. Wo se vwo erianriẹn nana siẹrẹ wo de yono Ota rẹ Ọghẹnẹ. Otiọyena gbe re dje ọdavwaro phoia. Baibol na ọvo yen vuẹ avwanre uyota kpahen Jihova vẹ ọhọre rọyen kẹ avwanre. Wo che djephia nẹ wọ vwẹro ọghanghanre vwo ni Baibol na siẹrẹ wo de se, nabọ muegbe rẹ uyono wẹn je reyọ oborẹ wo yono vwo ruiruo. (Une 119:97, 99; Jọn 17:17) Wo vwo ọrhuẹrẹphiyotọ rẹ isese ri Baibol romobọ? Wọ yan nene je nabọ se Baibol na kẹdẹ kẹdẹ? w20.03 5 ¶8-9

Ọ da tobọ dianẹ wọ rha sa ya-an, wo ji se chidia ruiruo rẹ aghwoghwo na vwẹ asan rẹ ihwo wan mamọ. Wo se ru aghwoghwo rẹ kpregede, si ileta, yẹrẹ vwẹ ifonu vwo soseri kẹ ihwo. Ighwoghwota buebun ri se vwobọ vwẹ aghwoghwo rẹ nuwevwin kpuwevwin na-a, riavwerhen rẹ ona rẹ aghwoghwo sansan re djunute na. Wo se ruiruo rẹ Uvie wẹn gba, ọ da tobọ dianẹ wo vwo omakpokpọ-ọ. Pọl da ta: “Mi se ru emu ejobi vwi Kristi rọ kẹ vwẹ ogangan.” (Fil. 4:13) Pọl guọnọ ogangan yena ọke rọ vwọ muọga vwẹ oyan rẹ aghwoghwo ọvo rọ rare. Ọ da vuẹ iniọvo rehẹ Galesha: “Ovwan riẹnre nẹ oma rẹ ọga mi vwo ghwoghwo iyẹnrẹ esiri na kẹ ovwan vwẹ ẹsuosuọ.” (Gal. 4:13) Vwẹ idjerhe vuọvo na, jẹ omakpokpọ evwo sa nẹrhẹ wọ mrẹ uphẹn vwo soseri kẹ idọktọ, inọsu, kugbe ihwo efa re vwẹrote we. Buebun rayen dia uwevwin ọke re de ghwoghwo ota te egodo raye-en. w19.04 4-5 ¶10-11

Vwẹ ukpe rẹ 2018, a dobọ rẹ iruo rẹ avwanre evo ji vwẹ ẹkuotọ evo, vwẹ ẹkuotọ efa, a dobọ rẹ iruo avwanre ji kakare, ighwoghwota ri bun vrẹ 223,000 yen dia ẹkuotọ nana eje. Ọnana gbe avwanre unu-u. Inenikristi rẹ uyota riẹnre nẹ e che mukpahen ayen. Otoro asan ra dia-a, igọmẹti sa ghwa dobọ rẹ ẹga rẹ avwanre ji kpregede. Ọ da dianẹ igọmẹti dobọ rẹ ẹga avwanre ji, e se roro nẹ ivun rẹ avwanre miovwo Ọghẹnẹ. Ẹkẹvuọvo, karophiyọ nẹ ọ dia omukpahen mudiaphiyọ nẹ Jihova mu ophu kpahan avwanre-e. Kerẹ udje, roro kpahen ọyinkọn Pọl. Oma rọyen vwerhen Ọghẹnẹ. O si ẹbe 14 vwẹ Ẹbẹre ra vwẹ Grik si vwẹ Baibol na, Pọl jẹ ọyinkọn kẹ ihwo ri keferi. Dedena, o hirharoku omukpahen ọgangan. (2 Kọr. 11:23-27) Obo re phia kẹ ọyinkọn Pọl na yono avwanre nẹ idibo ri Jihova re fuevun ji se rhiẹromrẹ omukpahen. w19.07 8 ¶1, 3

Idjerhe ọvo rẹ Jihova vwo djephia nẹ ọ vwẹrote avwanre, ọyen rọ vwọ chọn avwanre uko vwọ reyọ vwọsua ivwighrẹn avwanre. Ivwighrẹn avwanre rẹsosuọ yen Eshu vẹ emekashe rọyen. Jihova si avwanre orhọ kpahen ivwighrẹn nana, ọ je kẹ avwanre obo ra sa vwọ họnre vwọso ayen. (Ẹfe. 6:​10-13) Avwanre de rhiabọreyọ ukẹcha rẹ Jihova, je vwẹrosuọ, ke se phikparobọ vwẹ ohọnre na. Avwanre se vwo oka rẹ uduefiogbere ro rhe ọyinkọn Pọl na. Ọ da ta: “Ọ da dianẹ Ọghẹnẹ vẹ avwanre obọ, kono se mukpahe avwanre?” (Rom 8:31) Inenikristi tẹnroviẹ Eshu vẹ emekashe rọye-en. Ukperẹ ọtiọyen, avwanre tẹnroviẹ obo re se vwo yono kpahen Jihova, je vwẹ ẹga kẹ. (Une 25:⁠5) Ẹkẹvuọvo, ofori nẹ avwanre riẹn erọnvwọn rẹ Eshu vwo ruiruo. Diesorọ? Rere o vwo jẹ avwanre ẹphiẹn.—2 Kọr. 2:11. w19.04 20 ¶1-2

Avwanre da guọnọ vwẹ uchebro kẹ ihwo re gbe ẹgua, avwanre nabọ kerhọ? Ra vwọ kerhọ vrẹ, e di vwo chidia, fotovwin, jẹ e ni ohwo na. Avwanre se vwo dje ehrọre vẹ arodọnvwẹ ọke ra da kerhọ? Ọkiọvo, omota sasasa, ra tare vẹ aghẹnghẹn se dje kẹ ohwo na nẹ avwanre vwo ọdavwẹ rọyen. Wọ sa ta: “Ọ da vwẹ nẹ emu tiọyena phia kẹ wẹ!” Ọkiọvo, wọ sa nọ enọ evo rere wo se vwo vwo ẹruọ rẹ obo rọ ta na. Wọ sa nọ, “Biko me sa nabọ vwo ẹruọ rẹ obo wọ ta na?” yẹrẹ “Kọyen wọ tanẹ . . . Gbanẹ ọ dia ọtiọye-en?” Eta rẹ ẹguọnọ tiọyena sa nẹrhẹ ohwo na riẹn nẹ wọ ghene kerhọ rọyen, wo ji vwo ẹruọ rẹ obo rọ ta na. (1 Kọr. 13:4, 7) Jomaotọ, wọ fobọ “kpahe ota-a.” Wo gbota phiyọ ohwo na unu wọ vwọ kpọvi-i. Vwo erhiorin! Ukpe wọ vwọ guọnọ idjerhe wọ vwọ rhuẹrẹ ebẹnbẹn na phiyọ.—1 Pita 3:8. w19.05 17-18 ¶15-17

Vwevunrẹ orua na, ọshare vwo ẹguọnọ rẹ aye rọyen “kirobo ri Kristi ruẹ kẹ ishọshi na.” (Ẹfe. 5:28, 29) E jẹ ọshare vwẹrokere ẹguọnọ rẹ omaevwoze rẹ Kristi womarẹ ọ vwọ vwẹ ọdavwẹ vẹ ojevwe rẹ aye rọyen vwọ kobaro kẹ ọrọyen. Ọ sa bẹn kẹ eshare evo rẹ ayen vwo dje oka rẹ ẹguọnọ tiọyen phia, kidie ọ sa dianẹ asan rẹ ayen dia ghwanre, e brọghọ phiyọ ihwo efa oma, ji dje ẹguọnọ kẹ aye-en. Ọ sa bẹn rẹ ayen vwo wene orharhe rẹ uruemu tiọyena, ẹkẹvuọvo, ofori nẹ ayen ru ewene nana tavwen ayen ki se ru nene urhi rẹ Kristi na. Aye muọghọ kẹ ọshare ro vwo ẹguọnọ rẹ omaevwoze. Ọsẹ ro ghini vwo ẹguọnọ rẹ emọ rọyen gboja kẹ emọ na womarẹ eta yẹrẹ uruemu-u. (Ẹfe. 4:31) Ukpe rẹ ọtiọyen, o dje ẹguọnọ rọyen vwẹ idjerhe rẹ ẹwẹn rẹ emọ na de totọ. Emọ vwo ẹguọnọ rẹ ọsẹ ọtiọyen, ayen je vwẹrosuọ. w19.05 6 ¶21

Die yen eta rẹ Gabriẹl na mudiaphiyọ vwọ kẹ Meri? Meri rorori nẹ eta rẹ Gabriẹl na mudiaphiyọ nẹ Jesu cha reyọ ẹdia rẹ Ovie Hẹrọd, yẹrẹ ẹdia rẹ ọvo usun rẹ emọ rọyen re cha dia isun vwẹ Izrẹl? Siẹrẹ Jesu da dia ovie, Meri kọ cha dia oni rẹ ovie, orua rọyen kọ cha dia evunrẹ egodo rẹ ovie na. Jẹ, e se re vwẹ asan vuọvo nẹ Meri nokpẹn rẹ ẹdia ọvo vwẹ Uvie na-a. Meri ghene aye rọ vwomakpotọ! E jẹ avwanre karophiyọ nẹ obo re ma kenu rẹ avwanre cha tẹnrovi ọke re de yono Ota rẹ Ọghẹnẹ, yen e vwo sikẹre Jihova ọkeneje. O ji fo nẹ e ni “oma” rẹ avwanre fiotọ yẹrẹ vughe oka rẹ ohwo rẹ avwanre hepha, ji ru ewene ri fori rere e se vwo ru obo re vwerhen Ọghẹnẹ ivun. (Jems 1:22-25; 4:8) Yare ukẹcha rẹ ẹwẹn ọfuanfon rẹ Jihova vwẹ ọtonphiyọ rẹ uyono na. Nẹrhovwo rhe nẹ ọ chọn wẹ uko vwọ mrẹ erere vọnvọn vwo nẹ uyono na, ji ru ewene ri fori. w19.05 31 ¶18-19

Ọkiọvo, avwanre hirharokuẹ ebẹnbẹn sansan re sa so ẹnwa vwẹ uvwre ọke vuọvo. Roro kpahen idje nana. Oniọvo ọvo re se John, rioja rẹ ọga re se multiple sclerosis. Ofu djere mamọ ọke rẹ aye rọ rọvwọnre ọsoso ẹgbukpe 19 vwọ djẹ jovwo. Ọyena vwọ wan nu, emetẹ rọyen ivẹ da dobọ rẹ ẹga rẹ Jihova ji. Aye gbe ọshare ọvo re se Bob vẹ Linda hirharoku ebẹnbẹn rọ fẹnẹ ọ rẹ John. Iruo rẹ aye gbe ọshare na va ayen abọ, ayen da kua nẹ uwevwin rẹ ayen hepha jovwo kpo uwevwin otete. A ta ọyena obọ, idọktọ rẹ Linda da vuẹ nẹ o vwo ọga rẹ udu ro se hwe vẹ ọga ọfa rọ guọghọ ẹgba rẹ ugboma na. Avwanre se vwo imuẹro nẹ Ọmemama rẹ avwanre Jihova vwo ẹruọ rẹ ebẹnbẹn rẹ avwanre hirharokuẹ. Ọ je guọnọ vwẹ ukẹcha kẹ avwanre vwo yerin ghene ayen. (Fil. 4:6, 7) Baibol na vọnre vẹ ikuegbe buebun ri dje egbabọse rẹ idibo rẹ Jihova chirakon rayen. Ọ je vuẹ avwanre oborẹ Jihova chọn ayen uko vwo yerin ghene egbabọse na. w19.06 14 ¶2-3

Siẹrẹ avwanre de dje uruemu esiri kẹ ihwo ri rhe vwo ọrivẹ orọnvwe-e, ọyena nẹrhẹ ayen riẹn nẹ avwanre vwo ẹguọnọ rayen. Ọke nana yen ayen ma vwọ guọnọ uvi rẹ igbeyan. Mavọ yen wo se vwo djephia nẹ wẹwẹ ugbeyan rayen? Wo se durhie ayen vwọ kẹ emuọre vwẹ uwevwin wẹn. Wẹ vẹ ayen sa ghwọrọ ọmọke vwọ heha kugbe yẹrẹ vwẹ aghwoghwo na. Ọkievo, wo ji se durhie ayen nẹ ayen vwomaba wẹ vwẹ ẹga orua wẹn. Oma cha vwerhen Jihova siẹrẹ wo de ru ọtiọyen, kidie o “si kẹrẹ otu rẹ udu rayen vwirhiri,” ọyen jehẹ “ọchochọ rẹ eyauku.” (Une 34:18; 68:⁠5) O rhe che kri-i, Uvie rẹ Ọghẹnẹ che sun rhe otọrakpọ na, ọke yena “ukpokpogho rẹ avwanre na chọẹro re.” Avwanre ni obaro na kiọkiọkiọ kpo ọke rẹ “ekuakua rẹ awanre na a gbe karophihọ aye-en eyẹ iroro gbe ra-a.” (Aiz. 65:16, 17) Bẹsiẹ ọke yena vwo te, e jẹ avwanre bicha ohwohwo, ji djephia vwọrẹ ota vẹ uruemu nẹ avwanre vwo ẹguọnọ rẹ iniọvo rẹ avwanre.—1 Pita 3:8. w19.06 25 ¶18-19

Vwẹ ikpe buebun re wanre, Uwevwin Orhẹrẹ na tare nẹ “Ohwo rọ nabọ riẹn Ọghẹnẹ cha vwẹrosuọ vwẹ ọke rẹ ọdavwini.” Eta yena ghini uyota! E ki se chirakon rẹ omukpahen, ofori nẹ e vwo ẹguọnọ ri Jihova, vwẹrosuọ kare kare, ji vwo imuẹro kokoroko kpahọn. (Mat. 22:36-38; Jems 5:11) Se Baibol na kẹdẹ kẹdẹ vẹ ẹwẹn wo vwo ru oyerinkugbe wẹn vẹ Jihova ganphiyọ. (Jems 4:8) Wo vwo se na, tẹnrovi iwan ri Jihova. Ọke wo de se kpahen obo rọ tare vẹ obo ro rure, davwẹngba vwo vwo ẹruọ rẹ obo ro vwo ẹguọnọ wẹn te. (Eyan. 34:6) Ọ sa bẹn ihwo evo vwo vwo imuẹro nẹ Ọghẹnẹ vwo ẹguọnọ rayen, kidie e ji dje ẹguọnọ kẹ ayen dẹvo-o. Ọ da dia ọtiọyen kẹ wẹ, gba davwẹngba vwo si idjerhe sansan ri Jihova vwo dje arodọnvwẹ vẹ uruemu esiri kẹ wẹ phiyotọ kẹdẹ kẹdẹ. (Une 78:38, 39; Rom 8:32) Wo vwo roro kpahen obo re phia kẹ wẹ vẹ obo wo seri vwẹ Ota rẹ Ọghẹnẹ na, imuẹro herọ nẹ wọ cha mrẹ erọnvwọn buebun si phiyotọ kpahen oborẹ Jihova ru kẹ wẹ re. Wo de vwo ọdavwaro kpahen emu eje ri Jihova ru kẹ wẹ re, ọdavwaro yena cha nẹrhẹ oyerinkugbe wẹn vẹ ọ rọyen ganphiyọ.—Une 116:1, 2. w19.07 2-3 ¶4-5

Jihova je rhe kẹ avwanre uturhi a vwọ vwẹ irhi romobọ mu kẹ ihwo efa-a. Ohwo rọ vwẹ irhi okamuka mu chọn iniọvo rọyen uko-o, ukperẹ ọtiọyen, ọ davwẹngba o vwo sun esegbuyota rayen. Ọkieje yen eshu rọ dia Idẹbono na che vwo mukpahen idibo ri Jihova re fuevun. (1 Pita 5:8; Ẹvwọ. 2:10) Eshu vẹ ihwo rọyen cha davwẹngba rẹ ayen vwọ dobọ rẹ ẹga avwanre ji. Ẹkẹvuọvo, ofori nẹ oshọ mu avwanre-e! (Urhi 7:21) Jihova vẹ avwanre herọ, o che bicha avwanre ọkieje, ọ da tobọ dianẹ a dobọ rẹ iruo avwanre ji. (2 Ikun 32:7, 8) E jẹ avwanre brorhiẹn a vwọ vwẹrokere iniọvo rẹ ẹgbukpe ujorin ẹsosuọ re vuẹ isun rẹ ọke rayen nẹ: “O de fo vwẹ obaro rẹ Ọghẹnẹ ra vwọ kerhọn rẹ ovwan jẹ Ọghẹnẹ vwo, ovwan ọvo gbe brorhiẹ nana. Kidie obo rẹ avwanre mrẹre kugbe ọ re nyori na o vwo ọke re vwo jẹ ayen ẹta-a.”—Iruo 4:19, 20. w19.07 13 ¶18-20

Ofori avwanre vwo vwo ẹruọ rẹ oboresorọ ihwo rẹ avwanre ta ota kẹ, vwo vwo oka rẹ iroro ro rhe ayen na. Ọyinkọ Pọl. vẹ ihwo ri Ju yen gba dia ghwanre. Vwọrẹ uyota, o wene obo rọ ta ota wan ọke ro de ghwoghwo kẹ igiye, kidie ayen ghwa riẹn emu vuọvo kpahen Jihova vẹ Baibol na-a. E se ru ehiahiẹ kpahen oborẹ avwanre se vwo vwo ẹruọ rẹ ihwo rehẹ ekogho rẹ avwanre de ghwoghwo na. (1 Kọr. 9:​20-23) Ọdavwẹ avwanre yen ra vwọ guọnọ ihwo ri “fori.” (Mat. 10:11) E se vwo ru ọnana fiotọ ofori nẹ a nọ ihwo na enọ, je kerhọ rẹ ẹkpahọnphiyọ rayen. Oniọvo ọshare ọvo vwẹ England nọ ihwo enọ kpahen obo re se vwo vwo omavwerhovwẹn rẹ orua, obo ra sa vwọ ghẹre emọ, yẹrẹ obo re se vwo chirakon rẹ oshenyẹ. Siẹrẹ ọ da kerhọ rẹ ẹkpahọnphiyọ rayen nu, ọ me ta, “Die wo roro kpahen uchebro nana re siri omarẹ ẹgbukpe 2,000 re na? O mi dje ẹkpo ri Baibol rọ sanere vwọ kẹ ayen vwo nẹ ifonu rọyen, ọ vuẹ ayen nẹ “Baibol” na yen ọyen se-e. w19.07 21-22 ¶7-8

Mavọ yen ẹguọnọ rẹ avwanre vwo kpahen Ọghẹnẹ gan te? Jesu vuẹ ohwo ri Farisi ọvo nẹ, “Guọnọ Ọrovwohwo Ọghẹnẹ wẹn vwẹ udu wẹn ejobi, vwẹ ẹnwẹn wẹn ejobi, kugbe iroro wẹn ejobi.” (Mat. 22:36, 37) ) Ofori nẹ ẹguọnọ rẹ avwanre vwo kpahen Ọghẹnẹ nẹ otọ ẹwẹn rhe, e mi ji ruo ganphiyọ kẹdẹ kẹdẹ. Ofori nẹ avwanre riẹn oka rẹ ohwo Ọghẹnẹ hepha tavwen e ki se vwo ẹguọnọ rọyen. Baibol na da ta: “Ohwo ro vwo ẹguọnọ-ọ, yọ riẹn Ọghẹnẹ-ẹ; kidie Ọghẹnẹ hẹ ẹguọnọ.”(1 Jọn 4:8) Ọyinkọn Pọl djerephia nẹ ẹguọnọ rẹ avwanre vwo kpahen Ọghẹnẹ cha ganphiyọ siẹrẹ a da riẹn uyota ro shekpahọn kugbe ẹro ro vwo ni emu. (Fil. 1:9) Ọke rẹ avwanre vwọ tuon uyono ri Baibol phiyọ, avwanre de ri vwo ẹguọnọ ri Jihova dede nẹ avwanre ghwa riẹn erọnvwọn buebun kpahọ-ọn. Erianriẹn rẹ avwanre vwo kpahen Jihova vwọ rhuaphiyọ ye, jẹ ẹguọnọ re vwo kpahọn ganphiyọ. Kọyensorọ uyono ri Baibol vẹ erorokodo rẹ ọkieje vwọ ghanre!—Fil. 2:16. w19.08 9 ¶4-5

Wọ da hẹ iruo ẹga kpokpọ, ofori nẹ wo mu igbeyan kpokpọ. Karophiyọ nẹ wo ki se mu ugbeyan ofori nẹ wọ dia ugbeyan. Gbikun rẹ oborẹ wo rhiẹromrẹ re vwẹ ẹga ri Jihova vwọ kẹ ihwo, ji djephia vwọrẹ uruemu wẹn nẹ ẹga ri Jihova kẹ wẹ aghọghọ. Ọ da dianẹ wọ yanjẹ iruo ẹga wẹn vwo fikirẹ jẹ omakpokpọ evwo rẹ aye wẹn, wọ hanrhọ-ọ. Ọ da rha dianẹ wẹwẹ kọyen jẹ omakpokpọ evwo, wo ji roro nẹ wo ku ọrivẹ wẹn phiyotọ-ọ. Karophiyọ nẹ, ovwan ihwo ivẹ na “oma ọvo,” wo ji ve kẹ Jihova nẹ otoro obo re phiare-e, ovwan cha vwẹrote ohwohwo. (Mat. 19:5, 6) Kẹ, ọ da rha dianẹ aye wẹn mrevun kpregede vwo, jẹ ọmọ na riẹn nẹ ọ ghanre kẹ ovwan nẹ iruo na. Vwo imuẹro kẹ nẹ ọyen “osa” ro nẹ obọ ri Jihova rhe. (Une 127:3-5) Je vuẹ kpahen omavwerhovwẹn rẹ ovwan mrẹre vwẹ iruo na. Wo de ru ọtiọyen, ọ sa nẹrhẹ ọmọ wẹn vwẹ akpeyeren rọyen eje vwọ ga Jihova kirobo rẹ ovwan ruru. w19.08 22 ¶10-11

Babilọn Rode rọ dia okugbe rẹ ẹga rẹ efian eje na phọphọ odẹ rẹ Ọghẹnẹ mamọ re. O yono efian buebun kpahen Ọghẹnẹ re. O nene isun rẹ akpọ nana gbe igberadja rẹ ẹwẹn kugbe, womarẹ obicha rọ vwọ kẹ ayen. Ọ reyọ ẹgba rọyen vwo shenyẹ ihwo rọyen, ji gborho ayen. O hwe ihwo buebun re, ọtiọyen ji te idibo rẹ Ọghẹnẹ. (Ẹvwọ. 18:24; 19:2) Jihova cha reyọ “ighoro ihwe” rẹ “eranvwe ọvwavware” na vwọ ghwọrọ “igberadja rode na.” Eranvwe ọvwavware rọ djoma na mudiaphiyọ United Nations. Ighoro ihwe na de rhe mudiaphiyọ isuon ri biẹcha United Nations. Ọke rẹ Ọghẹnẹ rhuẹrẹphiyọ na de te, ẹgba rẹ usuon yena cha họnre vwọso Babilọn Rode. “Ayen ke kua fiotọ a me ban phihọ” ro mudiaphiyọ nẹ ayen cha kua efe rọyen mie, ji rhie aphiphẹn rẹ umwemwu rọyen phiyọ. (Ẹvwọ. 17:3, 16) Oghwọrọ ri kpregede yena—rọ họhọ obo re phiare ẹdẹ ọvo na,—che gbe ihwo ri biẹcha eje unu, kidie ọ yeyan jovwo re nẹ, “Me cha mrẹ omaemuohọ bẹdẹ-ẹ.”—Ẹvwọ. 18:7, 8. w19.09 10 ¶10-11

Ihwo ejobi yen Jesu durhieri, ọ je cha rhiabọreyọ kohwo kohwo rọ ghene guọnọ ga Jihova. (Jọn 6:37, 38) Inenikristi eje yen vwo uphẹn rẹ ayen vwo ruiruo ri Jihova vwọ kẹ Jesu. O muẹro nẹ Jesu cha chọn avwanre uko vwo ruiruo na. (Mat. 28:18-20) Ihwo re vwomakpotọ yen siẹkẹrẹ Jesu. (Mat. 19:13, 14; Luk 7:37, 38) Diesorọ? Roro kpahen ofẹnẹ rọ herọ uvwre ri Jesu vẹ ihwo ri Farisi na. Ilori rẹ ẹga na phuoma, ayen ji dje ẹguọnọ phia-a. (Mat. 12:9-14) Jesu vwomakpotọ, o ji dje ẹguọnọ phia. Ihwo ri Farisi na ni oma rayen gegerege, ayen ji guọnọ otitivwe. Jesu vwọso uruemu tiọyena, o de ji yono idibo rọyen nẹ ayen vwomakpotọ ji gbe odibo kẹ ihwo efa. (Mat. 23:2, 6-11) Ihwo ri Farisi na djoma kuẹ ihwo, ji djuguegue muẹ ayen. (Jọn 9:13, 22) Jesu nẹrhẹ ihwo vwo ufuoma womarẹ eta vẹ uruemu ri dẹndẹn rọyen. Wo yono iruemu nana mie Jesu re? w19.09 20 ¶1; 21 ¶7-8; 23 ¶9

Emẹvwa chọn avwanre uko vwo siẹkẹrẹ Jihova. Uruemu avwanre kpahen emẹvwa ẹra asaọkiephana che djephia sẹ avwanre se chirakon rẹ omukpahen vwẹ obaro na. (Hib. 10:24, 25) Diesorọ? A da vwẹ uphẹn kẹ erọnvwọn ri fiemu-u nẹ e djẹ avwanre emẹvwa asaọkiephana, die yen cha phia vwẹ obaro na ọke rẹ omukpahen da rhe? Ẹkẹvuọvo, e de vwo uruemu re vwo kpo emẹvwa ọkieje asaọkiephana, e ji che ru ọtiọyen ọke rẹ omukpahen da rhe. Asaọkiephana, ofori nẹ e vwo ẹkuruemu re vwo kpo emẹvwa ọkieje. E de vwo ọdavwẹ re vwo kpo uyono ọkieje, o vwo omukpahen vuọvo rọ sa dobọ avwanre ji re vwo jẹ upho rẹ Ọghẹnẹ enyo-o. (Iruo 5:29) Riẹn ẹkpo ri Baibol ri me je we kuyovwin. (Mat. 13:52) Ọ sa dianẹ erọnvwọn chọrọ owẹ ẹro, jẹ Jihova sa nẹrhẹ wọ karophiyọ ẹkpo ri Baibol yena womarẹ ẹwẹn ọfuanfon rọyen. (Jọn 14:26) Ẹkpo ri Baibol yena cha vwẹ ukẹcha kẹ wẹ vwo sikẹre Jihova, je fuevun chirakon. w19.07 3 ¶5; 4 ¶8-9

Ukpe ri 1914 wan nu e ki vwiẹ wẹ? Ọ da dia ọtiọyen kọyen uvwre rẹ “oba rẹ ẹdẹ” na yen wo de yeren akpeyeren wẹn eje. Avwanre eje nyo kpahen orugba rẹ erọnvwọn ri Jesu mraro rọyen kpahen ọke avwanre na. Jesu ta ota kpahen emu re cha kanre, etọ re cha bẹrẹ, ega, uruemu rẹ urhiẹchọ ri che bunphiyọ kugbe omukpahen rẹ ihwo rẹ Ọghẹnẹ. (Mat. 24:3, 7-9, 12; Luk 21: 10-12) Avwanre je mrẹ ihwo ri vwo uruemu rẹ ọyinkọn Pọl ta ota kpahen nonẹna. Iseri ri Jihova riẹnre dẹn nẹ “ukuko” yẹrẹ oba rẹ ẹdẹ na yen avwanre de yerẹn na.” (Maika 4:1) Rọ vwọ dianẹ o kri mamọ ukpe ri 1914 wan re na, ka sa tanẹ okuphiyọ rẹ “oba rẹ ẹdẹ” na yen e de yerẹn na. Oba na vwo siẹkẹrẹ na, ko fori na riẹn ẹkpahọnphiyọ rẹ enọ eghanghanre nana: Die yen cha phia vwẹ okuphiyọ rẹ “oba rẹ ẹdẹ” na? Die yen Jihova guọnọre ne ru ra je vwọ hẹrhẹ obo re cha phia na? w19.10 8 ¶1-2

Ọ dia ọke rẹ erọnvwọn vwo shephiyọ kẹ avwanre ọvo yen e che vwo chirako-on. Akon-echiro rẹ avwanre sa ganphiyọ siẹrẹ a da vwẹroso Jihova. (Rom 12:12) Ive ri Jesu vwẹ isese ri nonẹna mudiaphiyọ nẹ otoro ebẹnbẹn re hirharoku-u, ofori nẹ a fuevun ọkieje. Avwanre de chirakon rẹ edavwini enẹna, ọ sa nẹrhẹ avwanre gan bẹsiẹ rẹ ukpokpogho rode na ke tonphiyọ. Kerẹ akon-echiro, e se fiudugberi siẹrẹ a da vwẹroso Jihova. Mavọ yen a sa vwọ vwẹroso Jihova vrẹ obo ri jovwo? Ọyen womarẹ isese ri Baibol ri kẹdẹ kẹdẹ, kugbe re vwo roro kpahen obo ri Jihova sivwin ihwo rọyen ọke awanre. (Une 68:20; 2 Pita 2:9) Ọke rẹ ẹgborho na da cha vwọso avwanre vwẹ uvwre rẹ ọke rẹ ukpokpogho rode na, avwanre che fiudugberi je vwẹroso Jihova vrẹ obo ri jovwo. (Une 112:7, 8; Hib. 13:6) A da vwẹroso Jihova enẹna, e che fiudugberi ọke ri Gọg da cha kpare vwọso avwanre. Imuẹro herọ nẹ oma se fun avwanre vwẹ otọ rẹ ẹroevwote ri Jihova.—1 Kọr. 13:8. w19.10 18 ¶15-16

Eshu yen suẹn akpọ na, ọtioyena ko ruo rere ihworakpo vwo no ne ekuakua re akpeyeren yen ma ghanre, je nerhe ayen nenesi re ojevwe re ugboma. (Ẹfe. 2:1-3) Eshu ru ọnana rere ẹguọnọ rẹ avwanre vwo kpahen Jihova vwọ dia ọ rọ ghare. Ọke rẹ ọyinkọn Pita vwo si kpahen oghwọrọ rẹ akpọ rẹ Eshu kugbe ẹcha rẹ akpọ kpokpọ na nu, ọ da ta: “Imoni, rẹ ovwan vwọ hẹrhẹ ọnana na, gbe jẹ oruru yena dia ovwan oma rere upe eyẹ ekan vwo jẹ ovwan oma ẹdia, re ovwan dia vwẹ ufuoma.” (2 Pita 3:14) Siẹrẹ avwanre de nene uchebro yena je davwẹngba vwo yeren akpọ ji ga Jihova vwẹ idjerhe rọ rhọnvwephiyọ, kọyen avwanre djephia nẹ Jihova ọvo yen avwanre ga. Eshu vẹ akpọ rọ suẹn na cha davwẹngba vwọ nẹrhe avwanre phi erọnvwọn efa phiyọ ẹdia rẹsosuọ ukperẹ Jihova. (Luk 4:13) Otoro ebẹnbẹn rẹ avwanre hirharoku-u, avwanre cha rhọnvwe nẹ orọnvwọn vuọvo reyọ ẹdia ri Jihova vwẹ akpeyeren avwanre-e. Avwanre brorhiẹn ra vwọ ga Jihova ọvo, kidie ọyen ọvo kpoi yen muwan rẹ ẹga avwanre! w19.10 27 ¶4; 31 ¶18-19

O vwo eka rẹ ẹnwan evo ri shephiyọ. Kerẹ udje, ẹnwan obo re se vwo ru obo ri vwerhen Jihova vẹ Jesu oma shephiyọ. (1 Kọr. 7:32) Ẹnwan rẹ oborẹ ohwo ro ru umwemwu ọgangan sa vwọ rhuẹrẹ oyerinkugbe rọyen vẹ Jihova brare-e. Avwanre je sa ro ẹnwan obo re se vwo ru obo ri vwerhen irivẹ rẹ orọnvwe avwanre, ihwo orua vẹ iniọvo rẹ ukoko na. (1 Kọr. 7:33; 2 Kọr. 11:28) Ẹkẹvuọvo, ẹnwan rẹ ọkamuka se mu avwanre vwọ ro ẹnwan ọgangan kpahen emu ra cha re vẹ iwun re che kuphiyọ. (Mat. 6:31, 32) Ẹnwan nana sa nẹrhẹ ohwo vwọtua ekuakua akpeyeren. A da vwẹ uphẹn kẹ ẹnwan ọtiọna, esegbuyota rẹ avwanre cha kuọrọn, oyerinkugbe rẹ avwanre vẹ Jihova ko che doghobọ. (Mak 4:19; 1 Tim. 6:10) Avwanre je sa ro oka rẹ ẹnwan oyerinkugbe rẹ obo re se vwo ru ọhọre rẹ ihwo eje. E rhe nomaso-o, ehwẹjẹ vẹ omukpahen rẹ ihwo sa nẹrhẹ a djoshọ rẹ ihworakpọ vrẹ Ọghẹnẹ. Avwanre sa vwọ kẹnoma kẹ imuoshọ nana, ofori nẹ a re Jihova nẹ ọ kẹ avwanre esegbuyota vẹ uduefiogbere re se vwo phi oshọẹdjẹ rẹ ihworakpọ kparobọ.—Isẹ 29:25; Luk 17:5. w19.11 15 ¶6-7

O vwo orhiẹn ebro evo rẹ avwanre che se wene-e. Kerẹ udje, avwanre che tinka mu orhiẹn rẹ avwanre bruru ra vwọ ga Jihova, a je cha fuevun kẹ aye yẹrẹ ọshare rẹ avwanre. (Mat. 16:24; 19:⁠6) Vwọ kẹ erhiẹn efa, e se wene ayen. Diesorọ? Fikiridie akpeyeren rẹ ohwo se wene. Die yen sa chọn avwanre uko vwo bru omamọ rẹ orhiẹn? Yare Aghwanre mie Jihova. Vwẹ idjerhe evo, a je sa tanẹ “aghwanre” kanre avwanre eje. Ọtiọyena, nẹrhovwo rhe Jihova siẹrẹ wo de che brorhiẹn yẹrẹ wene orhiẹn ọvo ru wo bruru jovwo. Jihova cha chọn wẹ uko vwo bru orhiẹn rẹ aghwanre. Nabọ ru ehiahiẹ. Yono Ota rẹ Ọghẹnẹ, se ẹbe rẹ ukoko na, rere wọ je nokpẹn rẹ uchebro mie ihwo ru wọ vwẹroso. (Isẹ 20:18) Ofori nẹ e ru ehiahiẹ ọtiọyen siẹrẹ ohwo de che wene iruo, kua kpo asan ọfa yẹrẹ jẹ oka ẹbe eyono rọ sa nẹrhẹ ọ mrẹ igho vwọ vwẹrote oma rọyen vwẹ ẹga ri Jihova. w19.11 27 ¶6-8

Oma vwerhen avwanre nẹ Jihova ru ọrhuẹrẹphiyotọ ro vwo sivwin avwanre vwo nẹ ọviẹn rẹ umwemwu. Ọghẹnẹ ru ọrhuẹrẹphiyotọ nana womarẹ Jesu. Omarẹ ikpe re vrẹ 700 tavwen e ki vwiẹ Jesu, ọmraro Aizaya tare nẹ vwẹ obaro na, ihwo che vwo ọmuvwiẹ roghẹresan ọvo. Ọmuvwiẹ nana vrẹ ọ rẹ ihwo rẹ Izrẹl riavwerhen rọyen vwẹ ukpe rẹ Aghọghọ na. O de si: “[“Ẹwẹn,” NW ] rẹ Ọrovwohwo Ọghẹnẹ ọ hẹ oma mẹ, fikiridie ọ vwẹ evwri ghworo uvwe me vwọ ghwẹ ikun esiri na rhe ihwo re kpokpo; o ji vwe rhe gba udu ro vwirhiri koko, rhi ghwoghwo egbemọphẹ kẹ ighuvwu.” (Aiz. 61:1) Ono yen aroẹmrẹ nana shekpahen? Orugba rẹ aroẹmrẹ ọghanghanre yena tonphiyọ ọke ri Jesu ghwe vwo mu iruo aghwoghwo rọyen phiyọ. Ọke ro vwo kpo sinagọg vwẹ orere rọyen rọ dia Nazarẹt, o de se eta yena kẹ ihwo ri Ju ri kokori vwẹ etiyin.—Luk 4:16-19. w19.12 9-10 ¶6-8

Wọ guọnọ uduefiogbere wo se vwo hirharoku omukpahen. Die wo se ru siẹrẹ wo de roro nẹ wo vwo uduefiogbere-e? Karophiyọ nẹ ọ dia ekroma yẹrẹ ẹgba wẹn yen cha nẹrhẹ wo fiudugberi-i. Roro kpahen udje rẹ eghene Devid ọke ro vwo hirharoku Golayat. A da vwẹ Devid vwanvwe arhuaran yena, Devid pha hahavwen, ọvwiẹrẹ, ro ji vwo uvi rẹ ekuakua rẹ ofovwi-in. Devid tobọ vwo ọlọkọ-ọ. Dedena, o vwo uduefiogbere. Devid fiudugberi ra họnre arhuaran yena ro yinvwaro na. Die yen nẹrhẹ Devid se dje oka rẹ uduefiogbere tiọyen phia? O vwo imuẹro kokoroko nẹ Jihova vẹ ọyen herọ. (1 Sam. 17:37, 45-47) Devid tẹnrovi ọrho rẹ Golayati-i. Ukperẹ ọtiọyen, ọ tẹnrovi oborẹ Golayat havwen te vwẹ ẹro ri Jihova. Die yen ọnana yono avwanre? Avwanre che fiudugberi siẹrẹ avwanre de vwo imuẹro nẹ Jihova vẹ avwanre herọ, nẹ ivwighrẹn avwanre je pha hahavwen a da vwẹ ayen vwanvwe Ọghẹnẹ Romevwẹgba na.—2 Ikun 20:15; Une 16:8. w19.07 5 ¶11-13

Taekikọs ọyen Onenikristi rọ dia ubrotọ rẹ Esha vwẹ Rom, ọyen uvi rẹ ugbeyan ri Pọl vwẹroso. (Iruo 20:4) Omarẹ ukpe ri 55 C.E., Pọl de ru ọrhuẹrẹphiyotọ re vwo koko utoro re ruru ra vwọ chọn iniọvo ri Judia uko. O muẹro nẹ Taekikọs jehẹ usun rẹ iniọvo ri vwẹ ukẹcha kẹ Pọl ruiruo ọghanghanre nana. (2 Kọr. 8:18-20) Ọke re ke vwo mu Pọl phiyọ uwodi vwẹ Rom, Taekikọs gare kerẹ ọyinkọn rọyen. Ọyen mu evuẹ vẹ ileta rẹ uduephiophiyawọ ri Pọl siri vwo rhe ikoko rehẹ Esha. (Kọl. 4:7-9) Taekikọs nabọ bicha Pọl kerẹ ugbeyan ra sa vwẹrosua. (Taitọs 3:12) Ọ dia Inenikristi eje vwẹ ọke yena yen a sa vwẹrosua kerẹ Taekikọsi-i. Ọke re vwo mu Pọl phiyọ uwodi obọ rivẹ vwẹ omarẹ ukpe rẹ 65 C.E., o de si nẹ Inenikristi evo rehẹ ubrakpọ rẹ Esha ke kẹnoma kẹ ọyen, ọkiọvo fikirẹ oshọ rẹ ẹvwọsuọ. (2 Tim. 1:15) Ẹkẹvuọvo, Pọl vwẹroso Taekikọs, ọ da vwẹ iruo ọfa vwọ kẹ. (2 Tim. 4:12) O muẹro nẹ oma vwerhen Pọl ro vwo vwo uvi rẹ ugbeyan kerẹ Taekikọs. w20.01 10 ¶7-8

Ọkiọvo wo roro sẹ Jihova vwẹ ẹwẹn ọfuanfon rọyen jẹ wẹ reyọ. Ọ da dia ọtiọyen, gbe roro kpahen enọ eghanghanre nana: Wo vwo oruru ọgangan wo vwo ru ọhọre ri Jihova? Wo rorori nẹ wo vwo oruru ọgangan kpahen iruo aghwoghwo na? Wọ frẹkotọ yono Baibol na ji nabọ yono kpahen “emu okokodo rẹ Ọghẹnẹ”? Ubiudu wẹn vuẹ wẹ nẹ Jihova ku ebruphiyọ kuẹ iruo aghwoghwo wẹn? Wo vwo owenvwe ọgangan wọ vwọ chọn ihwo efa uko vwo yono kpahen Jihova? Wọ mrẹ ukẹcha ri Jihova vwẹ ẹdia sansan rẹ akpeyeren wẹn? Ẹkpahọnphiyọ wẹn vwọ kẹ enọ nana da dia e, ko mudiaphiyọ nẹ wẹwẹ ọvo usun rẹ ihwo ra jẹreyọ na? Ẹjo, kakaka. Diesorọ? Kidie ẹkpahọnphiyọ rẹ idibo rẹ Ọghẹnẹ eje vwọ kẹ enọ nana sa dia e, owenẹ ayen ihwo ra jẹreyọ yẹrẹ a jẹ ayen reyọ-ọ. Womarẹ ẹwẹn ọfuanfon na, Jihova sa vwẹ ẹgba vwọ kẹ idibo rọyen eje, otoro iphiẹrophiyọ ro rhe aye-en. Ihwo ri Jihova jẹ reyọ vwo ẹwẹn ivivẹ sẹ a jẹ ayen reyọ yẹrẹ a jẹ ayen reyọ-ọ! Ayen riẹnre dẹn! w20.01 23 ¶14