May

Jihova phi Ẹbe ẹne rẹ Ikuegbe ri Jesu phiyọ Baibol na rere avwanre sa vwọ riẹn ọmọ rọyen. Ẹbe ẹne na ta ota kpahen akpeyeren ri Jesu vẹ iruo aghwoghwo ro ruru vwẹ akpọ na. Ayen nẹrhẹ a riẹn oborẹ Jesu tare, obo ro ruru, kugbe ẹro ro vwo nẹ emu. Ayen je chọn avwanre uko vwo “roro” kpahen udje ri Jesu. Kọyen a sa tanẹ ichiyin ri Jesu hẹ evunrẹ ẹbe ẹne yena. Ọtiọyena, a cha nabọ riẹn Jesu phiyọ siẹrẹ a da fuẹrẹn ẹbe ẹne yena. Ukuotọ rọyen, avwanre ki se nene ichiyin rọyen kpẹkpẹkpẹ. O teri e di vwo se ẹbe ẹne yena-a. Ofori nẹ a nabọ ghwọrọ ọke vwo yono ji roro kokodo kpahen ayen. (Ni Joshua 1:8.) Vwẹ ẹwẹn roro ikuegbe rehẹ ẹbe ẹne rẹ ikuegbe ri Jesu na. Vwẹ ẹwẹn roro nẹ wọ hẹ etiyin mrẹ obo re phia, ji nyo edo na. Wo se vwo ru ọtiọyen, vwẹ ẹbe rẹ ukoko na vwo ru ehiahiẹ. w21.04 4-5 ¶11-13

Vwẹ ikpe ujorin evo Jesu ke rhe otọrakpọ na, Jihova djere phephẹn vwẹ Baibol na nẹ a cha shẹ Mesaya na idọnọ efuanfon 30. (Zek. 11:​12, 13) Ọvo usun rẹ igbeyan ri Jesu yen cha shẹ. (Une 41:9) Ọmraro Zekaraya ji si: “Nyavwe osuigegede na, rere [igegede na] vwọ mrasan hra.” (Zek. 13:7) Obo re phia kẹ Jesu ru esegbuyota rẹ ihwo ri vwo ẹguọnọ rẹ Ọghẹnẹ ganphiyọ, ukperẹ ọ vwọ nẹrhẹ ayen siọn. Ebẹnbẹn tiọyena je herọ nonẹna? E. Vwẹ ọke rẹ avwanre na, Iseri ri Jihova evo ra riodẹ vrẹn nẹ ukoko na, ayen de hirhephiyọ ihwo re vwọsua uyota na, kẹ ayen je davwẹngba rẹ ayen vwo si ihwo efa boma. Ayen hrahra erharhe iyẹnrẹn, uyota ra guare, kugbe efian vwọ kpahen Iseri ri Jihova vwẹ ẹbe iyẹnrẹn, Tv, iredio, kugbe intanẹti. Ẹkẹvuọvo, ayen cha sa phiẹn ihwo ri vwo ẹguọnọ rẹ Ọghẹnẹ-ẹ. Kidie ihwo tiọyena riẹnre nẹ Baibol na mraro rẹ erọnvwọn tiọna phiyotọ jovwo.​—Mat. 24:24; 2 Pita 2:​18-22. w21.05 11 ¶12; 12-13 ¶18-19

Baibol na jẹ avwanre riẹn nẹ ihwo rẹ Ọghẹnẹ che vwo ẹruọ rẹ uyota na phiyọ ọke vwo yanra na. (Kọl. 1:​9, 10) Ememerha yen Jihova vwo rhie uyota na phiyọ kẹ avwanre, ọtiọyena kẹ ofori nẹ avwanre vwo odirin vwọ hẹrhẹ ọke rẹ urhukpẹ rẹ uyota na vwo lo ganphiyọ. Ọke rẹ Ẹko Rọvwẹrote na da rhe mrẹvughe nẹ ofori re vwo ru ewene phiyọ ẹruọ evo rẹ avwanre vwori jovwo, kẹ ayen ghwa vwẹ ewene na vwọ phia kpakpata. Ẹga buebun nonẹna wene iyono rayen fikiridie ayen guọnọ ru obo re vwerhan ihwo rẹ ẹga na oma, ayen je guọnọ dia ihwo ri titiri vwẹ akpọ na. Ẹkẹvuọvo, Iseri ri Jihova ruẹ ewene kidie ayen guọnọ sikẹre Jihova phiyọ je vwẹ ẹga kẹ vwẹ idjerhe ro rhiabọreyọ. (Jems 4:4) Ọ dia fikiridie nẹ iroro rẹ ihworakpọ weneri yen muẹ avwanre vwo ruẹ ewene-e, avwanre ruẹ ewene kidie avwanre rhoma rhi vwo ẹruọ rẹ ẹkpo na vrẹ obo ri jovwo. Avwanre vwo ẹguọnọ rẹ uyota na dẹn!​—1 Tẹsa. 2:​3, 4. w21.10 22 ¶12

Wọ da hẹ ẹdia rẹ oruvwohwo die wo se ru? Roro kpahen ukẹcha rẹ Jihova vwọ kẹ wẹ. (Une 55:22) Ọnana cha chọn wẹ uko vwọ vwẹ ẹro abavo vwo ni ẹdia wẹn na. Ji roro kpahen oborẹ Jihova biẹcha idibo rọyen rehẹ ẹdia ọruvwohwo. (1 Pita 5:​9, 10) Oniọvo ọshare ọvo re se Hiroshi, rẹ ọyen ọvo dia Oseri ri Jihova vwẹ orua rọyen vwẹ ikpe buebun da ta: “Iniọvo sansan rẹ ihwo rẹ orua rayen hẹ evunrẹ ukoko na-a, da karophiyọ nẹ ihwo eje rehẹ ukoko na davwẹngba vwọ ga Jihova, ọyena sa dia ọbọngan vwọ kẹ ayen.” Wọ me je nẹrhovwo, se Baibol, ji kpo uyono ọkieje. Vuẹ Jihova ọdavwẹ wẹn ejobi. O fori mamọ rẹ wo vwo se Baibol na kẹdẹ kẹdẹ, ji roro kpahen udje rẹ ihwo evo vwẹ Baibol na ri dje oborẹ Jihova vwo ẹguọnọ wẹ te. Iniọvo evo se ẹkpo ri Baibol kerẹ Une Rẹ Ejiro 27:10 kugbe Aizaya 41:10 kuyovwin, kidie ayen riẹnre nẹ ẹkpo ri Biabol tiọyena sa bọn ayen gan. Efa kerhọ rẹ uhworo rẹ ẹbe re vwo ruẹ uyono ọke rẹ ayen de muegbe rẹ uyono yẹrẹ ruẹ uyono romobọ, ọyena nẹrhẹ ayen karophiyọ nẹ ọ dia ayen ọvo yen herọ-ọ. w21.06 9-10 ¶5-8

O vwo ohwo ru wo vwo ẹguọnọ kpahen ro ghwuru ru vwo vwerhe? Ghwọrọ ọke vwo yono kpahen iphiẹrophiyọ rẹ ẹrhọvwọn nushi na womarẹ wo vwo se kpahen ikuegbe ri ihwo ra rhọvwọn nushi vwẹ Baibol na. Wo muomaphiyọ kidie nẹ a djẹ ohwo orua wẹn ọvo nẹ ukuko? Yono rere wọ vwọ riẹn nẹ ọghwọku ri Jihova yen me yovwin. Mrẹ kebẹnbẹn kebẹnbẹn wo hirharokuẹ kerẹ uphẹn wọ vwọ bọn esegbuyota wẹn gan. Vuẹ Jihova kpahen ẹdia wẹn na vwẹ ẹrhovwo. Wo sioma nẹ iniọvo na-a, ukperẹ ọtiọyen kuomagbe ayen ọkieje. (Isẹ 18:1) Vwobọ vwẹ irueru evo re cha chọn wẹ uko vwo chirakon, ọ da tobọ dianẹ wọ je karọphiyọ obo re phiare na ọkievo. (Une 126:​5, 6) Re vwobọ vwẹ irueru nana ọkieje kirobo wo ruẹ jovwo uyono ẹra, iruo aghwoghwo na, vẹ isese ri Baibol romobọ. Je tẹnrovi ebruphiyọ buebun rẹ Jihova cha vwọ kẹ wẹ vwẹ obaro na. Wọ vwọ tẹnroviẹ oborẹ Jihova chọn wẹ uko wan yen je esegbuyota wẹn kpahọn ganphiyọ. w21.11 23 ¶11; 24 ¶17

Idjerhe ọfa vọ yen idibo ri Jesu vwọ họhọ “imitete”? Ẹsosuọ, amono yen akpọ nana nẹ ghanghanre? Edafe, ihwo ri titiri, kugbe otu ri vwo ogangan. Idibo ri Jesu ghanre kẹ ihwo rẹ akpọ nana-a, ayen họhọ “imitete” ghevweghe. (1 Kọr. 1:​26-29) Jẹ, ọ dia ẹro tiọyena yen Jihova vwo nẹ aye-en. Diesorọ Jesu vwọ ta ota kpahen “imitete”? Idibo rọyen nọ rọ onọ nana: “Ọno re ma rho vwẹ uvie rẹ odjuvwu?” (Mat. 18:1) Vwẹ ọke yena, ihwo ri Ju buebun titi ẹdia rode. Ohwo ọvo ro yono ẹbe kodo da ta: “Eshare vwẹ akpeyeren rayen eje vwọ guọnọ ọrho, okpodẹ, otitivwe, ujiri kugbe ọghọ.” Jesu riẹnre nẹ idibo rọyen cha davwẹngba rayen eje rere ayen sa vwọ sen omaevwanvwọn rọ dia ẹkuruemu rẹ ihwo ri Ju buebun titẹ. w21.06 20 ¶2; 21 ¶6, 8; 22 ¶9

Kerẹ ọkpako, ọyinkọn Pọl phi omamọ rẹ udje phiyotọ. Kerẹ udje, Pọl vwẹ uchebro kẹ iniọvo rehẹ Tẹsalonaika ọke rẹ ayen vwọ guọnọ. Ẹkẹvuọvo, vwẹ ileta ro si rhe ayen, Pọl ka jokaphiyọ iruo esiri, ẹguọnọ vẹ akoechiro rayen. O ji roro kpahen akpeyeren rayen, ọ da vuẹ ayen nẹ ọyen riẹnre nẹ akpeyeren lọhọ kẹ aye-en, jẹ ayen ji fuevun chirakon rẹ omukpahen. (1 Tẹsa. 1:3; 2 Tẹsa. 1:4) Ọ tobọ vuẹ iniọvo yena nẹ ayen oniru vwọ kẹ iniọvo efa. (1 Tẹsa. 1:​8, 9) O muẹro nẹ eta rẹ ujiri ri Pọl na nẹrhẹ oma vwerhen ayen. Aphro herọ-ọ, Pọl vwo ẹguọnọ rẹ iniọvo na mamọ. Ọnana yen sorọ ọ sa vwọ vwẹ omamọ rẹ uchebro vwọ kẹ ayen vwẹ ileta ivẹ ro si rhe iniọvo rehẹ Tẹsalonaika.​—1 Tẹsa. 4:​1, 3-5, 11; 2 Tẹsa. 3:​11, 12. w22.02 15 ¶6

Eshu womarẹ ilori rẹ ẹga efian vwọ vuẹ ihwo nẹ Jihova yen ọvwuvumwemwu rọ sua ojaẹriọ kẹ ihworakpọ. Siẹrẹ emọ de ghwu, ihwo evo ke tobọ tanẹ Ọghẹnẹ yen reyọ ayen kidie ọ guọnọ emekashe efa vwẹ obo odjuvwu. Ọyena aroeyivwo! Avwanre riẹn oka rẹ Ọghẹnẹ rẹ Jihova hepha. Avwanre da họnvwa okpọga, yẹrẹ siẹrẹ ohwo rẹ avwanre vwo ẹguọnọ kpahen de ghwu, avwanre tanẹ Ọghẹnẹ yen sorọ-ọ. Ukperẹ ọtiọyen, avwanre vwo esegbuyota nẹ ọ cha rhuẹrẹ ekuakua na eje phiyọ ẹdẹ ọvo. Avwanre guọnọ vuẹ ihwo eje re cha kerhọ nẹ Jihova ọyen Ọghẹnẹ rẹ ẹguọnọ. Ọyena cha nẹrhẹ ọ sa nabọ kpahen kẹ ọ rọ reyọ vwọ jehwẹ na. (Isẹ 27:11) Jihọva ọyen Ọghẹnẹ rẹ arodọnvwẹ. Ọ da Jihova siẹrẹ avwanre de kperẹ se fikirẹ omukpahen, ọga, yẹrẹ jẹgba. (Une 22:​23, 24) Jihova riẹn obo wọ rioja rọyen; ọ guọnọ dobọ rọyen ji, o che phioba phiyọ kẹrẹkpẹ.​— Ji ni Eyanno 3:​7, 8; Aizaya 63:9. w21.07 9-10 ¶9-10

O rhe che kri rẹ ihwo ri nene irhi rẹ Ọghẹnẹ cha riavwerhen rẹ uphẹn rọ ma ghanre kparobọ, rọ dia uphẹn rẹ ayen vwo vwo ẹguọnọ rọyen ji vwẹ ẹga kẹ bẹdẹ! Jesu che phioba phiyọ ebẹnbẹn na eje rẹ Adam vẹ Ivi soro ọke rẹ ayen vwo vrẹn nẹ orua rẹ Ọghẹnẹ. Jihova cha kpare iduduru rẹ ihwo vrẹn, ọ me kẹ ayen uphẹn rẹ ayen vwọ dia bẹdẹ vẹ uvi rẹ omakpokpọ vwẹ otọrakpọ re ru phiyọ Iparadaisi na. (Luk 23:​42, 43) Ihwo re ga Jihova vwo hirhephiyọ ihwo egbagba ye, jẹ ayen dje “urinrin vẹ ọghọ” rẹ Devid ta ota kpahen phia. Wọ da dia ọvo usun rẹ “urogho rẹ ihwo buebu” na, wọ me mrẹvughe nẹ wo vwo uvi rẹ iphiẹrophiyọ. (Ẹvwọ. 7:9) Ọghẹnẹ vwo ẹguọnọ wẹ; ọ guọnọre nẹ wọ dia ẹbẹre ọvo rẹ orua rọyen. Ọtiọyena, davwẹngba wẹn eje vwo ru obo rọ guọnọre. Karophiyọ ive ri Jihova ọkieje. Ni uphẹn ru wọ vwọ vwẹ ẹga kẹ Ọsẹ rẹ avwanre rọhẹ obo odjuvwu ghanghanre, ọtiọyen ji te iphiẹrophiyọ rẹ wọ vwọ vwẹ ẹga kẹ bẹdẹ! w21.08 7 ¶18-19

Ọmraro Jerimaya ghwoghwo ota rẹ Ọghẹnẹ vwẹ ikpe buebun dedenẹ o hirharoku omukpahen vẹ ẹvwọsuọ. Ofu de rhi dje mamọ fikirẹ “ehwẹjẹ” rẹ ihwo re vwọsuọ, ọ da tọbọ vwo ẹwẹn rọ vwọ dobọ rẹ iruo na ji. (Jer. 20:​8, 9) Ẹkẹvuọvo oma rhọrọ-ọ. Die yen chọn rọ uko vwo muomaphiyọ iruo rẹ aghwoghwo na je mrẹ aghọghọ no rhe? Ọ tẹnrovi erọnvwọn eghanghanre ivẹ kiroghwo. Ọrẹsosuọ, ovuẹ rẹ Jihova vwọ kẹ nẹ o ghwoghwo na churobọsi “erhuvwu . . . vwẹ ọke rọ cha vẹ iphiẹrohọ.” (Jer. 29:11) Ọrivẹ, Jihova yen jẹ Jerimaya reyọ nẹ ọ vwẹ ovuẹ rọyen vwọ kẹ ihwo na. (Jer. 15:16) Ovuẹ rẹ iphiẹrophiyọ yen avwanre ji ghwoghwo na, Jihova yen je vwẹ owian na vwọ kẹ avwanre. Siẹrẹ avwanre da tẹnrovi erọnvwọn nana, avwanre cha mrẹ aghọghọ vwẹ iruo rẹ aghwoghwo na ọ da tobọ dianẹ ihwo kerhọ rẹ avwanre-e. Ọtiọyena, wo jẹ ofu dje we yẹrẹ oma rhọ wẹ-ẹ, ọ da dianẹ ohwo wo yono ghwa yanphiyaro kirobo rẹ wọ guọnọre-e. Owian rẹ odibo egbe na guọno odirin.​—Jems 5:​7, 8. w21.10 27 ¶12-13

O toro ikpe ra ga Jihova cha re-e, ofori nẹ a vwẹ ọkieje vwọ bọn je sẹro rẹ esegbuyota re vwo kpahọn. Diesorọ? Kidie e rhe nomaso-o, esegbuyota rẹ avwanre se shekpotọ. Karophiyọ nẹ e mu esegbuyota kpahen obo re jẹmrẹ. Oborẹ avwanre mrẹ-ẹ sa fobọ chọrọ avwanre ẹro. Ọtiọyena, Pọl de se jẹ esegbuyota evwo “umwemwu rọ gba avwanre . . . phihọ otọ.” Kẹ, mavọ yen avwanre sa vwọ kẹnoma kẹ ufi yena? (2 Tẹsa. 1:3) Ẹsosuọ, vwẹ ọkieje vwọ rẹ Jihova nẹ ọ vwẹ ẹwẹn ọfuanfọn rọyen vwọ kẹ wẹ. Diesorọ? Kidie esegbuyota ọyen ọvo usun rẹ omamọ rẹ ẹwẹn ọfuanfon na. (Gal. 5:​22, 23) Avwanre cha sa bọn je sẹro rẹ esegbuyota rẹ avwanre vwo kpahen Ọmemama na ababọ rẹ ukẹcha rẹ ẹwẹn ọfuanfon na-a. Jihova cha kẹ avwanre ẹwẹn ọfuanfon na siẹrẹ a da vwẹ ọkieje vwọ nokpẹn rọyen mie. (Luk 11:13) Avwanre sa tobọ nẹrhovwo nẹ o “ru esegbuyota rẹ avwanre bu.” (Luk 17:5) Vwọba, wo gbẹdẹ rẹ uyono rẹ Ota rẹ Ọghẹnẹ-ẹ.​—Une 1:​2, 3. w21.08 18-19 ¶16-18

O vwo emu buebun rẹ avwanre se yono miẹ iniọvo rẹ avwanre re ghwore. Ọ sa dianẹ ayen rhe se ruẹ te oborẹ ayen ruẹ jovwo-o, jẹ ayen rhiẹromrẹ emu buebun re. Jihova je sa reyọ ayen vwo ru iruo vwẹ ẹdia sansan vwẹ ukoko na. Kerẹ udje, Baibol na ta ota kpahen omamọ rẹ udje rẹ ihwo re fuevun ga Jihova rhi te ọke ọghwo. Kerẹ udje, Mosis omarẹ ẹgbukpe 80 rọ vwọ ga kerẹ ọmraro kugbe ohwo rẹ Jihova wan oma rọyen ta ota kẹ emọ rẹ Izrẹl. Ọ sa dianẹ Daniel vwọ vrẹ ukpe 90 re, Jihova je reyọ vwo ruiruo kerẹ ọmraro. Ọ je sa dianẹ ikpe yena yen ọyinkọn Jọn je hepha ọke ro vwo si ọbe rẹ Ẹvwọphia. Simiọn, “ọvwata vẹ ohwo rọ djẹ oshọ rẹ Ọrovwohwo” jẹ a ghwa ta ota kpahọn vwẹ Baibol na ọtiọye-en. Ẹkẹvuọvo Jihova riẹn oka rẹ ohwo rọ hepha, ọ da kẹ uphẹn rọ vwọ mrẹ Jesu ọke rọ vwọ hẹ ọmọboba je mraro kpahen ọmọ na kugbe oni rọyen.​—Luk 2:​22, 25-35. w21.09 3-4 ¶5-7

E jẹ emiọvwọn kẹnoma kẹ uruemu ra vwọ vwẹ ọmọ ọvo vwọ vwanvwe ọfa, yẹrẹ vuẹ ọmọ ọvo nẹ o ru obo re vrẹ rẹ oma, kidie ọyena sa nẹrhẹ ofu dje emọ na. (Ẹfe. 6:4) Oniọvo aye ọvo re se Sachiko da ta: “Oni mẹ guọnọre nẹ me wan edavwini mẹ eje gbagba, je me riẹnre nẹ mi che se ruo-o. Dede nẹ mi wontọ nẹ isikuru krire, jẹ ọke evo mi ji roro sẹ ẹgbaẹdavwọn mẹ da Jihova ẹro.” Ovie Devid tare nẹ ọyen “kpare udu [rọyen] kpenu” yẹrẹ ru erọnvwọn re vrẹ ọyen oma-a. Omaevwokpotọ vẹ ẹro abavo yen nẹrhẹ “ẹnwẹ [rọyen] te otọ fọfọ riẹi.” (Une 131:2) Die yen emiọvwọn se yono nẹ eta ri Devid na rhe? Rere emiọvwọn sa vwọ dia ihwo re vwomakpotọ, ofori nẹ ayen vwẹ ẹro abavo vwo ni oborẹ ayen se ru kugbe oborẹ ayen rhẹro rọyen mie emọ rayen. Emiọvwọn sa nẹrhẹ ẹwẹn rẹ emọ rayen totọ siẹrẹ ayen da karophiyọ asan rẹ ẹgba rẹ emọ na teri ọke rẹ ayen da chọn ayen uko vwo vwo oboravwọtua. w21.07 21-22 ¶5-6

Jihova kẹ avwanre ọvuọvo okẹ rẹ avwanre vwo brorhiẹn romobọ. Ọnana mudiaphiyọ nẹ avwanre sa jojẹ sẹ avwanre nyẹme rọyen yẹrẹ avwanre nyo-o. Emọ evo herọ ri vwo esẹ vẹ ini ri dje omamọ rẹ udje kẹ ayen vwẹ ẹga ri Jihova-a dedena, ayen brorhiẹn rẹ ayen vwọ ga Jihova je fuevun kẹ. Efa herọ ri vwo esẹ vẹ ini re wianre gangan vwo yono ayen uchebro ri Baibol na ẹkẹvuọvo ayen vwọ ghwanre tedje re, ayen da yan ji Jihova vwo. Ofori avwanre vwọ riẹn nẹ avwanre ọvuọvo yen che brorhiẹn se avwanre cha ga Jihova. (Jos. 24:15) Ọtiọyena, ọsẹ vẹ oni rẹ ọmo rayen dobọ rẹ ẹga ri Jihova ji kẹnoma kẹ iroro na nẹ ayen sorọ. Ọkievo, ọsẹ yẹrẹ oni se nẹ ukoko na ọ me je kpairoro vrẹ orua rọyen. (Une 27:10) Emu tiọyena sa so ọmiaovwẹ rode kẹ emọ ri vwo ẹguọnọ ji muọghọ kẹ ọsẹ vẹ oni rayen mamọ. Ighene, ọ da dianẹ a djẹ ọsẹ yẹrẹ oni wẹn nẹ ukoko, biko jẹ o muwẹro nẹ Jihova nabọ riẹn obo rọ da wẹ te. O vwo ẹguọnọ wẹn ji vwo ọdavwaro kpahen evun-ẹfuọn wẹn. Je karophiyọ nẹ ọ dia owẹ yen sorọ ọsẹ yẹrẹ oni wẹn vwo brorhiẹn rayen na-a. w21.09 27 ¶5-7

A da djẹ ohwo nẹ ukoko, avwanre sa vwẹ ẹro rẹ ogodẹ rọ muọga rọ je sa vwẹ ọga na mu igodẹ efa vwo no. Ọ muọga rẹ ẹwẹn. (Jems 5:14) Kerẹ oborẹ ega evo se pho muẹ ihwo yen, ọtiọyen yen ihwo re muọga rẹ ẹwẹn je sa vwẹ ọga na vwo mu ihwo efa vwevunrẹ ukoko na. Kọyen ọ ghanre mamọ re vwo si ohwo rọ muọga ọtiọyena vwo nẹ ukoko na. Ọghwọku nana ọyen odjephia rẹ ẹguọnọ ri Jihova vwọ kẹ idibo rọyen re fuevun ga, ọ je sa chọn orumwemwu na uko ri vwo vwo omamọ rẹ oyerinkugbe vẹ Jihova. Ohwo ra djẹ nẹ ukoko, ji se kpo emẹvwa rere ọ sa vwọ bọn esegbuyota rọyen gan. Ọ je sa reyọ ebe ro che se komobọ, ji ni JW Broadcasting^®. Ekpako na vwo no sẹ o ruẹ ewene yen, nẹ ọke ra ruọ ọke ayen je sa chọn uko vwọ riẹn obo ro che ru rere ọ sa vwọ rhoma rhivwin rhe, ji vwo omamọ rẹ oyerinkugbe ve Jihova. w21.10 10 ¶9, 11

Nonẹna avwanre je vwẹrokere ona rẹ ẹga rẹ Inenikristi rẹ ẹgbukpe ujorin rẹsosuo. Kerẹ udje, ọrhuẹrẹphiyotọ rẹ ukoko na vẹ ọ rayen ọvuọvo, kerẹ ayen avwanre vwo iniruo ri kiẹn, ekpako, kugbe idibo rowian. (Fil. 1:1; Tai. 1:5) Kerẹ Inenikristi rẹ ẹgbukpe ujorin rẹsosuọ, avwanre muọghọ vwọ kẹ urhi rẹ Jihova phiyotọ kpahen ehware kugbe orọnvwe, obo rọ ta kpahen ọbara, avwanre je sẹro rẹ ukoko na vrabọ rẹ ihwo re guọnọ ru nene irhi rẹ Ọghẹnẹ-ẹ. (Iruo 15:​28, 29; 1 Kọr. 5:​11-13; 6:​9, 10; Hib. 13:4) Baibol je vuẹ avwanre nẹ “esegbuyota ọvuọvo” yen Jihova rhiabọreyọ. (Ẹfesọs 4:​4-6) Ọyen okpuphẹn rẹ wọ vwọ dia ọvo usun rẹ ihwo ri Jihova je riẹn uyota ro shekpahen Jihova vẹ ọhọre rọyen! Ọtiọyena e gbe jẹ avwanre ru obo rẹ avwanre se ru eje a sa vwọ yọnre imuẹro re vwo kpahen uyota na gan. w21.10 22-23 ¶15-17

Oviẹ Jehoshafat de rhi hirharoku egbabọse ọgangan ọvo. Ituofovwin rẹ ihwo ri Moab vẹ Ammọn kugbe ihwo rehẹ ẹbẹre rẹ ugbenu ri Seir da djẹ uguegue mu Jehoshafat, orua rọyen kugbe ihwo rọyen. (2 Ikun 20:​1, 2) Die yen Jehoshafat ruru? Ọ da nokpẹn rẹ ukẹcha mie Jihova. Eta rẹ ẹrhovwo ri Jehoshafat ra niyẹnrẹn rọyen phiyọ 2 Ikun Rivie 20:​5-12, djerephia nẹ ọ ghene vwẹroso Ọsẹ rọyen rọhẹ obodjuvwun mamọ. Jihova womarẹ ohwo ri Livae ọvo re se Jahaziẹl da ta ota rẹ isese ri nonẹna kẹ Jehoshafat. Kidie nẹ Jehoshafat vwẹroso Jihova, o de ru kirobo rẹ Jihova vuẹrẹ nẹ o ru. Ọke rọ vẹ ihwo rọyen vwo bru ivwighrẹn na ra, ọ dia isodje ri me vwo ẹgba yen o phihọ obaro-o, ukperẹ ọtiọyen, ibuine ri mu ekuakua rẹ ofovwi-in yen o phihọ obaro. Jihova ku Jehoshafat phiyotọ-ọ, ọ chọrọn uko vwo phi ivwighrẹn na kparobọ.​—2 Ikun 20:​18-23. w21.11 15-16 ¶6-7

Ọke re de hirharoku ọdavwini, e se vwo imuẹro nẹ Jihova cha chọn avwanre uko vwọ sẹro rẹ oyerinkugbe rẹ avwanre vẹ ọyen. (2 Kọr. 4:​7-9) Avwanre se vwo imuẹro nẹ ọkieje yen Jihova che rhe vwo dje ẹguọnọ ro jẹ rhẹriẹ vwọ kẹ avwanre kidie Baibol na tare nẹ, “ẹro rẹ Ọrovwohwo ọ hẹ enu rẹ ayen otu re djẹ oshọ rọye, ọ hẹ enu re ayen otu re vwẹ ẹro so ẹguọnọ rọye rọ rhẹriẹ-ẹ na.” (Une 33:​18-22) Tavwen avwanre ke ton ẹga ri Jihova phiyọ, avwanre ji rhiẹromrẹ ẹguọnọ rẹ Ọghẹnẹ djephia vwọ kẹ ihworakpọ eje. Ẹkẹvuọvo, kerẹ egọghẹnẹ ruyota, avwanre je mrẹ erere vwo nẹ ẹguọnọ rọyen ro jẹ rhẹriẹ na cha. Ẹguọnọ yena yen muẹ Jihova vwọ sẹro rẹ avwanre na. O che si avwanre kẹroma ọkieje ji ru ive iyoyovwin ro ve kẹ avwanre na gba. Ọ guọnọre nẹ avwanre dia igbeyan rọyen bẹdẹ! (Une 46:​1, 2, 7) Ọtiọyena, o toro oka rẹ ebẹnbẹn rẹ avwanre hirharokuẹ-ẹ, Jihova cha kẹ avwanre ẹgba rẹ avwanre guọnọre ra sa vwọ sẹro rẹ ọyọnregan rẹ avwanre. w21.11 7 ¶17-18

Buebun rẹ avwanre vughe ihwo evo ri phi ihwo efa phiyọ evun vwẹ ikpe buebun re, ọ sa dia ohwo rọ vẹ ayen gbe ruiruo, gbe kpo isikuru, omoni yẹrẹ ohwo rẹ orua rayen! Karophiyọ nẹ emesẹ ri Josef phi ota phiyọ evun vwẹ ikpe buebun, ọ da nẹrhẹ ayen shẹ. (Jẹn. 37:​2-8, 25-28) Josef ru ayen keri fikirẹ obo rẹ ayen ruru na-a! Ọke ro vwo vwo ẹgba rọ sa vwọ vwẹ oja re emesẹ rọyen na o ru ọtiọye-en, o de gbe arodọnvwẹ kẹ ayen. Josef phi ota phiyọ evu-un. Ukperẹ ọtiọyen ọ yan nene odjekẹ ra nẹ iyẹnrẹn rọyen ukuko na phiyọ Livitikọs 19:18. (Jẹn. 50:​19-21) Egọghẹnẹ re guọnọ ru obo re vwerhen Ọghẹnẹ oma, vwẹrokerẹ uruemu ri Josef ro vwo ghovwo emesẹ rọyen ukperẹ o vwo ru ayen keri. Jesu vuẹ avwanre nẹ e vwo ghovwo ihwo ri gbe avwanre ku. (Mat. 6:​9, 12) Vwọba, ọyinkọn Pọl vuẹ Inenikristi: “Imoni mẹ, wa reihri-i.”​—Rom 12:19. w21.12 11 ¶13-14

Vwẹ ason ri Nisan 14, 33 C.E., Jesu de kpo ogba ri Getsimani. Vwẹ etiyin, o de rhie evun ta obo ri kpokpo ẹwẹn rọyen kẹ Jihova. (Luk 22:​39-44) Uvwre rẹ ọke nana rẹ ofu vwo dje na yen ọ vwọ “nẹ ẹrhovwo . . . vẹ ekperẹ vẹ oviẹ.” (Hib. 5:7) Die yen Jesu nẹrhovwo kpahen vwẹ ason rọ koba yena o ki ghwu? Ọ nẹrhovwo nẹ Jihova chọn ọyen uko vwọ fuevun ji ru ọhọre rọyen. Jihova ghini nyo ẹrhovwo rẹ Ọmọ rọyen ro nẹ otọ rẹ ubiudu rhe na, o de ji amakashe rọyen ra bọn gan. Jesu vwo oghwa rẹ ọyen vwo ru odẹ rẹ Ọsẹ rọyen fon. Jihova kerhọ rẹ oyare ri Jesu ro nẹ otọ rẹ ubiudu rhe. Diesorọ? Kidie ọdavwẹ ri Jesu ọyen rọ vwọ fuevun kẹ Jihova ji ru odẹ rọyen fon. Ọyena da je dia ọdavwẹ rẹ avwanre, Jihova kọ je cha kpahenphiyọ ẹrhovwo rẹ avwanre je chọn avwanre uko.​—Une 145:18. w22.01 18 ¶15-17

Ivun avwanre miovwo ihwo buebun nonẹna kidie avwanre vwobọ vwẹ oseghe rẹ usuo-on. Ayen rhẹro rọyen nẹ avwanre che phiobọ phiyọ ekpeti vwọ kẹ ihwo re guọnọ sun. Ẹkẹvuọvo, avwanre riẹnre nẹ avwanre da kẹ ẹbẹre rẹ usuon rẹ ihworakpọ, kọyen avwanre sen Jihova. (1 Sam. 8:​4-7) Ihwo ji se rhẹro rọyen nẹ avwanre cha bọn isikuru vẹ họsipito, ji ruẹse kẹ ihwo. Ayen sen ovuẹ rẹ avwanre kidie avwanre muomaphiyọ iruo rẹ aghwoghwo rẹ Uvie na, ukperẹ obo ra sa vwọ rhuẹrẹ ebẹnbẹn rẹ akpọ na phiyọ. Die yen cha nẹrhẹ e jẹ avwanre ẹphiẹn? (Mat. 7:​21-23) Ofori nẹ ọdavwẹ rẹ avwanre dia ọ rẹ avwanre vwo ruiruo rẹ Jesu vwọ kẹ avwanre. E jẹ avwanre kẹnoma kẹ eta rẹ oseghe rẹ usuon vẹ ẹgbaẹdavwọn ra vwọ rhuẹrẹ ebẹnbẹn rẹ akpọ na phiyọ. Avwanre vwo ẹguọnọ rẹ ihwo, avwanre je guọnọ chọn ayen uko, jẹ avwanre riẹnre nẹ idjerhe ro me yovwin re se vwo ru ọtiọyen, ọyen re vwo yono ayen kpahen Uvie rẹ Ọghẹnẹ, je chọn ayen uko vwo vwo omamọ oyerinkugbe vẹ Jihova. w21.05 7 ¶19-20

Dede nẹ buebun rẹ isun rẹ ẹgborho rẹ akpọ na nonẹna roro nẹ ayen ga Ọghẹnẹ, jẹ ayen guọnọ siobọnu ẹgba-a. Kirobo rẹ isun rẹ ọke ri Jesu ruru, ọtiọyen yen isun re herọ nonẹna je vwọ sua Jesu rọ dia ohwo rẹ Jihova jẹreyọ na womarẹ ayen vwo kpokpo idibo rọyen. (Iruo 4:​25-28) Die yen Jihova ruẹ? Une Rẹ Ejiro 2:​10-12 da ta: “Asakiephana, wa gba ghwanre, E ivie; wa kẹnoma, E isun rẹ akpọ na. Ga Ọrovwohwo vẹ oshọ, yanrhe vẹ ophariẹ rhe fiọnfiọn awọ rọye, ọ dia eriyin ophu de muo, wọ da ghwọro vwẹ idjerhe na; kidie ophu rọye cha tua. Ebruba kẹ ohwo rọ djẹ si oma nu vwẹ evun rọye.” Jihova yoma kọyen sorọ ọ vwọ kẹ ayen ọke rere ayen se vwo bru omamọ rẹ orhiẹn. Kidie ayen ji se wene ẹwẹn rhiabọrẹyọ Uvie ri Jihova. Ẹkẹvuọvo, ọke ro chekọ na gbi gro-on. (Aiz. 61:2) Ọna yen ọke ro fori ihwo vwo brorhiẹn ayen vwọ ga Jihova. w21.09 15-16 ¶8-9

Pọl tana nẹ e vwo ẹwẹn otekẹvwẹ kpahen kemu kemu re vwori eje. (Fil. 4:12) Obo re ma ghanre kẹ avwanre yen oyerinkugbe rẹ avwanre vẹ ọ rẹ Ọghẹnẹ, ọ dia ekuakua rẹ akpeyeren re vwori-i. (Hab. 3:​17, 18) Roro kpahen oborẹ Mosis vuẹ ihwo rẹ Izrẹl ọke ayen vwọ ghwọrọ ẹgbukpe 40 vwẹ aton na re: “Ọrovwohwo Ọghẹnẹ rẹ ovwan bruba iruo rẹ obọ rẹ ovwan ejobi nure; vwẹ ikpe ujuvẹ nana rẹ Ọrovwohwo rẹ Ọghẹnẹ rẹ ovwan vwo nene ovwan dia na; emu ọvuọvo rọ karo ovwan herọ-o.” (Urhi 2:7) Vwẹ uvwre rẹ ẹgbukpe 40 yena, Jihova vwẹ imana ghẹrẹ ihwo rẹ Izrẹl na. Iwun rẹ ayen kuphiyọ nẹ ẹkuotọ rẹ Ijipt rhe dede bẹre-e. (Urhi 8:​3, 4) Oma cha vwerhen Jihova e de vwo ẹwẹn otekẹvwẹ ji dje ọdavwaro phia kpahen obo rọ vwọ kẹ avwanre, otoro obo rọ hanvwe te-e, e ja mrẹ ayen kerẹ ebruphiyọ ro nẹ obọ rọyen rhe, a me je kpẹvwẹ fikirẹ ayen. w22.01 5 ¶10-11

Eshare, ovwan yen vwo oghwa ro wọ vwọ vwẹrote orua wẹn, ọtiọyena wọ wian gangan rere wọ sa vwọ sẹro rayen ji bicha ayen. Ọke rẹ wo de hirharoku ebẹnbẹn wo se roro nẹ wẹ ọvo sa vwẹrote ebẹnbẹn na komobọ wẹn. Ẹkẹvuọvo, wọ vwẹrosua omobọ wẹ-ẹn. Ukperẹ ọtiọyen, ọke rẹ owẹ ọvo da herọ, nẹrhovwo vwọ yare ukẹcha ri Jihova. Vwọba, wẹ vẹ aye wẹn je rha nẹrhovwo kuẹgbe. Nokpẹn rẹ odjekẹ ri Jihova womarẹ wo vwo yono Baibol na kugbe ẹbe sansan rẹ ukoko ri Jihova vwọ phia re wọ je vwẹ uchebro rehẹ evun rayen vwo ruiruo. Ihwo cha rhọvwen phiyọ orhiẹn-ebro wẹn ru wo mu kpahen Baibol na-a, ayen sa tobọ vuẹ wẹ nẹ wo gbẹkpa. Ayen sa vuẹ wẹ nẹ igho vẹ ekuakua rẹ akpeyeren sa sẹro rẹ orua wẹn. Ẹkẹvuọvo, karophiyọ udje rẹ Ovie Jehoshafat. (2 Ikun 20:​1-30) Ọ vwẹroso Jihova, o de ji djephia womarẹ obo ro ruru. Jihova kpairoro vwọ vrẹ Jehoshafati-i, ọ je cha kpairoro vrẹ wẹ-ẹ.​—Une 37:28; Hib. 13:5. w21.11 15 ¶6; 16 ¶8

Ọghẹnẹ ma avwanre họhọ oma rọyen, ọtiọyena, avwanre rha guọnọ shenyẹ ihwo efa-a. (Jẹn. 1:26) Ẹkẹvuọvo, ọ vwọ dianẹ avwanre gbare-e na, a sa vwẹ ẹro rọ chọre vwo ni ihwo efa ọ da tobọ dianẹ avwanre rorori nẹ a riẹn emu eje re phiare. Karophiyọ udje ri Jona, oma vwerhenrọ ọke rẹ Jihova vwọ reyọ vwo ghovwo ihwo ri Ninive-e. (Jona 3:10–4:1) Dedena, roro kpahen obo ri nẹ obuko rọyen rhe. Ihwo ri Ninive re vrẹ 120,000 ri kurhẹriẹ na de sivwin rhọ. Vwẹ okuphiyotọ rọyen, Jona kọyen guọnọ ọkpọvi, ọ dia Jihova-a. Ofori Jihova vwọ vuẹ avwanre oboresorọ o vwo brorhiẹ-ẹn. Vwọrẹ uyota, Jihova vwẹ uphẹn vwọ kẹ idibo rọyen rẹ ọke rẹ awanre nẹ ayen ta ẹwẹn rayen kpahen orhiẹn evo ro bruru kugbe e rọ guọnọ bru. (Jẹn. 18:25; Jona 4:​2, 3) Vwẹ ọkievo, o dje fiotọ oboresorọ o vwo brorhiẹn. (Jona 4:​10, 11) Dedena, ọ dia ọyen o vwo mudiaphiyọ nẹ ofori Jihova vwọ nọ mie avwanre tavwen O ki brorhiẹn yẹrẹ O de brorhiẹn nu-u.​—Aiz. 40:​13, 14; 55:9. w22.02 3-4 ¶5-6

Avwanre sa dia kerẹ “omotete” siẹrẹ e de no nẹ “ihwo efa yovwi nọ” avwanre. (Fil. 2:3) Ọyena de hirhephiyọ ẹkuruemu rẹ avwanre re, kọ cha bẹn re vwo gbe ihwo efa ku. Iniọvo rẹ avwanre eje, te eya te eshare, yovwin nọ avwanre vwẹ idjerhe ọvo yẹrẹ ọfa. Ọ lọhọre ra vwọ mrẹ ọnana vughe siẹrẹ a da tẹnrovi omamọ uruemu rẹ ayen vwori. E jẹ avwanre reyọ uchebro nana rẹ ọyinkọn Pọl vwọ kẹ Inenikristi vwo ruiruo: “Ono re mrẹ ofẹnẹ vwẹ oma rẹ ovwan? Die wo vwori ro jẹ uwe obọ e te? Wo de rhe vwo nu, die wọ rha vwọ yan eyan kerẹsiẹ ra mrẹ nẹ ọphẹ wọ mrẹ-ẹ?” (1 Kọr. 4:7) E jẹ avwanre kẹnoma kẹ obo re cha nẹrhẹ ihwo tẹnrovi avwanre yẹrẹ no nẹ avwanre yovwin nọ ayen. Oniọvo ọshare ọvo da riẹn ota ta vwẹ umukpe, yẹrẹ oniọvo aye ọvo da dia ọwena rẹ obo re nene ihwo ton uyono ri Baibol phiyọ, e jẹ ayen vwẹ ejiro na vwo rhe Jihova. w21.06 22 ¶9-10

Ọ pha bẹnbẹn kẹ ighwoghwota buebun rẹ ayen vwọ mrẹ ihwo ghwoghwo ota kẹ. Ighwoghwota evo dia asan rọ vọnre vẹ iwevwin ride yẹrẹ ẹsteti ra gbogba riariẹ. Asan tiọyena se vwo ohwo rọ rhẹrẹ, rọ cha rhọnvwe nẹ ohwo ruọ-ọ, jokpanẹ ohwo ọvo rọ dia etiyin yen durhire. Ighwoghwota efa imihwo krẹn yen ayen mrẹ vwẹ uwevwin yẹrẹ asan ri ihwo tutuno dia. Ayen me yan oyan ogrongron fikirẹ ohwo ọvo, jẹ ọkiọvo ayen cha tobọ mrẹ vwẹ uwevwi-in! E jẹ ofu dje avwanre siẹrẹ e de hirharoku egbabọse tiọye-en. Davwen ọke ọfa. Avwanre sa mrẹ ihwo buebun ghwoghwo ota kẹ siẹrẹ e de bru ayen ra vwẹ ọke rẹ ayen vwọ dia uwevwin. Kidie atẹtẹ ghwrẹ dje ighoro-o! Iniọvo buebun riavwerhen rẹ iruo rẹ aghwoghwo na vwẹ oghẹruvo yẹrẹ ovwọnvwọn, kidie ọke yena yen ihwo buebun vwọ dia uwevwin. Vwọba, ọke tiọyena yen ẹwẹn rẹ ihwo je vwọ nabọ totọ, ayen me nabọ nene avwanre ta ota. w21.05 15 ¶5, 7

Ebẹnbẹn tiọyena je herọ nonẹna? E. Ivun rẹ Isiri ri Jihova miovwo ihwo buebun siẹrẹ ayen rha rhọnvwe kuomakugbe ayen vwẹ irueru rẹ ẹdẹ rẹ evwiẹ kugbẹ Ikrismasi-i. Ivun ji miovwo ihwo efa kpahen avwanre, kidie avwanre vwobọ vwẹ erẹ rẹ ẹkuotọ yẹrẹ orivwin esho re vwọso Baibol na-a. Ihwo rẹ ivun rẹ avwanre miovwo na se roro nẹ ayen vwẹ ẹga ọsoso kẹ Ọghẹnẹ. Ẹkẹvuọvo, ayen che se ru ọtiọyen siẹrẹ ayen de vwo ẹguọnọ rẹ ẹkuruemu rẹ akpọ na vwọ vrẹ oborẹ Baibol na tare-e. (Mak 7:​8, 9) Die yen cha nẹrhẹ e jẹ avwanre ẹphiẹn? Ofori nẹ e vwo ẹguọnọ okokodo kpahen irhi vẹ odjekẹ ri Jihova. (Une 119:​97, 113, 163-165) Avwanre cha sen irueru vẹ ẹkuruemu rẹ akpọ na re vwọso Baibol na siẹrẹ e de vwo ẹguọnọ ri Jihova. Avwanre cha vwẹ uphẹn kẹ emu vuọvo nẹ o gbowọphiyọ oyerinkugbe rẹ avwanre vẹ Jihova-a. w21.05 6 ¶15-16

Mavọ yen a sa vwọ yan nene uchebro rẹ ọyinkọn Pọl? E jẹ avwanre ru esegbuyota rẹ avwanre ganphiyọ womarẹ a vwọ vwẹ ọkieje vwo muomaphiyọ iruo rẹ Jihova vwọ kẹ avwanre, e vwo yono Baibol na ọkieje, kugbe a vwọ nẹrhovwo kọke kọke. (2 Tim. 4:4) Avwanre de vwo esegbuyota, oshọ rhe che mu avwanre siẹrẹ e de nyo iyẹnrẹn ebrabra kpahen Iseri ri Jihova-a. (Aiz. 28:16) Avwanre de vwo ẹguọnọ ri Jihova, Baibol na, kugbe iniọvo rẹ avwanre, ihwo ri she nẹ ukoko na cha sa phiẹn avwanre-e. Ihwo buebun sen Jesu vwẹ ẹgbukpe ujorin ẹsosuọ. Dedena, a je mrẹ efa buebun re rhiabọreyọ. Ọ da hanvwe mamọ, ohwo ọvo vwẹ aguare rẹ ihwo ri Ju kugbe “Irherẹn na buebu” rhiabọreyọ. (Iruo 6:7; Mat. 27:​57-60; Mak 15:43) Vwọba, iduduru rẹ ihwo buebun ji rhiabọreyọ Jesu nonẹna. Diesorọ? Kidie ayen riẹn oborẹ Baibol na tare, ayen ji rhiabọreyọ. Ota rẹ Ọghẹnẹ da ta: “Ufuoma rode ọye ihwo re guọnọ urhi wẹn mrẹ; emu ọvuọvo se gere ayen she-e.”​—Une 119:165. w21.05 13 ¶20-21

Ọyinkọn Pọl riẹnre nẹ Jihova yen chọn rọ uko vwo ru kemu kemu ro ruru vwẹ ẹga rẹ Ọghẹnẹ, ọ dia ẹgba romobọ rọye-en. Womarẹ ẹwẹn ọfuanfon na, Jihova kẹ Pọl ẹgba ro se vwo ruiruo rẹ aghwoghwo rọyen fiotọ dede nẹ e mu kpahọn, e muro phiyọ uwodi, o ji hirharoku egbabọse efa. Eghene Timoti ro nene Pọl wiankugbe je vwẹroso ẹgba rẹ Ọghẹnẹ vwẹ iruo rẹ aghwoghwo rọyen. Timoti nene Pọl yan oyan ogrongron vwẹ iruo rẹ imishọnare. Vwọba, Pọl ji jo kpo asan efa ra bọn iniọvo rehẹ ikoko sansan gan. (1 Kọr. 4:17) Timoti niro nẹ ọyen muwa-an. Ọkiọvo ọnana yen nẹrhẹ Pọl vwẹ uchebro nana kẹ: “E jẹn ohwo ọvuọvo ni we saka fiki rẹ obo wọ vwọ hẹ omotete-e.” (1 Tim. 4:12) Vwọba, Timoti ji vwo “ọga ro kpokpo” kọke kọke, rọ pha kerẹ unwe ro duvwo. (1 Tim. 5:23) Ẹkẹvuọvo, Timoti riẹnre nẹ ẹwẹn ọfuanfon ri Jihova cha kẹ ọyen ẹgba rẹ ọyen se vwo ghwoghwo iyẹnrẹn esiri na, je vwẹ ukẹcha kẹ iniọvo rọyen.​—2 Tim. 1:7. w21.05 21 ¶6-7

Odjekẹ ri Baibol rọhẹ Jems 1:19 nabọ shekpahen ihwo re vwẹ uchebro phia. Jems de si: “Ẹkẹvuọvo e ji kohwo kohwo fobọ nyo ẹme, ọ fobọ, kpahe ota-a, ọ fobọ mu ophu-u.” Ọkpako se roro nẹ ọyen riẹn ẹdia na eje, kẹ ọyen ghene uyota? Isẹ 18:13 karophiyọ avwanre: “Wọ da kpahe ota tavwe wo ki nyo, ọye ẹkpa vẹ omẹvuọ.” Obo ri me yovwin yen a vwọ nọ ohwo na kpahen ẹdia na. Ọtiọyena, ofori nẹ ọkpako kerhọ ọ ke ta ota. Ọkpako na sa nọ: “Ebẹnbẹn vọ yen wo vwori?” “Ukecha vọ me sa vwọ phia?” Ekpako na da ghwọrọ ọke vwọ riẹn oborẹ ẹdia na hepha, kẹ ayen sa vwẹ ukẹcha vẹ ọbọngan vwọ kẹ iniọvo na. A vwọ vwẹ omamọ rẹ uchebro phia vrẹ e di vwo se ẹkpo ri Baibol evo yẹrẹ vwẹ iroroẹjẹ evo phia. Ofori nẹ iniọvo avwanre mrẹ nẹ e vwo ọdavwẹ rayen, vwo ẹruọ rayen, a je guọnọ vwẹ ukẹcha kẹ ayen. w22.02 17 ¶14-15