June

Erọnvwọn gan kẹ ayeuku na mamọ, ọ tobọ mrẹ igho vwọ dẹ erọnvwọn rọ ghene guọnọ-ọ. Dedena, o kpo asan rẹ ekpeti na hepha, o de phi imigho ivẹ phiyọ. Ọ sa dianẹ e nyo edo vuọvo ọke ro vwo phi ayen phiyọ ekpeti na-a. Jesu riẹnre nẹ imigho ivẹ re se lepta yen o phi phiyọ ekpeti na. Lepta yen igho rọ ma hanvwe kparobọ vwẹ ọke yena. O te vwọ dẹ ogue ọvo rọ dia ọmọphran ro me ku kparobọ re vwo chere emu vwẹ ọke yena-a. Oma vwerhen Jesu mamọ kpahen oborẹ aye na ruru. Ọtiọyena, o de se idibo rọyen, o de dje aye na kẹ ayen, ọ da ta: “Ayeuku nana rẹ ogbere na phihọ bunọ ayen ejobi.” Vwọba, ọ da ta: “Ayen ejobi [ma rho kẹ edafe na] phihọ tiobo rẹ ayen vwo bu te: ẹkẹvuọvo ayeuku nana, vwẹ evun rẹ obẹnvwẹ rọye o de phi obo ro vwori ejobi phihọ, ọye ọvo obo ro vwori vwẹ akpọ na.” (Mak 12:​43, 44) Ayeuku na phi obo ro vwori eje phiyọ ekpeti na, kidie ọ vwẹroso Jihova nẹ ọ cha vwẹrote ọyen.​—Une 26:3. w21.04 6 ¶17-18

Jesu sẹro rẹ aghọghọ rọyen nẹ otonphiyọ re duvwun oba rẹ iruo rẹ aghwoghwo rọyen vwẹ otọrakpọ na, ọ guọnọre nẹ idibo rọyen ji ru ọtiọyen. (Jọn 4:​35, 36) Idibo ri Jesu vwo oruru vwẹ iruo rẹ aghwoghwo na ọke rọ vẹ ayen vwọ herọ. (Luk 10:​1, 5-11, 17) Ẹkẹvuọvo, ọke re vwo muo ji hwe ghwu nu, oruru rayen de rhi shekpotọ. (Jọn 16:32) Jesu vwo vrẹn nushi, o de bru ayen uche nẹ ayen muomaphiyọ iruo rẹ aghwoghwo na. O vwo kpo odjuvwu nu, idibo na de ghwoghwo vẹ oruru ọgangan, te asan rẹ ivwighrẹn rayen vwọ ta ri isese re kẹdẹ kẹdẹ ri nonena. Jesu vwẹ ukẹcha kẹ Inenikristi rẹ ẹgbukpe ujorin ẹsosuọ ọke rẹ ayen vwo ghwoghwo, Jihova da nẹrhẹ ayen bunphiyọ. Kerẹ udje, omarẹ ihwo 3,000 yen bromaphiyame vwẹ Pẹntikọst 33 C.E. (Iruo 2:41) Idibo na ki buẹnphiyọ ọkieje vwọrẹ igbevwunu. (Iruo 6:7) Dedena, Jesu mraro phiyotọ nẹ ihwo buebun gbidiki che rhiabọreyọ iyẹnrẹn esiri na vwẹ ẹdẹ re koba na.​—Jọn 14:12; Iruo 1:8. w21.05 14 ¶1-2

Wọ karophiyọ ọke wọ vwọ mrẹ uyota na vughe? Wo rorori nẹ ihwo eje che rhiabọreyọ uyono ru wo vwo imuẹro kpahen na. Wo vwo imuẹro dẹn nẹ ovuẹ ri Biabol na cha nẹrhẹ ayen yeren omamọ rẹ akpọ enẹna, ayen mi ji vwo uvi rẹ iphiẹrophiyọ kpahen obaro na. (Une 119:105) Ọtiọyena, wọ da vuẹ igbeyan kugbe ihwo rẹ orua wẹn kpahen oborẹ wo yonori. Ẹkẹvuọvo, die kọyen phiare? O gbe we unu mamọ nẹ buebun rayen sen ovuẹ na. Ofori nẹ o gbe avwanre unu siẹrẹ ihwo da sen ovuẹ rẹ avwanre ghwoghwo na-a. Ọke rẹ Jesu vwọ hẹ otọrakpọ na, ihwo buebun sen uyono rọyen, dede nẹ o ru igbevwunu vwo djephia nẹ Ọghẹnẹ vẹ ọyen herọ. Kerẹ udje, ihwo re vwọso Jesu riẹnre nẹ ọ rhọvwọn Lazarọs nushi. Dedena, Ilori rẹ ẹga rẹ ihwo ri Ju rhọnvwe rhiabọreyọ kerẹ Mesaya na-a. Ukperẹ ọtiọyen, ke ayen tobọ jiroro rẹ oborẹ ayen ru teyọn vẹ Lazarọs hwe!​—Jọn 11:​47, 48, 53; 12:​9-11. w21.05 2 ¶1-2

Davwẹngba wẹn eje rere wo kpo uyono ọkieje. Wọ cha mrẹ ọbọngan siẹrẹ wo de ru ọtiọyen; vwọba, uyono ẹra je cha nẹrhẹ wọ nabọ vughe iniọvo wẹn. Guọnọ igbeyan vwẹ ohri rẹ iniọvo wo se yono mie, ọ da tobọ dianẹ asan rẹ ayen dia ghwanre fẹnẹ ọwẹn, yẹrẹ ayen kpako nọ wẹ. Baibol na karophiyọ avwanre nẹ “ekpako na ri vwo aghwanre.” (Job 12:12) Ihwo re kpakore ji se yono emu buebun mie ighene ri fuevun. Jonatan vien Devid shesheri, dedena ayen ihwo ivẹ na riavwerhen rẹ oyerinkugbe rọ kpẹkpẹre. (1 Sam. 18:1) Devid vẹ Jonatan chọn ohwohwo uko vwọ fuevun kẹ Jihova ọke rẹ ayen vwo hirharoku ebẹnbẹn egangan. (1 Sam. 23:​16-18) Irina rọ dia oniọvo aye rẹ ihwo rẹ orua rọyen dia Iseri ri Jihova-a, da ta: “Iniọvo rẹ avwanre sa ghene dia esẹ vẹ ini kugbe iniọvo evun rẹ avwanre. Jihova sa reyọ ayen vwọ chọn avwanre uko.” Iniọvo na ghene guọnọ bicha wẹ je chọn wẹ uko, ẹkẹvuọvo wẹwẹ yen cha vuẹ ayen ukẹcha wọ guọnọre. w21.06 10-11 ¶9-11

Jesu kpe itẹ rẹ ovie ọvo vẹ odibo rọyen. Ovie na kpairoro vrẹ igho obuebun rẹ odibo na riosa rọyen. Vwẹ ọke ọfa, odibo vuọvo yena rha sa kpairoro vrẹ imigho rẹ odibo ọfa riosa rọye-en. Ukuotọ rọyen, ovie na de do odibo ro se vwo ghwovwo na-a phiyọ uwodi. Odibo na so ojaẹriọ kẹ oma rọyen kugbe ihwo efa. Ẹsosuọ, o sianro te ẹdia ro vwo mu odibo ochekọ na, “o de re muo phihọ uwodi, bẹsiẹ rọ vwọ mrẹ igho hwa.” Ọrivẹ, ọ nẹrhẹ ivun miovwo idibo efa re mrẹrẹ ọke ro vwo ru obo ro ruru na. Ọ “da da ayen gangan.” (Mat. 18:​30, 31) Ọtiọyen uruemu rẹ avwanre ji djobọte ihwo efa. Die yen sa phia siẹrẹ avwanre rha rhọvwen reyọ vwo ghwovwo ohwo ro gbe avwanre ku-u? Ẹsosuọ, oma cha sa vwerhen ohwo na-a, kidie avwanre rhe che se sikẹrẹ yẹrẹ dje ẹguọnọ kẹ-ẹ. Ọrivẹ, ẹwẹn rẹ iniọvo rehẹ ukoko na che se totọ siẹrẹ ayen da riẹn nẹ avwanre nene oniọvo ro gbe avwanre ku na jẹ eghrẹ-ẹn. w21.06 22 ¶11-12

Eshu guọnọ phiẹn ihworakpọ ra mare vwẹ uhoho rẹ Ọghẹnẹ vwo vwobọ vwẹ ogbiru ra ghẹmrẹ. Jihova vwọ “mrẹ nẹ evun umwemwu rẹ ohwo rhoro gangan” vwẹ ọke ri Noa, “ọ da da Ọrovwohwo gangan rọ vwọ ma ohwo phihọ akpọ na, ọ da da vwẹ udu rọye.” (Jẹn. 6:​5, 6, 11) Akpọ na yovwirin enẹna re? Ẹjo, kakaka! O muẹro nẹ oma vwerhen Idẹbono siẹrẹ ọ da mrẹ koka koka rẹ ọfanrhiẹn rọ vọn asan eje nonẹna, tẹ ọ rẹ ọshare vẹ aye, kugbe ọ rẹ ọshare vẹ ọshare, yẹrẹ ọ rẹ aye vẹ aye! (Ẹfe. 4:​18, 19) Oma vwerhọn san siẹrẹ ọ da sa phiẹn idibo ri Jihova vwo ru umwemwu. Vwẹ otọ rẹ usuon rẹ Eshu, ọ diẹ ‘ohwo tua ohwo muotọ kẹ umiovwo rọye’ ọvo-o, ẹkẹvuọvo, ihworakpọ ghwọrọ akpọ na vẹ eranvwe rẹ Jihova vwọ kẹ ayen nẹ ayen vwẹrote. (Aghwo. 8:9; Jẹn. 1:28) Die yen nẹ obuko rẹ ọnana cha? Egbaerianriẹn evo si ihwo orhọ nẹ fikirẹ oborẹ ihworakpọ ruẹ, vwẹ ikpe evo re cha na, a rha cha mrẹ oka rẹ eranvwe vẹ ekankọn sansan ri te oduduru ọvo vwẹ akpọ na-a. w21.07 12 ¶13-14

Idibo ri Jihova buebun she ọkuọrọn fikirẹ echobọ rẹ ayen ru wanre. Ẹwẹn rayen ko brẹ hwe ayen nẹ Jihova che se vwo ghovwo aye-en ọ da tobọ dianẹ ayen re ruẹ oka emu ọtiọyena ọfa-a. Ọ da dianẹ wo nene oka rẹ iroro ọtiọyena muabọ, wo de yono kpahen owenvwe rẹ Jihova vwori ro vwo dje ẹguọnọ ro jẹ rhẹriẹ vwo kẹ idibo rọyen re fuevun ga, ọnana cha chọn we uko vwọ ghọghọ ga Jihova vẹ ẹwẹn obrorhiẹn ro fiotọ. Ọna ghini uyota kidie “ọbara ri Jesu Ọmọ rọye kọ hworhẹ avwanre nẹ umwemwu ejobi.” (1 Jọn 1:7) Ofu de dje we fikirẹ emu evo re chọ wẹ obọ, wọ me karophiyọ nẹ Jihova vwo owenvwe ro vwo ghovwo orumwemwu ro kurhiẹriẹ. Jokaphiyọ oborẹ Devid ọbuine na vwo churu ẹguọnọ vwo si evwoghwovwo. O de si: “Kidie kirobo rẹ odjuvwu na kpenu nọ akpọ na, ọtiọye ẹguọnọ wẹn ro jẹ rhẹriẹ na epha kpahe otu re djẹ oshọ rọye; Kirobo rẹ obaro ọnre sheri te kẹ obuko ọnre na, ọtiọye o ji si ogbeku rẹ avwanre nu sheri te kẹ avwanre.”​—Une 103:​11, 12. w21.11 5-6 ¶12-13

Ofori nẹ oniọvo ọshare rọ rọvwọnre brọghọ phiyọ aye rọyen oma. (1 Pita 3:7) Ọghọ churobọ si ra vwọ nabọ nenesi rẹ ọdavwẹ rẹ ihwo efa. Kerẹ udje, ọshare se brọghọ phiyọ aye rọyen oma siẹrẹ o de muo tẹtẹtẹ. Ọ vuẹ nẹ o ru obo re vrẹ rẹ oma-a. Ọ je reyọ vwọ vwanvwe eya efa-a. Mavọ yen oma che ru aye rẹ ọshare rọyen reyọ vwọ vwanvwe eya efa? Ọshare rẹ oniọvo aye ọvo re se Rosa dia Oseri-i. Ọkieje yen ọ vwọ reyọ vwọ vwanvwe eya efa. Eta ebrabra rọyen da rhe nẹrhẹ Rosa muomaphiyọ ji ni oma rọyen kueku. Ọ da ta: “Ọkieje yen me vwọ guọnọ nẹ a kẹ vwẹ imuẹro nẹ Jihova vwo ẹguọnọ mẹ.” Vwọ fẹnẹ ọyena, ọshare rọ dia Onenikristi brọghọ phiyọ aye rọyen oma. Ọ riẹnre nẹ obo ro nenẹ aye rọyen yerin wan che djobọte oyerinkugbe rọyen vẹ Jihova. Ọshare ro brọghọ phiyọ aye rọyen oma jiro, ọ je vuẹ nẹ o vwo ẹguọnọ rọyen. w21.07 22 ¶7-8

Ọ da wẹ siẹrẹ wo de rhẹro rẹ orọnvwọn ọvo rọ ghanre kẹ wẹ mamọ jẹ ọ fobọ te we obọ-ọ? Ọ da rha dianẹ o vwo obo re sorọ, wo rhe vwo odirin vẹ owenvwe wọ vwọ hẹrhẹ? A niyẹnrẹn rẹ udje ọvo ro dje oboresorọ re vwo vwo odirin phiyọ Isẹ 13:11. Ẹkpo yena tare nẹ, “Efe rẹ okpakpa obobotọ ọ ra, ẹkẹvuọvo ohwo rọ kọn okọn ememerha ko che vwo buebu.” Die yen ẹkpo ri Baibol nana yono avwanre? Ọyen emu rẹ aghwanre siẹrẹ e de vwo odirin ji ru erọnvwọn ememerha. Isẹ 4:18 tare nẹ, “Idjerhe re ohwo esiri ọhọhọ ọke ro rhie cha, ro lo gala gala bẹsiẹ rẹ ọke vwo kpo.” Eta nana dje oborẹ Jihova vwọ chọn ihwo rọyen uko vwo vwo ẹruọ rẹ ọhọre rọyen ememerha. Ẹkpo nana je sa chọn avwanre uko vwo vwo ẹruọ rẹ oborẹ Onenikristi ru ewene vwẹ akpeyeren rọyen ji siẹkẹrẹ Jihova phiyọ wan. Oyerinkugbe rẹ avwanre vẹ Jihova dia obo re brokpakpa rọye-en. Ọ reyọ ọke. w21.08 8 ¶1, 3-4

Avwanre vwo iruo buebun re che ru, rẹ eyeren nana vwo toba re na. (Mat. 24:14; Luk 10:2; 1 Pita 5:2) Avwanre eje guọnọ ga Jihova vọnvọn vwo te asan rẹ ẹgba rẹ avwanre teri. Ihwo buebun hẹrẹ iruo rẹ aghwoghwo rayen phiyọ. Evo guọnọ ga kerẹ ekobaro. Efa guọnọ ga vwẹ Bẹtẹl yẹrẹ vwobọ vwẹ iruo rẹ ebanbọn rẹ ukoko na. Iniọvo eshare buebun davwẹngba rẹ ayen se vwo muwan kerẹ idibo rowian yẹrẹ ekpako. (1 Tim. 3:​1, 8) Oma cha nabọ vwerhen Jihova rọ vwọ mrẹ ihwo rọyen re vwomakpahotọ ọphọphẹ! (Une 110:3) Ofu dje we kidie nẹ uphẹn rẹ ẹga evo ji rhi te we obọ-ọ? Ọ da dia ọtiọyen, gba nẹrhovwo rhe Jihova. (Une 37:​5-7) Vwọba, gba nọ iniọvo eshare ri tedje vwọ kẹ iroroẹjẹ rẹ oborẹ wo se vwo ru yovwinphiyọ vwẹ ẹga ri Jihova, wọ me je davwẹngba vwo nene uchebro rayen. Wo de ru ọnana, ọ sa nẹrhẹ uphẹn rẹ ẹga na te we obọ. w21.08 20 ¶1; 21 ¶4

Dede nẹ ayeuku rọ dia ọmraro re se Anna te ẹgbukpe 84 re, jẹ “owọ rọye nẹ uwevwi rẹ ẹga na-a.” Kidie nẹ “owọ rọyen nẹ uwevwin rẹ ga na-a” Jihova de bruba kẹ ro vwo vwo uphẹn rọ vwọ mrẹ Jesu ọke rọ vwọ hẹ ọmọboba. (Luk 2:​36-38) Nonẹna o ji vwo idibo ri Jihova buebun ri fuevun rẹ ighene sa vwẹrokere udje rayen. Avwanre cha mrẹ erere gbidiki ọ da dianẹ avwanre se sikẹrẹ ayen je kerhọ kẹ ayen, ọke rẹ ayen da vuẹ avwanre kpahen aghọghọ rẹ ayen mrẹre vwẹ ẹga ri Jihova. Iniọvo rẹ avwanre re ghwore pha ghanghanre vwẹ ukoko na. Ayen rhiẹromrẹ ebruphiyọ ri Jihova vwẹ akpeyeren rayen re, je mrẹ ẹdia sansan rẹ Jihova de bruba ukoko rọyen re. Ayen ji yono emu aghwanre buebun vwo nẹ echobọ rayen re. Ni ayen kerẹ “ogbugbu rẹ aghwanre” rere wo yono miẹ ayen rhe. (Isẹ 18:4) Wọ da nabọ nene ayen ghwọrọ ọke kugbe, ayen cha bọn esegbuyota wẹn gan. w21.09 3 ¶4; 4 ¶7-8; 5 ¶11, 13

Kirobo rẹ Aizaya djere, Ihwo ri Jihova vwẹ “ame ivie rẹ ẹgborho na” vwo ruiruo. (Aiz. 60:​5, 16) Womarẹ ena vẹ ẹgba sansan rẹ iniọvo eghanghanre re ruẹ ukoko na, kẹ se ruẹ iruo rẹ aghwoghwo na vwẹ ẹkuotọ ri te 240 je fan ẹbe rẹ avwanre kpo ejajẹ re vrẹ 1,000 enẹna re. Vwẹ ọke rẹ oba na, ekpogho rẹ ẹgborho na mu ihwo vwo brorhiẹn. Ayen che bicha Uvie rẹ Ọghẹnẹ, gbanẹ ayen cha vwẹroso usuon rẹ ihworakpọ? Ọna yen orhiẹn rẹ ihwo eje che bru. Dede nẹ idibo ri Jihova muọghọ kẹ urhi ro suẹ ẹkuotọ rẹ ayen dia, jẹ ayen kẹ ẹbẹre vuọvo vwẹ akpọ na-a, ayen ji biẹcha usuon rẹ akpọ na vuọvo-o. (Rom 13:​1-7) Ayen riẹnre nẹ Uvie Ọghẹnẹ ọvo yen sa rhuẹrẹ ebẹnbẹn rẹ akpọ na phiyọ. Ayen je riẹn nẹ Uvie na dia ẹbẹre ọvo rẹ akpọ na-a.​—Jọn 18:​36, 37. w21.09 17-18 ¶13-14

Ọyen obo re ghanre wo vwo ru esegbuyota wẹn vẹ ọ rẹ ihwo rẹ orua wẹn gan ọkieje siẹrẹ ohwo wo vwo ẹguọnọ kpahen da yanjẹ Jihova vwo. Mavọ yen wo se vwo ru ọtiọyen? Jihova sa kẹ wẹ ẹgba wọ sa vwọ bọn esegbuyota wẹn gan siẹrẹ wo de vwo uvi rẹ ọrhuẹrephiyotọ rẹ isese ri Baibol vẹ eroro kodo kpahen obo wo seri je davwẹngba vwo kpo uyono ọkieje. Joanna rẹ ọsẹ rọyen vẹ oniọvo rọyen rẹ ọmọtẹ she nẹ ukoko na da ta: “Ọke rẹ mi de se kpahen ihwo kerẹ Abigail, Ẹsta, Job, Josẹf, kugbe Jesu vwẹ Baibol na ẹwẹn mẹ ko totọ. Udje rayen chọn vwẹ uko vwọ kẹnoma kẹ ẹnwan rọ kamuka ji phiuduphiyọ ovwẹ awọ.” Ọke rẹ ofu de dje we, wọ dobọ rẹ ẹrhovwo rẹ wọ nẹ rhi Jihova jẹ-ẹ. Vwẹ ọkieje vwọ rẹ Ọghẹnẹ ro vwo ẹguọnọ na nẹ ọ chọn wẹ uko vwo vwo ọkpọ rẹ iroro rọyen, nẹ o “dje kẹ wẹ” ji “yono uwe idjerhe ru wọ cha ra.” (Une 32:​6-8) Aphro herọ-ọ nẹ ọ sa bẹn mamọ ra vwọ vuẹ Jihova oborẹ oma ghini ruẹ avwanre. Ẹkẹvuọvo, Jihova nabọ riẹn omiaovwẹ rọhẹ udu wẹn. O jiro kẹ wẹ nẹ wọ vuẹ ọyen obo rehẹ udu wẹn eje.​—Eyan. 34:6; Une 62:7. w21.09 28 ¶9-10

Re vwo ru orẹ ọwanvrẹ ri 32 C.E. nu, iyinkọn nana Pita, Jems, kugbe Jọn da mrẹ emramrẹ rẹ igbevwunu ọvo. Ayen mrẹ Jesu ro vwo wene oma, ọ sa dianẹ vwẹ enu rẹ Ugbenu ri Hermon. “Opharo rọye ko lo wrowro kerẹ ọnre, iwun rọye da rhe fon kerẹ oze.” (Mat. 17:​1-4) Iyinkọn na de nyupho rẹ Ọghẹnẹ rọ vwọ ta: “Ọnana hẹ ọmọ mẹ ro je vwe na, rẹ ivun rọye vwerha ovwẹ na; we nyo ota rọye.” Iyinkọn erha nana djerephia womarẹ obo rẹ ayen yeren akpọ wan nẹ ayen ghene kerhọ ri Jesu. Avwanre guọnọ vwẹrokere udje rayen. Oma vwerhen avwanre nẹ Jihova kẹ avwanre obọdẹn rẹ odjekẹ womarẹ “olori rẹ ishọshi na,” kọyen (ukoko na) Jesu Kristi. (Ẹfe. 5:23) Kerẹ iyinkọn Pita, Jọn, kugbe Jems, e jẹ avwanre davwẹngba rẹ avwanre eje e vwo “nyo ota rọye.” Avwanre de ru ọtiọyen ji dia idjerhe ọhwahwa ro suo ohwo kpo arhọ na, avwanre cha mrẹ ebruphiyọ gbidiki enẹna kugbẹ omavwerhovwẹn ri bẹdẹ vwẹ obaro na. w21.12 22 ¶1; 27 ¶19

Oniọvo ọvo vwẹ Kọrẹnt nene aye rẹ ọsẹ rọyen gbe ọfanrhiẹn. Ọyinkọn Pọl vwẹ odjekẹ kẹ iniọvo rehẹ Kọrẹnt nẹ ayen djẹ nẹ ukoko. Uruemu rẹ ọfanrhiẹn ọshare na djobọte iniọvo efa vwẹ ukoko na, evo tobọ roro nẹ uruemu yena brare dede-e. (1 Kọr. 5:​1, 2, 13) O vwo te ọkiọvo, Pọl da rhe mrẹvughe nẹ orumwemwu na ghini kurhẹriẹ nẹ otọ rẹ ubiudu rhe. Pọl vuẹ ekpako na nẹ: “Ovwan ki vwo ghovwo re bro uche.” Jokaphiyọ oboresorọ rẹ Pọl vwọ ta ọtiọyen: “Ọ rha dia ọtiọye-e oja ro rere phihọ na de rhe hwe.” Aron rẹ ọshare nana ro ku rhiẹrẹ na dọn Pọl. Ọ guọnọre nẹ ọshare nana she ọkuọrọ-ọn, yẹrẹ ofu dje kpahen oborẹ o ruru na tẹ ẹdia rẹ o de jẹ evwoghovwo ẹrhoma guọnọ-ọ. (2 Kọr. 2:​5-8, 11) Kerẹ Jihova, ẹkpako na vwo owenvwe ọgangan rẹ ayen vwo gbe arodọnvwe. Ayen ghwọkuẹ ohwo ro ruchọ kirobo ro fori siẹrẹ a da guọnọ, ẹkẹvuọvo, ayen ji gbe arodọnvwẹ o de fo nẹ ayen ru ọtiọyen. Ayen rhe ru ọtiọye-en, kọyen ayen vwẹ uphẹn vwọ kẹ umwemwu eruo. w21.10 11-12 ¶12-15

A sa reyọ ohwo re gbe ku vwo dje ohwo rọ wan oma. Omaẹwan evo gan; efa ghwa gan ọtiọye-en. Kerẹ udje ọke rẹ avwanre da biẹn ifinfabọ rẹ avwanre, a sa biẹn obọ rẹ avwanre ba. Ọ ghene miavwan dẹn, ẹkẹvuọvo ẹdẹ evo da wan nu, a gbe cha tobọ karophiyọ asan rẹ avwanre biẹnre vwẹ obọ rẹ avwanre na-a. Vwẹ idjerhe vuọvo na, ogbeku evo ghwa ga-an. Kerẹ udje, ugbeyan rẹ avwanre sa ta eta yẹrẹ ru erọnvwọn evo ri miovwo avwanre ivun, ẹkẹvuọvo avwanre che vwo ghovwo. Jẹ avwanre da wan oma rọ rhoro mamọ ro ji kodo, idọktọ phi umu phiyọ, je gba, o mi ji ko. Avwanre de tono yẹrẹ vwẹ obọ ghworo ora na, ọ sa nẹrhẹ ọ rhoma miavwen avwanre phiyọ. Ohwo ji se ru ọtiọyen ọ da dianẹ obo re ruro na darọ mamọ. O se rhe roro kpahen obo re ruro na vẹ obo rọ darọ te. Ẹkẹvuọvo ihwo ri phi ota phiyọ evun, oma rayen yen ayen hwe. Ọyen obo ri yovwinrin mamọ ra vwọ yan nene iji rọhẹ isese ri nonẹna. w21.12 12 ¶15

Di roro nẹ ẹwẹn kpokpo ọkpako ọvo kpahen irhuon yẹrẹ osẹnvwe rẹ oniọvo ọvo. Ọkpako na sa nọ oma rọyen, ‘Ọ vwọso Baibol na?’ Kidie nẹ ọkpako na guọnọ vwẹ ẹwẹn romobọ rọyen ọvo vwo ru-u, ọ sa nọ ọkpako ọfa yẹrẹ oniọvo ro tedje kpahọn. Ayen ihwo ivẹ sa fuẹrẹn oborẹ Pọl ta kpahen irhuon vẹ osẹnvwe. (1 Tim. 2:​9, 10) Pọl djunute odjekẹ evo ri djerephia nẹ osẹnvwe rẹ Onenikristi dia ọ rẹ omaevwokpotọ, ro ji shephiyọ. Ẹkẹvuọvo, Pọl jurhi kpahen obo re kuphiyọ vẹ e re jẹ kuẹphiyọ-ọ. Ọ mrẹvughe nẹ Onenikristi vwo uturhi rọ vwọ sane obo ro kuphiyọ takpe nẹ ọ vwọso Baibol na-a. Ọtiọyena, ọkpako na me fuẹrẹn sẹ orhiẹn rẹ ohwo na bruru dje omaevwokpotọ vẹ omamọ iroro phia. Ofori nẹ avwanre mrẹvughe nẹ Inenikristi ivẹ ri tedje se brorhiẹn re fẹnẹre; orhiẹn ayen ihwo ivẹ me je gba. Ọtiọyena, o rhe fo nẹ a gba iniọvo rẹ avwanre vwo ru oborẹ avwanre komobọ rorori nẹ ọyen yovwinri-in. w22.02 16 ¶9-10

Ọyen obo ri yovwirin mamọ re vwo dje ẹguọnọ ro jẹ rhẹriẹ phia vwọ kẹ ohwohwo. Diesorọ? Jokaphiyọ oborẹ isẹ ri Baibol re che djunute na vuẹ avwanre kpahen oboresorọ: “Wo jẹ omaevwokpotọ vẹ urhi ẹyọnrọn kanre owẹ-ẹ. . . . Kọye wọ vwọ mrẹ ẹroesiri vẹ odẹ esiri reyọ vwẹ obọ rẹ Ọghẹnẹ vẹ obọ rẹ ohwo rẹ akpọ.” “Ohwo ro nẹ aruẹdọ [ohwo ro dje ẹguọnọ ro jẹ rhẹriẹ phia] che vwo erere kẹ oma rọye.” “Ohwo ro nenesi rẹ ọvwata vẹ arodọvwẹ cha mrẹ arhọ.” (Isẹ 3:​3, 4; 11:17; 21:21) Ẹkpo ri Baibol re djunute re na dje iroro erha re sorọ ro vwo fo nẹ e dje ẹguọnọ ro jẹ rhẹriẹ phia. Ẹsosuọ, e de dje ẹguọnọ ro jẹ rhẹriẹ phia, ka cha dia ihwo re pha ghanghanre vwọ kẹ Ọghẹnẹ. Ọrivẹ, e de dje ẹguọnọ ro jẹ rhẹriẹ phia, a cha mrẹ erere vwọ kẹ omobọ rẹ avwanre. Kerẹ udje, avwanre che vwo uvi rẹ oyerinkugbe vẹ ihwo efa. Ọrẹrha, avwanre de dje ẹguọnọ ro jẹ rhẹriẹ phia, a cha mrẹ ebruphiyọ vwẹ obaro na, ji te arhọ ri bẹdẹ. Vwọrẹ uyota, ọyen obo ri yoma re vwo ru nene ota ri Jihova: “Ovwan dje ẹguọnọ ro jẹ rhẹriẹ vẹ arodọnvwẹ kẹ ohwohwo.” w21.11 8 ¶1-2

Ọ da dianẹ esegbuyota wẹ ra ga-an fikirẹ ebẹnbẹn evo wo hirharoku wanre vẹ e ri wo hirharokuẹ enẹna, wo jẹ ofu dje we-e. Mrẹ ọnana kerẹ uphẹn ru wọ vwọ bọn esegbuyota wẹ gan. Nẹrhovwo rhe Jihova ọkieje, marho kẹ ọke wo de hirharoku ebẹnbẹn. Riẹn nẹ Jihova cha chọn wẹ uko womarẹ ihwo orua yẹrẹ igbeyan wẹn. Wọ da vwẹ uphẹn kẹ Jihova nẹ ọ chọn wẹ uko vwo phi ebẹnbẹn wo hirharokuẹ enẹna kparobọ, gbe jẹ o mu uwe ẹro nẹ ọ je cha chọn wẹ uko vwo phi ebẹnbẹn efa re cha vwẹ obaro na kparobọ. Jesu vuẹ idibo rọyen asan rẹ ayen de shekpotọ vwẹ esegbuyota rẹ ayen, ẹkẹvuọvo ọ riẹnre nẹ ayen da vwẹroso Jihova ayen che phi edavwini rẹ ayen che hirharoku vwẹ obaro na kparobọ. (Jọn 14:1; 16:33) O ji vwo imuẹro nẹ esegbuyota rọ ganre cha chọn otu gbidigbidi uko vwo sivwin rhọ vwẹ ukpokpogho rode rọ cha na. (Ẹvwọ. 7:​9, 14) Wọ sa dia usun rayen ọ da dianẹ wọ rẹyọ kuphẹn kuphẹn ro rhiephiyọ vwọ bọn esegbuyota wẹn gan.​—Hib. 10:39. w21.11 25 ¶18-19

Avwanre rhẹro rẹ ochọnvwe rẹ Ọghẹnẹ vwẹ idjerhe ri gbevwunu nonẹna-a. Ẹkẹvuọvo avwanre riẹnre nẹ kohwo kohwo rọ vwẹroso Jihova che vwo arhọ ri bẹdẹ vwẹ obaro na, ọ da tobọ dianẹ o ghwuru enẹna. Kẹrẹkpẹ, a cha davwen ẹroẹvwọsuọ re vwo kpahen Jihova ni, arhọ rẹ avwanre cha dia ẹdia ri deghene. Ọke rẹ Gọg ri Magọg rọ dia okugbe rẹ ẹgborho na da cha vwọso ihwo rẹ Ọghẹnẹ, ofori nẹ o mu avwanre ẹro nẹ Jihova vwo ẹgba ro vwo sivwin avwanre, nẹ o ji che sivwin avwanre. Vwẹ ọke yena, vwẹ ẹro rẹ ihwo rẹ ẹgborho na, avwanre cha dia kerẹ igodẹ ri vwo ohwo rọ sa chochọn raye-en. (Izi. 38:​10-12) Avwanre che vwo ekuakua rẹ ofovwin vuọvo-o, e ji che yono avwanre obo re phi ofovwi-in. Ihwo rẹ ẹgborho na che no nẹ ọ cha phẹre kẹ ayen rẹ ayen vwo phi avwanre kparobọ. Ayen riẹnre nẹ emekashe ri Jihova muegbe ayen vwọ chochọn rẹ avwanre-e, ẹkẹvuọvo kidie nẹ avwanre vwo esegbuyota avwanre riẹn ọnana. Kẹ, mavọ yen ẹgborho na sa vwọ tobọ mrẹ ayen? Ayen vwo esegbuyota kpahen Ọghẹnẹ-ẹ. O che gbe ayen unu mamọ ayen cha vwọ mrẹ otuofovwin rẹ obodjuvwu na re họn ra re vwọ chochọn rẹ avwanre!​—Ẹvwọ. 19:​11, 14, 15. w22.01 6 ¶12-13

Iniọvo na eje ghanre kẹ Jihova, o ji fo nẹ avwanre ni ayen ghanghanre. E jẹ avwanre choma ra vwọ vwẹrote je sẹro rayen. Avwanre da riẹn nẹ avwanre gbe ohwo ọvo ku, e jẹ avwanre ni ota na kuẹrofia yẹrẹ no nẹ ohwo na fobọ muophu gan nọ-ọ. Die yen sa nẹrhẹ ophu mu ihwo evo? Iniọvo evo nẹ oma rayen kueku fikirẹ oborẹ ayen rhiẹromrẹ nẹ ọkiemọ rhe. Efa kurhẹriẹ rhe ukoko na obọ, ayen je rhe riẹn oborẹ ayen se vwo yerin ghene ijẹgba rẹ ihwo efa-a. Obo rọ wanre eje, ofori nẹ avwanre davwẹngba vwọ rhuẹrẹ kugbe. Vwọba, e jẹ ohwo rọ fobọ muophu mrẹvughe nẹ ọyena orharhe uruemu ro fori nẹ o siobọnu. Ofori nẹ o ru ọtiọyen rere ọ vẹ ihwo efa se vwo yerinkugbe vwọrẹ ufuoma, ẹwẹn rọyen mi ji totọ. w21.06 21 ¶7

Jesu vwo ẹruọ rẹ obo wo hirharokuẹ. Ọke ra da ro ẹnwan, oma vwerhen avwanre siẹrẹ ugbeyan rọ nabọ vwo ẹruọ rẹ ẹdia ra hepha na da vwẹ uchebro kẹ avwanre, ma rho ọ da dia ohwo ro hirharoku oka rẹ ẹdia tiọyena jovwo re. Jesu yen ugbeyan yena. Ọ riẹn obo ro mudiaphiyọ a vwọ ro ẹnwan je guọnọ ukẹcha. Ọ riẹn asan rẹ avwanre da vwiẹrẹ, ọ cha vwẹ ukẹcha ra guọnọre kẹ avwanre “vwẹ ọke rẹ ọbẹnvwẹ.” (Hib. 4:​15, 16) Kirobo rẹ Jesu rhiabọreyọ ukẹcha vwo mie amakashe vwẹ ogba ri Getsimani, e jẹ avwanre ji vwo owenvwe re vwo rhiabọreyọ ukẹcha ri Jihova vwọphia womarẹ ẹbe rẹ ukoko na, ividio, ota eyẹ ọkpako yẹrẹ oniọvo ro tedje rọ kọn bruwe rhe. (Luk 22:​39-44) Jihova cha kẹ wẹ “ufuoma” rọyen je bọn wẹn gan. Siẹrẹ a da nẹrhovwo, ke che vwo “Ufuoma rẹ Ọghẹnẹ rọ nọ ẹruọ ejobi.”​—Fil. 4:​6, 7. w22.01 18-19 ¶17-19

Ọkieje yen Jihova vwo ruẹ obo ri yovwinrin. Emuọvo rọ sa dia egbabọse vwọ kẹ avwanre yen a vwọ vwẹroso ihwo ro vwo mu vwẹ otọrakpọ na. Ọkievo, e se roro sẹ ihwo re vwo mu vwẹ ukoko ri Jihova ghini ruẹ nene odjekẹ ri Jihova yẹrẹ ọ romobọ rayen. Vwọrẹ uyota, a rha vwẹroso ihwo ri Jihova vwo mu vwẹ ukoko na-a, a cha sa tanẹ a vwẹroso Jihova-a kidie enana ihwo Ọ vwẹroso. Nonẹna, Jihova womarẹ “odibo esiri na” vwo suẹn ukoko rọyen rọhẹ otọrakpọ na. (Mat. 24:45) Kerẹ Ẹko Rọvwẹrote rọ herọ vwẹ ẹgbukpe ujorin rẹsosuọ, odibo nana vwẹrote ihwo rẹ Ọghẹnẹ vwẹ akpọneje je vwẹ odjekẹ vwọ kẹ ekpako rẹ ukoko na. Ekpako na ke rha vwẹ odjekẹ ọtiọyena vwọphia kẹ iniọvo rehẹ ukoko na rere ayen vwọ yan nene. E djephia nẹ a vwẹroso oborẹ Jihova ruẹ erọnvwọn wan siẹrẹ a da yan nene odjekẹ rọ vwọ kẹ avwanre womarẹ ukoko rọyen vẹ ekpako na. w22.02 4 ¶7-8

Diesorọ oma vwọ vwerhan avwanre kerẹ idibo ri Jihova? Oma vwerhan avwanre siẹrẹ a da sa vwẹ ukẹcha vwọ kẹ ohwo “re ve arhọ ri bẹdẹ na kẹ” vwo vwo esegbuyota. (Iruo 13:48) Avwanre ji vwo oka rẹ ẹwẹn ro rhe Jesu rọ vwọ “ghọghọ vwẹ evun rẹ” ẹwẹn ọfuanfon na ọke rẹ idibo rọyen ri rhivwin vwo nẹ aghwoghwo na rhe vwọ vuẹ kpahen oborẹ ayen rhiẹromrẹ. (Luk 10:​1, 17, 21) Ọyinkọn Pọl vuẹ Timoti: “Sẹro rẹ oma wẹn kugbe uyono wẹn, wo de ru ọtiọye ku wo sivwin oma wẹn kugbe ayen otu ri nyo we.” (1 Tim 4:16) Owian rẹ aghwoghwo ọyen owian ro sivwin arhọ. Avwanre nabọ sẹro rẹ oma rẹ avwanre kidie avwanre ihwo ri ghwoghwo Uvie rẹ Ọghẹnẹ. Avwanre guọnọ vwẹ ọkieje vwo ru obo re sa ghwa ujiri vwo rhe odẹ ri Jihova kugbe iruo rẹ aghwoghwo na rẹ avwanre ruẹ na. (Fil. 1:27) Avwanre da nabọ muegbe tavwen e ki kpo iruo rẹ aghwoghwo na, je yare ukẹcha ri Jihova tavwen e ki ghwoghwo kẹ ihwo, je djephia nẹ a sẹro rẹ uyono rẹ avwanre. w21.10 24 ¶1-2

Ohwo ro vwo iruemu rẹ “ohwo ọkpokpo na” vwẹrokere iruemu ri Jihova. Ohwo ọtiọyena dje iruemu rẹ omamọ rẹ ẹwẹn ọfuanfon na phia vwẹ akpeyeren rọyen womarẹ iroro rọyen kugbe obo ro ruẹ erọnvwọn wan. Kerẹ udje, o vwo ẹguọnọ rẹ Jihova kugbe ihwo Rọyen. (Mat. 22:​36-39) Ohwo tiọyena sẹro rẹ aghọghọ rọyen ọ da tobọ dianẹ o chirakon rẹ ebẹnbẹn. (Jems 1:​2-4) Ọyen ohwo rẹ ufuoma. (Mat. 5:9) Ọyen ohwo vẹ akoechiron ro ji dje erorokẹ phia. (Kọl. 3:13) O vwo ẹguọnọ rẹ obo ri yoma, ọyen o ji ruẹ. (Luk 6:35) O djephia womarẹ obo ro ruẹ nẹ ọyen vwo esegbuyota ọgangan kpahen Ọsẹ rọyen rọhẹ obodjuvwu. (Jems 2:18) O dje uruemu ri dẹndẹn kugbe omaẹriẹnsuon phia ọke rẹ ihwo efa da kpare ophu rọyen. (1 Kọr. 9:​25, 27; Tai. 3:2) E se vwo vwo iruemu rẹ ohwo kpokpọ na, o fori nẹ e dje iruemu eje re djunute vwẹ Galesha 5:​22, 23 vẹ ẹkpo ri Baibol efa phia. w22.03 8-9 ¶3-4

Ekpako sa vwẹrokere udje rẹ ọyinkọn Pọl vwo ghwoghwo vwẹ kasan kasan siẹrẹ uphẹn de rhiephiyọ, ọ dia womarẹ nuwevwin kpo uwevwin ọvo-o. (Ẹfe. 6:​14, 15) Kerẹ Pọl, ekpako sa reyọ ọke rẹ ayen ghwọrọ vwẹ iruo rẹ aghwoghwo na vwo yono ihwo efa, tobọ te idibo rẹ owian. (1 Pita 5:​1, 2) E jẹ ekpako muomaphiyọ iruo rayen te ẹdia ayen rha mrẹ ọke vwo ruiruo rẹ aghwoghwo na-a. (Mat. 28:​19, 20) Rere ayen sa vwọ mrẹ ọke vwo ruiruo rẹ obo ra guọnọre, ko fori nẹ a sen evo. Ayen da nabọ roro je nẹrhovwo kpahen ẹdia na nu, kẹ ayen cha mrẹvughe nẹ a rha sen evo-o, a gbe cha mrẹ ọke vwo ruiruo re ma ghanre-e kerẹ ẹga rẹ orua, iruo rẹ aghwoghwo na, yẹrẹ re vwo yono emọ obo re ghwoghwota. Ofori nẹ ayen vwo imuẹro nẹ Jihova vwo ẹruọ kugbe owenvwe rẹ ayen vwo ruẹ erọnvwọn nana eje. w22.03 27 ¶4, 7; 28 ¶8

Wọ karophiyọ omoshọ ro mu we ọke wọ vwọ guọnọ dia Oseri ri Jihova? Ọkiọvo wo rorori nẹ wo che se ghwoghwo ota vwẹ azagba-a. Yẹrẹ oshọ se mu we nẹ ihwo rẹ orua yẹrẹ igbeyan wẹn cha vwọso wẹ. Ọ da dia ọtiọyen, ku wo se vwo ẹruọ rẹ ẹdia rẹ ohwo wo yono na hepha. Jesu tare nẹ oshọ tiọyena se ghini mu ohwo. Ẹkẹvuọvo, o bru idibo rọyen uche nẹ ayen vwẹ fikirẹ oshọ vwo siomanu ẹga ri Jihova-a. (Mat. 10:​16, 17, 27) Vwẹ ememerha vwo yono ohwo na obo rọ sa vwọ chochọn rẹ esegbuyota rọyen. Ọ sa dianẹ oshọ mu idibo ri Jesu ọke ro vwo ji ayen kpo ota eghwoghwo. Ẹkẹvuọvo, Jesu chọn ayen uko, rọ vwọ vuẹ ayen asan rẹ ayen de che ghwoghwo kugbe oborẹ ayen cha ta. (Mat. 10:​5-7) Mavọ yen wọ sa vwọ vwẹrokere Jesu? Chọn ohwo wo yono uko vwọ riẹn asan ro de se ghwoghwo ota. Kerẹ udje, wọ sa nọ sẹ ọ riẹn ohwo ọvo rọ cha mrẹ erere vwo nẹ uyono ri Baibol ọvo kiriguo ro yonori. Wo de ru ọtiọyen nu, wọ me chọn uko vwo muegbe rẹ obo rọ sa vwọ reyọ uyota yena phia kẹ ohwo na. w21.06 6 ¶15-16

“Vwẹ uvwre ibrẹro evo, ishoghwa kugbe iwevwin rẹ awanre ki muẹ kponron she.” “Oshọ ko muẹ ihwo eje . . . Ihwo buebun tare nẹ otọ na kpogho te omarẹ ibrẹro ivẹ. Vwọ kẹ vwẹ, ọ họhọre nẹ okriri mamọ.” Ọyena yen oborẹ ihwo evo ri sivwin rhọ vwẹ otọ rọ bẹrẹre vwẹ Nepal vwẹ 2015 tare. Vwọrẹ uyota, asaọkiephana avwanre ji rhiẹromrẹ oka rẹ ekpogho ọfa ro churobọsi ẹgborho na ejobi. Ọmraro Hegae de si: “Enẹ Ọrovwohwo rẹ otuofovwi na tare: Chekọ ẹsiẹvo, vwẹ ọmọke krẹ emerha, ki mi che kpogho odjuvwu na kugbe akpọ na.” (Heg. 2:6) Ekpogho rẹ ọmraro Hegae djisẹ rọyen na fẹnẹ otọ rọ bẹrẹ rọ ghwọrọ asan. Ekpogho nana hwarhiẹ erhuvwu buebun cha. Jihova komobọ vuẹ avwanre: “Ki mi kpogho ẹgborho na ejobi, rere a vwọ ghwẹ efe rẹ ẹgborho na ejobi rhe, ke me vọn uwevwi nana vẹ erhuvwu.” w21.09 14 ¶1-3

Wọ da guọnọ vwẹ ugbeyan mu ohwo, ofori nẹ wo nene ta ota ọkieje, wọ me je vuẹ obo rehẹ ẹwẹn wẹn. Ọtiọyen oyerinkugbe rẹ avwanre vẹ Jihova je hepha. E se djephia nẹ avwanre vwẹroso Jihova je riẹn nẹ o vwo ẹguọnọ rẹ avwanre, siẹrẹ a da ta ọdavwẹ vẹ iroro rẹ avwanre kẹ vwẹ ẹrhovwo. (Une 94:​17-19; 1 Jọn 5:​14, 15) Kuomakugbe iniọvo rehẹ ukoko na; ayen igbeyan rẹ Jihova vwo ruẹse kẹ avwanre. (Jems 1:17) Kidie nẹ Jihova vwo ọdavwẹ rẹ avwanre ohwo vuọvo, ọ da kẹ avwanre iniọvo eya vẹ eshare ri vwo “ẹguọnọ kpahe ohwo kọke kọke.” (Isẹ 17:17) Vwẹ ileta ro si vwo rhe iniọvo rehẹ Kọlose, ọyinkọn Pọl djunute iniọvo evo re chọn rọ uko, o de se ayen “ivwiroro” rọyen. (Kọl. 4:​10, 11) Oma tobọ vwerhen Jesu vwọ kẹ obicha rọ mrẹre vwo nẹ obọ rẹ emekashe vẹ ihworakpọ re dia igbeyan rọyen. (Luk 22:43) Wọ da ta ọdavwẹ wẹn kẹ ugbeyan ro tedje, ọyena dia oka ri jẹ esegbuyota evwo-o, ẹkẹvuọvo ọyena sa sẹro wẹn. w21.04 24-25 ¶14-16

Kẹ, die wo che ru siẹrẹ oniọvo ọvo de rhe gbe we ku vwo? Ru oborẹ wo se ru eje rere wọ sẹro rẹ ofuoma. Vuẹ Jihova ọdavwẹ wẹn vwẹ ẹrhovwo. Vuẹ nẹ o bruba kẹ oniọvo ro gbe we ku na, ọ me je chọn wẹ uko vwọ mrẹ uvi uruemu rẹ oniọvo na vwori rọ nẹrhẹ o vwo ẹguọnọ rọyen. (Luk 6:28) Ọ da dianẹ wọ cha sa kpairorovrẹ ogbeku na-a, gbe roro kpahen idjerhe ro me yovwin wọ sa vwọ vuẹ. Kọke kọke rẹ oniọvo wẹn de gbe we ku, wo no nẹ arogba yen o vwo ruo-o. (Mat. 5:​23, 24) Wẹ vẹ ọyen da ta ota, wo vwo ẹwẹn ivivẹ kpahen obo rọ vuẹ wẹ-ẹ. Kẹ, ọ da rha dianẹ o vwo ẹwẹn rẹ ovwan vwọ rhuẹrẹ kugbe kakaka vwo-o? Wo mi “rhe chirakon rẹ” oniọvo wẹn, wo jẹ ọ bẹn wẹ-ẹ. (Kọl. 3:​13, NW ) Ma rho kparobọ, wo phi ota phiyọ evu-un, kidie ọyena se gbowọphiyọ oyerinkugbe wẹn vẹ Jihova. Wo muophu gangan fikirẹ oborẹ ohwo ru we-e. Wọ da sẹro rẹ ufuoma, ku wo se djephia nẹ wo vwo ẹguọnọ ri Jihova vwọ vrẹ kemu kemu.​—Une 119:165. w21.06 23 ¶15