Dùng dàn bài

NHIỀU người lo sợ khi nghĩ đến việc nói theo dàn bài. Họ cảm thấy yên tâm hơn nếu viết ra giấy hoặc học thuộc lòng tất cả những gì họ sẽ nói.

Song trên thực tế, mỗi ngày tất cả chúng ta đều nói những điều không viết ra sẵn. Chúng ta làm thế khi trò chuyện với gia đình và bạn bè, khi tham gia rao giảng và khi chân thành cầu nguyện dù riêng hoặc thay mặt một nhóm người.

Khi bạn trình bày bài giảng, dùng bài viết sẵn hay dàn bài thì có gì khác không? Mặc dù đọc một bài viết sẵn có thể góp phần bảo đảm sự chính xác, lời lẽ được chọn lọc, nhưng phương pháp này hạn chế về mặt động đến lòng người nghe. Sau khi đọc được vài câu, bạn thường đọc theo một nhịp độ và ngữ điệu khác với cách nói chuyện tự nhiên. Nếu bạn tập trung chú ý nhiều hơn vào trang giấy thay vì cử tọa, thì có thể nhiều người không lắng nghe chăm chú như khi họ cảm nhận rằng bạn thật sự quan tâm đến họ và điều chỉnh tài liệu cho thích hợp với hoàn cảnh của họ. Muốn bài giảng thực sự có tác động thúc đẩy thì phương pháp tốt nhất là trình bày theo cách ứng khẩu.

Mục tiêu Trường Thánh Chức Thần Quyền là nhằm giúp ích chúng ta trong cuộc sống hàng ngày. Chúng ta không viết sẵn các ý tưởng ra trên một mảnh giấy, rồi khi gặp bạn bè thì rút ra đọc, hầu bảo đảm lời diễn đạt đúng nhất. Trong khi rao giảng, chúng ta không mang theo một bài viết sẵn để đọc, vì sợ mình có thể quên một số điểm muốn chia sẻ với người ta. Trong trường thánh chức, khi trình diễn cách làm chứng vào những tình huống như thế, hãy tập nói càng tự nhiên càng tốt. Khi chuẩn bị kỹ lưỡng, bạn sẽ thấy rằng một dàn bài dù nghĩ trong trí hay viết ra giấy, thường cũng đủ để nhắc bạn nhớ lại những ý chính mà bạn muốn thảo luận. Nhưng làm thế nào bạn có thể phát triển được lòng tự tin cần thiết để nói theo dàn bài?

Sắp xếp các ý tưởng. Để dùng dàn bài khi nói, bạn cần sắp xếp các ý tưởng. Điều này không có nghĩa là chọn những từ ngữ mà bạn định dùng mà chỉ có nghĩa là suy nghĩ trước khi nói.

Trong cuộc sống hàng ngày, một người tính nết bộp chộp có thể thấy mình buột miệng nói những điều mà sau đó hối tiếc. Một người khác có thể nói lan man hết ý tưởng này đến ý tưởng khác, thiếu chủ đích. Có thể khắc phục được cả hai khuynh hướng này bằng cách nghĩ trong trí một dàn bài đơn giản trước khi bắt đầu nói. Trước hết, bạn hãy khắc sâu mục tiêu trong trí, kế đó chọn những bước cần thiết để đạt tới mục tiêu ấy, rồi mới bắt đầu nói.

Bạn đang chuẩn bị đi rao giảng chăng? Hãy dành ra thì giờ không những để chuẩn bị cặp rao giảng mà còn để sắp xếp các ý tưởng. Nếu bạn định dùng một trong những lời trình bày đề nghị trong Thánh Chức Nước Trời, hãy đọc nhiều lần để nhớ rõ các ý tưởng chính. Nói tóm tắt các ý chính trong một hoặc hai câu ngắn gọn. Sửa đổi lời nói cho phù hợp với cung cách riêng của bạn và với tình trạng khu vực. Bạn sẽ thấy điều có ích là nghĩ trước một dàn bài. Dàn bài này có thể bao gồm những gì? (1) Trong lời mở đầu, bạn có thể đề cập một điều nào đó mà nhiều người trong cộng đồng quan tâm đến. Mời chủ nhà phát biểu. (2) Định sẵn trong trí một điều cụ thể nào đó mà bạn có thể chia sẻ về vấn đề này, bao gồm một hay hai câu Kinh Thánh cho thấy những gì Đức Chúa Trời hứa sẽ được thực hiện nhằm mang lại sự giải thoát. Nếu có cơ hội, hãy nhấn mạnh rằng Đức Giê-hô-va sẽ thực hiện điều này bằng Nước Trời, tức chính phủ trên trời của Ngài. (3) Khuyến khích người đối thoại hành động theo những gì bạn vừa thảo luận. Bạn có thể mời nhận sách báo và/hoặc mời học Kinh Thánh và sắp xếp cụ thể để tiếp tục cuộc thảo luận.

Đối với cuộc trình bày như thế, có lẽ bạn chỉ cần có một dàn bài trong trí là đủ. Nếu muốn có một dàn bài viết ra sẵn để xem lại trước khi gõ cửa nhà đầu tiên, có lẽ bạn chỉ cần ghi vài chữ dùng để nhập đề, một hai câu Kinh Thánh, và ghi vắn tắt điều mà bạn muốn nói để kết luận. Sự chuẩn bị và dùng một dàn bài như thế giúp chúng ta không nói dông dài nhưng để lại một thông điệp rõ ràng, dễ nhớ.

Nếu thường gặp câu hỏi hoặc lời phản đối nào đó trong khu vực, bạn có thể thấy việc nghiên cứu về đề tài này là hữu ích. Thường thường, bạn chỉ cần có hai hoặc ba điểm cơ bản cùng với những câu Kinh Thánh chứng minh các điểm đó. Sách nhỏ Đề tài Kinh-thánh để thảo luận hoặc những tiểu đề in đậm trong sách Reasoning From the Scriptures (Dùng Kinh Thánh để thảo luận) có thể cung cấp đúng dàn bài bạn cần. Bạn có thể tìm một dẫn chứng thích hợp trong một nguồn tài liệu khác mà bạn muốn trích ra. Hãy viết một dàn bài vắn tắt, kèm theo một bản sao chụp dẫn chứng đó, và để trong cặp rao giảng. Khi chủ nhà nêu lên câu hỏi hay lời phản đối, hãy cho biết bạn rất hân hạnh được có cơ hội giải thích lý do về niềm tin của mình. (1 Phi 3:15) Hãy dùng dàn bài ấy làm cơ sở đối đáp.

Khi cầu nguyện với tư cách đại diện cho gia đình, nhóm học cuốn sách, hay hội thánh, bạn cũng nên sắp xếp các ý tưởng. Theo Lu-ca 11:2-4, Chúa Giê-su cho các môn đồ một dàn bài cầu nguyện giản dị, đầy ý nghĩa. Vào lễ khánh thành đền thờ ở Giê-ru-sa-lem, Sa-lô-môn đã cầu nguyện rất dài. Hiển nhiên, ông đã nghĩ trước về đề tài. Ông tập trung trước hết vào Đức Giê-hô-va và lời Ngài hứa với Đa-vít; sau đó đến đền thờ; rồi đến từng tình huống cụ thể và từng nhóm người rõ rệt. (1 Vua 8:22-53) Những thí dụ này có thể giúp ích cho chúng ta.

Giữ cho dàn bài được đơn giản. Bạn dự định dùng dàn bài khi nói bài giảng chăng? Dàn bài nên chi tiết như thế nào?

Hãy nhớ rằng dàn bài được dùng để giúp bạn nhớ lại ý tưởng. Bạn có thể cảm thấy việc viết ra vài câu dùng trong phần giới thiệu là hữu ích. Nhưng sau đó, hãy tập trung vào ý tưởng thay vì từ ngữ. Nếu viết những ý tưởng ấy thành câu, hãy chọn những câu ngắn. Những điểm chính mà bạn định khai triển phải nổi bật lên trong dàn bài. Có thể thực hiện điều này bằng cách viết bằng chữ hoa, gạch dưới, hay đánh dấu bằng viết màu. Dưới mỗi điểm chính, liệt kê những điểm phụ mà bạn muốn dùng để khai triển nó. Ghi những câu Kinh Thánh mà bạn dự định đọc. Thường thường, tốt nhất là đọc thẳng từ Kinh Thánh. Ghi chú những minh họa mà bạn muốn dùng. Bạn cũng có thể dẫn chứng một cách thích hợp một nguồn tài liệu ngoài đời có thẩm quyền. Hãy ghi chú đủ chi tiết để có những dữ kiện cụ thể khi trình bày. Một dàn bài ngắn gọn sẽ dễ dùng hơn.

Một số diễn giả dùng những dàn bài rất cơ bản. Dàn bài có thể gồm vài chữ then chốt, lời ghi chú về những câu Kinh Thánh mà diễn giả sẽ trích dẫn miệng theo trí nhớ, và những hình vẽ hoặc hình ảnh giúp diễn giả nhớ lại các ý tưởng. Với những ghi chép đơn giản này, diễn giả có thể trình bày tài liệu theo một trình tự hợp lý và theo cách nói chuyện. Đó là mục tiêu bài học này.

Nơi trang 39 đến 42 của sách này, bạn sẽ thấy phần thảo luận “Lập dàn bài”. Đọc tài liệu đó rất có lợi khi bạn tập bài học này, tức “Dùng dàn bài”.

Cách dùng dàn bài. Tuy nhiên, mục tiêu của bạn vào giai đoạn này, không phải chỉ là chuẩn bị bài giảng dưới dạng dàn bài, mà là dùng dàn bài một cách hữu hiệu.

Bước đầu tiên trong việc dùng dàn bài là chuẩn bị việc trình bày. Hãy xem xét chủ đề, đọc mỗi điểm chính, và hãy xác định mối liên quan giữa mỗi điểm chính và chủ đề. Để ý đến lượng thời gian có thể dành cho mỗi điểm chính. Lúc này hãy trở lại và nghiên cứu điểm chính đầu tiên. Xem lại các lý lẽ, các câu Kinh Thánh, minh họa và thí dụ mà bạn định dùng để khai triển điểm đó. Ôn đi ôn lại tài liệu cho đến khi phần đó của bài giảng rõ ràng trong trí bạn. Cũng làm như thế với mỗi điểm chính khác. Hãy suy xét xem bạn có thể bỏ một phần nào đó, nếu cần, để kết thúc đúng giờ. Kế đó, xem lại toàn bộ bài giảng. Tập trung vào các ý tưởng thay vì từ ngữ. Đừng học thuộc lòng bài giảng.

Khi trình bày bài giảng, bạn phải duy trì được sự tiếp xúc bằng thị giác với cử tọa. Sau khi đọc câu Kinh Thánh, bạn thường có thể dùng Kinh Thánh để lý luận về câu ấy, mà không cần nhìn xuống các ghi chú. Tương tự như thế, nếu dùng một minh họa, hãy kể lại như khi nói chuyện với bạn bè chứ đừng đọc từ tờ ghi chép. Khi nói, đừng vừa nói mỗi câu vừa nhìn xuống tờ ghi chép. Hãy nói từ trong lòng, thì bạn sẽ động đến lòng người nghe.

Khi trở nên thông thạo với nghệ thuật nói dựa theo dàn bài, bạn sẽ tiến được một bước rất quan trọng trên con đường trở thành một diễn giả nói chuyện hữu hiệu trước công chúng.