Onihimya Itthu Sekeekhai Khahiyo Ihantisi
“Kahikohakoha orattene itthu sothene sakhumelenle okhuma wopajeryani”.—LUKA 1:3.
ONIVIRIKANA SAI NI ILIIVURU SIKINA? Ithale wala ihantisi, khasinihimya saana masina aatthu, opuro, wala mahiku siiranen’ye aya itthu iyo. Masi, Biibiliya onnihimya itthu sotheene sa mwaha owo, eyo enniwiiriha okupali ale animusoma Biibiliya wira ‘masu awo tekekhai’.—Esalimo 119:160.
MWA NTAKIHERYO: Biibiliya onnihimya wira: ‘Nabukodonosori, mwené òBabilonia, . . . ahimutthuka mwene [oYuda] Yoyakini khomuroiha oBabilonia’. Muhoolo mwaya, ‘EviliMerodaki ahikela omwene w’oBabilonia. Eyakha ene yeyo, mwene owo ahimutaphula Yoyakini mukhatteya. Ahimulavuliha orattene, khunvaha owerya. Ahimuruliha sowara s’opottha: okhuma nihiku nenlo mpakha okhwa’.—2 Mamwene 24:1, 11, 15; 25:27-30.
ITTHU SIPHWANYIWE NI MASIENTISTA ANTHIPA MATHALA: Masientista anthipa mapuro yaakhaliwa khalai oBabilonia, aaphwanya idukumento sa okathi wa mwene Nabukodonosori II. Elista eyo ennooniherya yoolya yaavahiwa anamutthukiwa, ni moota waavariwa aya muteko owannyawe mwene. Edukumento eyo yaahilempwa nsina na “Yoyakini [Yekoniya]”, yoowo aari “mwene a elapo ya Yahud (oYuda)”, ni atthu a vatthokoni vawe. Niireke aahikhala tthiri namaranttela a Nabukhodonosori iihaniwa Evili-Merodaki? Idukumento soolempwa siphwanyiwe mmwaapuni waattamela esidade ya oSusa, enihimya so: “ePalaasio ya Amil-Marduk [Evili-merodaki], Mwene oBabilonia, mwaana a Nabukodonosori, Mwene oBabilonia”.
MUNOONELA SAI? Yookhala eliivuru ekina ya khalai ya etiini enihimya mwekeekhai masina ni okathi wa itthu siiranen’ye khalai? Wala niireke eyo enooniherya wira tthiri Biibiliya khonlikana ni iliivuru sikina!
[Eponto yuulupale epaaxina 5]
“Voohimya sa okathi ni opuro wiiranen’ye aya itthu iyo, Biibiliya tekeekhai ni oororomeleya waavikana atthu apanke idukumento sikina sa khalai”.—A SCIENTIFIC INVESTIGATION OF THE OLD TESTAMENT, ELEMPWE NI ROBERT WILSON
[Elatarato epaaxina 5]
Idukumento sa Obabilonia Sinimulavula Mwene Yoyakini Oyuda
[Masu a elatarato 5]
© bpk, Berlin/Vorderasiatisches Museum, SMB/Olaf M. Tessmer/Art Resource, NY