Itthu Soohiloka Sinaakhumelela Athiyana
“Kinnixanka kaawoonaka athiyana ehaaxiwaka, miyo nkimphavela ohaaxiwa siiso”.—ZAHRA, ORINA IYAAKHA 15, masu ala akumihiwe erevista GEO, ya eFrances.
MASU alavuliwe vasulu-vo ni mwali, anooniherya itthu soohiloka siniwiiraneela athiyana olumwenku wotheene. Nkahaya muupuwele itthu iya:
● Onyokhiwa mwaha wa okhala muthiyana. Elapo ya wAsia, atthu anceene onaasivela waayara axilopwana ohiya axithiyana. Erelatoorio ya ONU 2011, enooniherya wira mpantta ole wa elapo anamwane athiyana oowiiraka 134 imilyau sene, annookhwa mwaha wa omwarexiwa erukulu, aahiiso mwaha wa ohicaleliwa.
● Okhoottiheriwa osoma. Olumwenku wotheene athiyana aalupale ni aximwali ahinipisa oxikola, waatta waya onnivikana ikwaha tthaaru, athiyana akina khaniwerya ophiya iyaakha xexe esomaka.
● Ohooxiwa mwaha woorupihiwa. Athiyana anivikana ibilyau 2,6, anikhala ilapo seiye ohinooniwa aya okhala ehaaya mulopwana omukhanyererya mwaarawe wira omurupihe.
● Ekumi ya athiyana. Ilapo sinceene sowaatta atthu ohaawa, khuta minutu miili muthiyana mmosa onnookhwa mwaha wa orupala oyenveene aahiiso mwaha wa othowa murette.
● Ediretu ya okhalana mihakhu. Nnaamwi olumwenku wotheene athiyana ekhanle ene tanilimaxa vanceene, ilapo sinceene awo kharina ediretu ya ohiyeriwa aahiiso okhalana etthu wala etakhwa wira elimeke.
Xeeni athiyana akina okhoottiheriwaka idiretu saya suulupale sirina aya? Ilapo sikina, atthu anitthara sookupali sa itiini seiyo sihiniwoonela vatth aahiiso wahaaxa athiyana. Exornale emosa ya oFrança yoolavula voohimya sa Mulipa oophuka milattu a wIndia oniihaniwa Chandra Rami Chopra, yoowo ohimale so: “Ehaavo etthu emosa enooneya wa khuta etiini: sotheene sinnaathanya athiyana”.
Niireke eyo ti etthu enuupuwela anyu? Munoona wira Biibiliya khonaavaha efaita athiyana ntoko siniireya aya ni iliivuru sa itiini sinceene? Ekeekhai wira iveersu sikina sa mBiibiliyani, pooti okhalaka wira sinooniherya waathanya athiyana. Masi oniwoonela sai athiyana Muluku eekeekhai yoowo ori mwaneene Biibiliya? Nnaamwi mwaha ola owiirihaka atthu akina okhummwa murima, ovarerya saana ele Biibiliya enihimya awe enoonikhaliherya ophwanya waakhuliwa wa nikoho nlo.
[Masu a elatarato 3]
© G.M.B. Akash/Panos Pictures