Wootha! Niireke Onoomala?
MUTHIYANA mmosa oniitthaniwa Panayiota, ohuuwale esisiro emosa ya oMediterrâneo. Okathi wa omiravo awe, owo aanicikha vanceene epoliitika. Muhoolo mwaya, aahikhala sekretaaria a epartido ya muttetthe aakhala awe. Owo aanirumeela okathi awe ovekaka musurukhu mmawaani wira okhaliherye epartido. Nuuvira okathi, Panayiota onihimya wira aahinyoonyiheya. Nnaamwi atthu a epartido ele yiirelana “camaradas”, ovahana okhulupale mwaha wa omusi aahiiso opatthani, nrima, onyakulihana, ni ehace yaari etthu yoolema.
Daniel oyariwe emusi yeeyo yaamakela orowa okerexa wIrlanda. Mooriipiha murima, nlelo onnuupuwela wootha wa mapadri yaawo yaamakela ohapaliwa, omwiira juuku, ni wiiya musurukhu wa ediizimo; nnaamwi yaalaleya wira anamattheka yaarowa opahiwa omooroni.
Jeffery aahiviriha okathi munceene olaleyaka ni otumiha itthu sa empereesa yaapaka apakiti oReino Unido ni wEstados Unidos. Owo onnuupuwelela ikwaha sinceene vaavo makiliente ni anamuteko yaarumeela aya wootha okathi yaamwiira aya nakoso ni makhulupale. Arumeelaka wootha, yaanipaka sotheene yaawerya aya wira amwaasinari kontrato.
Mooriipiha murima, itthu iyo sinimakela okhumela mapuro manceene. Wootha onimakela okhumelela olelo-va khula opuro onivariwa muteko ni apinaatamu eyo piiyo, ipoliitika, itiini ni mapuro a nakoso. Nuulumo noowi “nawoothe” (“hipócrita”, ekunya), ninkhuma mwa nttaava na eGriki, nenno naamuhimya mutthu aapaka eteatro onwanre ene maasikara. Muhoolo mwaya, nuulumo nlo naanimuhimya khula mutthu oothererya etthu ophavelaka waawoka akina aahiiso ophwanya soophavela sawe sa nrima.
Ale anaaphwanya maxakha mwaha wa wootha wa atthu akina, pooti onanariwa, onyoonyiheya, ni ophavela wunla ikuhu. Waaniheryasa atthu awo anihimya so: “Wootha! Niireke Onoomala?” Tivoohakalaliha osuwela wira Masu a Muluku aakhalana itthu sinnikupaliha wira eyo enimwiiraneya.
MULUKU NI MWANAWE ANOONELA SAI WOOTHA?
Biibiliya onnooniherya wira wootha opacenrye ni yoopattuxiwa ya omunepani. Wanipacerya wa sowiiraneya sa apinaatamu, Satana Diabo aahirumeela enowa ntoko maasikara oothereryaka okhala mutthu ooloka masi ophavelaka omoototha muthiyana oopacerya, eyo piiyo, Eva. (Maphattuwelo 3:1-5) Okhuma vaavo, apinaatamu anceene annipaka itthu ntoko atthu oreera murima mowootha moophavela ophwanya soolukama saya yaawokaka akhwaaya.
Khalai, vaavo nloko na aIsarayeli naamorenle aya muraakho wa okokhorela weethiru, ni wootha wa omunepani, Muluku aamakela waalopola ele yaarowa waakhumelela. Orweela mwa profeta Yesaya, Yehova Muluku aahimmye so: “Atthu ala anikattamela ni masu pahi: anikivuwiha ni molumo pahi; mirima saya siri ottaiwene ni miyo”. (Yesaya 29:13) Nto vaavo awo yaahiya aya omwiiwelela, Muluku aaneemererya wira elapo aya ni etemplo aya etupheliwe ni awanani aya oowerya. Wanipacerya wene epooma ele yaatupheliwe ni aBabilonia eyaakha ya 607 AEC, nto moottharelana khutupheliwa-tho ni aRoma eyaakha ya 70 EC. Tthiri Muluku khoneemererya wira wootha ovikaniheke.
Masi, Muluku ni Mwanawe, Yesu, annaavaha efaita apinaatamu aniroromeleya ni ahinootha. Mwa ntakiheryo, woopaceryani wa muteko wa Yesu, mulopwana mmosa iitthaniwa Natanayeli aahimwaattamela. Nuumala Yesu onweha, aahilavula wira: “Ola va muIsarayeli èkekhai: mwa yola khuvo-vo wotha”. (Yohani 1:47) Natanayeli, aitthaniwa-tho Bartolomeyo, iirela mpantta egrupu ya arummwa 12 a Yesu.—Luka 6:13-16.
Yesu aaniviriha okathi munceene ni atthareli awe, awiixuttihaka voohimya sa makhalelo a Muluku. Awiixutti a Yesu yaahaana osyaka wootha. Nto Yesu aahaalopola vanceene wira awo yaahaana osyaka wootha ntoko siira aya ahooleli a itiini a okathi ole. Moone itthu saavara aya ahooleli awo:
Awo yaanivara “miteko sorera” ephavelaka wooniwa ni atthu. Eyo ti etthu yaamwiirinhe Yesu waahimeerya atthu ale aalavulana awe wira: “Mwipasope: muhivareké miteko sorera s’edini anyu vamaithoni v’atthu, mwirelaka wira mòniwe ni yawo . . . ntoko sinìraya anamirima mili”. Nave-tho owo aahaaleela wira yaavahaka “etthu alipa-òhawa” khiyaatthuneya omulela mutthu. Awo yaahaana opaka mavekelo ehiwehiwaka ni atthu akina. Nto okokhorela waya waarowa okhala wooloka ni weemereriwa ni Muluku.—Matheyo 6:1-6.
Awo yaanisiveliwa wooniherya soovonya sa akina. Yesu aahimmye so: “Nawothe! Mpajerye okumiha muritta ori mmaithoni mwanyu, moneke orattene: vano-nto muhalé mukumihaka ekokhola eri mmaithoni mwa munn’inyu”. (Matheyo 7:5) Ole onisiveliwa olavula soovonya sa akina, masi owo orina ene soovonya sinceene, mwekeekhai owo nawoothe. Tthiri, atthu othene “àttheka, àthoiwa ovuwa wa Muluku”.—aRoma 3:23.
Awo yuupuwelela itthu soohikhalela. Mukwaha mmosa awiixutti a aFarisi, ni atthu a Herodi, yahimwaattamela Yesu wira amukohe voohimya sa oliva mpoosito. Arumeelaka olavilavi, yaahimyale so: “Pwiya, nosuwela wira nyuwo mòwokololowa, munixuttiha n’ikekhai ephiro ya Muluku”. Nto yaahimukoha wira: “Etthu yoloka omuliva mpósito mwené òRoma?” Yesu aakhunle so: “Anawothe! Munkilupatthela-ni?” Yesu aahiwiirela aFarisi ale anawoothe maana aanisuwela wira khahiyo yaaphavela osuwela ekeekhai, masi omweehererya paahi ephavelaka “omulupattha Yesu n’itthu sahimyawe”.—Matheyo 22:15-22.
Okathi muloko wa eKristau waapacenrye aya Pentekoositi a 33 EC, yaahikhala ekeekhai ni ororomeleya. MaKristau eekeekhai yaaniimananiha wira amalihe wootha vamurimani vaya. Mwa ntakiheryo, Pedru aari mmosa a arummwa 12, aahaatumererya maKristau wira ekhaleke ‘owìwelela ekekhai, wira yaphenteke akhw’ya vohothererya’. (1 Pedru 1:22) Murummwa Paulo aahaatumererya akhwaawe wira ‘aphentaneke ni murima wowarya n’ankhili òrera ni wamini w’ekekhai’.—1 Timótheyo 1:5.
OWERYA WA NUULUMO NA MULUKU
Sowiixuttiha sa Yesu ni sa arummwa, siniphwanyaneya mBiibiliyani, sinnivareleya muteko olelo-va, ntoko eseekulu yoopacerya. Murummwa Paulo aalempe so: “Masu a Muluku ti makumi: awo t’òwerya ni t’òwithexa onvikana xowa [ekatana] onitha ninnoninno. Awo annikela mpakha nipuro ninkumanelaya murima n’iroho, mpakha mapuro ankhomanyiwa makhuva, mpakha muhina mwa makhuva. Masu a Muluku annitokosa sowupuwela ni sotthuna sa mmurimani mwa mutthu”. (aHéberi 4:12) Omusuwela Biibiliya ni weettela sowiixuttiha sawe ohaakhaliherya anamunceene omala-maliha wootha vamurimani vaya nto khukhalaka atthu anilavula ekeekhai ni oororomeleya. Nrowe noone ele ewiiranenle atthu araru aromoliwe wanipacerya.
Okumi awe Panayiota waahiturukeya okathi eemale awe nlattulo na orowa Empa ya Omwene ya Anamoona a Yehova. Owo khaamoonale mutthu oothererya okhala ooloka ohoolo wa akina. Panayiota aahimyale so: “Tthiri, opuro ole kaahoona wira atthu yaaniphentana mwekeekhai ni ocalelana, nkitonko oweha eyo okathi yoole kaavara aka miteko sa epoliitika”.
Panayiota aahipacerya omusoma Biibiliya ni okela vahoolo mpakha obatiziwa. Eyo yiiraneyale iyaakha 30 sivinre. Owo onihimya so: “Kaahiphwanya ohakalala okathi kaarowa aka mmawaani ohiya olaleya epoliitika, masi olaleya Omwene wa Muluku yoowo onrowa okumiherya exariya valaponi”.
Daniel aahirowa vahoolo momunepani ni khuvahiwa miritti mmulokoni mwa eKristau. Muhoolo mwaya, Daniyel aahipaka etthu yoohikhalela nto yowuupuxerya ya murima awe yaahipacerya omuxankiha. Owo aahimmye so: “Kihinatthi okhala Namoona, kaahoona wira ahooleli a eKerexa aka yaanootha. Nto miyo nkaaphavela olikanasa naawo; vano kaahoona wira vaamureerela ohiya iparakha kaarina aka mmulokoni. Nkaaphavela okhala nawoothe eriyari ya maKristau akhwaaka”.
Nuuvira okathi, Daniel, aahipaka marukunuxo ni aahitthikela ophwanya iparakha sikina orina ene yowuupuxerya ya murima yooloka, nto moohakalala aaheemya ovahiwa-tho iparakha mmulokoni mwa eKristau. Nto atthu yaale animurumeela Muluku annooniherya mweettelo woohootha ntoko Daniel. Awo annixutta “okumiha muritta” ori mmaithoni mwaya, ahinatthi ‘okumiha ekokhola eri mmaithoni mwa’ munnaya.
Jeffery yoowo ovirinhe okumi awe wotheene omwiiraka nakoso molumwenkuni, ohimyale so: “Vaavo kaatepa aka osuwela ele Biibiliya onihimya awe, kaahoona wira kaahaana ohiya yoolema ya wootha, ni ohikhala mulipa a nakoso onihimya itthu sa ethiru ophavelaka omwaasinari kontrato paahi. Yoowuupuxerya ya murima aka yaanikiphukela nuumala osoma yoolepa ya Miruku 11:1, yeeyo enihimya wira ‘Mphimo wowotha onnananariha Apwiya.’” Moovirikana ni ale yaamukonhe Yesu voohimya sa oliva mpoosito, Jeffery aahixutta okhala mutthu oororomeleya wa atthu otheene pooti wa ale ahikhanle axinnawe.
Imilyau sinceene sa Anamoona a Yehova olumwenku wotheene, anniimananiha weettela ele Biibiliya onihimya awe. Awo annimananiha vanceene wiixutta “n’unwara mutthu musyá, opattuxiwe alikanyihiwaka ni Muluku, okhalihiwe naxariya, orerihiwe murima n’ikekhai”. (aÈfeso 4:24) Ninnootumereryani wira mwaasuwele Anamoona a Yehova, ele enikupali aya, ni moota akhanle aya oowookhaliheryani wiixutta sa elapo esya eleiheriwe ni Muluku. Tthiri elapo esya enookhala “exariya”, nto wootha khonrowa okhala-tho.—2 Pedru 3:13.
[Eponto yuulupale epaaxina 9]
MaKristau ekeekhai, ahaana ophentanaka ni “murima wowarya n’ankhili òrera ni wamini w’ekekhai”.—1 TIMÓTHEYO 1:5.