Watchtower EBIBLIOTEKA ONLAINE
Watchtower
EBIBLIOTEKA ONLAINE
Emakhuwa
  • BIIBILIYA
  • ILIIVURU
  • MITHUKUMANO
  • we ipaax. 20-25
  • Moota Xeeni Atthu Akina Anrowa Aya Okhaliherya?

Mpantta ola khekhanle eviidiyu.

Muniswaamihe, khivaniweryaneya orumiha eviidiyu ela.

  • Moota Xeeni Atthu Akina Anrowa Aya Okhaliherya?
  • Okathi Onikhwa Awe Ole Onimphenta Anyu
  • Miru Saamukhaani
  • Mwaha Onlikana Nuula
  • Ele Enitthuneya Opaka . . .
  • Ele Ehinitthuneya Opaka . . .
  • Moota Woovilela Oriipiwa Murima
    Owehaweha Elaleyaka Omwene wa Yehova (Aatthu Otheene)—2016
  • Kinrowa Okhalaka Sai ni Oriipiwa Waka Murima?
    Okathi Onikhwa Awe Ole Onimphenta Anyu
  • Niireke Wira ti Veephattu Oriipiwa Murima Siiso?
    Okathi Onikhwa Awe Ole Onimphenta Anyu
  • Moota Wowaakhaliherya Ale Aninla
    Owehaweha Elaleyaka Omwene wa Yehova (Aatthu Otheene)—2016
Nwehe Sikina
Okathi Onikhwa Awe Ole Onimphenta Anyu
we ipaax. 20-25

Moota Xeeni Atthu Akina Anrowa Aya Okhaliherya?

“YAKHALA etthu eniwerya aka opaka, mukileele”. Ela ti etthu anceene a hiyo enihimya ahu wa mpatthani aahiiso mmusi okhweliwe niinano. Nto hiyo nnihimya eyo ni murima wotheene. Hiyo ninrowa opaka khuta etthu enitthuneya wira nikhaliherye. Masi niireke wira ole okhweliwe onooniitthana ni ohimya wira: “Vano kihuupuwela enitthuneya anyu opaka wira mukikhaliherye”? Eyo etthu yoovila wiiraneya. Tthiri, waaniheryasa pooti okhala vootthuneya hiyo opaka etthu nihirummwale akhala wira nniphavela waakhaliherya aahiiso waamaaliha ale akhweliwe.

Muhapo mmosa wa Biibiliya onihimya wira: “Molumo òrera ahimmwe okathi worera anlikana n’iwero ehotthiwe mmukalani motutha”. (Miruku 15:23; 25:11) Ti wa miruku osuwela ele enitthuneya ahu ohimya ni ele ehinitthuneya ahu ohimya, ni ele enitthuneya ahu opaka ni ehinitthuneya ahu opaka. Nto, aakhala malakiheryo makina anikhuma mBiibiliyani yaakhalihenrye atthu akina akhweliwe.

Ele Enitthuneya Opaka . . .

Nwiriyaneke: Yakobo 1:19 onihimya wira: “Khuta mutthu ohana wakuvela owiriyana”. Etthu emosa enikhaliherya vanceene, yeeyo nyuwo muniwerya anyu opaka wa ole okhweliwe, ti onwiriyana. Atthu akina akhweliwe pooti ophavela olavula sa ole okhwiiye onimphenta aya, voohimya sa ehasara aahiiso eretta emwiivale, wala voohimya sa moonelo aya okhuma nihiku nenne nikhumelenle naakhwa. Nto mwaakoheke: “Mwaaniphavela olavula voohimya sa itthu iyo?” Mwaahiye wira athanle. Uupuwelaka okathi waakhwiiye tiithi awe, mmiravo mmosa aahimmye so: “Eyo yaanikikhaliherya vaavo akina yaakikoha aya ele yiiranen’ye ni vaavo tthiri yaakiwiriyana aya”. Mwaawiriyaneke saana ni moophenta nnaamwi muhirowaka owerya waakhula makoho otheene aahiiso otthokiherya. Mwaahiye wira alavule akhala wira anniphavela ohimya etthu.

Mwaalipiheke: Mwaalipiherye wira awo aapaka ele yaawerya aya (aahiiso muhimye etthu ekina nyuwo munisuwela anyu okhala ekeekhai ni yookhalela). Mwaalipiherye wira moonelo aya, ntoko oriipiwa murima, onanariwa, wiivaha nthowa, aahiiso miyuupuwelo sikina, itthu siniiraneya. Mwaaleele sa atthu akina yaatonko owiiraneela etthu ntoko eyo masi avikanne muxankiho owo mookhumela saana. Eliivuru ya Miruku 16:24 enihimya wira: “Masu [awo] a murettele” ‘annivaha ekumi erutthu’.—1 aTesalonika 5:11, 14.

Mwiivahererye wira mukhaliherye: Mwiivahererye, ohiya paahi mahiku vakhaani vaavo apatthani ni amusi anceene aniira aya aryeene vaavo, masi pooti-tho nuuvira myeeri sinceene vaavo akina vaniira aya atthikenle ene miteko saya. Opaka eyo nyuwo munooniherya okhala “mpatthani [eekeekhai]”, mutthu yoole onooniherya okhala munna okathi “w’oxanka”. (Miruku 17:17) Teresa, yoowo aakhweliwe mwanawe mwaha wa ehasara ya ekaaro onihimya wira: “Apatthani ahu yaahireherya miteko soovara ohiyu wira nihivirihe okathi munceene nri mekhihu owaani”. “Eyo yaahinikhaliherya ovilela othunku waaniphwannye mwaha wa opweteiwa”. Mmaloko makina, mahiku anuupuweleliwa, ntoko mahiku a wuupuwelela ekasamento aahiiso wuupuwelela nihiku na naakhwa, pooti okhala okathi woothananiha wa ale ahanle ari akumi. Okathi owo, apatthani akina anniivahererya wira yaamaalihe.

Anamathelana emukhaliheryaka mulopwana mmosa ni miteko sa vate

Akhala wira munniweha muteko onitthuneya ovariwa, muhiwehereryeke ovekeliwa; mpaceriheke ovara

Mpaceryeke wiivahererya: Niireke wira sookhala itthu sinitthuneya ovariwa? Niireke wira onitthuneya mutthu wira aakhapeleleke anamwane? Niireke wira apatthani ni amusi arwiiye oxukurya anitthuneya opuro wookhala? Ale akhweliwe niinano ikwaha sinceene annixankiheya vanceene ahinasuwela ele awo anitthuneya aya opaka, vaatepa-tho waaleela akina ele eniphavela aya wira akhaliheriwe. Nto akhala wira munniweha muteko onitthuneya ovariwa, muhiwehereryeke ovekeliwa; mpaceriheke ovara. (1 aKorinto 10:24; mulikanyihe ni 1 Yohani 3:17, 18.) Muthiyana mmosa aakhweliwe iyawe aahuupuwela wira: “Atthu anceene yaanihimya wira: ‘Yakhala etthu eniwerya aka opaka, mukileele’. Masi mpatthani mmosa muthiyana khaakonhe. Owo aaronwe okwaartu, khikumiha mikhumi saanananre okathi wa naakhwa ni khukattha. Muthiyana mukina aakunxe epaaliti ya maasi, ni esaphau wira orapihe etapete yaarapheeliwe ni iyaka. Nuumala ovira isumana vakhaani, mutokweene mmosa a mmulokoni aahirwa owanre ene ikuwo sa omutekoni ni okunxe ene ikaruma sawe ni khuhimya oriki: ‘Koosuwela wira yookhala etthu enreerela olokiherya. Etthu xeeni?’ Moota woonihenrya awe ophenta mulopwana ole wa miyo mwaha wa olokiherya mukhora aka, ohelaka etooportisa ni waalokiherya aluuxo!”​—Mulikanyihe ni Yakobo 1:27.

Nwaakheleke aletto: Biibiliya onninuupuxerya oriki: “Muhihiyé owakhela aletto”. (aHéberi 13:2) Vanceenexa, naanitthuneya wuupuwelaka owaakhela ale ariipiwe murima. Muhaalattuleke muriki “murweeke owaani okathi onoona anyu”, masi muthanle nihiku ni okathi. Yakhootta vale muhaakuvele ohiya waalattula. Khino vanitthuneya waatumererya moophenta. Waaniheryasa awo annikhootta waakhulela nlattulo nanyu mwaha woowi anoova wunla ohoolo wa atthu akina. Aahiiso pooti wiivaha nthowa mwaha woolya ni otthekula okathi ntoko owo. Mmuupuweleke Lidia yoowo aari muthiyana oowaakhela aletto onihimmwa mBiibiliyani. Nuumala Luka olattuliwa owannyawe Lidia, Luka owo onihimya wira: ‘[Lidia] ahinikhanyererya otthuna’.​—Miteko s’Arummwa 16:15.

Mpixeke murima ni muleveleleke: Muhitikhine ele wanipacerya ale akhweliwe waaniheryasa enihimya aya. Muupuweleke wira awo khino aroonanariwa ni aniivaha nthowa. Akhala wira anihimya moolumo moonanariwa wa nyuwo, eyo enivekela miruku ni opixa murima anyu wira muhaakhule moonanariwa. Biibiliya onnitumererya wira: “Mukuxe murima w’othunku, murima worera, wowiyeviha, womàla ni wovilela”.​—aKolosi 3:12, 13.

Mulepeke ewarakha: Ikwaha sikina vanniliyaliwa wira ti vootthuneya olepa ewarakha erina masu oomaaliha wa ale akhweliwe. Niireke wira ti vootthuneya? Cindy yoowo maama awe okhwiiye mwaha wa kanser onaakhula so: “Mpatthani aka aahikilepela ewarakha yooreera. Tthiri eyo yaahikikhaliherya mwaha woowi kaaniwerya osoma ekwaha ni ekwaha”. Ewarakha eyo aahiiso ekartau ya olipiha pooti opakiwa ni masu ‘ohirakamexa’, masi ehaana ohimya eri vamurimani vanyu. (aHéberi 13:22) Ewarakha eyo pooti wooniherya othokorerya wanyu ni okathi wooreerela ovirinhe anyu ni ole okhwiiye, aahiiso moota ole okhwiiye saakhalihenrya awe okumi anyu.

Nvekeleke vamosa n’awo: Muhiyeveihe otthuneya wa ovekela hoothe ni waavekelela ale akhweliwe. Biibiliya onihimya wira: “Malompelo [mavekelo] n’uvara metto wa mutthu . . . onniwerya valupale”. (Yakobo 5:16) Mwa ntakiheryo, woowiriyanani mwaavekelelaka onoowerya waakhaliherya ovukula miyuupuwelo saya sa wiivaha nthowa.​—Mulikanyihe ni Yakobo 5:13-15.

Ele Ehinitthuneya Opaka . . .

Apatthani yaalipihaka atthu akhweliwe, oxiripitaali

Ophiya wanyu oxiripitaali onoowerya waalipiha ale akhweliwe

Muhaarakamele ale akhweliwe mwaha woohoona yoohimya aahiiso yoopaka: Hiyo pooti wuupuwelaka so: ‘Okathi ola kinoona wira vanreerela okhala mekhaya’. Masi waaniheryasa, etthu enniiriha waarakamelaka nthowa noowi nnoova ohimya etthu aahiiso opaka etthu yoohiloka. Nto, ohixukuriwa ni apatthani, amusi, aahiiso maKristau akhw’awe, pooti wuncererya owereya ni omeekha wa ole okhweliwe. Muupuweleke wira miteko ni masu ooreera ikwaha sinceene khanvila ohimya. (aÉfeso 4:32) Paahi ophiya wanyu mapuro ale ti etthu yoolipiha vanceene. (Mulikanyihe ni Miteko s’Arummwa 28:15.) Uupuwelaka nihiku naakhwiiye mwanawe mwaamuthiyana, Teresa onihimya wira: “Okathi ene yoole, mukhora wa oxiripitaali waahisareya apatthani ahu; axitokweene otheene a mmulokoni ni axaaraya yaahirwa. Athiyana akina yaahirwa ahilokihenrye ikharari saya mwaha wa waakuva, nto akina yaahirwa ni ikuwo sa omutekoni. Awo yaahihiya ovara miteko saya nto khurwa mowaakuveya. Anceene a yaawo yaahinleela wira khiyaasuwela yoohimya, masi etthu yootthuneya yaari orwa opuro ole paahi”.

Muhaakhanyererye wira amaale oriipiwa murima: Hiyo pooti ophavela ohimya wira: ‘Vano, mmaaleke ni muhinleke’. Owehasa wene, pooti otthuneyaka wunla. Uupuwelaka okhwa wa iyawe, Catarina onihimya so: “Miyo kinoona wira ti vootthuneya waahiya ale akhweliwe wooniherya oriipiwa waya murima”. Musyake waalakiherya ale akhweliwe moota wowooniherya oriipiwa murima. Muhuupuweleke wira muhaana wiipithiha oriipiwa wanyu murima wira muhixankihe muupuwelo aya. Moovirikana ni vo, Biibiliya onihimya wira: “Mujikuleke vamosá n’ale anìkhupanyerya”.​—aRoma 12:15.

Muhaakuvele ohimya wira arihe ikuwo aahiiso itthu sikina sa ole okhwiiye ehinatthi axineene ophavela opaka eyo: Waaniheryasa, hiyo pooti woonaka okhala vookhalela waaleela wira arihe aahiiso ohiya ovarihela muteko itthu iye mwaha woowi sinniwiiriha ovikaniha oriipiwa murima. Masi muhapo oni: “Ele ehinooneya, khenwerya wuupuweliwa” pooti ohivariheleya muteko mmwaha ola. Ole okhweliwe khino onitthuneya oliyalaka vakhaani-vakhaani. Muupuweleke ele Biibiliya enihimya awe sa moota muhavinre Yakobe soonenle awe vaavo vaakupalihiwa awe wira mwanawe aitthaniwa Yosefe, iiviwe ni mwaamunama a mutakhwani. Nuumala Yakobe woonihiwa nlaya na Yosefe naattikittheliwe ephome, owo ‘ahinwarela mwan’awe mulala mahiku manjene. Vano an’awe othene alopwana n’athiyana yahirwa omuhakalaliha, nto owo khatthunne omàlihiwa’.​—Maphattuwelo 37:31-35.

Muhihimye wira ‘Munoomuyara mwaana mukina’: Maama yoowo okhweliwe mwanawe onnuupuwela oriki: “Vaanikinyoonya vaavo atthu vaakileela aya wira, kinoomuyara mwaana mukina”. Atthu awo pooti ohimya siiso ni muupuwelo wooloka, masi wa axitiithi akhweliwe, masu oowi anoomuyara mwaana mukina mmapuro mwa ole okhwiiye, pooti okhala ntoko “tukuthi [ekatana] onvulaliha”. (Miruku 12:18) Mwaana okhwiiye khonwerya orantteliwa ni mukina oniyariwa. Nthowa xeeni? Nthowa noowi khuta mwaana toovirikana.

Khahiyo wira vanitthuneya osyaka omulavula ole okhwiiye: Maama mmosa onnuupuwela oriki: “Atthu anceene khiyaaromola nsina na mwanaka Jimmy aahiiso olavula sa owo. Ohimya ekeekhai, vaanikiwereya vaavo akina yaapaka aya eyo”. Muhirukunuxeke mwaha moohitthuneya vaavo vaniromoliwa aya nsina na ole okhwiiye. Mmukohe ole okhweliwe akhala wira onniphavela olavula sa ole okhwiiye onimphenta awe. (Mulikanyihe ni Yobi 1:18, 19 ni 10:1.) Alipa-ookhweliwa akina annisiveliwa owiriyana vaavo apatthani vanilavula aya mikhalelo sooloka saarina awe ole okhwiiye.—Mulikanyihe ni Miteko s’Arummwa 9:36-39.

Muhaakuveleke ohimya wira, ‘Fataari vaavale vakhwiiye awe’: Weererya ophwanya masu oolipiha wa ole okhweliwe, ikwaha sikina pooti ‘ohilipiha murima wa ale ahilimpe’, yaawo ariipiwe murima. (1 aTesalonika 5:14) Uupuwelaka okathi waakhwiiye maama awe, muthiyana mmosa oohitheliwa aahimmye wira: “Akina pooti ohimya wira, ‘Khonihaawa vano’, aahiiso ‘Vano oomumula’. Masi miyo nkaaphavela wiiwa masu awo”. Masu awo pooti owiiriha ale akhweliwe wuupuwelaka wira khantthuneya wooniheryaka oriipiwa murima aahiiso khapweteiwale vanceene. Nto, awo pooti otepaka woona owereya mwaha woowi aapweteiwa tthiri ole onimphenta aya.

Khahiyo vooloka ohimya wira, ‘Miyo kinnisuwela othunku onoophwanyani’: Niireke wira ti siiso? Mwa ntakiheryo, niireke wira nyuwo munnisuwela tthiri owereya onimphwanya tiithi aahiiso maama vaavo mwanawe vanikhw’awe, masi nyuwo muhitonko okhweliwa siiso? Nto, pooti mutonko ene okhweliwa, muupuweleke wira owereya onaaphwanya atthu akina waaniheryasa khonlikana ni owereya woophwannyeni. (Mulikanyihe ni Wikhupanyerya 1:12.) Masi, vaakhalelaka vale, pooti okhala vootthuneya waaleela moota mwaavilenle anyu nuumala okhweliwa ole onimphenta anyu. Muthiyana mmosa yoowo iiviwe mwanawe mwaamuthiyana, aahilipiheya vaavo maama mukina aakhweliwe mwanawe mwaamuthiyana vaamuhimenrya awe moota saatthikenle awe miteko sawe. Owo aahimmye wira: “Maama ole okhweliwe mwanawe khaahimmye wira: ‘Miyo kinnisuwela othunku onoophwanyani’. Ohiya vo, owo aakilenle moota itthu siiranen’ye aya wa owo, nto eyo yaahikikhaliherya woona yoowiira”.

Waakhaliherya ale akhweliwe vanivekela woonela othunku, ankhili, ni niphento nanyu. Muhiwehereryeke wira ale akhweliwe arweeke wa nyuwo. Muhihimyeke paahi: “Yakhala etthu eniwerya aka opaka . . . ” Mphaveleke nyuwo aneene “etthu eyo”, nto khiyakhaliherya ele enitthuneya opaka.

Nlelo annihala makoho vakhaani ahaakhuliwe: Sai voohimya sa yoolipelela ya Biibiliya ya ohihimuwa? Enitaphulela exeeni wa nyuwo ni wa ale akhwiiye anaaphenta anyu? Ninrowa okupali sai wira yoolipelela eyo ti yekeekhai?

Makoho Oowuupuwelela

  • Etthu xeeni yooreerela opaka wira nimukhaliherye ole okhweliwe?

  • Itthu xeeni sikina siniwerya ahu opaka wira naakhaliherye aahiiso waamaaliha ale akhweliwe?

  • Etthu xeeni naatthuneya ahu osyaka olavula aahiiso opaka wa ole oninla mwaha wookhweliwa?

Mwaalakiheryeke Anamwane Voohimya sa Naakhwa

Vaavo naakhwa vanikhumelela awe vatthokoni, ikwaha sinceene, axitiithi, amusi ni apatthani khansuwela yoohimya aahiiso yoopaka wira yaakhaliherye anamwane moota wookhala ni ele ekhumelenle. Masi, anamwane anitthuneya okhaliheriwa ni ale oowunnuwela moota woovilela okathi wa naakhwa. Muthokorerye makoho anipakiwa ikwaha sinceene sa moota wowaakhaliherya anamwane osuwela ele okhwa enitaphulela aya.

Munrowa waatthokiherya sai naakhwa anamwane? Ti vootthuneya otthokiherya itthu ni masu ookhweya. Masi-tho muhaana ohimya ekeekhai. Muhoovelele orumeela masu eekeekhai, oowi “okhwa” ni “naakhwa”. Mwa ntakiheryo, nyuwo pooti okilaathi ni mwaana, omukuxa mmatatani mwanyu, ni khiyamuleela wira: “Ehiiraneya etthu yootepa oriipiha murima. Apaapa yaahiwereiwa vanceene eretta yeeyo yoorika waaphwanya atthu anceene [aahiiso etthu ekina ekhumelenle tthiri], nto khukhwa. Khuuvo orina nthowa mwaha wa okhwa waya. Awo anrowa oninkhela vanceenexa mwaha woowi naanaaphenta, n’awo yaaniniphenta-tho”. Masi, vannitthuneya omutthokiherya wira eyo khentaphulela wira mwaana owo aahiiso paapa wala maama awe ahanle, anrowa okhwa mwaha woowi anniwereiwa ikwaha sikina.

Mwaakhuleke makoho aya. Awo pooti okoha so: ‘Okhwa exeeni?’ Nyuwo pooti waakhula so: “‘Okhwa’ ontaphulela omaala wa erutthu ovara muteko nto khempaka-tho ele yaapaka aya, eyo piiyo, khenlavula, khenoona, aahiiso kheniiwa, ni khenoona owereya”. Axitiithi yaale animukupali natiri a mBiibiliyani voohimya sa ohihimuwa, pooti ottottela muraarelo okathi owo moophavela otthokiherya wira Yehova Muluku onniwuupuwela ale akhwiiye ni ookhalana owerya wa waahihimuxa wira akhaleke mParayiisu valaponi muhoolo. (Luka 23:43; Yohani 5:28, 29)—Nwehe mpantta oni: “Nlipelelo Neekeekhai wa Alipa-ookhwa”.

Niireke wira yookhala etthu yeeyo nyuwo muhinreerela anyu ohimya? Khivankhaliherya ohimya wira ole okhwiiye weettale mukwaha woorakama. Woova ohala mekhaya etthu enaaxankiha vanceene anamwane, vanceenexa vaavo paapa aya vanikhw’awe. Ohimya wira ole okhwiiye weettale mukwaha, pooti otepiha muupuwelo wa mwaana woowi ole okhwiiye oroomutthyawa, nto pooti omwiiriha wuupuwela so: ‘Apiipi aakitthyawa, awo khakilaxenrye!’ Nave-tho, phoole waaleela anamwane wira ole okhwiiye oronwe orupa. Anamwane ikwaha sikina anuupuwela itthu ntoko sihimmwale aya. Yakhala wira anamwane annilikanyiha orupa ni okhwa, eyo pooti owiirihaka woova orowa orupa ohiyu.

Niireke wira anamwane annireerela orowa onaakhwani? Axitiithi ahaana othokorerya muupuwelo wa anamwane. Akhala wira anamwane khamphavela orowa onaakhwani, muhaakhanyererye orowa aahiiso owiiriha wiivaha nthowa mwaha woohirowa. Yaphavela orowa, mwaatthokiherye oratteene ele enrowa wiiraneya nipuro nne, ohela muhina vakhala wira enookhala ekaxau, ni yakhala wira enrowa ohuliwa aahiiso owaliwa. Mwaatthokiherye-tho wira pooti waaweha atthu anceene yinlaka mwaha wooriipiwa murima. Nave-tho, mwaahiye wira apakeke makoho. Ni mwaalipiherye wira yaphavela okhuma nipuro nne pooti okhuma.

Anamwane anoonela sai akhumelela naakhwa? Ikwaha sinceene, anamwane anniweha wira awo annikhalana muritti mwaha wookhwa ole onimphenta aya. Mwaha wa mwaana ola wuupuwela wira ootoko onanariwa nihiku nikina ni mutthu ole okhwiiye, mwaana ola pooti wuupuwelaka wira eyo ti etthu emwiirinhe mutthu ole okhwa. Khino nyuwo munitthuneya ommaaliha muhimyaka wira: ‘Muupuwelelo ni masu anyu khahiyo taniwiiriha atthu owereiwaka aahiiso okhwa’. Mwammiravo owo pooti ophavelaka wiiwa masu awo oomaaliha ikwaha sinceene.

Niireke wira vannireerela wiipithiha oriipiwa wanyu murima ohoolo wa anamwane? Wunla vari anamwane etthu yookhalela ni yookhaliherya. Nave-tho, vankhala ntoko khivanweryaneya wiipithiha moomalela ohoolo wa anamwane oriipiwa wanyu murima; mwaha woowi anamwane anniweha ele eniiraneya ni pooti woona wira yookhala etthu yootakhala yiiranen’ye. Wooniherya oriipiwa wanyu murima onoowiiriha anamwane woona wira oriipiwa murima etthu yookhalela ni ikwaha sikina pooti wooniheryaka.

    Watchtower EBIBILIOTEKA ONLAINE (1982-2025)
    Okhuma
    Okela
    • Emakhuwa
    • Ovaha
    • Siniphavela Anyu
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Malamulo Oorumeela
    • Mwaha Woosuka Isiiri
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Okela
    Ovaha