“Nuulumo na Yehova Naanitepa Omwara-mwareya”

1-4. Muxankiho xeeni Pedru aarina awe? Vaakhanle wiira mwa Pedru, mwaarowa woonela sai?

EPORTAU yuulupale ya eyuuma yaahiwaliwa nuumala Pedru okela. Otthukweleliwe ene ni makwaarta manli a oRoma, owo onniroihiwa mpakha ekhatteya aarowa awe otthukweliwa. Nuuvira iwoora sinceene aahiiso mahiku manceene, aanilipelela etthu yaarowa omwiiraneela. Ekhatteya aatthukweliwe awe, owo khaaweha etthu ekina ahikhanle makwaarta, ikwirinti, ixiri ni ikaraati paahi.

² Moottharelana Pedru aahileeliwa ihapari sooriipiha murima. Mwene Herodi Agripa I aaphavela omwiiva Pedru.a Mwene aaphavela owooniherya atthu ootheene Pedru nuumala Paasikha, nto omwiiva Pedru yaari etthu Herodi aaphavela awe waavaha atthu wiira aasivelihe. Owo khahiyo ammoopopiha Pedru. Maana okathi vakhaani waavinre, mwene ole ootakhala aahimwiiva Yakobo.

³ Waahiphiya ohiyu aarowa awe wiiviwa. Etthu xeeni Pedru uupuwela awe ori ene ekhatteya ele yooriipela? Niireke uupuwela moolumo Yesu aahimmye awe iyaakha vakhaani saavinre wiira Pedru anvariwa ni otthukiwa wiira iiviwe? (Yoh. 21:18, 19) Woonasa wene Pedru aaniikoha akhala wiira waahiphiya okathi wiira moolumo ale a Yesu yiiraneye.

⁴ Vaakhanle wiira nyuwo mwa Pedru mwaarowa woonela sai? Atthu anceene yaamuxanka yuupuwelaka wiira khiyaarina-tho nlipelelo. Masi niireke para mutthareli eekeekhai a Kristu, wookhala muxankiho onimwiiriha ohikhalana nlipelelo? Enamuna Pedru ni axinnawe makristau yoonenle aya olupatthiwa, enniixuttiha exeeni? Nrowe niwehe.

“Muloko Waaninvekelela Voohihiyererya” (Miteko 12:1-5)

5, 6. a) Exeeni yaamwiirinhe mwene Herodi Agripa I waalupattha makristau? b) Xeeni wiiviwa wa Yakobo waaxankinhe aya awiixutti a mmulokoni?

⁵ Ntoko niwenhe ahu muru ovinre, okhala makristau wa Korneelio ni emusi awe, yaawo yahaakhanle ayuda, yaari yoowiiraneya yoovara murima ya muloko wa ekristau. Vano nkahaya muupuwele moota yaaxankale aya ni oriipiwa murima ayuda yahaakhanle makristau waaweha ayuda anceene ni atthu yaahaakhanle ayuda amukokhorelaka hoothe Muluku mootaphuwa mmulokoni mwa ekristau.

⁶ Herodi yoowo aari mulavilavi ni muhooleli a epoliitika, aahoona eyo okhala eparakha ya waasiveliha ni wooniwa saana ni ayuda. Nto aahipacerya waahasula vanceene makristau. Tthiri Herodi aanisuwela wiira murummwa Yakobo aahikhalana ompatthani wuulupale ni Yesu Kristu. Nto Herodi “aahaaruma atoropa awe omukuxa xoowa wira amwiive Yakobo, munnawe Yohani”. (Mit. 12:2) Nkahaya muupuwele moota eyo yaaxankihale aya awiixutti ootheene a mmulokoni! Yakobo aari eriyari ya arummwa 3 yaawenhe othatuwa wa Yesu ni aahiweha itthu sikina sootikiniha Yesu aapanke awe arummwa akina yahaawenhe aya. (Math. 17:1, 2; Mar. 5:37-42) Yesu aahinvaha Yakobo ni Yohani nsina noowi “anamwane a etari”, mwaha wa okhalela waya nthiti miteko ni oluttuweliwa. (Mar. 3:17) Nto muloko waahipweteiwa mutthu oolipa murima, namoona oororomeleya ni murummwa oophentiwa.

7, 8. Nuumala Pedru otthukweliwa, muloko waapaka exeeni?

⁷ Wiiviwa wa Yakobo waahaasivela vanceene ayuda, ntoko siisaale Agripa aaphavela awe. Mwaha wa osiveliwa ni moonelo wa ayuda, owo aaphavela omwiiva Pedru. Ntoko nihimmye ahu wanipacerya wa muru ola, Agripa aahiruma wiira Pedru ovariwe ni otthukweliwa mukhatteya. Woonasa wene Agripa aanisuwela wiira khalai arummwa yaahikhuma mukhatteya ntoko niwenhe ahu muru 5 wa eliivuru ela, nto aahipaka etthu wiira Pedru ohitthyawe. Nto aahiruma wiira Pedru aahaana otthukiwa ni ikwirinti eriyari ya makwaarta manli. Nave yaahithanliwa makwaarta 16 wiira aranttelaneke othana ni ohiyu amulipelelaka Pedru wiira ohitthyawe, akhala wiira aamutthya, makwarta ootheene yaamwiiviwa. Okathi wa muxankiho ole muulupale, axinnawe Pedru makristau yaapanke exeeni?

⁸ Muloko wootheene waanisuwela etthu yoopaka. Miteko 12:5 onihimya so: “Pedru otthukweliwe ene mukhatteya, muloko waaninvekelela voohihiyererya”. Tthiri mavekelo awo yaapakiwa ni muloko yaari oxonttela ni murima wootheene. Wiiviwa wa Yakobo khiwaakhulumunle anna ale ni khiyuupuwela wiira khivaareerela ovekela. Yehova onnivaha efaita yinceene mavekelo. Akhala wiira ninninvekela Yehova moovarihana ni ele oniphavela awe, owo onimwaakhula mavekelo ahu. (aHeeb. 13:18, 19; Yak. 5:16) Yoowiiraneya ele enniwiixuttiha makristau a olelo-va, efaita erina aya waamini.

9. Makristau yanvekelenle Pedru, anniixuttiha exeeni?

⁹ Niireke munnimusuwela munna aahiiso murokora orina mixankiho? Pooti wiira mwaha wa olupatthiwa, okhoottihiwa muteko ahu woolaleerya aahiiso ehasara ya ephattu emukhumelenle. Munoonela sai waavekelela anna ni arokora awo? Nave pooti wiira munnaasuwela anna ni arokora arina mixankiho sihinisuweliwa vanceene ntoko olupatthiwa ni amusi, okhulumuwa aahiiso weehereriwa waamini waya. Akhala wiira munimuupuwelela muhinatthi ovekela, woonasa wene munimuupuwela masina aya wiira muromole okathi muninvekela anyu Yehova, yoowo ‘onìwa mavekelo’. (Esa. 65:3) Ootheene ahu ninniphavela ovekeleliwa ni anna ni arokora okathi ninkhalana ahu mixankiho.

“Mukitthareke” (Miteko 12:6-11)

10, 11. Muhimye moota nlaikha naamutaphunle aya Pedru mukhatteya.

¹⁰ Niireke Pedru aahixanka mwaha wa etthu yaarowa omukhumelela? Khaninsuwela oratteene, masi ohiyu, owo aamurupa vanceene olipeleliwaka ni makwaarta. Mulopwana ole oowaamini aanisuwela wiira moohicikha etthu yaarowa wiiraneya nihiku naattharelana, Yehova khaarowa ohiya omukhapelela. (aRom. 14:7, 8) Nave Pedru khaalipelela wiira saamwiiraneya itthu sootikiniha siiraneyale moottharelana. Mootutuxerya, waahikhumelela waarya wuulupale mukhatteya mme. Nlaikha nimosa, woonasa wene nenlo makwaarta yahaawerya aya oweha naahikhumelela, moowaakuveya naahinvenxa Pedru. Naananoru ikwirinti iye aatthukwaniwe awe Pedru seiyo saari sa eyuuma, hata saalimpe vanceene saahimorela vathi.

¹¹ Nlaikha naahimuleela Pedru moolumo ooluluwanya ani: “Nvenye, mwaakuveke! . . . Nware ikuwo sanyu ni isantaalya sanyu. . . . Nware nlaya nanyu na ota”. Moohipisa, Pedru aahiiwelela. Nuumala-vo, nlaikha naahimuleela wiira: “Mukitthareke”, nto Pedru aahipacerya otthara nlaikha nle. Awo yaahikhuma mukhatteya, avira ohoolo wa makwaarta yeemenle ota ni yaahirowa mpakha eportau yuulupale ya eyuuma. Nto yaawenrye sai ovira eportau ele? Hata Pedru aikoha etthu emosaru, moohipisa aahaakhuliwa. Okathi yaattamenle aya, “mukhora owo waahihuleya mekhaya-ru”. Moohipisa awo yaahivira eportau ele ni yaahiphiya mphironi, nuumala-vo nlaikha naahirimeela. Nto Pedru aahanle mekhawe. Moohipisa Pedru aahoona wiira itthu iye sootheene siiraneyale saari seekeekhai. Khahiyo waari oloha. Owo aahitaphuliwa mukhatteya! — Mit. 12:7-11.

12. Xeeni vari aya voolipiha wuupuwelela moota Yehova aamooponle awe Pedru?

¹² Niireke khahiyo etthu yoovara murima wuupuwelela owerya Yehova orina awe wa owoopola arumeyi awe? Pedru aatthukweliwe mukhatteya ni mwene aakhaliheriwa ni epotensia ya olumwenku wootheene ya okathi ole. Hata vaari siiso, Pedru aahikhuma mukhatteya! Ekeekhai wiira Yehova khonaapakela miiriirya iyo arumeyi awe ootheene. Owo khaapanke mwiiriirya wiira omutaphule Yakobo, hata mwaneene ene Pedru kaataphuliwe mwa mwiiriirya okathi muhoolo mwaya moolumo a Yesu yiiraneyale aya mookumini mwawe. Olelo-va, makristau ekeekhai khanlipelela woopoliwa mwa mwiiriirya. Masi hata vari siiso, awo annisuwela wiira Yehova khoturukeyale. (Mal. 3:6) Omurumaka Mwanawe, moohipisa Yehova onrowa owoopola atthu imilyau sinceene ekhatteya yootepexa otakhala, ori okhwa. (Yoh. 5:28, 29) Osuwela eyo, enoonilipiha vanceene ni onikhaliherya olipa murima okathi wa mixankiho.

‘Yaahimoona Pedru ni Yaahitikinihiwa Vanceene’ (Miteko 12:12-17)

13-15. a) Anna a mmulokoni yaathukumanne empa ya Maria, yoonenle sai nuumala Pedru ophiya? b) Nuumala okathi ole, etthu xeeni eliivuru ya Miteko enilavula aya vanceene? Masi nlelo etthu xeeni Pedru aapaka awe?

¹³ Pedru aaheemela ephiro ele yooriipela onuupuwela etthu aarowa awe opaka. Nto aahuupuwela wiira muthiyana mmosa mukristau aakhala waattamela opuro aari awe Pedru. Vanikhala ntoko wiira Maria aari naamukhweli ni aahikhalana makhalelo ooloka. Empa awe yaari yuulupale, yaaphiyerya aya opakiwa mithukumano sa mmulokoni. Owo aari maama awe Marko, yoowo onilavuliwa ekwaha ela yoopacerya eliivuru ya Miteko. Nto Marko aahikhala ntoko mwanawe Pedru. (1 Ped. 5:13) Ohiyu ole, atthu anceene a mmulokoni yaahithukumana empa ya Maria, avekelaka voohihiyererya hata vailale vanceene. Tthiri awo yanvekelela Pedru wiira otaphuliwe mukhatteya, masi khiyaalipelela enamuna ele Yehova aakhunle awe mavekelo aya!

¹⁴ Pedru aahimana mukhora waakela niyate na ohoolo wa empa. Murumeyi mmosa muthiyana iihaniwa Roda, nsina na ekereku ninsuweliwa vanceene nintaphulela “Rosa”, aahirowa onweha ole aamana mukhora. Owo khaawerya okupali etthu iiwa awe. Naari nsu na Pedru! Murumeyi ole aahitteeliwa murima vanceene, ohiya ohula mukhora, aahimuhiya Pedru eemenle ene mphironi otthimakela mpaani onaphavela waakupaliha atthu yaari mpaani wiira Pedru aari vate. Nto awo yuupuwela wiira aaroovahuwa, masi murumeyi ole muthiyana aahithipelela ohimya wiira Pedru aari vamukhora. Owo aahithipelela opaka eyo, maana aanisuwela wiira aahimya ekeekhai. Okhala wiira atthu akina yaahikupali wiira aahiiwa etthu, awo yaahihimya wiira naari nlaikha na Pedru. (Mit. 12:12-15) Okathi ene yoowo, Pedru iira ori ene vate omanaka mukhora, nto atthu ale yaahirowa omuhulela.

¹⁵ Vamukhora, yaahimoona Pedru ni “yaahitikinihiwa vanceene”! (Mit. 12:16) Awo yaahihakalala vanceene mpakha opacerya onyakula, Pedru aahaamaaliha wiira aaleele itthu sootheene siiraneyale. Owo aahaavekela wiira amuleele itthu sootheene mwiixutti Yakobo ni axinna akina, nuumala-vo aahaana okhuma moowaakuveya wiira anakhotto a Herodi ahimphwanye. Pedru aahirowa nipuro noovareleleya wiira ohihiye ovara muteko awe moororomeleya. Okhuma okathi ole, eliivuru ya Miteko ennipacerya olavula vanceene miteko ni mikwaha sa murummwa Paulo. Pedru onnihiya olavuliwa vanceene, masi Miteko ekapiitulu 15 onnilavuliwa Pedru okathi aakhalihenrye awe ophukiwa mwaha wa winnuwihiwa. Ninnikupali wiira Pedru aahilipiha vanceene waamini wa axinnawe khula opuro aarowa awe. Nuumala ohiyu ole Pedru okhuma empa ya Maria, anna ni arokora yaathukumanne opuro ole yaahihakalala vanceene.

16. Xeeni muhoolo ninlipelela ahu okathi woohakalaliha vanceene?

¹⁶ Okathi mukina Yehova onnaavaha arumeyi awe itthu sinceene ovikana iye yaalipelela aya, nto eyo ennaahakalaliha vanceene arumeyi mpakha waavila okupali etthu eniiraneya. Eyo ti etthu yiiraneyale ni axinnawe Pedru makristau ohiyu ole. Nave woonasa wene olelo-va, hiyo ninnikhalana moonelo owo okathi nnaakhela ahu mareeliho a Yehova. (Mir. 10:22) Muhoolo nnooweha siiraneyaka itthu sootheene Yehova oleihenrye awe. Itthu sinrowa wiiraneya sinrowa okhala suulupale ovikana iye nnuupuwela ahu. Nto akhala wiira khaninrowa ohiya ororomeleya, nikupaliki ni murima wootheene wiira muhoolo nnookhalana itthu sinceene soohakalaliha.

“Nlaikha na Yehova Naahimukumiherya Eretta” (Miteko 12:18-25)

17, 18. Etthu xeeni yiiraneyale yiirinhe ovuwihiwa Herodi voonyoholela?

¹⁷ Otthyawa wa Pedru waahimutikiniha vanceene Herodi, hata vaari siiso owo khaahakalanle nnakhala vakhaani. Herodi aahihimya wiira aahaana waavyiwa Pedru mapuro ootheene ni okohiwa oratteene makwaarta. Nto makwaarta awo yaahirowa “ohukhummwa”, woonasa wene wiiviwa. (Mit. 12:19) Herodi Agripa khonikhala-khala uupuweliwaka okhala mutthu a othunku ni oomoriwa ikharari. Niireke mulopwana ole ootakhala murima aahihukhummwa?

¹⁸ Vanikhala ntoko wiira Agripa aahuuliwa muru mwaha wa ohiwerya omwiiva Pedru, masi moohipisa aahiphwanya enamuna ya otthikela wiivuwiha ni wiixinnuwiha. Waahikhumelela muxankiho yoowo waawiirinhe awanani a Herodi Agripa orowa onvekela nivarihano na murettele. Nto Agripa aanilipelela vanceene olavula mwaha awe ohoolo wa muttitthi muulupale waari opuro ole. Luka ohimmye wiira okathi ailokiherya awe wiira opake eyo, “Herodi aahiwara ikuwo sa omwene”. Mulipa-oolepa muyuda oniihaniwa Josefo, ohimmye wiira ikuwo sa Herodi saapakiwa ni eparatha, nto mwaha wa okokola aahiiso waarya wa nsuwa waaniiriha ikuwo iyo waarya vanceene. Nto mukhulupale ole a epoliitika aahipacerya olavula mwaha awe. Aphavelaka onvuwiha voonyoholela, atthu a muttitthi ole yaahikhuwela yiiraka: “Ola olavunle muluku, khahiyo pinaatamu!” — Mit. 12:20-22.

19, 20. a) Xeeni Yehova aamuhukhummu awe Herodi? b) Yoowiiraneya ya okhwa wa Herodi Agripa, ennimaaliha sai?

¹⁹ Mutthu aareerela ovuwihiwa mwa enamuna ele aari Muluku paahi ni aaniweha itthu sootheene siiraneya! Herodi anwerya opaka etthu wiira orukunuxe muxankiho ole. Maana aahaana waapwapwela atthu a muttitthi ole aahiiso oheemererya moonelo wa atthu ale. Ohiya opaka eyo, owo ahooniherya okhala ntakiheryo nuulupale na moolumo ala a mbiibiliyani ani: “Wihelana onniruha ehasara”. (Mir. 16:18) “Okathi ene yoole, nlaikha na Yehova naahimukumiherya eretta”, nto eyo yaahimwiiriha mwene ole oowiixinnuwiha okhwa mwa enamuna yoowuuliha muru. Herodi “aahikhuuriwa ni miyunku”. (Mit. 12:23) Josefo olempe wiira Herodi Agripa aakhwiiye moowaakuveya ni aahincererya wiira mwene ole aahoona wiira aakhwa mwaha wa weemererya ovuwihiwa mwa enamuna yoohiloka ni atthu ale a muttitthi muulupale. Nave Josefo olempe wiira Agripa aahiviriha mahiku 5 ohaawaka vanceene mwaha wa oretta ole ohinatthi okhwa.b

²⁰ Okathi mukina pooti okhalaka ntoko wiira atthu ootakhala murima annipaka itthu soohiloka, ehinaakhumelela etthu. Eyo khennitikiniha, maana “olumwenku wotheene oneettihiwa ni Mutakhali”. (1 Yoh. 5:19) Hata vari siiso, okathi mukina arumeyi oororomeleya a Muluku annixanka, okathi anoona aya wiira atthu ootakhala murima khanihukhummwa. Nto soowiiraneya ntoko iya sinninimaaliha vanceene. Maana ninnoona wiira Yehova onnipaka etthu, vanakhala ntoko wiira oniwuupuwela arumeyi awe yaawo anisiveliwa exariya. (Esal. 33:5) Vanapisaka, enoopakiwa exariya.

21. Etthu xeeni yuulupale nniixutta ahu Miteko ekapiitulu 12? Xeeni eyo eri aya etthu yoomaaliha vanceene?

²¹ Biibiliya onnimaliha yoowiiraneya ele ni moolumo oomaaliha ani: “Nuulumo na Yehova naanitepa omwara-mwareya”. (Mit. 12:24) Erelatoorio ela ya wunnuwa wa muteko woolaleerya woonasa wene enninuupuxerya enamuna Yehova onireeliha awe muteko awe woolaleerya mahiku ahu ala. Vannooneya oratteene wiira itthu silempwale ekapiitulu 12 ya Miteko, khasinilavula paahi wiiviwa wa murummwa oororomeleya ni otthyawa wa murummwa mukina. Nave ennilavula itthu Yehova aapanke awe wiira omuhonone palano a Satana a omaliha muloko wa ekristau ni muteko woolaleerya. Itthu sootheene Satana aapanke awe khisaakhumenle saana. Nave itthu sootheene Satana onrowa awe owiiriha arumeyi a Yehova muhoolo, khasinrowa okhumela saana. (Yes. 54:17) Atthu ale anikhala mpantta wa Yehova ni Yesu Kristu anniirela mpantta muteko woolaleerya yoowo ohinrowa ohononiwa. Niireke eyo khahiyo etthu yoolipiha? Tthiri eparakha yuulupale nrina ahu ya okhaliherya ‘omwara-mwara’ nuulumo na Yehova olelo-va!