MURU 12
“Yehova Aahaavaha Owerya Wira Alavuleke Ahoovaka Etthu”
Paulo ni Baarnaba yaahooniherya wiiyeviha, ovilela ni olipa murima
Enivarihana ni Miteko 14:1-28
1, 2. Etthu xeeni yaamwiiranenle Paulo ni Baarnaba oListra?
ATTHU a oListra yaahikumiherya ohiiwanana. Mulopwana mmosa aayariwe oorakala ene ni aheetta aanitthapa vanceene nuumala openuxiwa ni alopwana anli aahaasuwela awe. Nto atthu yaahitikinihiwa vanceene, vano mukhulupale a anamukuttho a muluku Zeu aahiruuha ifilori wiira aavahe alopwana anli yaawo muttitthi wa atthu waawoona aya okhala amuluku. Inyompe saaniipa okathi namukuttho aalokiherya awe wiira ovahe mukuttho para alopwana ale. Vano Paulo ni Baarnaba yaahikhuwela ni yaahikhera ikuwo saya yooniheryaka ohisiveliwa etthu yiiraneya. Moottharelana yaahitthimakela eriyari ya muttitthi ole aanaavekela wiira aahaakokhorele. Hata vaari siiso, awo khiyaawenrye waakhoottiherya atthu ale waakokhorela.
2 Vano yaahiphiya ayuda yaalupattha, yaawo yaakhuma wAntiyokiya wa oPisiidia ni wIkoonio. Awo yaahimootherya itthu soohiloka Paulo ni Baarnaba, nto eyo yaahiwiiriha atthu a oListra okhalana moonelo woohiloka voohimya sa Paulo ni Baarnaba. Muttitthi yoole waaphavela omukokhorela Paulo, vano waahimurukurerya onanvonyakasa maluku mpakha odismayari. Nuumala wooniherya onanariwa waya, yaahimpurula Paulo mpakha ota wa mikhora sa epooma amuhiya mekhawe yuupuwelaka wiira aahikhwa.
3. Makoho xeeni ninrowa ahu othokorerya muru ola?
3 Etthu xeeni yiirinhe okhumelela etthu ele? Etthu yaamwiiranenle Paulo, Baarnaba ni atthu a oListra, eniwiixuttiha exeeni anamalaleerya a olelo-va? Axitokweene, anrowa otthara sai ntakiheryo na Baarnaba ni Paulo okathi anivara aya muteko aya moororomeleya, ‘Yehova aavahaka owerya wira alavuleke ahoovaka etthu’? — Mit. 14:3.
“Muttitthi Muulupale . . . Waahaamini” (Miteko 14:1-7)
4, 5. Xeeni Paulo ni Baarnaba yaaronwe aya wIkoonio ni etthu xeeni yiiraneyale elapo ele?
4 Mahiku manceene yaavinre, nuumala ayuda waakumiherya mixankiho, Paulo ni Baarnaba yaahoomoliwa epooma ya oRoma, ya wAntiyokiya wa oPisidia. Ohiya okhulumuwa, Paulo ni Baarnaba “yaahitatha ntthupi na inawu saya” para atthu ale yaakhala epooma ele, yaawo yaahaaphavela wiiwa muhupi wa Omwene. (Mit. 13:50-52; Math. 10:14) Paulo ni Baarnaba yaahikhuma ni murettele, alipelelaka wiira Muluku aamwaahukhumu atthu ale mwaha wa miteko saya. (Mit. 18:5, 6; 20:26) Nlelo ahakalanle ene, mamisionaario ale manli yaahirowa olaleerya mapuro makina. Nuumala weetta ikiloomo 150 arowaka mpantta wa osudeste, awo yaahiphiya nipuro noottukhuwa ni noowunttelana eriyari ya mwaako Tauro ni mwaako Sultão.
5 Wanipacerya Paulo ni Baarnaba yaaheemela wIkoonio, esidade yuulupale ya eprovinsia ya oroma, oGalasia.a Esidade ele yaahikhala ayuda anceene ni atthu yaatthara soowiixuttiha sa ayuda. Ntoko yaalimalenle aya, Paulo ni Baarnaba yaahirowa musinagoga anapacerya olaleerya. (Mit. 13:5, 14) Nto awo “yaahilavula saana, mpakha muttitthi muulupale wa ayuda ni akereku waamini”. — Mit. 14:1.
6. Xeeni Paulo ni Baarnaba yaari aya awiixuttihi ooloka? Ninrowa otthara sai ntakiheryo naya?
6 Xeeni enamuna Paulo ni Baarnaba yaalavunle aya yaari aya yooloka? Paulo aanisuwela oratteene Soolempwa. Owo aanisuwela olavula soowiiraneya, iprofesia ni Nlamulo aavahiwe awe Moise wiira ooniherye wiira Yesu aari Mesiya aaleiheriwe. (Mit. 13:15-31; 26:22, 23) Baarnaba aanisuwela waathokorerya saana atthu akina. (Mit. 4:36, 37; 9:27; 11:23, 24) Masi Paulo ni Baarnaba khiyairoromela mmensaya ni khiyaroromela osuwela waya, masi yaanilavula oratteene mwaha woowi “Yehova aahaavaha owerya wira alavuleke ahoovaka etthu”. Munrowa waatakiha sai mamisionaario ale okathi munilaleerya anyu? Muhaana osuwela oratteene Nuulumo na Muluku, Biibiliya. Muthanleke oratteene soolepa sa mbiibiliyani sinrowa waasivela atthu munaalaleerya anyu. Mwaavyeke inamuna soowaamaaliha. Nave okathi wootheene itthu muniixuttiha anyu sihaana okhuma Nuulumo na Yehova, ohiya osuwela wanyu.
7. a) Ihapari sooreera, sinikumiherya exeeni? b) Akhala wiira onnikhumelela ohiiwanana mweemusini mwanyu mwaha wa ihapari sooreera, etthu xeeni munireerela nyu ohiliyala?
7 Masi khahiyo wiira atthu ootheene a wIkoonio yaahisiveliwa itthu Paulo ni Baarnaba yiixuttiha aya. Mulipa-oolepa eliivuru ya Miteko, Luka, onihimya so: “Ayuda ale yahaaminni, yaahaawoka ale yahaakhanle ayuda, khuwiiriha waanyokha anna”. Nuumala osuwela wiira yaahaana okhala elapo ele yaakiheryaka ihapari sooreera, Paulo ni Baarnaba “yaahiviriha okathi munceene opuro ole, ni Yehova aahaavaha owerya wira alavuleke ahoovaka etthu”. Mwaha woopaka eyo, “atthu a epooma ele yaahikawanyeya. Akina yaakhaliherya ayuda, nave akina yaamukhaliherya Paulo ni Baarnaba”. (Mit. 14:2-4) Olelo-va, okathi ninlaleya ahu ihapari sooreera, atthu annikhalana moonelo owo. Maana ihapari sooreera sinnaakhaliherya atthu akina wiiraana, masi akina sinniwiiriha okawanyeya. (Math. 10:34-36) Akhala wiira onookhumelela ohiiwanana mweemusini mwanyu mwaha wa wiiwelela wanyu ihapari sooreera, muhiliyale wiira ikwaha sinceene ninnilupatthiwa mwaha woowi atthu akina aahimmye itthu soowoothiwa aahiiso itthu soohiloka ahinsuwela aya. Nto mweettelo anyu wooloka, pooti okhaliherya vanceene omaliha itthu iyo soowoothiwa ni nuuvira okathi pooti waakhaliherya vanceene atthu ale anoolupatthani. — 1 Ped. 2:12; 3:1, 2.
8. Xeeni Paulo ni Baarnaba yaakhumme aya wIkoonio? Ninrowa otthara sai ntakiheryo naya?
8 Nuuvira okathi, atthu ale yaamulupattha Paulo ni Baarnaba yaaphavela owiiva ni maluku. Nuumala osuwela eyo, Paulo ni Baarnaba yaahirowa olaleerya mapuro makina. (Mit. 14:5-7) Olelo-va, anamalaleerya a Omwene annipaka itthu ni ankhili. Okathi ninlupatthiwa ahu ni moolumo, ninnaakhula moolipa murima. (aFil. 1:7; 1 Ped. 3:13-15) Masi akhala wiira nimphavela wiirihiwa etthu yootakhala, ninnisyaka opaka itthu mwa ololo, yeeyo yaarowa oniiriha wiiviwa aahiiso waakumiherya mixankiho anna ni arokora. — Mir. 22:3.
“Mmukokhoreleke Muluku Mukumi” (Miteko 14:8-19)
9, 10. Epooma ya oListra yaakhala woowi ni etthu xeeni ninsuwela ahu sa atthu yaakhala epooma ele?
9 Paulo ni Baarnaba yaahirowa oListra, weiwo waalamuleliwa ni aroma, elapo ele yaahirakamelana ni wIkoonio ikiloomo 30. Epooma ya oListra yaahikhalana waataana wuulupale ni wIkoonio wa oPisidia, masi hata vaari siiso, epooma ela khiyaakhanle ayuda anceene. Hata woonasa wene atthu yaakhala epooma ele yaasuwela olavula ekereku, nttaava yaalavula aya okhuma onamwane aya yaari eLikawoonia. Paulo ni Baarnaba yaapacenrye olaleerya nipuro noowaatta atthu, woonasa wene mwaha woowi epooma ele khiyaakhanle esinagoga. Ntoko siisaale Pedru aanpenunxe awe mutthu oYerusalemu, oListra Paulo aahimpenuxa mulopwana aarakanle ni aheetta okhuma onamwane awe. (Mit. 14:8-10) Mwiiriirya ole Pedru aapanke awe waahaakhaliherya atthu anceene weemererya muhupi yaalaleya aya. (Mit. 3:1-10) Masi mwiiriirya Paulo aapanke awe waahikumiherya mixankiho.
10 Ntoko niwenhe ahu wanipacerya wa muru ola, nuumala mulopwana ole aaheetta opacerya weetta ni otthapa, moohipisa muttitthi ole waahikhalana moonelo woohiloka mwaha woowi atthu ale a oListra yaari mapakau. Awo yaahipacerya omwiihana Baarnaba okhala Zeu, masi Paulo yaamwiihana okhala Herme, mwaana a Zeu ni namitthaka a amuluku. (Nwehe ekaaxa eni: “Olistra ni Okokhoreliwa wa Zeu ni Herme”.) Masi Baarnaba ni Paulo yaaphavela waakhaliherya atthu a muttitthi ole woona wiira yaalavunle ni yaapanke itthu ohiya akhaliheriwaka ni amuluku oowootha, masi yaalavula ni yaapaka itthu akhaliheriwaka ni Yehova, yoowo ori Muluku mmosa eekeekhai. — Mit. 14:11-14.
“Muhiye itthu iya seethiru, mmukokhoreleke Muluku mukumi, yoowo opattunxe erimu, elapo, ephareya ni itthu sotheene sinikhala mapuro awo”. — Miteko 14:15.
11-13. a) Etthu xeeni Paulo ni Baarnaba yaalenle aya atthu a oListra? b) Moolumo a Paulo ni Baarnaba anniixuttiha exeeni?
11 Hata waakhumelenle muxankiho ole, Paulo ni Baarnaba khiyaahiyale weererya waavara murima atthu ale yaawiiriyana. Yoowiiraneya ele, yaahimukhaliherya Luka olepa enamuna yooloka ya waalaleerya mapakau. Nwehe moota Paulo ni Baarnaba yaalavunle aya ni atthu ale yaawiriyana. Awo yaahimmye so: “Alopwana, xeeni munipaka anyu itthu iya? Hiyo-tho na atthu ntoko nyuwo. Nave ninnihaawa ntoko nyuwo. Hiyo nnoolaleeryani ihapari sooreera, wira muhiye itthu iya seethiru, mmukokhoreleke Muluku mukumi, yoowo opattunxe erimu, elapo, ephareya ni itthu sotheene sinikhala mapuro awo. Khalai, owo aaheemererya wira maloko otheene yeetteleke iphiro saya. Hata vari siiso, owo aahiisuweliha wa atthu awo, owiirelaka itthu sooreera, aavahaka epula ni oruwerya vanceene. Nave aahaavaha yoolya yinceene ni aahaatteeliha murima”. — Mit. 14:15-17.
12 Moolumo ala anniixuttiha itthu xeeni ninreerela ahu wuupuwelela? Yoopacerya, Paulo ni Baarnaba khiyuupuwela wiira yaahikhalana efaita yinceene waavikana atthu ale yaawiriyana. Awo khiyaaphavela wiihelana aahiiso wiihimya. Ohiya-vo, moowiiyeviha yaaheemererya wiira saahikhala itthu yahaawerya opaka ntoko mapakau ale yaawiriyana. Tthiri Paulo ni Baarnaba yaahaakhela munepa woowaarya ni yaahitaphuliwa soowiixuttiha soowoothiwa. Nave yaahivahiwa nlipelelo na orowa olamulelaka ni Kristu. Masi awo yaanisuwela wiira atthu a oListra yaanwerya okhalana mareeliho mamosaru yaarina aya akhala wiira yammwiiwelela Kristu.
13 Ninwoonela sai atthu nnaalaleerya ahu? Niireke ninniwoona okhala atthu anlikana ni hiyo? Okathi nnaakhaliherya ahu atthu akina wiixutta ikeekhai sa Nuulumo na Muluku, niireke ninnimutakiha Paulo ni Baarnaba nikhoottaka ophavela ohimmwa? Munna Charles Taze Russell, yoowo aasuwela wiixuttiha oratteene, aahipacerya ohoolela muteko woolaleerya wanikisa wa eseekulu 19 ni wanipacerya wa eseekulu 20, nto owo oonivaha ntakiheryo nooloka. Russell aalempe so: “Hiyo khanimphavela ovuwihiwa, nnakhala otepexa ovahiwa efaita hiyo ni itthu iliivuru ninkumiherya ahu, nave khaniphavela wiitthaniwa okhala Mapispo nnakhala Marabino”. Munna Russell aaniiyeviha ntoko Paulo ni Baarnaba yiiyeviha aya. Hiyo nave, yoolakela ahu naalaleeryaka khahiyo wiivuwiha aahiiso ovuwihiwa ni atthu akina, masi nimphavela waakhaliherya atthu opacerya omukokhorela “Muluku mukumi”.
14-16. Yoowiiraneya ya Paulo, Baarnaba ni atthu a oListra, enniixuttiha itthu xeeni sikina piili?
14 Nwehe etthu ya nenli mwaha wa Paulo onniixuttiha awe. Paulo ni Baarnaba yaari atthu oowiixaakuviha. Moovirikana ni ayuda ni atthu ale yaatthara soowiixuttiha sa ayuda wIkoonio, atthu a oListra khiyaasuwela Soolempwa nnakhala moota Muluku aathokorerya awe atthu a nloko na aIsarayeli. Masi, muteko aya waari olima. Epooma ya oListra yaahikhala ekilima yooloka ni etthaya yaari yoowunttelana. Atthu ale yanwerya oweha mikhalelo sooloka sa Mpattuxa, seiyo sooneya oratteene okathi woohepha, nto mamisionaario ale yaanirumeela itthu iyo atthu ale yaasuwela aya okathi yaavaanela aya. — aRom. 1:19, 20.
15 Niireke ni hiyo nihaana wiixaakuviha? Nnaamwi mulimi oweryaka waala ipyo soovirikana ematta emosaru, owo ohaana orumeela inamuna soovirikana wiira olokiherye etthaya, aahiiso wiira olime. Mapuro makina etthaya pooti okhala yoowoolowa, vanaweryaneya waala ohivariwe muteko munceene. Masi mapuro makina toolipa, vanareerela opacerya opatthula ohinatthi waala. Mwa enamuna emosaru, epyo nnaala ahu emosaru, eyo piiyo, muhupi wa Omwene ori Nuulumo na Muluku. Masi namutakiha Paulo ni Baarnaba, nnoomananihaka oweha etiini ni makhalelo a mutthu nimmulaleerya ahu. Nuumala-vo, nnoomulaleeryaka muhupi wa Omwene moovarihana ni itthu iyo ninsuwela ahu. — Luka 8:11, 15.
16 Yoowiiraneya ya Paulo, Baarnaba ni atthu a oListra, enniniixuttiha etthu ya neeraru. Hata niimananihaka vanceene, okathi mukina ipyo nnaala ahu pooti ‘opheliwa’ aahiiso omorela vamalukuni. (Math. 13:18-21) Akhala wiira eyo enimwiiraneya, muhikhulumuwe. Muhoolo mwaya, Paulo aahiwuupuxerya awiixutti a oRoma wiira “khula mmosa a hiyo [omuhela muhina khula mutthu nimmulaleerya ahu Nuulumo na Muluku] onrowa waakhula ohoolo wa Muluku”. — aRom. 14:12.
“Yaahaavahererya Mmatatani Mwa Yehova” (Miteko 14:20-28)
17. Nuumala okhuma oDerbe, Paulo ni Baarnaba yaaronwe woowi ni tiivi yaari yoolakela aya?
17 Nuumala Paulo opuruleliwa ota wa oListra, yuupuwelaka wiira aahikhwa, awiixutti yaahimurukurerya, nuumala-vo aahivenya aahirowa opooma wiira arupe ohiyu ole. Nihiku naattharelana, Paulo ni Baarnaba yaahipacerya weetta mukwaha wa ikiloomo 100 arowaka oDerbe. Tthiri Paulo aanoona owereya vanceene okathi eetta awe mukwaha ole, maana iwoora vakhaani saavinre owo aahivonyakasiwa maluku mpakha ohala okhwa. Hata vaari siiso, Paulo ni Baarnaba yaahivilela ni nuumala ophiya oDerbe yaahaapaka “awiixutti anceene”. Nuumala-vo, ohiya ovira ephiro yookhuveya ya wAntiyokiya wa oSiria, weiwo yaari epaase aya ya miteko saya, awo yaahitthikela “oLiistra, wIkoonio ni wAntiyokiya” wa oPisidia. Tiivi yaari yoolakela aya? Awo yaaphavela waalipiha “awiixutti, yaatumereryaka wira alipiheke waamini waya”. (Mit. 14:20-22) Moohaanyiherya, Paulo ni Baarnaba aanivaha ntakiheryo nooloka! Awo yaahihela nipuro noopacerya soophavela sa muloko ohiya sawaya. Olelo-va, mamisionaario ni axitokweene a esirkwiitu annitthara ntakiheryo na Paulo ni Baarnaba.
18. Etthu xeeni enihela muhina othanliwa wa axitokweene?
18 Ohiya paahi waalipiha awiixutti ni moolumo ni ntakiheryo naya, Paulo ni Baarnaba “yaahaathanla axitokweene khula muloko”. Hata yaarummwale ni “munepa woowaarya” wiira yeette mukwaha ole wa omisionaario, Paulo ni Baarnaba yaahivekela ni otthukwa okathi ‘yaavahererya [aya axitokweene] mmatatani mwa Yehova’. (Mit. 13:1-4; 14:23) Olelo-va, ninnitthara malakiheryo mamosaru. Ahinatthi omurekomentari munna, nikhuuru na axitokweene na muloko owo ninnivekela ni oweha akhala wiira munna owo ookhalana mikhalelo sinivekeliwa mbiibiliyani. (1 Tim. 3:1-10, 12, 13; Tito 1:5-9; Yak. 3:17, 18;1 Ped. 5:2, 3) Okathi mutthu owo ovirinhe awe ori ene mukristau aahiiso Namoona, khahiyo ti etthu yuulupale enivekeliwa mbiibiliya wiira mutthu okhale mutokweene. Ohiya-vo, enamuna onilavula awe, mweettelo awe ni moota onooneliwa awe ni atthu akina onnooniherya moota munepa woowaarya onimweettiha aya mutthu owo. Okhalana mikhalelo sinivekeliwa mbiibiliyani para okhala mutokweene tonimwiiriha mutthu othanliwa wiira okhapeleleke nikoto na Muluku. (aGal. 5:22, 23) Mutokweene a esirkwitu, torina muritti woowaathanla axitokweene ni arumeyi ookhaliherya. — Mulikanyihe ni 1 Timootheyo 5:22.
19. Xeeni axitokweene anrowa aya okohiwa? Axitokweene animutakiha sai Paulo ni Baarnaba?
19 Axitokweene annisuwela wiira animwaakhula ohoolo wa Muluku, mwaha wa enamuna anikhapelela aya muloko. (aHeeb. 13:17) Amutakihaka Paulo ni Baarnaba, axitokweene annihoolela muteko woolaleerya. Nave, ni moolumo aya annaalipiha anna ni arokora. Nave-tho, annihela nipuro noopacerya soophavela sa muloko ohiya soophavela saya. — aFil. 2:3, 4.
20. Osoma itthu anna ni arokora anipaka aya onnikhaliherya sai?
20 Nuumala Paulo ni Baarnaba otthikela wAntiyokiya wa oSiria, opuro yoowo waari epaase aya ya mikwaha saya sa omisionaario, awo “yaahithukumanya muloko wotheene, anahimya itthu sinceene Muluku aapanke awe, aarumeelaka awo”. (Mit. 14:27) Osoma itthu sinceene anna ni arokora anipaka aya ni oweha moota Yehova onireeliha awe wiimananiha waya onninikhaliherya ‘olavula nihoovaka etthu’ maana ninnikhaliheriwa ni Yehova.
a Nwehe ekaaxa eni: “WIkoonio, Epooma ya Afiriixia”, eri epaaxina 108.