Watchtower EBIBLIOTEKA ONLAINE
Watchtower
EBIBLIOTEKA ONLAINE
Emakhuwa
  • BIIBILIYA
  • ILIIVURU
  • MITHUKUMANO
  • mwbr19 Janero ipaax. 2-8
  • Ireferensia sa Okumi ni Orummwa Ahu Ekaderno Enirumeeliwa Omuthukumanoni

Mpantta ola khekhanle eviidiyu.

Muniswaamihe, khivaniweryaneya orumiha eviidiyu ela.

  • Ireferensia sa Okumi ni Orummwa Ahu Ekaderno Enirumeeliwa Omuthukumanoni
  • Ireferensia sa Okumi ni Orummwa Ahu Ekaderno Enirumeeliwa Omuthukumanoni—2019
  • Miru Saamukhaani
  • 7-13 ya Janero
  • MIHAKHU SINIKHUMA MBIIBILIYANI | MITEKO 21-22
  • “Wireye otthuna w’Apwiya [Yehova]”
  • (Miteko 21:8-12)
  • bt 177-178 itti 15-16
  • “Wireye otthuna w’Apwiya [Yehova]”
  • (Miteko 21:13)
  • bt 178 etti. 17
  • “Wireye otthuna w’Apwiya [Yehova]”
  • (Miteko 21:14)
  • bt 178 etti. 18
  • “Wireye otthuna w’Apwiya [Yehova]”
  • Otokosa Itthu sa Efaita Soomunepani
  • (Miteko 21:23, 24)
  • bt 184-185 itti. 10-12
  • “Mukiwiriyane! Kintthuna wisakiha”
  • (Miteko 22:16)
  • nwtsty enoota yoosoma ya Mit 22:16
  • Omusoma Biibiliya
  • (Miteko 21:1-19)
  • 14-20 ya Janero
  • MIHAKHU SINIKHUMA MBIIBILIYANI | MITEKO 23-24
  • “Aahootheriwa Okhala Mutthu ‘Otakhalexa ni Wanyakuliha’ Atthu”
  • (Miteko 23:12)
  • (Miteko 23:16)
  • bt 191 itti. 5-6
  • “Mulipe Murima!”
  • (Miteko 24:2)
  • (Miteko 24:5, 6)
  • bt 192 etti. 10
  • “Mulipe Murima!”
  • (Miteko 24:10-21)
  • bt 193-194 itti. 13-14
  • “Mulipe Murima!”
  • Otokosa Itthu sa Efaita Soomunepani
  • (Miteko 23:6)
  • nwtsty enoota yoosoma ya 23:6
  • (Miteko 24:24)
  • (Miteko 24:27)
  • nwtsty enoota yoosoma ya Mit 24:24
  • Omusoma Biibiliya
  • (Miteko 23:1-15)
  • 21-27 ya Janero
  • MIHAKHU SINIKHUMA MBIIBILIYANI | MITEKO 25-26
  • “Paulo Aahivekela Ophukeliwa ni Seesari ni Aahimulaleerya Mwene Herodi Agripa”
  • (Miteko 25:11)
  • bt 198 etti. 6
  • “Kintthuna ophukiwa” ni Seesari!
  • (Miteko 26:1-3)
  • bt 198-201 itti. 10-16
  • “Kintthuna ophukiwa” ni Seesari!
  • (Miteko 26:28)
  • bt 202 etti. 18
  • “Kintthuna ophukiwa” ni Seesari!
  • Otokosa Itthu sa Efaita Soomunepani
  • (Miteko 26:14)
  • nwtsty enoota yoosoma ya Mit 26:14, Tradução do Novo Mundo
  • nwt glossário
  • (Miteko 26:27)
  • w03 15/11 16-17 etti. 14
  • Mwaakhaliherye Atthu Akina Weemya Ihaapari sa oMwene
  • Omusoma Biibiliya
  • (Miteko 25:1-12)
  • 28 a Janero–3 a Feverero
  • MIHAKHU SINIKHUMA MBIIBILIYANI | MITEKO 27-28
  • “Paulo Aahiroihiwa oRoma”
  • (Miteko 27:23, 24)
  • bt 208 etti. 15
  • “Khavo a nyuwo onrowa okhwa”
  • (Miteko 28:1, 2)
  • bt 209 etti. 18
  • “Khavo a nyuwo onrowa okhwa”
  • bt 210 etti. 21
  • “Khavo a nyuwo onrowa okhwa”
  • (Miteko 28:16, 17)
  • bt 213 etti. 10
  • “Ahalalèrya”
  • Otokosa Itthu sa Efaita Soomunepani
  • (Miteko 27:9)
  • nwtsty enoota yoosoma ya Mit 27:9, NM
  • (Miteko 28:11)
  • nwtsty enoota yoosoma ya Mit 28:11
  • Omusoma Biibiliya
  • (Miteko 27:1-12)
Ireferensia sa Okumi ni Orummwa Ahu Ekaderno Enirumeeliwa Omuthukumanoni—2019
mwbr19 Janero ipaax. 2-8

Ireferensia sa Okumi ni Orummwa Ahu Ekaderno Enirumeeliwa Omuthukumanoni

7-13 ya Janero

MIHAKHU SINIKHUMA MBIIBILIYANI | MITEKO 21-22

“Wireye otthuna w’Apwiya [Yehova]”

(Miteko 21:8-12)

bt 177-178 itti 15-16

“Wireye otthuna w’Apwiya [Yehova]”

15 Okathi Paulo aari awe owannyawe Filipi, aahixekuriwa-tho ni Haagabo. Atthu yaathukumanne wa Filipi yaahisuwela wira Haagabo aari profeta, maana aahihimya wira yaamukhumelela etala yuulupale okathi wa olamulelo wa Claudio. (Mit. 11:27, 28) Waaniheryasa atthu awo yaahiikoha so: ‘Haagabo orwenle-ni opuro ola? Aarwa ohimya exeeni?’ Awo enwehaka siiso, profeta owo aahikuxa musako wa Paulo yoowo waaheliwa-mo musurukhu ni itthu sikina. Haagabo aahitthukwa matata awe ni inawu sawe. Nuumala-vo, aahipacerya olavula. Owo aahimmye so: “Enihimyaya Eroho Yowarya t’ila: ‘Mwanene musak’ola onotthukiwa sisa n’aYuda oYerusalemu, avahéreriwe mmatatani mw’amalapo’”.​—Mit. 21:11.

16 Eprofesia ele yaahooniherya wira Paulo aamurowa oYerusalemu. Nave yaahihimya wira aYuda a elapo ele ‘yaamunvahererya mmatatani mwa amalapo’. Eyo yahaariipiha murima vanceene atthu yaari opuro ole. Luka olempe so: “Vaiwalyahu molumo ala, hiyo n’aKristu a weiwo nahinvara metto Paulo wira ahirowé oYerusalemu. Nto Paulo ahakhula ìraka: Muninlela-ni? Munkithukumeliherya-ni murima? Miyo va kolikanana khahiyó otthukiwa pahi, hatá okhwa oYerusalemu, mwaha wa nsina n’Apwiya Yesu’”.​—Mit. 21:12, 13.

(Miteko 21:13)

bt 178 etti. 17

“Wireye otthuna w’Apwiya [Yehova]”

17 Nkuupuwelani yowiiraneya ela. Anna omuhela muhina Luka emukhoottiheryaka Paulo orowa. Anna akina yinlaka. Mwaha wa niphento anna awo yaamonihenrye aya, Paulo aahaaleela wira “Munkithukumeliherya-ni murima”, ahiiso sintoko anihimya aya aBiibiliya akina a eGriki, “munnipwexa murima [aka]”. Hata vari siiso, Paulo aahilipiherya yoolakela awe, sintoko aahimmye awe okathi aakumanne awe ni anna a oTiro. Owo kheemyale wira oxontteliwa wala wunleliwa omwiirihe otteettheya. Ohiya-vo, Paulo aahaatthokiherya nthowa naya aatthuneya awe orowa mukwaha awe. Tthiri owo aahooniherya vanceene olipa murima! Moolikanasa ni Yesu, Paulo aahilakela orowa oYerusalemu. (aHéb. 12:2) Paulo khahiyo aaphavela wiiviwa, masi hata eyo yaarowa wiiraneya, owo aanoona okhala etthu yoottittimiheya okhwa mwaha wookhala mutthareli a Yesu Kristu.

(Miteko 21:14)

bt 178 etti. 18

“Wireye otthuna w’Apwiya [Yehova]”

18 Axinna yoonenle sai? Awosa yaahittittimiha yoothanla ya Paulo. Ninsoma so: “Vahawenryahu omukupaliha, khinamuthipelenle, nìraka: Wireye otthuna w’Apwiya!” (Mit. 21:14) Atthu ale yaamukhanyererya Paulo ohirowa, yaahihiya omukhanyererya ephavelaka paahi wira itthu siiraneye sintoko yaatthuna aya. Yaahinwiriyana Paulo ni yaahimuhiya orowaka. Awo yaaheemererya yootthuna ya Yehova hata vaaxankiha. Paulo aahipacerya mukwaha yoowo muhoolo mwaya waarowa omwiiviha. Vaarowa omukhweela vanceene Paulo vaakhanle wira maKristau ale khiyaamananinhe omukhoottiherya.

Otokosa Itthu sa Efaita Soomunepani

(Miteko 21:23, 24)

bt 184-185 itti. 10-12

“Mukiwiriyane! Kintthuna wisakiha”

10 Okathi omosaru, Paulo aanaattittimiha atthu yaale yaalimalenle weettela soolema sa eYuda, sintoko ohivara muteko nihiku na eSaabadu aahiiso ohilya itthu sikina. (aRom. 14:1-6) Nave Paulo khaakumiherya malamulo voohimya sa wunnuwihiwa. Veekeekhai, owo aahimunnuwiha Timootheyo wira aYuda emuttittimiheke maana yaahisuwela wira apapawe Timootheyo yaari muGriki. (Mit. 16:3) Wunnuwihiwa yaari yoothanla ya omwaneene. Paulo aahaaleela maKristau a oGalasia wira: “Vekekhai, nakhalaka vamosá ni Yesu Kristu, winnuwihiwa walá ohinnuwihiwa khuna muteko, t’omphavelexiwa wamini, weiwo onvara muteko n’uphenta”. (aGal. 5:6) Ohiya-vo akhala wira mutthu aamunnuwihiwa ottharaka nlamulo aahiiso ophavelaka weemereriwa ni Yehova eyo yaarowa wooniherya ohikhalana waamini.

11 Nto saahikhala itthu sinceene saahimmwa saatteettheiha makristau aYuda. Ti maana aya, axitokweene yanvanhe aya malakiheryo ala Paulo wira: “Tivó, mwìré ntoko sinrowahu wohimeryani. Àkhala va alopwana axexé ammanenle Muluku natiri. Mwakuxe, mwaitthukurye vamosá ni yawo, numalá muliveke múluth’aya, wira ewerye ometthiwa ikharari. Mwirá siso, atthu othene anosuwela wira itthu iye sinihimmwa sa nyuwo khahiyó sʼekhweli, ni wira nyuwo-tho munetta mwiwelelaka ikano”.​—Mit. 21:23, 24.

12 Woonasa wene Paulo anwerya wuupuwela wira etthu yaawiiriha maKristau ale waari oluttuweliwa waya weettela nlamulo na Moise ohiya mwaha wa itthu soohiloka saahimmwa voohimya sa yena. Masi owo aaneemya opaka itthu maKristau yanvekela aya vakhala wira khisaatthekela malamulo a Muluku. Ohinatthi ophiya okathi ole, Paulo aahilepa so: “Eriyari y’aYuda, kihetta ntoko muYuda, wira karowane aYuda wa Kristu. Eriyari y’ale antthara ikano sa Moise, kinnettela ikano seiyo, wira kiwopole ale antthara, kinamwi kihikhanyereriwaka n’ikano sa Moise”. (1 aKor. 9:20) Moovarihana ni masu ale, Paulo aahiwiiwelela axitokweene ooYerusalemu ni aahikhala sintoko mutthu ‘atthara ikano sa Moise’. Vaavo aapanke awe eyo, owo aahivaha ntakiheryo nooloka wira hiyo nitthareke olelo-va, voohimya sa owiiwelela axitokweene ni ohithipelela opaka itthu sintthuna ahu.​—aHéb. 13:17.

(Miteko 22:16)

nwtsty enoota yoosoma ya Mit 22:16

nvekele nsina n’Apwiya, mbatiziwe, wira sittipihiwe itampi sanyu: Wala “murapihe soottheka sanyu orweela mwa oromola nsina nawe”. Mutthu onrowa orapihiwa itampi sawe, ohiya mwaha wa obatiziwa ni maasi, masi mwaha wa oromola nsina na Yesu. Opaka eyo onihela muhina omwaamini Yesu ni wooniherya waamini opakaka itthu sooreera sinimusivela Muluku.​—Mit 10:43; Ya 2:14, 18.

Omusoma Biibiliya

(Miteko 21:1-19)

14-20 ya Janero

MIHAKHU SINIKHUMA MBIIBILIYANI | MITEKO 23-24

“Aahootheriwa Okhala Mutthu ‘Otakhalexa ni Wanyakuliha’ Atthu”

(Miteko 23:12)

(Miteko 23:16)

bt 191 itti. 5-6

“Mulipe Murima!”

5 Paulo aalipihiwe okathi wooreerela. Mmeeloni mwaya, aYuda yaavikana 40 “yahithukumana wiphini, khulapha wira khiyàtthuna oly’etthu, nnákhala owurya, ehimwinve toko Paulo”. AYuda ale yaahivaanela wira emwiive, nto awo yaahilapha omwiiva ekupaliki wira yamutakhaliwa akhala wira khiyaarowa waakhwaniherya olapha waya. (Mit. 23:12-15) Palano aya aaheemereriwa ni aalupale aanamukuttho ni mahumu. Nto makhulupale awo yaarowa woothererya omwiitthana Paulo wira ephuke mulattu awe oratteene. Vano, awanani awe Paulo yaarowa wiipitha mphironi ya oSineedrio wira emutuphele ni omwiiva.

6 Musulu awe Paulo aahiiwa ehimmwaka etthu eyo yootakhala nto aahimuleela Paulo. Vano Paulo aahimuruma mmiravo owo orowa omuhimeerya mukhulupale aanakhotto yoowo aitthaniwa Cláudio Lísias. (Mit. 23:16-22) Moohaanyiherya Yehova onnaaphenta amiravo sintoko musulu awe Paulo, yoowo nsina nawe nihinihimmwa, moolipa murima amiravo awo anniivahererya wira yaakhaliherye arumeyi a Muluku ni annipaka sotheene aniwerya aya wira ekhaliherye soophavela sa Omwene.

(Miteko 24:2)

(Miteko 24:5, 6)

bt 192 etti. 10

“Mulipe Murima!”

10 OKesareya, Paulo aahisukiwa “owannyawe Herodi” wira aalipeleleke ophiya atthu yaamootherya a oYerusalemu. (Mit. 23:35) Vaavirale aya mahiku mathanu, atthu awo yaahiphiya. Aari muulupale aanamukuttho aihaniwa Ananiya, mukhulupale Tértulo vamosa ni mahumu makina. Woopaceryani Tértulo ophavelaka omusiveliha Felisi aahimuttottopela-toko mwaha wa miteko aavara awe mwa mureerelo wa aYuda. Nuumala-vo, Tértulo aahimuhimya Paulo olavulaka so: “Hiyo nihona wira mulopwan’ola t’òtakhalexa: ola onnanyakuliha aYuda othene a mulaponi. Ola mukhulupale a muloko wa aNazarethi. Ola ahiphavela-tho oveha empa ya Muluku”. AYuda akina nave “yahakhulelihana itthu iye sahimmwa, yiraka wira sari siso tthiri”. (Mit. 24:5, 6, 9) Waanyakuliha atthu, okhala mukhulupale aalavilavi ni oveeha empa ya Muluku, saari itthu sowoopiha vanceene nto sanwerya omwiiriha Paulo olamuliwa wiiviwa.

(Miteko 24:10-21)

bt 193-194 itti. 13-14

“Mulipe Murima!”

13 Paulo oonivaha ntakiheryo nooloka wira nitthareke vakhala wira muhoolo nnooroihiwa wa makhulupale mwaha wa okokhorela wahu ni wootheriwa waanyakuliha atthu, aahiiso wootheriwa okhala atthu a etiini yowoopiha. Moovirikana ni Tértulo, Paulo khaamananinhe omusiveliha guvernatoro ni moolumo ooreera. Paulo aahimaala ni aahooniherya nttittimiho. Mooreera murima owo aahivaha onamoona wooloka ni wekeekhai. Aahihimya wira “aYuda akina a wAsia” yaawo yaamoothenrye oveeha etemplo, khiyaakhanle opuro ole, nto owo aahikhalana ehakhi ya waavanyiha ni wiiwa moolumo aya yaamuhimana aya.​—Mit. 24:18, 19.

14 Etthu yooloka okhala wira Paulo khoovelenle olaleerya voohimya sa sookupali sawe. Moolipa murima, murummwa owo aahihimya yookupali awe ya ohihimuwa wa alipa okhwa, mwaha mmosaru yoowo waakumihenrye onyakulihana okathi aaphukeliwa awe oSineedrio. (Mit. 23:6-10) Xeeni Paulo aattittimihenrye awe yoolipelela ya ohihimuwa okathi aisaakiha awe? Mwaha woowi yowiixuttiha ya ohihimuwa, ennivarihana ni omukupali Yesu ni ohihimuwa wawe, weiwo waakumiherya ohiiwanana. (Mit. 26:6-8, 22, 23) Tthiri Paulo aahivariwa mwaha wa olaleya voohimya sa Yesu ni voohimya sa ohihimuwa wawe, weiwo anamalupattha aya yaavaanyiha aya.

Otokosa Itthu sa Efaita Soomunepani

(Miteko 23:6)

nwtsty enoota yoosoma ya 23:6

Miyo ka nFarisi: Atthu akina yaari opuro ole, yaanimusuwela Paulo. (Mit. 22:5) Awo yaahiweha wira mwaha wa Paulo ohimya wira aari mwaana aaFarisi, owo aanikupali wira aahikhalana yoohiyeriwa sintoko atthu ale yaarina aya. Awo yaahiiwexexa wira Paulo khahiyo aaphavela wiiveeha mmansawe, maana aFarisi ni aSaduki yaahisuwela wira yena vano aari muKristau ooluttuweliwa. Moolumo a Paulo pooti wiiwexexiwa mwa enamuna ya vameekha aya. Paulo aahihimya wira aari nFarisi ohiya muSaduki, mwaha woowi moolikanasa ni aFarisi, yena aanikupali wira onookhala ohihimuwa. Nto vaavo aapanke awe eyo, Paulo aahikhalana moonelo mmosaru ni aFarisi yaari opuro ole. Waaniheryasa owo aahuupuwela wira olavula mwaha ole wanwiiriha atthu akina ooSineedrio ovaanyihana, nto eyo yaahiiraneya tthiri. (Mit. 23:7-9) Moolumo a Paulo ari yoolepa ela ya Mit 23:6, nave annivarihana ni masu aalavunle awe iihimyaka mmansawe okathi aisaakiha awe ohoolo wa Mwene Agripa. (Mit. 26:5) Nave okathi Paulo aalepenle awe epaphelo maKristau a oFilipi, aahilavula-tho yoohiyeriwa awe sintoko nFarisi. (aFil. 3:5) Ti vootthuneya-tho oweha moota yaaromoliwa aya maKristau makina yaawo khalai yaari aFarisi, anilavuliwa. Mit 15:5.​—Nwehe enoota yoosoma ya Mit 15:5.

(Miteko 24:24)

(Miteko 24:27)

nwtsty enoota yoosoma ya Mit 24:24

Drusila: Aari mwaana mwaamuthiyana a neeraru a Herodi yoowo onihimmwa Mit 12:1, eyo piiyo, Herodi Agripa Oopacerya. Drusila aayariwe mwaakha wa 38 Nuumala Kristu Orwa. Nave aahikhalana axuulupale awe anli athiyana ni murokorawe mmosa mulopwana, masina aya taala, Agripa a nenli, Berenisi, ni Mariamne. (Nwehe enoota yoosoma ya Mit 25:13 ni Glossário, “Herodi”.) Iyawe a nenli aari Felisi. Woopaceryani Drusila aatheliwe ni Mwene Aziz a elapo ya wEmesa, masi yaahimwalana ni khutheliwa ni Felisi eyaakha yowiiraka 54 Nuumala Kristu Orwa, aahiiso vaavo aarina awe iyaakha sowiiraka 16. Woonasa wene yena aahikhala-vo okathi Paulo aalavula awe ohoolo wa Felisi voohimya sa ‘exariya ni mwaha wowiphimela ni mwaha w’olamuliwa ontthuna wiriwa ni Muluku’. (Mit. 24:25) OKathi Felisi anvaherenrye awe olamulelo, Festo, aamuhiyale Paulo ori ene mukhatteya. Waaniheryasa Felisi ‘aphavela wasiveliha aYuda’, nnaamwi atthu akina yuupuwela wira aaphavela omusiveliha mwaarawe yoowo aari muYuda.​—Mit 24:27.

Omusoma Biibiliya

(Miteko 23:1-15)

21-27 ya Janero

MIHAKHU SINIKHUMA MBIIBILIYANI | MITEKO 25-26

“Paulo Aahivekela Ophukeliwa ni Seesari ni Aahimulaleerya Mwene Herodi Agripa”

(Miteko 25:11)

bt 198 etti. 6

“Kintthuna ophukiwa” ni Seesari!

6 Mwaha wa Felisi ophavela waasiveliha aYuda, waahala vakhaani omwiiviha Paulo. Ti maana aya Paulo aarumenle awe ediretu aarina awe sintoko muRoma. Paulo aahimuleela Felisi wira: “Miyo kirí mpwaró mwa mwené: kihana ophukiwa vava. Miyo nkatthekenle aYuda nnákhala vakhani, ntoko nyuwo munsuwelanyu orattene. Vano, katthenké, kìrale etthu yokiphwaneliha wiviwa, miyo nkinkhotta okhwa. Masi, yahakhanle etthu y’ekekhai mwa sothene sinotheriwaka ni yawo khavo onwerya okivahererya mmatatani mwaya. Kintthuna ophukiwa ni [Seesari] mwené òRoma!” (Mit. 25:10-12) Mwaha woovekela ophukeliwa etribunaali yuulupale, Paulo ohaavaha ntakiheryo maKristau eekeekhai a olelo-va. Okathi anamalupattha anirumeela aya moohiloka malamulo a elapo ephavelaka paahi onikumiherya mixankiho, nave hiyo sintoko Anamoona a Yehova annirumeela malamulo a elapo wira yiisaakihe ni yaakiherye ihapari sooreera.​—Esal. 94:20.

(Miteko 26:1-3)

bt 198-201 itti. 10-16

“Kintthuna ophukiwa” ni Seesari!

10 Mwa nttittimiho Paulo aahimuxukhurela Mwene Agripa mwaha wonvaha eparakha ya wiisaakiha ohoolo wawe. Vano Paulo aahisuwela wira mwene ole aanisuwela soolema sotheene ni aahisuwela ohiiwanana waakhanle eriyari ya aYuda. Paulo aahitthokiherya okumi awe wa khalai ohimyaka so: “Miyo kari nFarisi, eyo p’iyo, mutthu a muloko wotepexa othokorerya edini ahu”. (Mit. 26:5) Sintoko nfarisi, Paulo aanimulipelela orwa Mesiya. Vano aari awe muKristau, moolipa murima aahimuhimya Yesu okhala Mesiya yoowo aalipeleliwa okhuma khalai. Yowiixuttiha yeeyo Paulo ni awanani awe yaakupali aya yoowi, Muluku aamwaakhwaniherya yooleiherya aapakenle awe amuhavinre aya, ti yaamwiiriha Paulo ophukeliwa nihiku nle. Mwaha owo waahimwiiriha Agripa osiveliwa ni itthu Paulo aahimmye awe.

11 Uupuwelelaka okathi aalupattha awe mootakhala maKristau, Paulo aahimmye so: “Miyo khalayi kahikupali wira kahana ovirikanya nsina na Yesu muNazarethi . . . Kanahaxa n’uwali aka wulupale, mpakha walupattha hatá mmittettheni mw’amalapo”. (Mit. 26:9-11) Paulo khahiyo aamutepiha. Atthu anceene yaanisuwela moota aalupantthe awe mootakhala maKristau. (aGal. 1:13, 23) Waaniheryasa Agripa aaniikoha so: ‘Exeeni ekhanle oomwiiriha mutthu siisa orukunuxa mweettelo awe?’

12 Nikoho nlo naakhuliwe ni moolumo a Paulo anittharela anihimya so: “Kirowaka oDamásiko, ni nsina n’alupale ànamukuttho n’uwerya waya. Nyuwo, mwené, mukiwiriyane. Kettaka mphironi, othana eriyari, kahona warya okhumaka wirimu, wotutha ovikana nsuwa, khukirukurerya miyo n’ale yakihola. Hiyo othene nahimorela vathí: vano miyo kahìwa nsu, nikilavulihaka ni malavulelo a maHéberi, khukihimerya wira: ‘Saulo! Saulo! Munkilupatthela-ni? Munnitepiha mulattu, munvirikanyaka onottharuxani’. Vano kahikoha kìraka: ‘Mwá pani nyuwo, Pwiya?’ Apwiya yahikakhula wira: ‘Miyo ka Yesu, yowo onimulupatthanyu”.​—Mit. 26:12-15.

13 Ehinatthi wiraneya etthu eyo yootikiniha, Paulo aanaahaaxa vanceene maKristau sintoko axinama. Sintoko mwaaxinama oniteexa miritti aarowa awe wiivulaliha akhala wira ammana eyuuma yoothokowa, Paulo aahiivulaliha mwa mukhalelo wa omunepani vaavo aawana awe ni yootthuna ya Muluku. Mwaha woomukhumelela Paulo ephiro ya oDamaasiko, Yesu aahiiriha wira mulopwana ole oolipa murima masi oohiixuttihiwa saana, orukunuxe muupuwelo awe.—Yoh. 16:1, 2.

14 Veekeekhai Paulo aahipaka marukunuxo maalupale mookumini mwawe. Olavulaka ni Agripa, Paulo aahimmye so: “Nyuwo mwené Agripa, okhuma okathi yowo, miyo nkinahiye wìwelela masu awo yakhumme wirimu. Tthiri kahipajerya walalèrya atthu òDamásiko ni òYerusalemu; numalá, kihalalérya atthu èlapo yothene y’oYudeya; wokiseryani, kihalalèrya amàlapo, wira erukunuxe murima, ehokolowele wa Muluku, evaraka miteko sinoniherya orukunuxa waya murima”. (Mit. 26:19, 20) Mwa iyaakha sinceene, Paulo aahaakhwaniherya muteko Kristu aamurummye awe ovara nihiku waamukhumelenle awe waarya othana. Exeeni eyo yaakumihenrye aya? Atthu yeemererya ihapari sooreera Paulo aalaleya awe, yaanittharuwa mweettelo aya woohiloka, ohixariya ni yaahipacerya omurumeela Muluku. Makristau awo yaari atthu ooreera murima, yaanittittimiha malamulo a elapo.

15 Masi mwa moonelo wa awanani a Paulo aYuda, itthu iyo khisaarina efaita. Ti maana aya Paulo aahimmye awe wira: “Ti yeyo aYuda akivarenlyaya mpani mwa Muluku, ephavelaka okìva. Vano Muluku òkikhaliherya siso mpakha nihiku nla n’olelo, wira kokhala namona oholo w’atthu othene, alupale n’akhani”.​—Mit. 26:21, 22.

16 Sintoko maKristau eekeekhai, nihaana okhala “òlikanene wira” naakiherye waamini wahu. (1 Ped. 3:15) Okathi ninlavula ahu ni makhulupale aniphuka milattu, ni anamalamulela, voohimya sa sookupali sahu, nihaana otakiha enamuna moota Paulo aalavunle awe ni Agripa vamosa ni Felisi. Vakhala wira nnoolavula mwa nttittimiho, moota ikeekhai sa Biibiliya sinirukunuxa aya ikumi sa atthu, ohiya paahi yaawihu, masi sa ale aneemya ihapari ninlaleya ahu, waaniheryasa nnoowerya waavara murima makhulupale awo oottittimihiwa.

(Miteko 26:28)

bt 202 etti. 18

“Kintthuna ophukiwa” ni Seesari!

18 Masi Paulo aahimwaakhula guvernatoro ohimyaka wira: “Mukhulupale Festo! Miyo nkihiyó mulolo. Molumo ahimyalyaka t’èkekhai n’a miruku. Mwené Agripa onnisuwela orattene itthu iya: tivó vanweryaka olávula wilipiha n’uhova oholo wawe. Kosuwela wira mwené khantikhina nnákhala emosa wa itthu iya sothene.  . . Nyuwo, mwené Agripa! Munnamini itthu sihimyalyaya maprofeta? Kosuwela wira munnamini. Vano Agripa ahimuhimerya Paulo wira: ‘Paulo, muhanlé vakhani okikhaliha muKristu’”. (Mit. 26:25-28) Moolumo a Agripa hata yaakhuma vamurimani wala nnaari, anooniherya wira itthu Paulo aahimmye awe saahimusivela mwene.

Otokosa Itthu sa Efaita Soomunepani

(Miteko 26:14)

nwtsty enoota yoosoma ya Mit 26:14, Tradução do Novo Mundo

ovaha munyeethe ekopo erina eyuuma yoothokolowa: Ekopo erina eyuuma yoothokolowa aahiiso mwiri woothokoliwa, yaarumeeliwa ni alimi wira emuhome mwaaxinama. (Mak. 3:31) Nuulumo noowi “ovaha munyeethe ekopo erina eyuuma yoothokolowa”, ti muhapo olempwale iliivuru sa eGriki. Nuulumo nla ninthoonyerya etthu enipaka awe mwaaxinama onikhootta omwiiwelela pwiya awe, nto owo onnithipelela okhootta, nnaamwi ohommwaka ni ekopo nto onniixooniha owereya mmansawe. Eyo yaari etthu emosaru Saulo aapaka awe ohinatthi okhala muKristau. Vaavo aawana awe ni atthareli a Kristu, yaawo yaakhaliheriwa ni Yehova Muluku, Paulo aahiivulaliha mmansawe. (Mulikanyiherye ni Mit 5:38, 39; 1 Ti 1:13, 14.) Yoolepa ya Mus 12:11, ‘ikopo sothokoliwa’ sinniromoliwa mwa nthoonyeryo, silikanyiheriwaka ni “molumo àlipa a miruku” yaawo aniwiiriha alipa oowiriyana weettelaka.

nwt glossário

ekopo erina eyuuma yoothokolowa. Enikhala ekopo yoothokolowa enirumeeliwa ni alipa anikukhula inama wira emukhanyererihe mwaaxinama ovara etthu. Ekopo erina eyuuma yoothokolowa ennilikanyiheriwa ni moolumo a namiruku yaawo aniwiiriha atthu wiiwelela miruku sawe. “Ovaha munyeethe ekopo erina eyuuma yoothokolowa” onithoonyerya etthu enipaka awe mwaaxinama onikhootta omwiiwelela pwiya awe, nto owo onnithipelela okhootta, nnaamwi ohommwaka ni ekopo ni onnoona owereya mmansawe.​—Mit. 26:14; Makh. 3:31.

(Miteko 26:27)

w03 15/11 16-17 etti. 14

Mwaakhaliherye Atthu Akina Weemya Ihaapari sa oMwene

14 Paulo aanisuwela wira Agripa aari muYuda nsinaru paahi. Olavulaka voohimya sa sowiixuttiha sa aYuda Agripa aasuwela awe, Paulo aahihimya wira muteko awe woolaleerya waahela muhina ‘ohilalérya etthu ekina ohiya seiyo sihimmwe ni Moise ni maprofeta, ehimyaka wira sinimwiraneya’, eyo piiyo okhwa ni ohihimuwa wa Mesiya. (Mit. 26:22, 23) Paulo aahimukoha Agripa wira: “Munnamini itthu sihimyalyaya maprofeta?” Mwene aahivelavela moota wowaakhula. Aakhunle wira khaawaamini maprofeta, eyo yaamumphwanyiha maxakha maana aanisuweliwa okhala mutthu a etiini ya eYuda. Masi, vaakhanle wira aaheemererya muupuwelo wa Paulo ohoolo wa atthu anceene, owo aamuhimmwa okhala muKristau. Mwa miruku Paulo aahaakhula mmansawe nikoho aapanke awe, aahihimya so: “kosuwela wira munnamini”. Murima wa Agripa waamwiirinhe ohimya exeeni? Owo aahimmye so: “Paulo, muhanlé vakhani okikhaliha muKristu”. (Mit. 26:27, 28) Nnaamwi Agripa ahaakenle eKristau, vanooneya wira Paulo aahiwerya onvara murima ni moolumo awe.​—aHéb. 4:12.

Omusoma Biibiliya

(Miteko 25:1-12)

28 a Janero–3 a Feverero

MIHAKHU SINIKHUMA MBIIBILIYANI | MITEKO 27-28

“Paulo Aahiroihiwa oRoma”

(Miteko 27:23, 24)

bt 208 etti. 15

“Khavo a nyuwo onrowa okhwa”

15 Moohaanyiherya Paulo aahaalaleerya atthu anceene yaari mukalawani voohimya sa: “sorera Muluku” aaleihenrye awe. (Mit. 26:6; aKol. 1:5) Vano ekalawa yaarowa aya osama, Paulo aahiwerya waavaha mathowa yaarowa owiiriha okupali wira yaamoopoliwa moohipisa. Owo aahimmye so: “Ohiyu yola, nlaikha na Muluku. . . , nokikhumelela, khukihimerya wira: ‘Nyuwo Paulo, muhòvé! Muhana orowa wa mwené mulupale òRoma: vano, mwaha wa nyuwo Muluku onimovahani ekumi y’atthu othene arinanyu mukalawani’”. Paulo aahaaleela atthu ale wira: “Mulipihe murima, apatthani, tthiri miyo kinnimuroromela Muluku aka. Vanimwiraneya ntoko sikihimenryawe. Vano-nto hiyo nihana oriheliwa mukherekhere mw’esisiro emosá”.​—Mit. 27:23-26.

(Miteko 28:1, 2)

bt 209 etti. 18

“Khavo a nyuwo onrowa okhwa”

18 Atthu yooponwe yaari esisiro ya oMalta, mpantta onikhuma epheyo wa oSicília. (Nwehe ekaaxa eni: Yaaphwanyaneya woowi esisiro ya oMalta?) Atthu a esisiro ele yaawo yaalavula nttaava nikina, ‘yahiwakhela orattene’. (Mit. 28:2) Awo yaahiiseela mooro wira anamurwa ale yooreke maana yaahiriiriwa vanceene ni yaanittettemela. Mooro owo waahaakhaliherya oophwanya oviha nnaamwi vaariirya ni yaarupa epula. Nave waahikhaliherya okhumelela mwiiriirya opuro ole.

bt 210 etti. 21

“Khavo a nyuwo onrowa okhwa”

21 Waattamela opuro ole aahikhala mulopwana mmosa aarina imatta sinceene aitthaniwa Publio. Waanyiheryasa owo aari mukhulupale ooRoma aaweherya esisiro ya oMalta. Luka onnimuhimya okhala “mukhulupale èsisiro”. Luka orumenle mwiihaneliwo mmosaru ophwanyiwe vamapaweni manli a oMalta. Mooreera murima mukhulupale owo aahimwaakhela Paulo ni akhwaawe mpakha oviriha mahiku mararu eri ene owannyawe. Okathi owo apapawe Publio yiira ewereiwaka. Luka onnihimya saana etthu yaakhumelenle. Owo olempe wira awo “yari mummathi, ewereiwaka erutthu n’uvaluwa”. Orumeelaka malavulelo a mameediku, aahitthokiherya saana eretta ele. Paulo aahaalompela, aahiwixaatherya matata, khwaavoniha aahiiso waapenuxa. Mwaha wa okuxeya murima ni mwiiriirya ole, atthu a muttetthe ole yaahaaruuha aretta aya wira epenuxiwe, nave yaahiruuha eyoolya ni itthu sikina wira envahe Paulo ni atthu arina awe.​—Mit. 28:7-10.

(Miteko 28:16, 17)

bt 213 etti. 10

“Ahalalèrya”

10 Okathi murummwa Paulo ni atthu akina yaaphiyale aya oRoma, Paulo “ahitthuniheriwa omaka empa mekhawe vamosà ni nakhotto òmwettelela”. (Mit. 28:16) Okhala wene anamutthukiwa yeemereriwa omaka empa mekhaya yaanitthukweleliwa ekwerenti moono aya ni wa nakhotto mmosa wira ehitthyawe. Nnaamwi aatthukweleliwe ekwerenti ni nakhotto aamulipelela, Paulo aanilaleya Omwene, veekeekhai ekwerenti khiyaamwiiriha omaala. Ti maana aya evirakaru mahiku mararu nuumala ophiya oRoma, Paulo aahiwiitthana akhulupale aaYuda yaakhala elapo ele, wira emusuwele ni aalaleerye.

Otokosa Itthu sa Efaita Soomunepani

(Miteko 27:9)

nwtsty enoota yoosoma ya Mit 27:9, NM

nihiku nootthukwa: Nuulumo na eGriki noowi “otthukwa” ninhimya niira nimosa Nlamulo na Moise naaruma aya, eyo piiyo otthukwa waavarihana ni Nihiku Nooleveleliwa Sootttheka naapakiwa khula mwaakha. Nihiku nlo naanisuweliwa-tho sintoko Yom Kippur (eHéberi, yohm hak·kip·pu·rimʹ, “nihiku na ottipihiwa itampi”). (Ona 16:29-31; 23:26-32; Mot 29:7; Munwehe Glossário, “Nihiku Nooleveleliwa Soottheka”.) Nuulumo noowi “muhilye etthu” nirumeeliwe moovarihana ni “nihiku na ottipihiwa itampi”, okhala wene pooti otaphuleliwa mwa inamuna sinceene ohela muhina otthuka wala ohilya etthu. (Ona 16:29) Orumeeliwa wa nuulumo noowi nihiku nootthuka mwa yoolepa ya Mit 27:9, oniruuha muupuwelo wa okhala oowiihiiha ohela muhina ohilya etthu. Otthukwa wa Nihiku Nooleveleliwa Soottheka waakhala wanikisa wa Setembro ni woopaceryani wa Outubro.

(Miteko 28:11)

nwtsty enoota yoosoma ya Mit 28:11

Anamwane a Zeus: Moovarihana ni ihantisi sa aGriki ni aRoma, “Anamwane a Zeus” [Diyóskoro] (eGriki, Di·oʹskou·roi) aari Castor ni Pólux, anamwane anli yaayariwe maphapo ni muluku mulopwana Zeus, (Júpiter) vamosa ni muluku Pwiyamwene Leda a wEsparta. Castor ni Pólux, yaanikupaliwa wira yaanaakhapelela anahota aahiiso alipa ooweettiha ikalawa, ewoopolaka okathi wa munamukhaya mphareya. Soohimmwa iya voohimya sa ekalawa ele sinooniherya wira yowiiraneya ela elempwale ni mutthu owenhe ni maitho awe.

Omusoma Biibiliya

(Miteko 27:1-12)

    Watchtower EBIBILIOTEKA ONLAINE (1982-2025)
    Okhuma
    Okela
    • Emakhuwa
    • Ovaha
    • Siniphavela Anyu
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Malamulo Oorumeela
    • Mwaha Woosuka Isiiri
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Okela
    Ovaha