Xeeni Vanireerela Aya Waattittimiha Makhulupale?

1, 2. (a) Nthowa xeeni vannirikela aya waattittimiha makhulupale? (b) Makoho xeeni anrowa ahu othokorerya?

MOOTOKO woona moota mwaana mwaamukhaani sinikhala awe avekeliwa opaka etthu ehimphavela awe? Nyuwo pooti woona owiitho wawe wira vamurimani vawe ehaavo etthu eniwanana awe. Owo onniiwa nsu na anamuyari awe nave onnisuwela wira ohaana ottittimiha okhulupale aya. Masi, okathi ola khoniphavela wiiwelela. Yowiiraneya ya mwaana ola, enooniherya etthu eniiraneya wa hiyo otheene.

² Khuuvo onoona okhweya owiiwelela makhulupale. Niireke ikwaha sikina vannoorikelani waattittimiha ale avahiwe ekhulupale wira aweettihekeni? Akhala wira ti siiso, khamukhanle ekhinyu. Hiyo ninkhala okathi yoole ottittimiha ekhulupale onitepa aya ohooneliwa vatthu. Masi, Biibiliya onihimya wira nihaana waattittimiha ale avahiwe ekhulupale wira aneettiheke. (Miruku 24:21) Tthiri, ti vooreera opaka eyo okhala wira nimphavela okhala moophentani mwa Muluku. Nto annikhumelela makoho makina. Xeeni vannirikela aya waattittimiha makhulupale? Xeeni Yehova onnivekela awe opaka eyo, ni exeeni enrowa onikhaliherya wiiwelela yooruma eyo? Vano, inamuna xeeni sikhanle ahu owooniherya waattittimiha wahu makhulupale?

ITTHU SINIIRIHA OVILA WAATTITTIMIHA MAKHULUPALE

3, 4. Etampi ni ohimalela sipacenrye sai, nto xeeni makhalelo awo anniiriha aya woonaka ovila waattittimiha makhulupale?

³ Nrowe nthokorerye mowaakuveya mathowa manli aniiriha okhala vonrikela waattittimiha ale arina ekhulupale. Nthowa noopacerya, okhala wira hiyo na atthu oohimalela; na nenli, ale avahiwe ekhulupale wira aneettiheke nave-tho toohimalela. Etampi ni ohimalela epacenrye khalai, oxardim ya wEedeni, okathi Adamu ni Eva yaalakenle aya ohiiwelela okhulupale wa Muluku. Tivonto, etampi epacenrye ni ohiiwelela. Mpakha mahiku ala, otheene ahu niyariwe ni muupuwelo woophavela ohiiwelela.​—Maphattuwelo 2:15-17; 3:1-7; Esalimo 51:7; aRoma 5:12.

⁴ Mwaha wa etampi eyaraniwa ahu, hiyo ninnaakuvela wixinnuuha, masi nihaana omananiha okhala oowiiyeviha, nnaamwi mahiku ala athowaka atthu oowiiyeviha. Hata niryeene atthu animurumeelaka Muluku okhuma khalai, hiyo pooti opacerya okhala oowiisoona ni oowixinnuuha. Nkahaya muthokorerye ntakiheryo na Korá, yoowo moororomeleya aavikaninhe okhala ni nloko na Yehova, avilelaka mixankiho sinceene. Masi aaninlela okhulupale, nto voohuuliwa muru aahihoolela egrupu ya atthu yaamurukunuwenle Moise, yoowo aari oomaala waavikana atthu otheene okathi ole. (Mothakoni 12:3; 16:1-3) Nkamuupuweleni-tho mwene Oziya, mwaha wa wixinnuwiha wawe aahikela mpaani mwa Muluku, nto khuvara miteko sa Muluku, saavariwa ni anamukuttho paahi. (2 Wahala a Mamwene 26:16-21) Atthu awo yaahihaawa vanci mwaha wa ohiiwelela waya. Nnaamwi matakiheryo ala aryeene oohiloka, anniniixuttiha etthu. Nihaana okhootta murima wa wixinnuwiha, yoowo onniiriha woonaka ovila waattittimiha makhulupale.

5. Apinaatamu oohimalela anirumeela sai voohiloka okhulupale aya?

⁵ Ohiya-vo, apinaatamu oohimalela arina ekhulupale annipaka itthu siniwiiriha akina woonaka ovila owiiwelela. Anamunceene annikumiherya masooso, toowali, ni tootakhala. Tthiri, itthu siiraneyale mulaponi sinooniherya wira anamalamulela akina annapuherya atthu okathi onilamulela aya. (Mmusome Musuweli 8:9.) Mwa ntakiheryo, Sawuli aari mulopwana ooreera murima ni oowiiyeviha okathi Yehova aamuthanlale awe okhala mwene. Masi, mwaha wa weemya murima wa wixinnuwiha ni ehace, aahimulupattha Davidi, yoowo aari oororomeleya. (1 Samuweli 9:20, 21; 10:20-22; 18:7-11) Muhoolo mwaya, Davidi aahikhala mwene ootepexa oloka wIsarayeli, masi aaheettiha voohiloka okhulupale awe, okathi aamwakhale awe mwaara a Uriya muHiti, nave khurumiha omuhooliha okhottoni wira aakuve wiiviwa mulopwana ole ahaatthenke. (2 Samuweli 11:1-17) Tthiri, ohimalela onniwiiriha atthu oheettiha saana okhulupale aya. Nave-tho vannitepa akhala wira ale arina okhulupale khanimoova Yehova. Nuumala otthokiherya moota mapaapa makina a ekerexa katoolika yaatempe aya otumererya olupatthiwa ale yavaanyiha; mulopwana mmosa oovuwa mmyaha sa ipoliitika oGrã-Bretanha, olempe so: “Okhulupale onnipahula murima, nto okhulupale woohimoova mutthu mukina onnitepa opahula”. Nuupuwelelaka masu awo, nrowe nivarerye nikoho nla: Xeeni vanireerela aya waattittimiha makhulupale?

XEENI VANIREERELA AYA WAATTITTIMIHA MAKHULUPALE?

6, 7. (a) Omphenta wahu Yehova onniiriha opaka exeeni, nto mwaha wa xeeni? (b) Exeeni eniheliwa muhina wiiwelela woohikhanyereriwa, nto ninrowa wooniherya sai?

⁶ Etthu yuulupale enniiriha waattittimihaka makhulupale ti ophenta, niire so, omphenta Yehova, waaphenta apinaatamu akhwiihu, ni wiiphenta mmansihu. Okhala wira ninnimphenta Yehova ovikana itthu sotheene, hiyo nimphavela omuhakalaliha. (Musome Miruku 27:11; Marko 12:29, 30.) Noosuwela wira okhulupale awe, niire so, ophwanela wawe olamulela olumwenku wotheene, onnivaanyihiwa valaponi okhuma okathi yoole aarukunuweliwe awe wEedeni, nave apinaatamu anceene annimwaamini Satana nto khiyakhootta olamulelo wa Yehova. Hiyo vanninsivela okhaliherya olamulelo wa Yehova. Okathi onisoma ahu moolumo oohakalaliha a Wisupulula 4:11, murima ahu onniphavela onvuwiha mpattuxa. Tthiri, vannooneya saana wira Yehova ti Namalamulela oophwanelela a olumwenku! Mweettelo ahu wa khuta nihiku tonooniherya weemya wahu okhulupale wa Yehova.

⁷ Masi, omwiiwelela Yehova onihela muhina itthu sinceene. Ophenta yena ti etthu enniiriha omwiiwelela vohikhanyereriwa. Masi, onnikhumelela okathi vannikhala aya voovila omwiiwelela. Okathi owo, ntoko mwaana oromoliwe wanipacerya wa ekapiitulu ela, hiyo nihaana oxutta okhala owiiwananeya. Nihiliyale wira Yesu aahimwiiwelela Tiithi awe nnaamwi vaari voovila. Aahimuleela Tiithi awe wira: “Ehireyé ntoko sintthunaka miyo; yireye ntoko sintthunanyu nyuwo”.​—Luka 22:42.

8. (a) Olelo-va, nnooniherya sai omwiiwelela wahu Yehova, nto Yehova onoonela sai mwaha owo? (b) Exeeni enrowa onikhaliherya weemya miruku ni wiiwelela soolopola? (Nwehe ekaaxa eri “Nwiriyane Miruku Mwakhelele Sinixuttiha Aya.”)

⁸ Ekeekhai wira olelo-va Yehova khonilavula ni hiyo mmensawe; owo onirumeela Nuulumo nawe ni atthu onaaruma awe valaponi. Ikwaha sinceene hiyo ninnooniherya omwiiwelela wahu Yehova, vaavo vanaattittimiha ahu apinaatamu aavanhe awe okhulupale, wala ale oniweemererya awe wira avikaniheke oniruma. Hiyo ninninveeha Muluku ahu, akhala wira nnimwaarukunuwela atthu awo, ni okhootta soolopola ni miruku sinnivaha aya akumihaka mBiibiliyani. Okathi aIsarayeli yaamulavula aya voohiloka ni omurukunuwela Moise, Yehova oona ntoko wira itthu iyo iireliwa ti owo mwaneene.​—Mothakoni 14:26, 27.

9. Nthowa xeeni waaphenta wahu apinaatamu onniiriha aya waattittimihaka makhulupale? Nvahe ntakiheryo.

⁹ Nave-tho hiyo ninnittittimiha okhulupale mwaha wa waaphenta apinaatamu akhwiihu. Moota xeeni? Nilikanyihe wira nyuwo mwa toropa nto vano muri mukhottoni. Wira egrupu anyu ekhumele saana wala yoopowe, khuta toropa ohaana omwiiwelela ni omuttittimiha ole onihoolela ekhotto eyo. Akhala wira nyuwo khimwaarowa wiiwelela malakiheryo anivahiwa anyu, woonasa wene atoropa otheene yamwaaphwanya ehasara. Ekeekhai wira olelo-va, atoropa annikumiherya ihasara sinceene valaponi. Masi, Yehova ookhalana anakhotto anipaka itthu sooreera paahi. Ikwaha senceene, Biibiliya onnimuhimya Muluku okhala ‘Yehova aanakhotto’. (1 Samuweli 1:3, NM) Tthiri owo onneettiha soopattuxiwa sinceene ni soowerya sa omunepani. Ikwaha sikina, Yehova onnaalikanyiha arumeyi awe a valaponi ni anakhotto. (Esalimo 68:11, NM; Ezekiyeli 37:1-10) Akhala wira ninnaarukunuwela atthu Yehova aavanhe awe okhulupale wira aneettiheke, niireke khinaarowa owiiriha anakhotto akhwiihu oomunepani ophwanyiwa ni ehasara? Vaavo muKristau mmosa onaarukunuwela awe axitokweene athanliwe mmulokoni, nto anna akina mmulokoni pooti ohaawa. (1 aKorinto 12:14, 25, 26) Vaavo mwaana mmosa onirukunuwela awe, etthoko yotheene pooti ohaawa. Tivonto hiyo ninnooniherya waaphenta apinaatamu akhwiihu vaavo vanaattittimiha ahu ni owiiwelela ale arina okhulupale.

10, 11. Moota xeeni ophavela wahu okhala saana onniiriha aya wiiwelela okhulupale?

¹⁰ Nave-tho ninnaattittimiha makhulupale mwaha woowi opaka eyo onnikumiherya mireerelo. Vaavo Yehova onnivekela awe wira nattittimiheke makhulupale, ikwaha sinceene onnihimya mareeliho anikhumelela naiwelela yooruma eyo. Mwa ntakiheryo, owo onnaaleela anamwane wira awiiweleleke anamuyari aya wira akhaleke akumi mwa okathi munceene, ni okhalana okumi woohakalaliha. (Otumererya 5:16; aÉfeso 6:2, 3) Yehova onninruma-tho wira naattittimiheke axitokweene a mmulokoni, okhala wira ohaattittimiha onoohonona wataana wahu ni Yehova. (aHéberi 13:7, 17) Nave-tho, onniruma owiiwelela makhulupale a mulaponi wira nikhaleke saana.​—aRoma 13:4.

¹¹ Niireke khamunikupali wira osuwela nthowa naya Yehova onnivekela awe wiiwelela onninikhaliherya waattittimiha makhulupale? Nto, nrowe nthokorerye moota ninrowa ahu wooniherya ottittimiha okhulupale mwa iphiro tthaaru sootthuneya mookumini mwahu.

OTTITTIMIHANA VATTHOKONI

12. Muteko xeeni Yehova oninvaha awe mulopwana oothela ni tiithi vatthokoni, nto mulopwana ovareke sai muteko owo?

¹² Yehova mwaneene, tokumihenrye etthoko. Yehova, yoowo okathi wotheene ori Muluku ootthokiheya, oolokiherya etthoko wira ekhaleke saana. (1 aKorinto 14:33) Ohinvaha ekhulupale mulopwana oothela aahiiso tiithi wira okhaleke muru wa etthoko. Mulopwana onnimuttittimiha Yesu Kristu, yoowo ori Muru awe, vaavo vanitakiha awe moota Yesu onihoolela awe muloko. (aÉfeso 5:23) Tivonto, mulopwana ohinyukweke muritti awe, masi ovareke moomalela; vane ohikhaleke mutthu ootakhala aahiiso oohaaxa; ohaana okhala oophenta, ni ooreerela murima. Ohaana wuupuwelaka wira ekhulupale awe yookhalana mukano, khinivikana ekhulupale ya Yehova.

13. Moota xeeni muthiyana ootheliwa aahiiso maama onrowa awe ovara muteko awe vatthokoni mmukhalelo onimusivela Yehova?

¹³ Muthiyana ootheliwa aahiiso maama ohaana ovaraka muteko ntoko namakhaliherya aiyawe, wala mulipa-onimaleliha itthu sinimuhalela iyawe. Nave-tho muthiyana oovahiwa ekhulupale vatthokoni, okhala wira Biibiliya onnilavula sa ‘nlamulo na amaminyu’. (Miruku 1:8, NM) Masi ekhulupale awe khenivikana ya iyawe. Muthiyana muKristau onnittittimiha ekhulupale ya iyawe vaavo vanimukhaliherya awe ovara miteko sawe ntoko muru wa etthoko. Khonimuramusa iyawe, wala omukhanyererya opaka etthu iirelaka mureerelo awe paahi, aahiiso ohinvaha nttittimiho nimphwanela awe ntoko muru. Masi onnimukhaliherya ni omwiiwelela. Soothanla sa iyawe saahimusiveleke, owo onnihimya muupuwelo awe mwa enamuna yottittimiha, masi nlelo khiyavikaniha omwiiwelela. Akhala wira iyawe tohaamini, eyo enoowerya okumiherya mixankiho wa muthiyana, masi mwaha wa wiiwelela, pooti omwiiriha iyawe ophavela omurumeela Yehova.​—Mmusome 1 Pedru 3:1.

14. Anamwane anrowa waahakalaliha sai anamuyari aya ni Yehova?

¹⁴ Anamwane annimuhakalaliha Yehova vaavo vaniwiiwelela aya apapaya ni amamaya. Nave-tho, anniwiiriha anamuyari aya okhalana nttittimiho ni waahakalaliha. (Miruku 10:1) Itthoko sirina namuyari mmosa, anamwane annivarihela muteko yoolakiherya emosaru ya owiiwelela, asuwelaka wira paapa aahiiso maama aya onniphavela okhaliheriwa ni wiiweleliwa ni anaawe. Itthoko seiyo atthu otheene anittharihela aya saana miritti sivahiwa aya ni Muluku, onnikhumelela murettele ni ohakalala wuulupale. Eyo enninvuwiha Mpattuxa a itthoko sotheene, Yehova Muluku.​—aÉfeso 3:14, 15.

OTTITTIMIHA MMULOKONI

15. (a) Mmulokoni ninrowa wooniherya sai wira ninniiwelela ekhulupale ya Yehova? (b) Malakiheryo xeeni a Biibiliya anrowa onikhaliherya owiiwelela ale anihoolela? (Nwehe ekaaxa eri “Nwiweleleke [Axitokweene] Ale Anettiha Muthukumano.”)

¹⁵ Yehova oomuthanla Mwanawe okhala Namalamulela a muloko wa eKristau. (aKolosi 1:13) Nto, Yesu oomuthanla ‘murumeyi awe òroromeleya ni ànkhili’, wira okhapeleleke sootthuneya somunepani sa atthu a Muluku valaponi. (Matheyo 24:45-47) Nikhuuru Noolamulela na Anamoona a Yehova, tininrumeela ntoko murumeyi ‘oororomeleya ni ankhili’. Ntoko siiraneya aya ni miloko sa eKristau eseekulu yoopacerya, axitokweene a mmulokoni olelo-va, annaakhela malakiheryo ni miruku sa Nikhuuru Noolamulela, orweela mwa ale aniirela mpantta nikhuuru nlo, aahiiso ale anaaruma aya, ntoko axitokweene ooweetteetta. Vaavo khuta mmosa a hiyo onttittimiha awe ekhulupale ya axitokweene a mmulokoni, nto onnimwiiwelela Yehova.​—Mmusome 1 aTesalonika 5:12; aHéberi 13:17.

16. Moota xeeni axitokweene a mmulokoni anithanliwa aya ni munepa wootteela?

¹⁶ Axitokweene ni arummwa oorumeela toohimalela. Tivo, annivonya voolikana ni hiyo. Masi axitokweene a mmulokoni ari ntoko “sovaha” sa Muluku wira akhaliheryeke muloko okhala woolipa momunepani. (aÉfeso 4:8) Axitokweene anithanliwa ni munepa wootteela. (Miteko 20:28) Moota xeeni? Mwaha woowi alopwana awo ahaana okhalana makhalelo anivekeliwa alempwale munuulumo na Muluku, nenlo nuupuxeriwe ni munepa. (1 Timótheyo 3:1-7, 12; Tito 1:5-9) Ohiya-vo, axitokweene yaale aninvarerya akhala wira munna ole onnooniherya mikhalelo sinivekeliwa mBiibiliyani, annivekela wira munepa wootteela wa Yehova waalakiherye.

17. Xeeni athiyana maKristau ikwaha sikina anitthuneya aya owaraka nleeso okathi anivara aya miteko sa muloko?

¹⁷ Ikwaha sikina, mmulokoni pooti ohikhala axitokweene ni arummwa oorumeela wira avareke miteko seiyo athanleliwe aya, ntoko ohoolela muthukumano wa orowa olaleerya. Okathi owo, munna mukina oobatiziwa pooti ovara muteko owo. Aahikhale munna oobatiziwa, murokora muKristau oobatiziwa orina ntakiheryo nooloka, pooti ohoolela muthukumano owo. Masi, vaavo murokora vanivara awe miteko seiye okhala wene sinivariwa ni mulopwana oobatiziwa, ohaana owara nleeso.a (1 aKorinto 11:3-10) Yooruma ela khenimunyohola muthiyana. Masi eninvaha eparakha ya wooniherya ottittimiha wawe marehereryo a Yehova voohimya sa ohoolela vatthokoni ni mmulokoni.

WAATTITTIMIHA MAKHULUPALE A MULAPONI

18, 19. (a) Munrowa otthokiherya sai yoolakiherya eri va aRoma 13:1-7? (b) Nnaattittimiha sai makhulupale a mulaponi?

¹⁸ MaKristau eekeekhai annitthara moomalela malakiheryo ari va aRoma 13:1-7. (Mmusome.) Vaavo vanisoma anyu yoolepa eyo, munooweha wira “alupale anettiha elapo”, sinihimmwa iguvernu sa valaponi. Vaavo Yehova oneemererya awe wira iguvernu iyo sivikaniheke okhala, iyo sinnivara muteko wootthuneya: wiiriha okhala murettele, ni itthu sikina sinireerela. Hiyo ninnittittimiha iguvernu iyo vaavo vaniiwelela ahu malamulo. Ninniliva mpoosito wotheene onivekeliwa ahu, ohimya wala olepa itthu sinivekeliwa okathi wooliverya etthu, ni wiiwelela malamulo annivara hiyo, emusi ahu, nakoso ahu wala itthu sirina ahu. Masi khanniwiiwelela akhala wira makhulupale awo annivekela opaka etthu ehimmusivela Muluku. Okathi owo, hiyo nnaakhula ntoko arummwa a khalai, yaawo yaahimyale so: “Etthu yotepa otthuneya omwiwelela Muluku ovikana owiwelela atthu”.—Miteko 5:28, 29; nwehe ekaaxa eni: “Kiiweleleke Ekhulupale Yawani?”

¹⁹ Moota onaathokorerya ahu atthu akina, eri enamuna ekina enooniherya wira ninnattittimiha makhulupale a mulaponi. Okathi mukina, pooti otthuneyaka hiyo olavulana makhulupale a mulaponi. Murummwa Paulo aahilavula ni makhulupale a mulaponi ntoko Mwene Herodi Agripa ni Guvernatoro Festo. Nnaamwi Agripa ni Festo yaarina mweettelo wootakhala, Paulo aahilavulana mwa enamuna ya nttittimiho. (Miteko 26:2, 25) Nimutakihaka Paulo, hiyo ninnaattittimiha makhulupale otheene akhale ale anilamulela wala poliisia a muttetthe ahu. Oxikola, amiravo ari maKristau anniimananiha waattittimiha maprusoore, amahoolela a oxikola ni ale anivara miteko sa ooxikola. Khahiyo wira nnaattittimiha yaale aneemya sookupali sahu paahi; nave-tho ninnaattittimiha ale anaanyokha Anamoona a Yehova. Tthiri, ale ahinaamini ahaana osuwela wira ninnaattittimiha.​—Mmusome aRoma 12:17, 18; 1 Pedru 3:15.

20, 21. Mareeliho xeeni makina anikhumelela mwaha wa ottittimiha ekhulupale mooreerela?

²⁰ Tivonto nihooneke onyoonya waattittimiha akina. Murummwa Pedru olempe so: “Mwattittimiheke atthu othene”. (1 Pedru 2:17) Vaavo atthu aniweha aya wira tthiri ninnaattittimiha, awo pooti okuxeya murima. Muhiliyale wira olelo va, annithowa atthu arina nttittimiho. Wooniherya nttittimiho eri enamuna emosa ya wiiwelela yooruma ya Yesu, eni: “Siso, warya wanyu wamwaleleke atthu, wira yòneke miteko sanyu sorera, yavuwiheke Atith’inyu ari wirimu”.​—Matheyo 5:16.

²¹ Nnaamwi elapo ela eri mweepiphini, atthu a murima saana anniixutta ekeekhai. Ottittimiha vatthokoni, mmulokoni, ni waattittimiha makhulupale a mulaponi pooti owiiriha atthu akina weemya ekeekhai eneettela ahu. Tthiri eyo teri etthu yootepexa oloka! Masi, hata eyo ehiiraneyaka, hiyo ninnisuwelexa etthu emosa. Waattittimiha wahu apinaatamu akhwiihu onnimuhakalaliha Yehova ni onninikhaliherya okhala moophentani mwawe. Mwekeekhai, ela etthuvo yuulupalexa!