Moota Wookhala Mutthu Ohiniphavela Mureerelo Awe Paahi
‘Akhalá mutthu ontthuna okitthara aikhotte mwanene’.—MATH. 16:24.
MUNROWA WAAKHULA SAI?
Ninrowa omurumeela sai Biibiliya wira niwehe naarina murima wa nrima?
Etthu xeeni eniixutta ahu wa ntakiheryo noohiloka na Mwene Sawuli?
Moota xeeni Pedru oonihenrye awe wira vanniweryaneya oxintta murima wa nrima?
1. Voohimya sa ohiphavela mureerelo awe paahi, Yesu ovanhe sai ntakiheryo nooloka?
OKATHI Yesu aarya awe valaponi owo aahivaha ntakiheryo nooloka na ohiphavela mureerelo awe paahi. Wira opake otthuna wa Muluku, ikwaha sinceene Yesu aanileva itthu saamusivela wala saaphavela awe. (Yoh. 5:30) Nto mwaha woororomeleya mpakha okhwa, aahooniherya wira ohiphavela wawe mureerelo awe paahi khiwaarina mukano.—aFil. 2:8.
2. Nooniheryeke sai mweettelo woohiphavela mureerelo ahu paahi, nto xeeni vanitthuneya ahu wooniherya?
2 Ntoko atthareli a Yesu, nihaana omutakiha nikhalaka atthu ahiniphavela mureerelo aya paahi. Nto onitaphulela exeeni mutthu ohiphavela mureerelo awe paahi? Ohimya vookhweya, onitaphulela ohiphavela itthu sinimusivela paahi, masi ophavela waakhaliherya akina. Nihimye so, onnivirikana ni mutthu oowiitthuna. (Mmusome Matheyo 16:24, Tradução do Novo Mundo.) Okhalana murima woohiitthuna ononiiriha ohiphavela opweha muupuwelo ahu ni soophavela sahu ohoolo wa atthu akina. (aFil. 2:3, 4) Tthiri Yesu aaxuttihale wira okhalana murima woohiitthuna ti etthu enitepa otthuneya mwa okokhorela wahu. Moota xeeni? Mwaha woowi ophenta wa eKristau tori ethoonyeryo ya atthareli ekeekhai a Yesu ni tonniiriha ohiphavelaka mureerelo ahu paahi. (Yoh. 13:34, 35) Nto nkahaya muupuwele mareeliho arina ahu mwaha woowiirela mpantta emusi ya anna a ilapo sotheene ahiniphavela mureerelo aya paahi!
3. Exeeni ekhanle ooniiriha ophavelaka mureerelo ahu paahi?
3 Khinikhanle ooliyala wira nihaana nwanani onniwoka orumeelaka olavilavi. Nwanani owo ti mayareliwo ahu arina murima wowiithuna. Nkuupuwelani moota Adamu ni Eva soonihenrya aya murima wowiitthuna. Etthu yawiirinhe Eva ottheka waari mwaha woophavela olikana ni Muluku. Adamu aahooniherya-tho murima wowiitthuna, mwaha woophavela omuhakalaliha mwarawe. (Maph. 3:5, 6) Nuumala Adamu ni Eva ommwareela Muluku khukhootta okokhorela wekeekhai, Diabo onnivikaniha oweehererya atthu ni murima wowiitthuna. Diabo aahimananiha omweehererya Yesu. (Math. 4:1-9) Olelo va, Satana onniwerya saana waawoka atthu anceene, owiirihaka okhalana murima wowiitthuna mwa inamuna sinceene. Okhala wira mweettelo owo, onnitepa wooneya ni onoowerya onivara, vannireerela hiyo othokorerya saana mwaha ola.—aÉf. 2:2.
4. (a) Niireke vanniweryaneya olelo-va omalamaliha khuluwi soophavela soohiloka sa murima ahu? Mutthokiherye. (b) Makoho xeeni anrowa ahu othokorerya?
4 Mutthu oniphavela mureerelo awe paahi, pooti olikanyihiwa ni mukwitha onikhumelela vayuumani. Akhala wira etthu epakiwe ni eyuuma enipwehiwa opuro ori mukwitha, nuuvira okathi etthu eyo pooti opacerya ohononeya. Nto etthu yowoopiha ori ohicalela wira ookhala mukwitha, maana enimwiiriha mukwitha owo wuulaana mpakha ohonona wala otteettheiha etthu eyo. Vamosaru, nnaamwi olelo-va nihiweryaka omalamaliha khuluwi ohimalela wahu aahiiso soophavela sahu sa nrima, nihaana okhalana ephoole wira nisuwele ni ovikaniha owanana itthu sinipahula murima ahu. (1 aKor. 9:26, 27) Nto ninrowa osuwela sai wira hiyo nookhalana murima wowiitthuna? Ni ninrowa owerya sai wiimananiha okhala mutthu ohiniphavela mureerelo awe paahi?
MMURUMEELEKE BIIBILIYA WIRA MOONE MWAARINA NRIMA
5. (a) Biibiliya onilikana sai ni eloola? (Nwehe elatarato yoopacerya.) (b) Okathi oniivarerya ahu nimphavela oweha exeeni?
5 Ntoko siisaale siniwerya ahu orumeela eloola wira niwehe owiitho wahu, nihaana omurumeelaka Biibiliya wira niwehe makhalelo a murima ahu ni olokiherya etthu yoohiloka woonasa wene eniphwanya ahu. (Mmusome Yakobo 1:22-25.) Masi eloola ennivara muteko aya akhala wira hiyo ninnirumeela saana. Mwa ntakiheryo, akhala wira ninweha nriki waakuveya, hiyo pooti ohoona etthu yaamukhaani yoohiloka eri owiitho wahu. Aahiiso, akhala wira ninweha niryeene epantte ekina, ninrowa omoonaka mutthu mukina. Vamosaru, wira Biibiliya onooniherye etthu yoohiloka erina ahu vanitthuneya wiimananiha ohiya omusoma paahi wala omurumeela Biibiliya wira nooniherye soovonya sa akina.
6. Nneettela sai oratteene nlamulo noomalela?
6 Mwa ntakiheryo, mutthu onoowerya omusoma Biibiliya khula nihiku, masi, khuhiwerya woona wira wookhalana wala ninnipakeya nrima vamurimani vawe. Eyo eniweryaneya sai? Nkahaya muthokorerye ntakiheryo na Yokobo voohimya sa eloola; khahiyo wira mulopwana ole aarohiiwehe saana valoolani. Yakobo onihimya wira mulopwana ole onniiweha valoolani “isonaka ntoko siryawe”. Yakobo onirumeela nuulumo na eGriki nintaphulela wiivarerya wala wiitokosa saana. Nto etthu xeeni yahaalonke wa mulopwana ole? Yakobo onnivikaniha oriki: “Amalá wiweha, onnirowa, khuliyala nananoru siryaya owitho wawe”. Aayo mulopwana ole onnihiya oweha eloola khiyarowa ohikumihale etthu ele yoonanara emanle awe oweha. Tivonto Yakobo vanihimya awe etthu eri yookhalela opaka oriki mulopwana a miruku khahiyo onooweha paahi, masi ‘onnitthokelela ikano somalela’ ni ‘onettela orattene’. Owo onnivaha efaita nlamulo noomalela na Nuulumo na Muluku, ni onnivikaniha weettela oratteene sooruma sa nuulumo nlo. Yesu aahittittimiherya etthu emosaru oriki: “Mwakhalela nthiti molumo aka, vekekhai munokhala awixutti aka”.—Yoh. 8:31.
7. Ninrowa omurumeela sai Biibiliya wira nisuwele naarina murima wa nrima?
7 Nto akhala wira muniphavela okhumela saana owanana wanyu ni murima wa nrima, muhaana okhalela nthiti wanipacerya osoma Nuulumo na Muluku. Maana eyo tenrowa wookhaliheryani woona etthu enitthuneya anyu olokiherya. Nuumala-vo muhana opaka etthu ekina. Othipa nuulumo na Muluku, niire so, otokosa saana. Nto nuumala osuwela saana ele enihimmwa mBiibiliyani, muupuweleleke etthu yaarowa anyu opaka muryeene nyuwo, khiyapaka makoho ntoko ala: ‘Kaarowa opaka exeeni kiryeene miyo? Kiireke kaarowa opaka etthu yooloka?’ Etthu yootepa otthuneya muhaana wuupuwelelaka ele emanle anyu osoma ni wiimananiha ovarela muteko. (Math. 7:24, 25) Vano nrowe noone moota woovarela muteko etthu yaamwiiranenle Mwene Sawuli, vamosa ni murummwa Pedru wira niixutte moota wookhala mutthu ohiniphavela mureerelo awe paahi.
ETTHU ENIIXUTTA AHU WA NTAKIHERYO NOOHILOKA NA MWENE SAWULI
8. Sawuli aarina moonelo xeeni opaceryaka olamulela, nto oonihenrye sai?
8 Mwene a wIsarayeli Sawuli ori ntakiheryo noohiloka sa moota nrima nikhanle aya oohonona ophavela wahu mureerelo wa atthu akina. Sawuli opaceryaka olamulela aari mwene oowisumaaliha ni oowiiyeviha. (1 Sam. 9:21) Okathi ole aahikhootta waahukhumu aIsarayeli yaamulavunle moohiloka, nnaamwi aawerya orumeela okhulupale aavahiwe awe ni Muluku. (1 Sam. 10:27) Mwene Sawuli aheemya malakiheryo a munepa wa Muluku khuweettiha aIsarayeli arowaka owana ekhotto nto khwaaxintta saana anakhotto a wAmoni. Mwaha woohimya wira Yehova taaxinttale ekhotto ele, Sawuli ahooniherya ohikhalana nrima.—1 Sam. 11:6, 11-13.
9. Sawuli aapacenrye sai wooniherya murima wowiitthuna?
9 Masi, waakelela mahiku, Sawuli aaheemya wira muupuwelo wa nrima ni wixinnuwiha winnuwe vamurimani vawe ntoko mukwitha. Okathi aaxinttale awe Amaleki okhottoni, owo aahipacerya weettela otthuna wawe ohiya omwiiwelela Yehova. Nto ooniheryaka nrima nuulupale Sawuli aahiikuxererya khuhipwetexa itthu sotheene ntoko sarummwale awe ni Muluku. Mwaha wowixinnuwiha aahiteka ethonyeryo yowivuwiha wawe. (1 Sam. 15:3, 9, 12) Nuumala profeta Samuweli omuleela wira Yehova khaasiveliwe, Sawuli aakelenle woothererya ahimyaka wira aahiiwelela etthu yaarummwale awe ni Muluku, nto kuwootherya atthu akina wira tiyaamutthekinhe. (1 Sam. 15:16-21) Wuncererya eyo, wixinnuwiha wahimwiiriha ophavelaka wooniwa ni atthu paahi ohiya omuhakalaliha Muluku. (1 Sam. 15:30) Vano ninrowa orumeela sai itthu saamwiranenle Sawuli ntoko eloola wira sinikhaliherye ophavela wahu mureerelo wa atthu akina?
10, 11. (a) Etthu xeeni eniixutta ahu wa ntakiheryo noohiloka na Sawuli voohimya sa ophavela mureerelo wa atthu akina? (b) Ninrowa okhootta sai otthara ntakiheryo noohiloka na Sawuli?
10 Etthu yoopacerya, yowiiraneya ya Sawuli enooniherya wira hiyo nihuupuweleke wira nakhala owiiyeviha, khuta okathi ninrowa okhalaka owiiyeviha. (1 Tim. 4:10) Muhaana wuupuwelaka wira wanipacerya Sawuli aaneetta saana ni aneemereriwa ni Muluku, masi Sawuli aahivonya mwaha woohikhoottela murima wowiitthuna waapacenrye wooneya. Wookiseryani waya Yehova aahimukhootta Sawuli mwaha woohiiwelela.
11 Etthu yanenli, nihaana okhalana ephoole wira nihimakeleke owehexexa itthu sinoona ahu wira ninnipaka saana, kuhiyacalela itthu sikina sinitthuneya ahu olokiherya. Opaka eyo onlikana ni oweha eloola niphavelaka woona moota sirenre aya ekuwo ahu masi kuhiyaweha etthu yoonanara eri owiitho wahu. Hata nihirowaka okhala owiitthuna ntoko Sawuli, nihaana wiimananiha wira nikhootte khuta etthu enrowa oniiriha okhala oowiixinnuuha. Okathi onivahiwa ahu miruku, nihaana waakhulela ohiya woothererya, niphavelaka oyeveiha yoottheka, wala waavaha nthowa atthu akina. Moovirikana ni Sawuli, etthu ya miruku ori otthukula murima ni weemya miruku.—Musome Esalimo 141:5.
12. Okhalana murima woophavela mureerelo wa akina onrowa onikhaliherya sai napaka yoottheka yuulupale?
12 Nto sai akhala wira noopaka yoottheka yuulupale? Etthu yaamwiirinhe Sawuli ohitthikela wataana ni Muluku waari mwaha woophavela ottittimihiwa paahi. Masi murima woophavela mureerelo wa akina wammukhaliherya ohicalela wuuliwa muru ni weemya nikhaliheryo. (Mir. 28:13; Yok. 5:14-16) Mwa ntakiheryo, munna mmosa aapacenrye omoona pornografia orineene iyaakha 12, nto khuvikaniha onweha wiiphiini mpakha ovira iyaakha sinceene. Owo onihimya so: “Vaanikivila waaleela amwaaraka ni axitokweene wira kaaninweha pornografia. Masi, vano nuumala ohimya, kinoona ntoko wira kooruliwa muritti woolemela waarina aka mmakhatani. Apatthani aka akina yahiriipiwa murima okathi wahiihiwaka orumeela ntoko murumeyi a mmulokoni, vaakhala ntoko wira kaarimwaamoroxa. Masi, miyo kaanisuwela wira vano Yehova aanihakalala, ovikana okathi awehaaka epornografia, nto moonelo wa Yehova tori wootepexa otthuneya”.
PEDRU AHIWANANA MURIMA WOWIXINNUUHA
13, 14. Pedru oonihenrye sai murima woophavela mureerelo awe paahi?
13 Murummwa Pedru ahooniherya murima wohixinnuuha okathi aaxuttihiwa awe ni Yesu. (Luka 5:3-11) Masi, owo ahiwanana murima wowiixinnuuha. Mwa ntakiheryo, khavamusivenle nuumala wiiwa wira arummwa anli Yakobo ni Yohani yaahiveka wa Yesu wira aavahe ekhulupale Momweneni mwa Muluku. Woonasa wene Pedru uupuwela wira okhulupale owo waarowa okhala awawe, maana Yesu aahihimya khalai ene wira Pedru aarowa okhalana muteko a vameekha aya. (Math. 16:18, 19) Masi Yesu ahaalopola awiixutti ale Yakobo, Yohani ni Pedru vamosa ni awiixutti akina wira ahiphaveleke okhala ‘makhulupale’ wa anna aya.—Mar. 10:35-45.
14 Hata nuumala Pedru olopoliwa ni Yesu, Pedru aahivikaniha wooniherya murima wa ophavela mureerelo awe paahi. Okathi Yesu aahimyale awe wa awiixutti awe wira yammuhiya Yesu, Pedru khaaphavenle wuupuwela moonelo wa awiixutti akina, aahiixinnuuha khuhimya wira owo ekhawe paahi taarowa okhala oororomeleya waavikana akina. (Math. 26:31-33) Wiiroromela wawe waari woohilipa, maana ohiyu ene yoole, Pedru khoonihenrye murima woophavela mureerelo wa akina. Omananihaka wiikhapelela, Pedru aahimukhootta Yesu ikwaha tthaaru.—Math. 26:69-75.
15. Ntakiheryo na Pedru ninnikhaliherya sai?
15 Nnaamwi Pedru aavonyale ni owanana murima woohiloka, owo oonivaha ntakiheryo ninwerya onilipiha. Okhaliheriwaka ni munepa wa Muluku, vamosa ni wiimananiha wawe, Pedru aahixintta murima woophavela mureerelo awe paahi, nto onawerya wiikasoopa ni ophavela mureerelo wa akina. (aGal. 5:22, 23) Pedru aahivilela soweeha sooneya okhala sootepexa ovila, ovikana sawananne awe khalai. Pedru ahooniherya wiiyeviha nuumala opwapweliwa ni murummwa Paulo eriyari ya atthu anceene. (aGal. 2:11-14) Nto nuumala opwapweliwa, Pedru khaananarinwe, hata wuupuwelaka wira ohuulihihiwa muru ni soolopola sa Paulo. Tthiri Pedru aahivikaniha omphenta Paulo. (2 Ped. 3:15) Tivonto ntakiheryo na Pedru nnoowerya onikhaliherya omananiha wahu okhalana murima woophavela mureerelo wa akina.
16. Okathi wa mixankiho ninrowa wooniherya sai murima woophavela mureerelo wa akina?
16 Nkahaya muupuwele moota sinikhala anyu okathi wa mixankiho. Okathi yoole Pedru ni arummwa akina yaatthukweliwa aya ni omaniwa mwaha woolaleerya, awosa yaahihakalala ‘okhala wira yahiphwanela ohaxiwa mwaha wa nsina na Yesu’. (Mit. 5:41) Vamosaru, nyuwo muhaana woonaka soweeha ntoko enamuna yoomutakiha Pedru ni omutthara Yesu, mooniheryaka murima woophavela mureerelo wa akina. (Mmusome 1 Pedru 2:20, 21.) Okhalana moonelo owo onimookhaliheryani weemya yoolaka enivahiwa anyu ni axitokweene. Mutthareke ntakiheryo na Pedru ohiya woonaka wira murooveehiwa.—Mus. 7:9.
17, 18. (a) Nikoho xeeni nintthuneya ahu opaka voohimya sa soolukama sahu somunepani? (b) Nipakeke exeeni akhala wira nihoona wira murima ahu wookhalana nrima?
17 Munoowerya-tho ottottela mureerelo mwa ntakiheryo na Pedru, okathi woophavela soolukama sa omunepani. Muhaana ophavelaka soolukama iyo mwa enamuna enooniherya ophavela mureerelo wa akina. Masi, mukhalaneke ephoole wira ophavela wanyu soolukama iyo ohikhale mwaha wa ovuwa. Nto mwiikoheke so: ‘Kiireke ophavela wooniwa saana wala okhalana okhulupale ti etthu enikiiriha ophavela wuncererya muteko oninvarelaka Yehova, ntoko siiranen’ya aya wa Yakobo ni Yohani okathi waavekale aya okhulupale wa Yesu?’
18 Akhala wira muhoona etthu erina anyu enayevaru masi enooniherya nrima, nto muhaana onvekela Yehova wira ookhaliheryeni olokiherya muupuwelo ni murima anyu, nuumala-vo mwiimananihe ophavela onvuwiha Yehova ohiya wiivuwiha. (Esal. 86:11) Muhaana-tho waavyaka soolukama sihinrowa owiirihani okhala mutthu oovuwa. Mwa ntakiheryo, nyuwo pooti wiimananiha wunnuuherya sowiima sa munepa seiye sinoona anyu otepexa woxankihani. Aahiiso akhala wira vannosivelani olokiherya saana myaha sinrowa anyu olavula omuthukumanoni, masi khiyoona onyoonya orattela eSalau ya Omwene, muhaana omananiha weettela miruku siri va aRoma 12:16.—Mmusome.
19. Nipakeke exeeni wira nihikhumuwe mwaha wa soovonya sahu sinoona ahu valoolani ya Nuulumo na Muluku?
19 Okathi oniiweha ahu saana nirumeelaka eloola ya Nuulumo na Muluku, nto khuweha etthu yoohiloka, niire so, etthu enooniherya nrima, eyo enoowerya onikhumuliha. Akhala wira eyo enniwiiranelani muupuweleke ntakiheryo na Yakobo voohimya sa mulopwana ole okhumenle saana. Etthu enittittimiheriwa wa ntakiheryo nle khahiyo moota saakunve awe olokiherya etthu yoonale awe yoohiloka, wala ohimya wira mulopwana ole aanilokiherya khula muxankiho; Yakobo onihimya wira mulopwana ole ‘onnettela orattene ikano somalela’. (Yak. 1:25) Mulopwana ole aanuupuwela etthu yoohiloka yoonale awe valoolani, nto onavikaniha omananiha olokiherya. Tthiri nihaana ovikaniha okhalana moonelo wooloka voohimya sa hiyo aneene, ni ohitepaka wuupuwelela soovonya sahu. (Mmusome Musuweli 7:20.) Nrowe nivikaniheke wuupuwela oratteene nlamulo noomalela, ni wiimananiha okhalana murima woophavela mureerelo wa akina. Yehova oniphavela wookhaliheryani ntoko saakhalihenrya awe anninyu akina anceene, yaawo ari-tho oohimalela masi arina wataana wooloka khureelihiwa ni Muluku.