Logope La Ko Te Kau Feholaki, ʼe Nātou Fiafia ʼi Te Kaugana Ki Te ʼAtua
KO TE ʼu tau, ko te pakupaku, ko te ʼu tuʼutāmaki pea mo te tokakovi. Ki ʼihi ko te ʼu meʼa ʼaia ʼe ko he ʼu kupuʼi palalau tāfito pe ia ʼo he sulunale. Ki te tahi age kaugamālie ʼe ko he ʼu koga ia ʼo tonatou maʼuli ʼi te ʼaho fuli pe. Mai tona ʼaluʼaga ʼaē, ko nātou ʼe ko he fakatahiʼaga faka Kilisitiano faka malamanei, ʼe mahino lelei ki te kau Fakamoʼoni ʼa Sehova ʼi he temi pe ʼe hoko ai he tau peʼe ko he malaʼia, ʼe feala pe ke mamahi he koga ʼo tonatou fale tautēhina faka malamanei. Pea mokā ʼe tonu ke feholaki te hahaʼi ʼuhi ko tonatou maʼuli, ʼe tonu pe foki ki ʼotatou ʼu tēhina ke nātou toe fai te meʼa ʼaia.
Lolotoga he temi loaloaga neʼe tonu ki te kau Fakamoʼoni ʼa Sehova ʼi ʼihi fenua ʼo Afelika ke nātou ʼutaki he ʼu ʼaluʼaga feiā. Ko te tokolahi ia nātou neʼe tonu ke nātou fao kalato te ʼu meʼa fuli ʼaē neʼe feala ke nātou toʼo pea ke nātou kumi honatou holaʼaga ʼi he tahi age koga meʼa. Logope la neʼe ko te tokosiʼi ʼaē neʼe ʼi ai tanatou meʼa feʼaluʼaki, e lagi ko he lelue, kae ki te kaugamālie neʼe tonu ke nātou haʼele lolotoga he temi loaloaga—lolotoga ni ʼu ʼaho, tatau aipe mo ni ʼu vāhaʼa—ke nātou aʼu ki te koga meʼa ʼaē neʼe tonu ke nātou tau kiai.
Ko te tahi koga meʼa neʼe tonu ke nātou tau kiai ko te kiʼi kolo ʼaē neʼe higoa ko Mboki, ʼi te Lepupilika Centrafricaine. Lolotoga ni ʼu taʼu, neʼe lauʼi afe te hahaʼi tagata pea mo fafine, te kau tūpulaga pea mo te kau matuʼa neʼe ʼōmai kiai. Ia nātou ʼaia neʼe ʼi ai totatou ʼu tēhina pea mo tuagaʼane Kilisitiano, neʼe kaugā fagona mo nātou te hahaʼi neʼe fia logo ki te moʼoni. ʼE mahino papau ia, ko te ʼu kaugā fagona Kilisitiano ʼo te filiale ʼo te Sosiete Watch Tower ʼi Bangui, te kolo ʼaliki ʼo te Lepupilika Centrafricaine, neʼe nātou loto ʼaupito ke nātou felāveʼi mo te kau feholaki ʼaia ke feala hanatou tokoni kia nātou. Neʼe fekauʼi tuʼa nima, te fakafofoga ʼo te filiale mo te falā, mo te meʼa kai, mo te ʼu mutuʼi meʼa, pea mo te ʼu meʼa faitoʼo neʼe foaki fakaʼofa e te kau Fakamoʼoni ʼo Bangui, ko he kolo ʼe tuʼu ia kilometa e 1 130. Logope la ko nātou ʼaia ʼaē neʼe nātou foaki te ʼu meʼa ʼofa neʼe mole lahi tanatou falā, neʼe nātou fiafia ʼi te fai ʼo te meʼa ʼaē neʼe nātou fealagia.
Tau Atu Ki Mboki
Ko te ʼu tēhina ʼo te filiale neʼe nātou fia ʼiloʼi pe koteā he tahi age meʼa neʼe feala ke fai peʼe koteā he faʼahiga tokoni neʼe feala ke ʼaoga ki te kau feholaki ʼi te faʼahi fakalaumālie. Koia ko toku ʼohoana pea mo ʼau neʼe ma kamata tama fagona ʼi te Land Cruiser ko he motokā ʼe feala ke ʼalu ʼi te ʼu malaʼe ʼaē ʼe tokakovi, ʼo kaugā ʼolo mo māua ia Symphorien, ko te pionie makehe pea mo tona ʼohoana. Neʼe ʼiloʼi lelei e Symphorien te ala, pea neʼe palalau ia ki te lea ʼaē ko te Zande, ko te lea ʼa te kau feholaki ʼi Mboki. Neʼe hoki hili ʼaho loaloaga e fā pea mātou tau atu leva kiai.
Ko te ʼu kilometa e 400 ʼaē neʼe mātou fai neʼe fai ʼi he koga meʼa matalelei ʼo te tuvao pea mo te ʼu fuʼu ʼakau lalahi ʼaupito ʼaē ko te ʼu baobabs. ʼI te potu fuli neʼe mātou fakalaka ʼi te ʼu kiʼi kolo liliki. ʼI te loaloaga ʼo te ala, neʼe lau tonu e toku ʼohoana ko ʼalesō e 50—neʼe lahi te ʼu ʼalesō neʼe kua kovi, pea ko ʼihi neʼe mole feala ke mātou fakalaka ai. Neʼe mātou toe faʼu te tahi ʼu ʼalesō ʼaki te ʼu vaʼa ʼakau pea mo te ʼu koga ʼakau neʼe mole kei faʼa lelei, ʼo faka haʼele te ʼu foʼi teka ʼe fā, ʼo mātou faikole, pea mo fakaʼeteʼete ʼaupito. Ka na pau la neʼe ʼi ai he kiʼi kolo neʼe ōvi age, ko te tamaliki neʼe lele age anai ʼo tokoni mai—ʼuhi pe ke maʼu honatou kiʼi totogi. Neʼe mātou punamaʼuli ʼi tanatou maʼu tuʼumaʼu te ʼu lauʼi papa pea mo te ʼu koga ʼakau ki te ʼu ʼalesō ʼi te loto vao pea mo te vao matuʼa ʼo te ʼu tafaʼaki. Ko te meʼa ʼaia neʼe ina ʼaumai ia mātou ke mātou feʼekeʼaki pe neʼe mole nātou mavae ʼo nātou ʼolo ʼo tutuʼu ʼi ai ki te hahaʼi ʼaē neʼe ʼaoga he tokoni kia nātou.
Neʼe mātou fakafisi tuʼa tolu ki te tokoni ʼa te kau tūpulaga ʼaia, heʼe ʼi tamatou fakasiosio neʼe fakatupu tuʼutāmaki fau te ʼu ʼalesō ke fakalaka ai te motokā. Koia neʼe mātou mavae ʼi te ala, ʼo mātou fagona ʼi te kiʼi vaitafe, ʼi te ʼu maka, ʼo mātou toe hake, ʼo toe liliu age ki te ala. Neʼe mātou fiafia foki he neʼe ko te temi magemage, ka na ʼaua la neʼe mole ʼi ai he ala ke mātou folau ai, ʼo lagi gata pe mo kapau neʼe fakaʼaogaʼi he pūpū!
E feafeaʼi ʼapē te kolo ʼo Mboki? Neʼe tau malaga te fehuʼi ʼaia ʼi tamatou ʼu fakakaukau kae neʼe mātou fagona ʼi te “piste,” loaloaga ʼaupito ʼaia, ko he kupu fakafalani ʼe fakaʼaogaʼi ʼi te Lepupilika Centrafricaine ki he ala ʼe ʼoneʼia, ʼe makamakaʼia, pea ʼe tokakovi—mo he ʼu pu ʼe lahi ʼaupito.
ʼI te fā ʼaho, ʼi te hili hoʼatā pe ʼaia, neʼe hinoʼi mai e Symphorien te ʼu fale lau neʼe takatakai e te ʼu fuʼu leosi pea mo te ʼu gāueʼaga mānioka. “Koʼeni! Ko henī ʼaē ʼe kamata ai ia Mboki,” ko tana kalaga ʼaia. Neʼe ma punamaʼuli ʼaupito ʼi te meʼa ʼaē neʼe mātou sisio kiai. “Ko Mboki ʼaenī? ʼE ʼifea te nofoʼaga?” ko tamā fehuʼi ʼaia, koteʼuhi ko te meʼa ʼaē neʼe mātou sisio kiai neʼe mole ko he nofoʼaga ia, neʼe ko he ʼu ʼapi pe ia neʼe tuʼu vahavaha. Neʼe ko te ʼu kiʼi fale lau, kae neʼe maʼa. Neʼe toe ʼi ai pe foki mo te ʼu fuʼu ʼakau pea mo te ʼu vao matuʼa ʼi te faʼahi fuli pe. Ko te hahaʼi neʼe nātou fai te ʼu gāueʼaga ʼi tonatou ʼu vaʼe fale. Ko Mboki neʼe mole hage ia ko te taʼi nofoʼaga ʼaē neʼe mātou ʼamanaki ke mātou sio kiai; neʼe ko he kolo lahi, ko tona loaloaga ko kilometa e 35.
Ko Te Felāveʼi Mo Te ʼu Tēhina
Neʼe ʼiloʼi e te ʼu tēhina ʼo Mboki ʼe mātou ʼolo age, kae neʼe nātou ʼui nātou ʼe ʼaho nima anai tamatou fagona. ʼI te temi ʼaē neʼe nātou logoʼi ai tamatou motokā, neʼe nātou feleleʼi mai. Tagata, fafine, pea mo tamaliki neʼe nātou fehūfi mai ki tuʼa mai tonatou ʼu fale lau pea mo tonatou ʼu nofoʼaga ʼo nātou ʼōmai mai tanatou ʼu gāueʼaga ʼo tali ia mātou. Neʼe malimali pe te hahaʼi fuli ʼo nātou fekataʼi, pea mo ʼalofa mai, ʼo tuʼa lahi mo kapau neʼe feala. Neʼe tali mātou e te ʼu faʼe kae nātou fua tanatou ʼu tamaliki ʼi tuʼa. Neʼe nātou fia faka felāveʼi fuli kia mātou, pea neʼe ko he tali fagona ia neʼe malave ki ʼomātou loto.
ʼI te temi ʼaia neʼe mole lahi he meʼa neʼe feala ke ma fai, ʼe ʼau mo toku ʼohoana ʼuhi ko te faigataʼaʼia ʼo ʼuhiga mo te lea. Neʼe ma faiga ʼaki he ʼu kiʼi kupu Fakafalani, he ʼu kiʼi kupu faka Sango, mo he ʼu kiʼi kupu Fakapilitānia, pea mo te ʼu kiʼi kupu faka Alape. Ko te tokolahi ʼi ʼotatou ʼu tēhina ʼe nātou palalau pea mo nātou lau pea mo nātou faitohi ʼi te faka Zande. Neʼe tonu ke fakaliliu e Symphorien, ʼo ina fakamahino te polokalama ʼo tamatou ʼaʼahi.
Neʼe toe hoko atu tomatou fagona ʼi he ʼu kilometa siʼisiʼipe, ʼo mātou tau atu ai leva ki te Fale ʼo te Puleʼaga. Neʼe ko te ʼuluaki “ ʼēkelesia” ʼaē neʼe faʼu e he kau feholaki ʼo te ʼu lotu fuli pe ʼi Mboki. Neʼe lahi ake te ʼu tēhina pea mo ʼanatou fānau, feiā ki te hahaʼi ʼaē ʼe fia logo neʼe ʼōmai ʼo fakaʼalofa mai. Māʼiape la mo te fānau ʼo te ʼu vāhaʼa fale neʼe ʼōmai mo te ʼu tēhina ke nātou fakaʼalofa mo mātou.
Ko te ʼu tēhina neʼe nātou teuteuʼi te ʼu kiʼi fale e lua maʼa mātou, tonatou kau ʼaʼahi. Neʼe maʼa ʼaupito te ʼu fale. Neʼe ʼi ai te ʼu pākete vai maʼa neʼe teuteuʼi maʼa mātou. Neʼe mātou ʼōmai mātou mo tamatou meʼa kai pea mo tamatou meʼa ʼinu, he neʼe mātou ʼamanaki ʼe mole mātou maʼu anai te ʼu meʼa ʼaia, tahi ʼaē, neʼe mole mātou fia fakakinakina ki tomatou ʼu tēhina. Lolotoga tamatou toʼo te ʼuta ʼo te motokā, neʼe haʼu te kiʼi taʼahine pea mo ina fehuʼi mai peʼe kuka feafeaʼi anai te moa ki te afiafi, ʼe fakapaku peʼe kuka ʼaki hona huhuʼa? Neʼe mole pe mātou ʼamanaki ke hoko ʼo feiā ʼo mātou ʼui age ai ke nātou fai ki te meʼa ʼaē neʼe nātou fakatuʼutuʼu ke nātou ʼomaki ʼaki te moa. Neʼe fēnei te tali: ko he mānioka. Koia neʼe mātou fili leva te moa ʼaē ʼe kuka ʼaki he huhuʼa neʼe ʼai kiai tona ʼu meʼa fakamagoni. ʼI te afiafi ʼaia neʼe fakafimālieʼi lelei tomatou toe pakupaku. Kae neʼe nātou tauhi aipe ki tomatou maʼuli ʼi te ʼaho fuli pe—ʼi te hoʼatā pea mo te afiafi. Neʼe ko he meʼa neʼe mata faigataʼa kia mātou—neʼe fafaga mātou pea mo tokakaga kia mātou te kau feholaki, logope la te mole lahi ʼo tanatou ʼu meʼa.
Ko He Kiʼi Kokelekasio Fiafia
ʼI henī kua mātou tau leva, ki he koga meʼa ʼe tuʼu tokotahi kae vaha pe ia kilometa e 21 mo ʼotatou ʼu tēhina. Ko te toko lua pe ia nātou ʼaia neʼe kua papitema ʼi te temi ʼaē neʼe nātou ʼōmai ai ki te koga meʼa ʼaenī. Ko nātou fuli ʼaē, neʼe ko he ʼu kaugā fagona ʼi tanatou ʼōmai ki te koga meʼa ʼaenī. Neʼe hoko atu aipe tanatou ako pea neʼe nātou papitema leva ʼi te ʼu taʼu e lua ʼaenī kua hili atu. Ko te tahi age toko fā neʼe papitemaʼi ʼi te vaitafe ʼaē neʼe ōvi age ki te koga meʼa ʼaia lolotoga tamatou ʼaʼahi.
Ko he faʼifaʼitaki makehe ko Faustino. ʼI muʼa ʼo tana haʼu ki Mboki, neʼe ina akoʼi te ʼu moʼoni tāfito ʼo te Tohi-Tapu ʼaki tona kaumeʼa. Neʼe leleiʼia e Faustino te meʼa ʼaē neʼe ina lolotoga ako. ʼO mole fualoa, pea ko ia mo tona kaumeʼa neʼe nā kamata fai faka mafola ki te tahi age ʼu hahaʼi, kae neʼe nā felāveʼi leva mo te ʼu fakafeagai ʼo faka pilisoniʼi ai ia nāua ʼo takuʼaki “neʼe nā fakatupu maveuveu ʼi te hahaʼi” ʼaki tanā lotu. ʼI tanā nofo ʼi te fale pilisoni, ko te kaumeʼa ʼo Faustino neʼe ina līaki leva tana agatonu ʼuhi ko tana mataku pea neʼe fakamavae leva ia ia ʼi te fale pilisoni. Hili kiai māhina e lua, neʼe fakamāuʼi ia Faustino. Kae, ko te meʼa ʼaē neʼe mahino papau, ko te ʼu tukugakoviʼi ʼaē neʼe fai ki ai neʼe mole honatou fakatafito ia, koia neʼe toe tuku age ai leva ia ia. ʼI te temi ʼaē neʼe aʼu ai te tau ki tona koga meʼa, neʼe hola ia Faustino ki te Lepupilika Centrafricaine, ʼo felāveʼi ai mo te ʼu tēhina pea neʼe ina hoko atu ai tana ako faka Tohi-Tapu. Neʼe papitema ʼi te māhina ʼo Sūlio 1991, pea ʼi te taʼu 1992 neʼe gāue hoholo ʼi te minisitelio ko he pionie katoa.
Ko te kiʼi kokelekasio fiafia pea mo feʼofanaki ʼo Mboki ʼe ko he pionie makehe e tahi pea mo te kau fai faka mafola e toko 21. Ko te ʼu tagata ʼāfea ʼe ko he ʼu tēhina e lua ʼe nā palalau Fakapilitānia ʼo feala ai ke nā taupau he felogoi lelei mo te filiale ʼo Bangui. Neʼe mātou ʼui ko tomatou ʼu tēhina feholaki neʼe nātou tau mo he ʼaluʼaga ʼe fakamataku ʼaupito, he ʼaluʼaga ʼe mole kei maʼu kiai he puleʼaki, kae neʼe mole koia ia ʼaia. Logope la te māsisiva ʼi te faʼahi fakasino, neʼe mole ʼi ai he tahi neʼe munamuna, neʼe hoha, pe neʼe muhumuhu. Talu tanatou tau ki te koga meʼa ʼaia ko te ʼu tēhina neʼe nātou faʼu tonatou ʼu ʼapi pea mo fai ʼōloto pea mo fafaga te ʼu moa. Ko te meʼa ʼaē ʼe nātou maʼu ʼe veliveli age ʼi te meʼa ʼaē neʼe nātou maʼu ʼi te temi ʼaē, kae e kei nātou maʼuʼuli pe, pea e kei nonofo pe mo te kau kaugā fagona Kilisitiano.
Mai tona ʼaluʼaga ʼaē ko te kaugamālie ʼo te kau feholaki ʼe vaha ʼi te toko 17 000 pea mo te toko 20 000 feholaki ʼi Mboki, pea ʼaki te tokolahi ʼaē ʼe haga ʼolo age pe ʼi te māhina fuli, ko he telituale ʼe lahi ʼaupito ia ki te minisitelio ʼo totatou ʼu tēhina. Neʼe mātou ʼolo ʼo fai faka mafola mo nātou, pea ʼi tona fakahagatonu neʼe lelei ʼaupito. ʼE nātou tau fakaʼaogaʼi te Tohi-Tapu faka Zande, pea ʼi te tohi-Tapu ʼaia ʼe maʼu te huafa ʼo te ʼAtua ʼi te ʼu tohi faka Hepeleo pea mo te tuʼuga koga ʼo te ʼu Tohi Faka Keleka ʼo te Tohi-Tapu. Ki te hahaʼi ʼaia, ko te ʼAtua ʼe mole ko “Mboli” pe ia (ko te fakaliliu faka Zande ʼo te kupu ʼaē “ ʼAtua”) kae ʼe ko “Yekova,” ko tanatou faʼahiga puʼaki ʼaia ʼo te huafa tonu ʼo te ʼAtua. Ko te kupu ʼaē ko “Mboli Yekova” ʼe ko he ʼu kupuʼi palalau māhani ia. Ko te ʼu Tohi-Tapu faka Polotesita ʼi te ʼu tuʼuga lea faka Afelika ʼe mole nātou mulimuli ki te fakaliliu lelei ʼaia; kae ʼe nātou fetogi ia “Sehova” ʼaki te kupu ʼaē ko “Nzapa,” “Nzambe,” peʼe ko he tahi age ʼu higoa maʼa te ʼAtua.
Ko te moʼoni ʼo ʼuhiga mo te lea fakakikite ʼa Sesu, te logo lelei ʼo ʼuhiga mo te Puleʼaga, ʼe lolotoga faka mafola nei ʼi te malamanei katoa, ʼo toe feiā aipe ʼi Mboki. (Mateo 24:14) ʼI te temi nei ʼe maʼu lelei e te kokelekasio te ʼu Tohi-Tapu, te ʼu tohi, te ʼu nusipepa, te ʼu kaupepa, pea mo te ʼu kiʼi pepa lotu ʼi te ʼu lea kehekehe ʼaē ʼe ʼaoga kia nātou. Lagi ʼi te temi ka haʼu ʼe lahi age anai te ʼu tohi ʼaē ka maʼu ʼi te lea faka Zande.
Ko He Fakatalitali Ki He Nofoʼaga ʼe Tologa
ʼI te ʼuluaki afiafi, neʼe mātou fakahā age te polokalama ʼa te Sosiete neʼe fai ʼaki he ʼata “Ko He Hahaʼi Fiafia ʼe Kau Ki Te Fakatahi ʼo Nātou Vikiʼi Ia Sehova ʼi Te Potu Hahake ʼo Eulopa.” ʼI te afiafi pe ʼaē neʼe hoa mai, neʼe fēnei te kupu tāfito ʼo te polokalama “Tou ʼAve Te Tokolahi Ki Te Faitotonu ʼi Te ʼu ʼAho Fakaʼosi.” ʼI te ʼu tafaʼaki ʼo te Fale ʼo te Puleʼaga, neʼe fakahā ai ʼaki he ʼata ʼo te akonaki, kae tuʼu lelei te afiafi pea mo gigila te māhina. ʼI ʼaluʼaga lelei foki! Ko te lauʼi teau hahaʼi neʼe ʼōmai ʼo mamata ki te fakahā ʼaia ʼo te akonaki ʼaki te ʼata, pea ko ʼomātou ʼu tēhina neʼe nātou fiafia pea mo hikihiki ʼi te fakahā ki te hahaʼi he meʼa neʼe mole māhani kiai.
ʼI te hoko mai ʼo te Mōnite, neʼe mātou teuteuʼi leva tamatou toe liliu. ʼE ko he tahi age fagona anai ia ʼaho e fā ʼi te ʼu ala pe ʼaē neʼe mātou ʼōmai ai ʼo fakalaka ʼi te ʼu ʼalesō pe ʼaia e 50. Neʼe loto ʼaupito e te tuagaʼane ke ina teuteuʼi maʼa mātou he meʼa kai ki tamatou fagona—ko te tahi age ʼu moa e lua neʼe kua fakapaku pea mo fakamagoni ʼaki te lai. Neʼe magoni ʼaupito, lolotoga te ʼu hola ʼo te uhu ʼaē neʼe mātou folau ai ʼi te Land Cruiser. ʼI te hoʼatā neʼe ai tamatou tuʼu ʼi te vao matuʼa ʼo mātou kai ai ki te ʼu moa ʼaē neʼe fakapaku pea mo mātou manatuʼi tomatou ʼu tēhina ʼi Mboki. Logope la neʼe tonu ke nātou liliu ko ni ʼu hahaʼi ʼe feholaki, neʼe nātou haga tauhi agatonu aipe kia Sehova, ʼo nātou fakatalitali ki he nofoʼaga tologa ʼi te tokalelei ʼi te kele foʼou ʼaē neʼe fakapapau e te ʼAtua. (2 Petelo 3:13)—Ko he tahi ʼi te kau lautohi.