ʼAua Naʼa Koutou Fakakaugā Mo Te ʼu “Epikula”

“ ʼE agalelei! ʼE ina maʼuliʼi te ʼu pelesepeto lelei. ʼE mole suluka, ʼe mole ina fakaʼaogaʼi te toloke, pea ʼe mole tauvele. ʼE moʼoni, ʼe lelei age ia ʼi te tahi ʼu hahaʼi ʼaē ʼe nātou ʼui ko nātou ko te kau Kilisitiano!”

KUA koutou logo koa ki te hahaʼi ʼaē ʼe nātou fai te ʼu palalau ʼaia moʼo ʼui ʼe mole kovi te ʼu hahaʼi ʼaē ʼe nātou fakakaugā ki ai? ʼE lelei koa te ʼu faʼahiga kaumeʼa ʼaia mokā tou vakaʼi ʼaki te Tohi-Tapu? Ko te faʼifaʼitaki ʼo te kokelekasio faka Kilisitiano ʼāfea ʼe tokoni anai kia tatou ke tou tali ki te fehuʼi ʼaia.

ʼI te ʼuluaki sēkulō, neʼe fai e te ʼapositolo ko Paulo te fakatokaga ʼaenī ki te kokelekasio ʼo Kolonito: “ ʼAua naʼa koutou faihala. Ko te ʼu fakakaugā ʼaē ʼe kovi ʼe ina maumauʼi te ʼu aga ʼe lelei.” Ko ʼihi Kilisitiano, neʼe lagi nātou fakatahi mo he ʼu hahaʼi neʼe nātou maʼu te faʼahiga manatu ʼa te hahaʼi fai filosofia faka Keleka, ʼo kau ai mo te faʼahiga manatu ʼa te kau Epikula. Neʼe ko ai te kau Epikula? He koʼe neʼe feala ke nātou fakatupu tuʼutāmaki ʼi te faʼahi fakalaumālie ki te kau Kilisitiano ʼo Kolonito? ʼE kei ʼi ai koa he ʼu hahaʼi ohage ko nātou ia ʼaho nei, ʼaē ʼe mole tonu ke tou fakakaugā mo nātou?​—1 Kolonito 15:33.

Neʼe Ko Ai Koa Te Kau Epikula?

Ko te kau Epikula neʼe nātou mulimuli ki te tagata fai filosofia Keleka ko Epikula, ʼaē neʼe maʼuli ʼi te taʼu 341 ʼo aʼu ki te taʼu 270 ʼi muʼa ʼo totatou temi. Neʼe ina ʼui, ko te fakafiafia ʼe ko te meʼa tāfito ʼaē ʼe ʼaoga ki tokita maʼuli. Ko tona faka ʼuhiga koa, neʼe kovi ʼaupito te maʼuli ʼa te kau Epikula, pea neʼe mole nātou maʼuliʼi he ʼu pelesepeto, ʼo nātou fai tuʼumaʼu te ʼu aga fakalialia ke nātou fiafia ai? Meʼa fakapunamaʼuli foki, neʼe mole ko te ʼu meʼa ʼaia ʼaē neʼe akoʼi e Epikula ki tana kau tisipulo! Kae neʼe ina tala, ʼe lelei age ke kita maʼu te fiafia ʼaki takita aga fakaʼeteʼete, mo lototoʼa, mo loto lolomi, pea mo faitotonu. Neʼe mole ina fakaloto mālohiʼi te hahaʼi ke nātou kumi te ʼu fiafia ʼaē ʼe faka temi pe, kae ke nātou kumi te ʼu fakafiafia ʼaē ʼe tologa ʼi tokita maʼuli. Koia, neʼe hage neʼe lelei age te kau Epikula ʼi te tahi ʼu hahaʼi, mo kapau neʼe fakatatau mo nātou ʼaē neʼe nātou fai te ʼu aga fakalialia.​—Vakaʼi ia Tito 1:​12.

ʼE Tatau Koa Mo Te Lotu Faka Kilisitiano?

Kapau neʼe koutou kau ʼi te kokelekasio faka Kilisitiano ʼo te temi ʼaia, neʼe koutou leleiʼia anai koa te kau Epikula? Neʼe lagi manatu e ʼihi, neʼe mole feala ke fakatupu kovi ki tonatou ʼuhiga Kilisitiano mo kapau neʼe nātou fakakaugā mo nātou. Pea ʼi tanatou fakakaukauʼi te faʼahi ʼaia, neʼe lagi fakatokagaʼi e te kau Kolonito te ʼu pelesepeto ʼa te kau Epikula, neʼe hage ʼe tatau mo te ʼu pelesepeto ʼo te Folafola ʼa te ʼAtua.

Ohage la, neʼe mole kumi fakavale e te kau Epikula te ʼu fakafiafia. Kia nātou, neʼe maʼuhiga age te fiafia ʼo te ʼatamai ʼi te fiafia fakasino. Ko te meʼa ʼaē neʼe kai e he tahi neʼe mole maʼuhiga age ia ʼi tana felogoi mo ia ʼaē neʼe nā kakai fakatahi. Tahi ʼaē meʼa, neʼe mole fai politike te kau Epikula, pea neʼe mole nātou fai he ʼu aga kākā fakafūfū. Neʼe lagi ʼui e ʼihi Kilisitiano: “ ʼE nātou hage pe ko tatou!”

Kae ko te kau Epikula, neʼe nātou hage moʼoni koa ko te kau ʼuluaki Kilisitiano? Kailoa ia. Ko nātou ʼaē neʼe nātou maʼu te fakasiosio tonu, neʼe feala hanatou fakatokagaʼi te ʼu kehekehe lahi. (Hepeleo 5:​14) Kaeā koutou? Tou vakaʼi fakalelei te ʼu akonaki ʼa Epikula.

Ko Te ʼu Manatu Hala ʼa Te Kau Epikula

Moʼo tokoni ki te hahaʼi ke ʼaua naʼa nātou tuʼania ki te ʼu ʼatua pea mo te mate, neʼe ʼui e Epikula, ko te ʼu ʼatua ʼe mole nātou tokakaga ki te malamanei, pea ʼe mole nātou kau ki te ʼu meʼa ʼo te mālama. ʼO mulimuli kia Epikula, neʼe mole fakatupu e te ʼu ʼatua te ʼatulaulau, pea ko te maʼuli neʼe hoko fakafokifā. Ko te akonaki ʼaia, neʼe mole koa la fakafeagai ki te akonaki ʼa te Tohi-Tapu ʼaē ʼe ina ʼui, ʼe ʼi ai te “ ʼAtua pe e tahi,” ko te Tupuʼaga, pea ʼe tokaga ia ki te hahaʼi ʼaē neʼe ina fakatupu?​—1 Kolonito 8:6; Efesi 4:​6; 1 Petelo 5:​6, 7.

Neʼe toe ʼui foki e Epikula, ʼe mole he maʼuli ʼi te hili ʼo te mate. ʼE mahino ia, ko te faʼahi ʼaia neʼe fakafeagai ki te akonaki ʼa te Tohi-Tapu ʼo ʼuhiga mo te fakatuʼuake. ʼI tona fakahagatonu, ʼi te temi ʼaē neʼe faiakonaki ai ia Paulo ʼi te Aleopasi, ko te kau Epikula neʼe nātou kau ia nātou ʼaē neʼe nātou fakafeagai ki te akonaki ʼa Paulo ʼo ʼuhiga mo te fakatuʼuake.​—Gāue 17:18, 31, 32; 1 Kolonito 15:12-​14.

ʼE tou fakatokagaʼi, ko te faʼahiga fakakaukau kovi ʼaia ʼo te filosofia ʼa Epikula, neʼe toe hā ai foki tana poto kākā. Ko tana fakafisi ki he maʼuli ʼi te hili ʼo te mate neʼe ina uga ia ia ke ina ʼui, ʼe tonu ke fiafia ʼaupito te tagata ʼi te lolotoga ʼo te kiʼi temi nounou ʼaē ʼe maʼuli ai ʼi te kele. Ohage ko te meʼa ʼaē neʼe tou vakaʼi, ko te manatu ʼaia neʼe mole faka ʼuhiga ki he faʼahiga maʼuli fakalialia, kae neʼe tonu ke fakafiafia te hahaʼi ʼi tonatou maʼuli, mai tona ʼuhiga ʼaē ʼe mole he tahi maʼuli ʼi te hili ʼo te mate.

Koia, neʼe fakaloto mālohiʼi e Epikula te hahaʼi ke ʼaua naʼa nātou fai fakafūfū he ʼu aga kākā, ke mole nātou tuʼania naʼa maʼutokā nātou, koteʼuhi ko te faʼahi ʼaia ʼe ina tāʼofi te fiafia. Neʼe ina ʼui, ʼe tonu ke aga fakapotopoto te hahaʼi, ke ʼaua naʼa hoko kia nātou te ʼu fua kovi ʼo te ʼu aga fakavale, ʼo puli ai tonatou fiafia. Neʼe ina toe fakaloto mālohiʼi foki te hahaʼi ke nātou felogoi lelei, heʼe liufaki anai kia nātou te lelei. ʼE mahino ia, ko te mole fai ʼo he ʼu aga fakakākā, pea mo te aga fakapotopoto pea mo te felogoi lelei mo ʼihi ʼe ko he ʼu meʼa lelei. Koia, he koʼe koa neʼe kovi te filosofia ʼa Epikula ki te kau Kilisitiano? Koteʼuhi ko tana ʼu akonaki neʼe fakatafito ki he faʼahiga manatu ʼe mole ʼalutahi mo te tui: “Tou kakai pea mo tou ʼiʼinu, heʼe tou mamate anai ʼapogipogi.”​—1 Kolonito 15:32.

ʼE moʼoni, ʼe fakahā e te Tohi-Tapu ki te hahaʼi peʼe feafeaʼi hakita maʼuli fakafiafia ʼi te temi ʼaenī. Kae ʼe ina fai te tokoni ʼaenī: “Koutou taupau koutou ʼi te ʼofa ʼo te ʼAtua, ʼo takotou ʼamanaki ki te manavaʼofa ʼo totatou ʼaliki ko Sesu Kilisito ʼo ʼuhiga mo te maʼuli heʼegata.” (Suta 21) Ei, ʼe faka maʼuhigaʼi e te Tohi-Tapu te maʼuli heʼegata ʼaē ka haʼu, ka mole ko te maʼuli faka temi ʼo te temi ʼaenī. Ki te kau Kilisitiano, ko te tauhi ʼaē ki te ʼAtua ʼe ko te meʼa ʼaē ʼe maʼuhiga tāfito, pea ʼe nātou fakatokagaʼi ʼe nātou fiafia mokā nātou fakamuʼamuʼa te ʼu meʼa ʼo te ʼAtua. Neʼe toe feiā pe mo Sesu, neʼe mole manatu tuʼumaʼu pe kia ia totonu, kae neʼe ina fakaʼaogaʼi ʼaki he lotolelei tona mālohi moʼo tauhi kia Sehova pea mo tokoni ki te hahaʼi. Neʼe ina akoʼi tana kau tisipulo ke nātou fai te ʼu meʼa ʼaē ʼe lelei ki te hahaʼi, ʼo mole nātou ʼamanaki ke liufaki age he ʼu meʼa kia ia, kae ʼuhi ko tona ʼofa fakamalotoloto kia nātou. ʼE hā lelei mai ai, neʼe kehekehe ʼaupito te ʼu meʼa ʼaē neʼe loto kiai te kau Epikula pea mo te kau Kilisitiano ʼi tonatou maʼuli.​—Maleko 12:28-​31; Luka 6:​32-​36; Kalate 5:​14; Filipe 2:​2-4.

Ko He Faʼahiga Manatu ʼe Feala Ke Fakatupu Tuʼutāmaki

Meʼa fakapunamaʼuli foki, logope la neʼe faka maʼuhigaʼi e te kau Epikula ia te fiafia, kae neʼe mole nātou maʼu te fiafia moʼoni. ʼI tana mole maʼu ia “te fiafia ʼa Sehova,” neʼe ʼui e Epikula ko te maʼuli ʼe “ko he meʼa ʼofa fakaʼofaʼofa.” (Nehemia 8:​10) Kapau ʼe tou fakatatau te kau Epikula ki te kau Kilisitiano, neʼe fiafia moʼoni te kau Kilisitiano! Ko Sesu, neʼe mole ina uga te hahaʼi ke nātou lotomamahi ʼi tonatou maʼuli peʼe ke nātou fakafisi ki te ʼu meʼa ʼaē neʼe lelei kia nātou. ʼI tona fakahagatonu, ko te haʼele ʼi tona ala ʼe ina taki ki te fiafia moʼoni.​—Mateo 5:​3-​12.

Neʼe faihala ʼihi ʼo te kokelekasio ʼo Kolonito, ʼi tanatou manatu ʼaē neʼe feala hanatou fakakaugā mo nātou ʼaē neʼe nātou maʼu te faʼahiga manatu ʼa te kau Epikula, ʼo mole fakatupu kovi ai ki tanatou tui. ʼI te temi ʼaē neʼe ʼuluaki faitohi ai ia Paulo ki te kau Kolonito, neʼe kua ʼi ai ʼihi ia nātou neʼe mole kei nātou tui ki te fakatuʼuake.​—1 Kolonito 15:12-​19.

ʼE ʼi Ai Koa He Kau Epikula Ia ʼAho Nei?

Logope la neʼe puli te magaʼi lotu ʼa te kau Epikula ʼi te fā sēkulō ʼi totatou temi, ʼe ʼi ai te hahaʼi ia ʼaho nei ʼe nātou maʼu tanatou faʼahiga manatu ʼo ʼuhiga mo te ʼu fakafiafia ʼi te maʼuli. Ko te ʼu hahaʼi ʼaia, ʼe mole nātou tui ki te fakapapau ʼa te ʼAtua ʼo ʼuhiga mo te maʼuli heʼegata. Kae ko ʼihi ia nātou, ʼe nātou maʼuliʼi te ʼu pelesepeto ʼe lelei.

ʼE lagi loto anai e he Kilisitiano ke kaumeʼa mo te faʼahiga hahaʼi ʼaia, ʼo manatu ʼe feala hana fakakaumeʼa mo nātou ʼuhi ko tonatou ʼu kalitate ʼaē ʼe lelei. Kae logope la ʼe tou ʼiloʼi ʼe mole tou māʼoluga age ʼi te tahi ʼu hahaʼi, ʼe tonu ke tou manatuʼi tuʼumaʼu, ko te ʼu “fakakaugā kovi” fuli​—ʼo kau ai mo nātou ʼaē ʼe faigataʼa hatatou ʼiloʼi papau tonatou ʼu faʼahiga manatu kovi—​“ ʼe nātou maumauʼi te ʼu aga ʼaē ʼe lelei.”

Ko te faʼahiga manatu ʼaē ke kita fiafia ʼaupito koteʼuhi ko te maʼuli ʼe faka temi pe, ʼe hā lelei ʼi te ʼu fono ʼa te hahaʼi ʼaē ʼe nātou fakatau te ʼu tohi, te ʼu ʼata, ʼo feiā mo te televisio, pea mo te musika. Logope la ko te manatu heʼe tui ʼaia ʼe mole ina fakaneke tatou ke tou agahala, ʼe feala koa ke ina fetogi māmālie tatatou faʼahiga manatu? Ohage la, ʼi tatatou maʼumaʼua tuʼumaʼu moʼo fakahoko ʼo tatatou ʼu fakatuʼutuʼu ʼa tatou totonu, ʼe feala koa ke tou galoʼi ia te fehuʼi maʼuhiga ʼaē ko te faka lākatonuʼi ʼo te pule faʼifaʼitaliha ʼa Sehova? ʼE feala koa ke tou gāue māmālie pe ʼi te minisitelio, pea ke mole “lahi tuʼumaʼu [tatatou] ʼu gāue ʼi te ʼAliki”? Peʼe fakahēʼi koa tatou koteʼuhi ʼe mole kei tou tui papau, ʼe totonu te ʼu pelesepeto ʼa Sehova pea ʼe ʼaoga ki totatou maʼuli? ʼE tonu ke tou aga fakaʼeteʼete ʼo tou nofo tokaga ki te ʼu aga heʼeʼaoga, mo te agamālohi, mo te ʼu meʼa fakatemonio, pea mo ʼaua naʼa tou fakakaugā mo nātou ʼaē ʼe nātou maʼu te faʼahiga manatu ʼa te mālama!​—1 Kolonito 15:58; Kolose 2:8.

Koia, tou ʼuluaki fakakaugā mo nātou ʼaē ʼe nātou mulimuli fakamalotoloto ki te takitaki ʼa Sehova. (Isaia 48:17) Kapau ʼe tou fai feiā, pea ʼe fakamālohiʼi anai tatatou ʼu aga ʼaē ʼe lelei. ʼE tou maʼuli fakafiafia anai ʼo mole gata ʼaki pe ki te temi ʼaenī, kae ʼi te temi ka haʼu, ʼo tou ʼamanaki ki te maʼuli heʼegata.​—Pesalemo 26:​4, 5; Tāʼaga Lea 13:20.

[Paki ʼo te pasina 24]

Neʼe ʼui e Epikula, ko te ʼu ʼatua ʼe mole nātou tokakaga ki te malamanei

[Haʼuʼaga ʼo te paki]

Courtesy of The British Museum